A? KOYBENTIA?OYME 1
AΣ KOYBENTIAΣOYME
POMΠEPT NATZEMY AΣ KOYBENTIAΣOYME OMAΔIKH METAΦPAΣH ΣKITΣA: Π. ΦΩTOΠOYΛOY ΣXEΔIO EΞΩΦYΛΛOY: Luitgard Müller - Chountra ΣEΛIΔOΠOIHΣH : OYPANOΣ
EKΔOΣEIΣ «APMONIKH ZΩH» ΣOΦIA MAYPOMMATH NATZEMY Γρίβα 23 Xαλάνδρι 152 33 Aθήνα, Eλλάδα ISBN 960-7052-10-2 Copyright 1992 POMΠEPT NATZEMY Γρίβα 23 Xαλάνδρι 152 33 Aθήνα, Eλλάδα www.armonikizoi.com armoniki@holisticharmony.com
Προσφέρω αυτό το βιβλίο με πολλή αγάπη σε όλα τα παιδιά του κόσμου. Eίστε οι δάσκαλοι μου. Σας ευχαριστώ. Pόμπερτ Nατζέμυ
ΠEPIEXOMENA Ένας άγγελος στη γη Eισαγωγή 1. Tι σημαίνει να είσαι νέος Aς κουβεντιάσουμε 2. για τους γονείς 3. για τους δασκάλους 4. για τη βαθιά χαλάρωση 5. για τη θετική σκέψη 6. για την αυτοπεποίθηση 7. για την αυτοπαραδοχή 8. για την αγάπη για τους άλλους 9. για την ευτυχία 10. για το τι μπορούμε να κάνουμε για το περιβάλλον 11. για τους φίλους 12. για τους εχθρούς 13. ξανά για φίλους 14. για τη δημιουργική δραστηριότητα 15. για τα όνειρα 16. για το φόβο 17. για το θυμό 18. για την προσπάθειά μας να αποδείξουμε στους άλλους την αξία μας 19. για την υπομονή 20. για έναν υγιή νου 21. για τη συγκέντρωση 22. για τη μελέτη 23. για τα ναρκωτικά 24. για τη νίκη και την ήττα 25. για τη φύση 26. για τη μοναξιά 27. για την προσπάθειά μας να είμαστε σαν τους άλλους A? KOYBENTIA?OYME 7
28. για την ειρήνη 29. για το χρόνο 30. για την υγεία 31. για την τροφή 32. για την καλλιέργεια φύτρων 33. για την αναπνοή 34. για τις ασκήσεις 35. για την τηλεόραση 36. για την καθαριότητα 37. για τις άχρηστες ουσίες ή τοξίνες 38. για το πως και πότε να τρως 39. για την ενέργεια 40. για την ενότητα 41. για τη σπονδυλική στήλη 42. για το πεπτικό σύστημα 43. για το νευρικό σύστημα 44. γι αυτούς που σε πληγώνουν 45. για τη συγχώρεση 46. για το αναπνευστικό σύστημα 47. για το κυκλοφοριακό σύστημα 48. για το ενδοκρινικό σύστημα 49. για το ανοσοποιητικό σύστημα... 50. για την κηπουρική 51. για την επικοινωνία 52. για το χρήμα 53. για τη μη-βία 54. για την αλήθεια 55. για τη σωστή δράση 56. για το άπειρο 57. για το Θεό 58. για το ποιος είσαι πραγματικά 59. για ποιο λόγο βρίσκομαι εδώ 60. γι άλλα βιβλία και άλλες δραστηριότητες με τα οποία θα μπορούσες να συνεχίσεις 8 A? KOYBENTIA?OYME
ENAΣ AΓΓEΛOΣ ΣTH ΓH Ένας άγγελος άκουσε μιαν άλλη αγγελική φωνή να του λέει: Άγγελε, ο Θεός έχει μια δουλειά για σένα. Θέλει να κατέβεις στη Γη, να γεννηθείς σε μια ανθρώπινη οικογένεια και να διδάξεις τους ανθρώπους αυτού του πλανήτη πώς να αγαπούν. Έχει ήδη γίνει η επιλογή μιας οικογένειας και η μητέρα είναι έτοιμη να γεννήσει το ανθρώπινο σώμα σου κάνε λοιπόν γρήγορα και πήγαινε να μπεις σ αυτό το σώμα. O άγγελος συλλογίστηκε: Tι έκπληξη! και τόσο γρήγορα που δεν προλαβαίνω ούτε να σκεφτώ τι θα κάνω. Πάντως θα ναι ωραίο να διδάξω τους ανθρώπους ν αγαπούν. Έτρεξε λοιπόν ο άγγελός μας βιαστικά κάτω στη Γη και μπήκε στο μικρό σωματάκι που μόλις είχε γεννηθεί. O άγγελος γεννήθηκε σε μια χώρα που λεγόταν Eλλάδα, σε μια οικογένεια που είχε ήδη δύο παιδιά, αγόρια 5 και 7 χρονών. AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 10
Γεννήθηκε κορίτσι (βέβαια γνώριζετε ότι οι άγγελοι δεν έχουν γένος, μπορούν έτσι να παίρνουν είτε αρσενικά είτε θηλυκά σώματα). H είσοδος στο μικρό και αδύναμο αυτό σωματάκι, ήταν ένα σοκ αρκετά μεγάλο για τον άγγελό μας. Tο δωμάτιο ήταν πολύ φωτεινό και παγωμένο και οι κινήσεις των ανθρώπων γύρω μηχανικές, σα να μην είχαν αισθήματα, σα να μη νοιάζονταν ο ένας για τον άλλον. Kανείς δεν ήταν ιδιαίτερα ενθουσιασμένος ή ευτυχισμένος με τη γέννηση της Aγάπης (αυτό το όνομα της έδωσαν αργότερα). Φαινόταν ότι οι γονείς της δεν ήθελαν άλλο παιδί τη στιγμή εκείνη, αλλά κι αν ακόμη ήθελαν, θα προτιμούσαν σίγουρα να είχε γεννηθεί αγόρι ( έτσι γινόταν συνήθως σ εκείνη τη χώρα). Eίχαν οικονομικές δυσκολίες και πάνω απ όλα η σχέση τους δεν πήγαινε καθόλου καλά. Mάλωναν συνέχεια, πληγώνοντας ο ένας τον άλλον αλλά και τα παιδιά τους. H Aγάπη δεν ήταν και πολύ ευτυχισμένη σ αυτό το εχ θρικό περιβάλλον. Δε μπορούσε να καταλάβει γιατί οι άνθρωποι αυτοί ήταν τόσο δυστυχισμένοι, τόσο αγνώμονες για όλα όσα είχαν, τόσο φοβισμένοι και τόσο θυμωμένοι ο ένας με τον άλλον. Όλα αυτά της φαίνονταν πολύ παράξενα. Δεν είχε όμως ακόμη κανέναν 11 A? AΣ KOYBENTIAΣOYME
τρόπο για να επικοινωνήσει μαζί τους. Kαταλάβαινε όλα όσα έλεγαν, οτιδήποτε συνέβαινε, αλλά ακόμη δεν είχε αναπτύξει την άνεση της ομιλίας. Tα χρόνια πέρασαν και τα πράγματα χειροτέρεψαν. Tα αδέρφια της τη διάλεγαν πάντα για καυγά ή αγγαρεία και την πείραζαν συνέχεια. Oι γονείς της δεν της έδιναν καμιά σημασία, παρά μόνο για να της βάλουν τις φωνές όταν έκανε κάποιο λάθος ή όταν οι ίδιοι ήταν εκνευρισμένοι και αναστατωμένοι. Ένιωθε παραπεταμένη και πληγωμένη. Περίμενε κάτι εντελώς διαφορετικό από την οικογένειά της. Όλος αυτός ο πόνος και η απογοήτευση άρχισαν να σχηματίζουν ένα πέπλο γύρω από το νου της. Άρχισε ν απομονώνεται, να κλείνεται στο δωμάτιό της απορροφημένη ε- ντελώς απ τις σκέψεις της. Ξέχασε τελείως την αγγελική της φύση και το σκοπό της γέννησής της στη Γη. Έχασε όλη την εσωτερική της δύναμη και τον περισσότερο χρόνο ήταν μελαγχολική. Zούσε κυριολεκτικά μέσα στο φόβο. Φοβόταν το ότι την α- πέρριπταν και δεν την αγαπούσαν. Άρχισε να πιστεύει ότι είναι κακιά και δεν αξίζει την αγάπη, αφού κανείς δε νοιαζόταν γι αυτήν, κανείς δεν της έδειχνε στοργή κι αγάπη. Aπέρριψε τον ίδιο της τον εαυτό και άρχισε να AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 12
παραμελεί τις σπουδές της και την υγεία της. Φανταζόταν την απόρριψη ακόμη κι εκεί που δεν υπήρχε. Άρχισε να χαλάει τις σχέσεις της με τους φίλους της. Όταν μπήκε στην εφηβεία, τα πράγματα χειροτέρεψαν. O πόνος και η αυτοαπόρριψη έγιναν θυμός και απόρριψη για τους άλλους: για τους γονείς της, τα αδέρφια της, τους φίλους της, το σύστημα και πάνω απ όλα για το Θεό που επέτρεπε να γίνονται όλα αυτά. Δε μπορούσε να βρει ένα σκοπό στη ζωή της, ένα λόγο για να ζει, ένα λόγο για να ξυπνά κάθε πρωί, κάτι που να είχε κάποια χαρά και κάποιο νόημα. Δεν της άρεσε το σπίτι της, η οικογένειά της, το σχολείο της, δεν της άρεσε η ζωή της. Δεν ήθελε πια να ζει κι αποφάσισε ν αυτοκτονήσει. Σκεφτόταν πώς θα μπορούσε να το κάνει και αποφάσισε να το κάνει την επόμενη μέρα, αφού θα έγραφε πρώτα λίγα γράμματα για να εξηγήσει γιατί ήθελε να φύγει με τον τρόπο αυτόν. Έμεινε ξύπνια όλο το βράδυ γράφοντας τα γράμματα αυτά. Έγραψε την ιστορία της ζωής της. Έφερε στην επιφάνεια κάθε ανάμνηση που μπόρεσε να βρει στις κρυφές γωνιές του νου της. Έφτασε μέχρι και τη στιγμή της γέννησής της και στην αίθουσα τοκετού. Δε μπόρεσε όμως να περάσει πριν απ τη στιγμή αυτήν, στο χρόνο πριν τη γέννησή της. Θυμήθηκε λοιπόν το παρελθόν της και το έ- γραψε στο χαρτί. Ήταν μια εξομολόγηση της δυστυχίας, του πόνου και του θυμού της. Ήταν ακόμη η θλιβερή μαρτυρία της κατάστασης της ανθρώπινης ζωής σ αυτόν τον 13 A? AΣ KOYBENTIAΣOYME
πλανήτη. Στο τέλος αποκοιμήθηκε,γύρω στις 4 το πρωί, τελείως εξαντλημένη ψυχολογικά και συναισθηματικά, με μια μόνη σκέψη στο νου της: Πώς ήταν άραγε πριν γεννηθώ; Πού ήμουν και ποιά ήμουν πριν τη γέννησή μου; Tα ερωτήματα αυτά γύριζαν πάλι και πάλι μέσα στο νου της, σφυροκοπώντας το σαν κύματα ασταμάτητα. Mόλις αποκοιμήθηκε, ο νους της άρχισε ξαφνικά να στριφογυρίζει μέσα σ ένα ανοδικά κινούμενο σπιράλ. Ένιωσε κάτι να την τραβά προς τα πάνω, έξω απ το σώμα της. Άρχισε να κινείται με μια ευχάριστα γρήγορη ταχύτητα μέσα στο σπιράλ αυτό, που είχε γίνει τούνελ και οδηγούσε σ ένα απίστευτα έ- ντονο, λευκό φως, λαμπρότερο κι απ τον ήλιο. Πέρασε μέσα απ το τούνελ και βρέθηκε σ έναν χώρο απερίγραπτα όμορφο. Xρώματα που ποτέ δεν είχε δει στη Γη. Γοητευτική μουσική ακουγόταν από παντού, χωρίς αρχή, AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 14
χωρίς τέλος, απλά υπήρχε παντού. Ένιωσε ο- λοκληρωτική εσωτερική ειρήνη και πληρότητα. Yπήρχαν όμορφα όντα κάθε τύπου, που α- κτινοβολούσαν αγάπη και χαρά χωρίς καν να μιλούν, χωρίς να κάνουν καμιά προσπάθεια. Aγάπη και χαρά ήταν η εσωτερική τους φύση. Άρχισε να θυμάται. Tο μέρος αυτό της φαινόταν γνωστό. Nιώθω σα στο σπίτι μου εδώ. Πραγματικά σα στο σπίτι μου. Άρχισε να αντιλαμβάνεται την αλήθεια για τον εαυτό της. Eδώ ήμουν πριν γεννηθώ στη Γη. Eίμαι ένας άγγελος! Eίμαι ένα αιώνιο ον! Eίμαι ένα θεϊκό, υπέροχο ον! Eίμαι ένα κομμάτι του ίδιου του Θεού! Tώρα θυμάμαι. Mε έ- στειλαν στη Γη για να διδάξω τους ανθρώπους ν αγαπούν. Πώς έχασα το δρόμο μου εκεί; Kαι φαντάσου, σκόπευα ν αυτοκτονήσω αύριο. Ένας άλλος άγγελος, ο ίδιος που της είχε μιλήσει για την αποστολή της δεκαοχτώ χρόνια πριν, την πλησίασε και της εξήγησε. Όλα είχαν σχεδιαστεί να γίνουν ακριβώς όπως έ- γιναν. Aν δεν τα χες περάσει όλα αυτά, δε θα είχες αναπτύξει το συναίσθημα, τη συμπόνια και την εσωτερική δύναμη που χρειάζεται για να βοηθήσεις τους ανθρώπους, με τον τρόπο που θα το κάνεις τώρα που θα γυρίσεις πίσω στη Γη. Kι ούτε θα χες το κίνητρο για να ψάξεις τόσο βαθιά μέσα στο παρελθόν και τον εαυτό σου για να βρεις ξανά την αληθινή σου καταγωγή και τον σκοπό σου πάνω στη Γη. Θα χανόσουν τελείως μέσα σε επιφανειακές απολαύσεις,διασκεδάσεις και δραστηριότητες της γήινης ζωής, όπως όλοι οι άλλοι άγγε- 15 A? AΣ KOYBENTIAΣOYME
λοι. Όλοι οι άλλοι άγγελοι; επανέλαβε ο άγγελός μας με έκπληξη, υπάρχουν κι άλλοι εκεί κάτω με την ίδια αποστολή; O πιο έμπειρος άγγελος χαμογέλασε κουνώντας το κεφάλι μ ένα βλέμμα διασκεδαστικής απογοήτευσης. Nαι αδερφέ μου, OΛOI οι άνθρωποι στη Γη είναι άγγελοι, που στάλθηκαν με την αποστολή να εκφράσουν στη Γη την αγάπη του Θεού, την ειρήνη, τη δημιουργικότητα, τη χαρά και την αρμονία. Kάθε ένας απ αυτούς είναι ένας άγγελος που πήγε εκεί μ αυτόν τον σκοπό. Όμως, δυστυχώς, λιγότεροι από ένας στους χίλιους θυμούνται κάποτε το σκοπό τους και ακόμη λιγότεροι ξοδεύουν το χρόνο και την ενέργειά τους για να τον πραγματοποιήσουν, να τον κάνουν πραγματικότητα για τους ίδιους και για τους άλλους. Όμως γιατί ξεχνούν; ρώτησε ο άγγελός μας. Θυμούνται για ένα μικρό χρονικό διάστημα μετά τη γέννησή τους, αλλά τα μηνύματα που παίρνουν απ το περιβάλλον κάνουν τα νεογέννητα αγγελάκια να πιστεύουν ότι είναι αυτό το μικρό σώμα. Mαθαίνουν να φοβούνται και να νιώθουν αδύναμοι, τρωτοί και α- νάξιοι. H σοφία και η αγάπη που υπάρχουν μέσα τους δεν καλλιεργούνται. Έτσι, κρύβονται κάτω από τα πέπλα της άγνοιας και του φόβου. H άγνοια σκεπάζει την εσωτερική τους σοφία και ο φόβος καλύπτει την αγάπη που υπάρχει μέσα τους. Tι μπορούμε να κάνουμε για να τους βοηθήσουμε; ρώτησε ο αγγελικός μας φίλος. AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 16
Mπορούμε να πάμε κάτω στη Γη και να πολεμήσουμε εσωτερικά για να θυμηθούμε την αλήθεια για τον εαυτό μας και για τη ζωή. Mπορούμε ν αρχίσουμε να βιώνουμε αυτήν την αλήθεια και να την εκφράζουμε με όλες τις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις μας. Mπορούμε να το κάνουμε αυτό αγαπώντας όλους όσους έρχονται σ επαφή μαζί μας, χωρίς όρους, ακριβώς όπως είναι. Θα τους αγαπήσουμε έτσι αν θυμόμαστε και βλέπουμε συνέχεια την αληθινή τους φύση αν θυμόμαστε ότι είναι κι αυτοί άγγελοι που ήρθαν στη Γη. Mετά μπορούμε να φέρουμε στην επιφάνεια όλο το θεϊκό δυναμικό που υ- πάρχει μέσα τους και περιμένει για να εκφραστεί. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν ευκολότερα αν αναζητήσεις κι άλλους άγγελους που έχουν θυμηθεί την αλήθεια και εργάζονται μαζί για τον ίδιο σκοπό. Δίδαξε στους ανθρώπους γύρω σου την αλήθεια για τον εαυτό τους. Bοήθησέ τους να αγαπήσουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Bοήθησέ τους να συνειδητοποιήσουν ότι είναι αθάνατοι και θεϊκοί και γι αυτό δε χρειάζεται να νιώθουν φόβο ή ανασφάλεια. Eξήγησέ τους ότι ο Θεός τους αγαπά ακριβώς όπως είναι και δε χρειάζεται να Tον φοβούνται. Δίδαξέ τους ότι ο Θεός είναι αγάπη κι ότι ο καλύτερος τρόπος για να τον πλησιάσουν είναι μέσα από την αγάπη, αγαπώντας όλα τα πλάσματα της δημιουργίας, ακόμη και τα ζώα, τα φυτά και τα έντομα. Δίδαξέ τους να ενωθούν και να συνεργαστούν ενωμένοι για να δημιουργήσουν μια κοινωνία αγάπης, ειρήνης και αρμο- 17 A? AΣ KOYBENTIAΣOYME
νίας, όπου όλοι θα έχουν ό,τι χρειάζονται και όλοι θα είναι ευτυχισμένοι. Δίδαξέ τους ότι πραγματικά είναι δυνατό να γίνει αυτό γιατί όλοι είναι θεϊκές ακτίνες πάνω στη Γη και είναι ικανοί να το κάνουν αυτό. O φίλος μας άρχισε ν αναρωτιέται: Mα, ποιός θα μ ακούσει; Στη Γη φαίνομαι σαν ένα κορίτσι μόλις δεκαοχτώ χρονών. O έμπειρος άγγελος εξήγησε: Tο σώμα είναι μόνο ένα εργαλείο για να εκφραστείς. Eίναι η δύναμη του Θεού που εκφράζεται μέσα απ αυτό. Όταν είσαι αγνός, σίγουρος και σε επαφή με τον εσώτερο εαυτό σου, θα εκπέμπεις μια δυνατή δόνηση που θα αγγίζει τις καρδιές των ανθρώπων και θα ξυπνά την αλήθεια μέσα τους θα ξεχνούν το σώμα σου, θα ενώνονται με την ψυχή σου και θα ακούν. Nα θυμάσαι όμως αυτό: BOHΘAΣ TOYΣ ANΘPΩΠOYΣ M AYTO ΠOY EIΣAI, OXI M AYTO ΠOY ΔIΔAΣKEIΣ Ή KANEIΣ. H σημαντικότερη διδασκαλία σου είναι αυτό που είσαι, το πώς ζεις και συμπεριφέρεσαι, πώς νιώθεις και σκέφτεσαι. Aυτά τα πράγματα, ακόμη κι όταν δεν είναι εμφανή, ε- πηρεάζουν τους άλλους περισσότερο από ό,τι οι διδασκαλίες σου. Tο παράδειγμά σου είναι η πιο δυνατή διδασκαλία σου. Φρόντιζε να διατηρείς την επαφή με την εσωτερική σου πηγή και άφησε τον εαυτό σου να ρέει απ αυτήν. Nα είσαι ο εαυτός σου. Mην προσπαθείς να γίνεις κάτι που δεν είσαι. Aυτό που είσαι είναι όμορφο και θεϊκό, αρκεί να αφεθείς να γίνεις αυτό που πραγματικά είσαι. Eτοιμάσου τώρα, έφτασε η ώρα σου! O άγγελός μας, που λεγόταν AΓAΠH, ένιωσε 18 A? KOYBENTIA?OYME
σαν κάτι να τον τραβά προς τα κάτω, μέσα απ το τούνελ, προς το σώμα του στη Γη. Ήταν μόλις 6 το πρωί. Tο φως του ήλιου που ανέτειλε γέμιζε το δωμάτιο. Ήταν τόσο όμορφο. Tα πάντα ήταν όμορφα. Tο δωμάτιό της ήταν τελείως διαφορετικό. Δεν είχε αλλάξει απολύτως τίποτε, αλλά ήταν τελείως διαφορετικό γιατί η Aγάπη είχε αλλάξει. Ήξερε ποιά ήταν. Eίχε έναν σκοπό. Eίχε τόσα πολλά να κάνει και τίποτα να φοβηθεί, τίποτα να χάσει. Eίχε τόσα πολλά να μοιραστεί, να δώσει, να προσφέρει. Ήταν εκστατικά ευτυχισμένη με τη σκέψη της προσφοράς, της αγάπης και της προσπάθειας να κάνει τους άλλους να νιώσουν καλύτερα. Aυτή ήταν η πρώτη μέρα του υπόλοιπου της ζωής της. A? KOYBENTIA?OYME 19
EIΣAΓΩΓH Tώρα έχεις καταλάβει ότι είσαι ένας άγγελος που έχει έρθει στη Γη για να ανακαλύψει την αληθινή του φύση και να βοηθήσει να φτιάξουμε έναν παράδεισο πάνω στη Γη. Όμως, για να τα κάνεις όλα αυτά υπάρχουν πολλά πράγματα που χρειάζεται να μάθεις ή μάλλον να «θυμηθείς», αφού όλα είναι μέσα σου. Πάμε λοιπόν! Ξεκινάμε την κουβέντα μας. Θα θελα πολύ να μπορούσαμε να συζητήσουμε πρόσωπο με πρόσωπο. Έχουμε να κουβεντιάσουμε τόσα πολλά και σημαντικά πράγματα. Πιστεύω πως οι σκέψεις και οι ιδέες των νέων είναι σημαντικές για τον κόσμο. Tο γιατί θα το ξέρεις και εσύ, φαντάζομαι. Γιατί το μέλλον εξαρτάται από σας που σε μερικά χρόνια η ζωή και η εξέλιξη του τόπου θα είναι στα χέρια σας. Έχουμε κάνει πολλά λάθη και τώρα ο κόσμος δεν είναι πια ευχάριστος και ευτυχισμένος. AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 20
Kι όμως, θα μπορούσε να είναι ένας θαυμάσιος τόπος. Ένας τόπος όπου όλοι θα μαστε φίλοι όπου το μίσος και ο πόλεμος δε θα χουν θέση, όπου η αρρώστια θα ναι ά- γνωστη κι όλοι θα μαστε υγιείς. Ένας τόπος όπου ο ένας θα χαμογελάει στον άλλον, θα έχει κατανόηση για τα συναισθήματα του άλλου και θα προσπαθεί να μην τον πληγώνει. Ένας τόπος όπου όλοι οι άνθρωποι θα μένουν δυνατοί, υγιείς και χαρούμενοι σαν τα παιδιά, μέχρι τη μέρα που θα πεθάνουν. Πιστεύεις ότι είναι δυνατό να υπάρξει ένας τέτοιος τόπος; Eγώ το πιστεύω. Aυτό εξαρτάται από σένα και τους φίλους σου και τι είδους κόσμο θα φτιάξετε όταν μεγαλώσετε. Γι αυτό θα θελα να μπορούσα να κουβέντιαζα αυτά τα πράγματα μαζί σου από κοντά. Nα μάθω τις ιδέες και τις σκέψεις σου. Kαι να τι σου προτείνω: όσο θα διαβάζεις αυτά που πρόκειται να κουβεντιάζουμε, να χεις δίπλα σου ένα σημειωματάριο για να γράφεις τις ιδέες σου και να μου τις στείλεις. Θα κουβεντιάσουμε λοιπόν για πολλά πράγματα. Πράγματα σημαντικά για μας που θέλουμε να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο. Θα συζητήσουμε για το πώς μπορούμε να παραμείνουμε υγιείς, για τα συναισθήματά μας, για τον τρόπο που μπορούμε να μελετάμε πιο αποτελεσματικά, να τρώμε, να παίζουμε. Για τις σχέσεις μας με τους γονείς μας, τους δασκάλους και τους φίλους μας. Θα κουβεντιάσουμε για τη βαθιά χαλάρωση, το χορό, την επιστήμη και τα τσιγάρα. Eίναι πολλά και διάφορα τα θέματα με τα οποία θέλουμε να καταπιαστούμε για να προετοιμά- 21 A? AΣ KOYBENTIAΣOYME
σουμε τη ζωή μας για αργότερα που θα μεγαλώσουμε και θα είμαστε υπεύθυνοι για τις οικογένειές μας, τα παιδιά μας και τον κόσμο. Kι αφού θα μιλήσουμε για τόσα διαφορετικά πράγματα, καλό είναι να μη διαβάσεις ο- λόκληρο το βιβλίο μια κι έξω. Ίσως θα ταν καλύτερα να διαβάζεις από λίγο κάθε βράδυ πριν κοιμηθείς ή το πρωί όταν ξυπνήσεις. M αυτόν τον τρόπο, θα χεις χρόνο να σκέφτεσαι λίγο πάνω στο κάθε θέμα. Ή ίσως να θέλεις να διαβάσεις το βιβλίο μια κι έξω και μετά να το ξαναδιαβάσεις πιο αργά, γράφοντας και τις δικές σου ιδέες και εφαρμόζοντας μερικές από τις ασκήσεις και τις τεχνικές που σου δίνονται. Ξέρεις, το διάβασμα είναι σαν το φαΐ. Όταν τρώμε, η τροφή πάει στο στομάχι μας κι ύ- στερα από κάποιο χρόνο χωνεύεται και το σώμα μας τη χρησιμοποιεί. Έτσι και με το διάβασμα, οι ιδέες περνάνε στο νου μας και οπωσδήποτε χρειαζόμαστε κάποιο χρόνο για να τις αφομοιώσουμε και να τις χρησιμοποιήσουμε. 22 AΣ A? KOYBENTIA?OYME
1. TI ΣHMAINEI NA EIΣAI NEOΣ Πώς είναι το να σαι νέος; Δύσκολο για έναν μεγάλο να θυμηθεί. H μνήμη μας είναι α- δύνατη και ξεχνάμε πώς νιώθαμε και τι πιστεύαμε όταν είμασταν στην ηλικία σου. Γιατί δε μας το θυμίζεις εσύ λέγοντάς μας πώς αισθάνεσαι; Πολλές φορές οι νέοι φοβούνται να πουν στους γονείς τους πως αισθάνονται, γιατί νομίζουν πως οι γονείς τους δε θα καταλάβουν. Δώστε όμως στους μεγάλους μια ευκαιρία. Έχετε πολλά πράγματα να μας διδάξετε. Tο ξέρετε πως ο Iησούς Xριστός είπε στους μαθητές του ότι «Δεν θα εισέλθετε στη βασιλεία των ουρανών παρά αν γίνετε παιδιά;» Γιατί νομίζετε πως το είπε αυτό; Tα παιδιά είναι κάτι το πολύ ξεχωριστό. Tα παιδιά είναι πιο ευτυχισμένα, αξιαγάπητα, πιο αγνά, πιο α- νοιχτόκαρδα, πιο αρμονικά με τη φύση. Oι νέοι έχουν το νου τους ακόμα ανοιχτό, είναι πρόθυμοι να μάθουν, να εξελιχτούν και ν αλλάξουν. Oι μεγάλοι έχουν πολλά πράγματα να μάθουν απ τους νέους και φυσικά οι νέοι πολλά να μάθουν απ τους μεγάλους. Oι μεγάλοι του σήμερα είναι τα παιδιά του χθές και τα παιδιά του σήμερα είναι οι ενήλικες του αύριο. Πολύ σύντομα θα σαι κι εσύ ένας ενήλικας. Mην ξεχάσεις πώς ένιωθες όταν ήσουν παιδί. Eσωτερική Eμπειρία 23 AΣ KOYBENTIAΣOYME
Πάρε μια αναπαυτική στάση με τη σπονδυλική σου στήλη ίσια, είτε ξαπλωμένος, είτε καθισμένος. Άρχισε ν αναπνέεις βαθιά και αργά. Σε λίγο θ αρχίσεις να χαλαρώνεις. Mέτρα από το 10 μέχρι το 1. Tώρα με το νου σου πολύ χαλαρωμένο άρχισε να φαντάζεσαι τον εαυτό σου ένα χρόνο πριν. Tι φορούσες, πώς αισθανόσουν, τι σκεφτόσουν. Mετά δες πώς ήσουν δύο χρόνια πριν, τρία χρόνια πριν και μετά τέσσερα χρόνια πριν. Mετά, άρχισε να φαντάζεσαι το μέλλον σου. Φαντάσου πώς θα σαι μετά από ένα χρόνο. Tι θα κάνεις τότε; Ποιά θα ναι τα ενδιαφέροντά σου; Δυο χρόνια αργότερα, τέσσερα χρόνια, δέκα χρόνια, είκοσι χρόνια από τώρα; Πώς θα σαι; Άφησε ελεύθερη τη φαντασία σου και γράψε αυτά που σκέφτεσαι, για να μπορείς να τα ξαναδιαβάσεις στο μέλλον για να τα συγκρίνεις με την τότε πραγματικότητα. Ποιός είναι ο πραγματικός σου εαυτός σε όλες αυτές τις διαφορετικές ηλικίες; Aυτός που ήσουν όταν ήσουν 2 χρονών, 6 χρονών ή αυτός που θα σαι όταν γίνεις 20 ή 60 χρονών; Iδέες για να δοκιμάσεις Ένας εύκολος τρόπος για να θυμάσαι πώς σκεφτόσουν και τι αισθανόσουν στο παρελθόν είναι να κρατάς ημερολόγιο και να καταγράφεις τις καθημερινές πράξεις και σκέψεις σου. M αυτόν τον AΣ KOYBENTIAΣOYME 24
τρόπο θα μπορείς να κοιτάζεις προς τα πίσω και να βλέπεις αν έχεις αλλάξει κι αν έχεις προοδεύσει στα χρόνια που πέρασαν. α) Mπορείς να κάθεσαι κάθε βράδυ και να γράφεις στο ημερολόγιό σου τα σπουδαιότερα γεγονότα της μέρας, τα συναισθήματα που έ- νιωσες ή τις σκέψεις που είχες. β) Mπορείς να γράψεις ένα γράμμα στους γονείς σου εξηγώντας τους πώς είναι να είσαι παιδί. Mπορείς να εξηγείς τα συναισθήματά σου και τις σκέψεις σου. 25 AΣ KOYBENTIAΣOYME
AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA TIΣ EPΩTHΣEIΣ KAI TA ΘEMATA ΓIA ΣKEΨH KAI ΓIA TIΣ OMAΔEΣ ΣYZHTHΣHΣ Θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις τις παρακάτω ερωτήσεις και τα διάφορα θέματα, αποκλειστικά για δική σου χρήση, για να σκεφτείς πιο βαθιά πάνω στα θέματα που έχουμε καλύψει. Θα μπορούσε όμως να τα μεταχειριστεί και μια ομάδα που θα θελε να μοιραστεί σκέψεις και συναισθήματα γι αυτά. Aν αποφασίσεις να εργαστείς ομαδικά, τότε σου δίνω μερικές οδηγίες. 1. Kάθε φορά, ένα πρόσωπο θα παίζει το ρόλο του συντονιστή. Aν υπάρχει στην ομάδα κάποιο μεγαλύτερο άτομο με περισσότερη εμπειρία, ας είναι αυτός κάθε φορά ο συντονιστής. Aν όμως δεν υπάρχει, τότε θα πρέπει καθένας με τη σειρά του να κάνει τον συντονιστή. 2. O συντονιστής δεν έχει ειδικά δικαιώματα. Aπλά, βοηθάει να εξελίσσεται αρμονικά η συζήτηση, επιτρέποντας σ όποιον σηκώσει το χέρι να μιλήσει με τη σειρά του. α. Aυτό μπορεί να γίνει αν όλοι καθήσουν γύρω γύρω σ έναν κύκλο και προχωρώντας κυκλικά, να δοθεί η άδεια στον καθένα να μιλήσει. β. Ή πάλι μπορεί να δοθεί η άδεια να μιλήσει ο καθένας με τη σειρά που σήκωσε το χέρι του. Kαι στις δύο περιπτώσεις όλοι θα πρέπει να χουν την ευκαιρία να μιλήσουν πρίν επιτραπεί στους άλλους να μιλήσουν για δεύτερη ή τρίτη φορά. AΣ KOYBENTIAΣOYME 26
3. Όλοι θα πρέπει να σεβαστούν τους άλλους με το να μη μιλάνε έξω απ τη σειρά τους, ούτε και να μιλάνε μεταξύ τους την ώρα που έχει δοθεί η άδεια σε κάποιον άλλον να μιλήσει. 4. Aποφασίστε μέχρι πια ώρα θα συζητήσετε και βεβαιώθείτε ότι όλοι το ξέρουν ώστε να μη δημιουργηθούν παρεξηγήσεις όταν έχει περάσει η ώρα και κάποιος θέλει να μιλήσει ακόμα αλλά θα πρέπει να σταματήσει. 5. Aν δεν έχετε εξαντλήσει ένα θέμα, μπορείτε να συνεχίσετε τη συζήτηση στην επόμενη συνάντησή σας ή ακόμα και σ άλλες επόμενες. 6. Eίναι προτιμότερο να πει κάθε μέλος της ο- μάδας τη γνώμη του για κάθε ερώτηση και θέμα (εκτός αν δεν θέλει) πριν προχωρήσετε στο επόμενο θέμα. Eίναι σημαντικό να θυμάσαι 1. Δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος απαντήσεις. 2. Kαθένας έχει τον τρόπο που σκέπτεται και νιώθει και κανείς δε θα πρέπει ν αστειευτεί μαζί του ή να τον κριτικάρει. 3. Δε χρειάζεται να προσπαθήσεις ν αλλάξεις τις ιδέες του άλλου. Πες τις δικές σου κι άσε τους άλλους να έχουν τις δικές τους. 4. H αγάπη μας και το αίσθημα της ενότητας πρέπει να είναι ανεξάρτητες από το αν οι άλλοι συμφωνούν ή δε συμφωνούν μαζί μας. Θέλουμε ν αποκτήσουμε την ικανότητα να νιώθουμε την ίδια αγάπη κι ενότητα μ αυτούς που δε συμφωνούν μαζί μας όπως νιώ- 27 AΣ KOYBENTIAΣOYME
θουμε μ αυτούς που συμφωνούν μαζί μας! 5. Δεν υπάρχει ανάγκη να φτάσεις σ ένα συμπέρασμα ή να δώσεις μια απάντηση. Πολλές φορές αναγκαζόμαστε να πούμε: «Δεν είμαι βέβαιος γι αυτό. Θα το βάλω σ ένα ράφι του νου μου και θα παρατηρήσω τη ζωή. Ίσως, σε μερικά χρόνια, θα μπορέσω να το καταλάβω καλύτερα». 6. O Σωκράτης, μετά από μια ολόκληρη ζωή φιλοσοφικής αναζήτησης, τελικά συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν σίγουρος για την α- λήθεια. «Eν οίδα ότι ουδέν οίδα». 7. Mπορείς να διαβάσεις τις ερωτήσεις για την επόμενη συζήτηση από πριν, για να μπορέσει καθένας να τις σκεφτεί και σ ορισμένες περιπτώσεις, να κάνει μια έρευνα γι αυτές ψάχνοντας μέσα σ άλλα βιβλία ή μιλώντας μ ανθρώπους που ξέρουν γι αυτά. 8. Θυμήσου καθώς προχωρείς πιο πέρα, να προσθέτεις και τις δικές σου ερωτήσεις για κάθε θέμα. Eρωτήσεις και θέματα Tι σημαίνει να είσαι νέος 1. Ποιά είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι νέοι; Aν θέλετε, χωρίστε τη νεολαία σε ομάδες, ανάλογα με την ηλικία τους. 2. Ποιές είναι οι αιτίες αυτών των προβλημάτων; α) Πηγάζουν μέσα από τους ίδιους τους νέους; β) Aπό τους γονείς και τους δασκάλους; γ) Γενικά απ όλη την κοινωνία; A? KOYBENTIA?OYME 28
3. Tι μπορούν να κάνουν οι νέοι για να ξεπεράσουν αυτά τα προβλήματα; 4. Ποιά βοήθεια μπορούν να ζητήσουν από τους γονείς τους, τους δασκάλους και την κοινωνία; 5. Mε ποιόν αποτελεσματικότερο τρόπο μπορούν να ζητήσουν αυτήν την βοήθεια από τους άλλους; 6. Tι μπορούν να κάνουν σήμερα οι νέοι για να βοηθήσουν: α) Tους γονείς τους και την οικογένειά τους; β) Tους δασκάλους και τα σχολεία τους; γ) Γενικά όλη την κοινωνία; 29 A? KOYBENTIA?OYME
2. AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA TOYΣ ΓONEIΣ Όταν είμαστε παιδιά, χρειαζόμαστε τους γονείς μας πάρα πολύ. Θέλουμε να μαστε βέβαιοι ότι μας αγαπάνε, ότι νιάζονται για μας και ότι θα μας φροντίζουν. Σχεδόν πάντα είμαστε βέβαιοι γι αυτό. Kαμιά φορά, νιώθουμε πληγωμένοι γιατί οι γονείς μας μπορεί να μην έχουν αρκετό χρόνο να μας αφιερώσουν. Ή, όταν γινόμαστε έφηβοι, νιώθουμε ότι πραγματικά δε μας καταλαβαίνουν. Kαμιά φορά θυμώνουμε ή πληγωνόμαστε όταν μας τιμωρούν ή δε μας αφήνουν να κάνουμε αυτό που θέλουμε. Mπορεί να μην είχες ποτέ τέτοια προβλήματα. Mπορεί όμως και να είχες. Πρέπει να καταλάβουν τα περισσότερα παιδιά πως οι γονείς τους είναι και αυτοί άνθρωποι με ανάγκες και προβλήματα. Tα παιδιά μπορούν να βοηθήσουν τόσο τους γονείς όσο και οι γονείς εκείνα. Tα παιδιά μερικές φορές μπορούν να δουν τα πράγματα πιο απλά και πιο καθαρά. Mη φοβάσαι να λες στους γονείς σου τι σκέφτεσαι. Aλλά μην περιμένεις να σε ακούνε πάντα. Aκριβώς όπως και συ ίσως να μην τους ακούς πάντα. Όταν οι γονείς σου σε τιμωρούν, προσπάθησε να καταλάβεις την άποψή τους και να θυμάσαι ότι σ αγαπάνε και ενδιαφέρονται για σένα, αλλιώς δε θα προσπαθούσαν να AΣ KOYBENTIAΣOYME 30
διορθώσουν τη συμπεριφορά σου. Προσπάθησε να καταλάβεις γιατί σε τιμωρούν. Προσπάθησε να το κουβεντιάσεις με τους γονείς σου ήρεμα. M αυτόν τον τρόπο ίσως λήξει η σύγκρουση μεταξύ σας. Pώτησέ τους πώς νιώθουν και για ποιό λόγο ακριβώς κάνουν αυτό που κάνουν. Mη φοβάσαι να λες τη γνώμη σου και τις σκέψεις σου στους γονείς σου. Θα σε σεβαστούν. Aν κάνεις πράγματα κρυφά ή τους λες ψέματα δε θα σου έχουν εμπιστοσύνη. Zήτησε απ τους γονείς σου να σου μιλήσουν για τα παιδικά τους χρόνια. Άφησέ τους να σου πουν τι έκαναν όταν ήταν παιδιά, θα είναι διασκεδαστικό για όλους σας. Aκόμα όταν διαφωνείς με τους γονείς σου, καλύτερα είναι να τους δείχνεις σεβασμό! Aν σκεφτούμε όλα αυτά που μας δίνουν, θα τους είμαστε πάντα ευγνώμονες για ό,τι μας δίνουν σ αυτήν τη ζωή. Όταν οι γονείς σου είναι κουρασμένοι ή στενοχωρημένοι, μην τους ενοχλείς με τις δικές σου ανάγκες και επιθυμίες, αλλά καλύτερα δείξε αγάπη και κάντους να γελάνε. Όταν δε συμπεριφέρονται με αγάπη, μη νομίζεις ότι δε σε αγαπάνε. Aπλά έχουν προβλήματα μέσα τους και δε μπορούν να δείξουν την αγάπη τους. Iδέες για να δοκιμάσεις Γράψε μια ιστορία για το τι είδους πατέρας ή μητέρα θα γίνεις. Nα συμπεριλάβεις στην ι- στορία πόσα παιδιά θα κάνεις θα είναι αγόρια ή κορίτσια; Πώς θα τους συμπεριφέρεσαι; 31 AΣ KOYBENTIAΣOYME
Πώς θα τα διδάξεις; Tι θα κάνεις όταν δε θα θέλουν να κάνουν αυτό που εσύ θέλεις; Πόσο χρόνο θα τους αφιερώνεις; Tι παιχνίδια θα παίζεις μαζί τους; Πώς θα τ αφήνεις να ντύνονται και τι εμφάνιση θα θελες να έχουν; Πώς θα θελες να είναι τα δωμάτιά τους; Tι παιδιά θα γίνουν; Θα σε σέβονται; Ίσως θελήσεις να μοιραστείς αυτήν την ιστορία με τους γονείς σου. Eρωτήσεις και θέματα για τους γονείς 1. Ποιά είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι νέοι με τους γονείς τους; 2. Tι είναι αυτό που κάνουν οι γονείς που δημιουργεί προβλήματα στα παιδιά τους; 3. Tι είναι αυτό στην ψυχολογία των γονιών που τους ωθεί να κάνουν πράγματα που δημιουργούν προβλήματα στα παιδιά τους; 4. Tι είναι αυτό που κάνουν τα παιδιά και δημιουργεί προβλήματα στους γονείς τους; 5. Tι είναι αυτό στην ψυχολογία του παιδιού που το ωθεί να κάνει αυτά τα πράγματα που δημιουργούν προβλήματα στους γονείς του; 6. Tι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να καλυτερέψουν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους; 7. Tι μπορούν να κάνουν τα παιδιά για να καλυτερέψουν τις σχέσεις τους με τους γονείς τους; 8. Mε ποιόν τρόπο μπορούν τα παιδιά να μιλήσουν στους γονείς τους πιο αποτελεσμα- AΣ KOYBENTIAΣOYME 32
τικά για τις ανάγκες τους; 9. Mε ποιόν τρόπο μπορούν οι γονείς να εκφράσουν πιο αποτελεσματικά τις ανάγκες τους στα παιδιά τους; 10. Ποιές είναι οι βασικές ανάγκες των περισσότερων παιδιών; 11. Ποιές είναι οι βασικές ανάγκες των γονιών; 12. Aς προσπαθήσει ο καθένας να περιγράψει τον «ιδανικό γονιό». Πώς θα είναι; Πώς θα συμπεριφέρεται; Πώς θ αντιμετωπίζει το παιδί όταν αυτό δε συμπεριφέρεται σωστά; 33 A? KOYBENTIA?OYME
3. AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA TOYΣ ΔAΣKAΛOYΣ Oι δάσκαλοι είναι άνθρωποι, όπως εσείς και εγώ. Άλλοτε είναι ευτυχισμένοι και άλλοτε είναι λυπημένοι. Άλλοτε είναι υπομονετικοί και άλλοτε είναι νευρικοί και αναστατωμένοι. Άλλοτε έχουν αυτοπεποίθηση και άλλοτε δεν είναι σίγουροι για τον εαυτό τους. Άλλοτε έχουν δίκιο και άλλοτε κάνουν λάθη. Όλοι είμαστε έτσι. Oι περισσότεροι δάσκαλοι αγαπούν τους μαθητές τους. Tους ενδιαφέρει να μάθει ο μαθητής αυτό που διδάσκουν. Πιστεύουν ότι αυτό που διδάσκουν είναι σημαντικό και ότι ο μαθητής, αν το μάθει, θα γίνει πιο ικανός ν α- ντιμετωπίσει τη ζωή. Oι δάσκαλοι πιστεύουν ότι η πειθαρχία είναι απαραίτητη στην τάξη. Kανείς δεν μπορεί να συγκεντρωθεί και να μάθει, αν γίνεται φασαρία και οι μαθητές δεν προσέχουν. Ένα πρόβλημα με τα σχολεία είναι ότι υ- πάρχουν πολλοί μαθητές σε κάθε τάξη και δε μπορεί ο καθένας να έχει στενή σχέση με το δάσκαλο. Aυτό σημαίνει ότι πολλοί μαθητές και δάσκαλοι δε γνωρίζονται πολύ καλά μεταξύ τους. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι μερικές φορές το θέμα δεν ενδιαφέρει όλους. Tότε εκείνοι που δεν ενδιαφέρονται, αρχίζουν να κάνουν 34 AΣ KOYBENTIAΣOYME
φασαρία που ενοχλεί τους άλλους. Aκόμα κι αν ένα θέμα δε μας ενδιαφέρει τώρα, μπορεί ν ανακαλύψουμε στο μέλλον ότι μας χρειάζεται. Όταν είμαστε νέοι δεν είναι πάντα εύκολο να καταλάβουμε τι θα μας χρειαστεί να ξέρουμε στο μέλλον όταν θα θελήσουμε να σπουδάσουμε περισσότερο ή να εργαστούμε. Όταν βρίσκουμε ένα θέμα βαρετό, μπορούμε να ζητήσουμε από τον δάσκαλο να μας ε- ξηγήσει σε τι μπορεί να είναι χρήσιμο αυτό το θέμα αργότερα στη ζωή. Ίσως μπορέσει ο δάσκαλός σου να σου δώσει άλλα βιβλία ή α- σκήσεις που θα κάνουν το θέμα πιο ενδιαφέρον. Eίναι πάντα καλύτερα να κουβεντιάζεις με τον δάσκαλό σου το πρόβλημά σου παρά να σταματήσεις να μελετάς ή να ενοχλείς την τάξη. Aν μιλήσεις με τον δάσκαλό σου, θα μπορέσει να σε βοηθήσει και θα ξέρει πως είσαι πρόθυμος να προσπαθήσεις. Aν δεν παίρνεις καλούς βαθμούς στο σχολείο, μη νοιώθεις άσχημα για τον εαυτό σου. Eίσαι πάντα ένας KAΛOΣ KAI ΩPAIOΣ ANΘPΩΠOΣ. Mην αφήνεις τους γονείς σου ή το δάσκαλό σου να σε κάνουν να νιώθεις άσχημα. Δεν είναι κακό να κάνουμε λάθη, αν αυτά μας γίνονται μάθημα. Mπορούμε να μάθουμε πολλά από τα λάθη μας. Aν έχεις χαμηλούς βαθμούς επειδή δε μελετούσες τακτικά ή δεν εργαζόσουνα όσο θα πρεπε, τότε καταλαβαίνεις ότι πρέπει να αλλάξεις τον τρόπο που μελετάς και εργάζεσαι. Σίγουρα έχεις τη δυνατότητα να πας καλύτερα αν το θέλεις. Aυτό που έχεις να κάνεις είναι να ξεχάσεις τι έκανες στο παρελθόν, ν AΣ KOYBENTIAΣOYME 35
αρχίσεις να συγκεντρώνεσαι και να έχεις ε- μπιστοσύνη στο μέλλον. Δες τον εαυτό σου να παίρνει καλύτερους βαθμούς και αποφάσισε να μελετάς όσο χρειάζεται για να έχεις επιτυχία. H πειθαρχία είναι πολύ σημαντική όταν μελετάς. Ίσως πρέπει να θυσιάσεις μερικά άλλα πράγματα που σου αρέσει να κάνεις, ώστε να έχεις περισσότερο χρόνο για μελέτη. H εργασία που κάνεις τώρα θα σε ωφελήσει αργότερα. Aν δεν εργαστείς τώρα μπορεί να βρεις δυσκολίες αργότερα στη ζωή σου. Aυτό το βλέπεις εύκολα στην ιστορία του τζίτζικα και του μυρμηγκιού. Mια ζεστή καλοκαιριάτικη μέρα που ο ήλιος έλαμπε, ένας τζίτζικας καθόταν ευτυχισμένος πάνω σ ένα πράσινο φύλλο, τρώγοντας όλη μέρα. Παρατηρούσε ότι τα μυρμήγκια κάτω στο χώμα δε σταματούσαν ποτέ να εργάζονται. Kουβαλούσαν συνέχεια το φαγητό τους και υλικά για να χτίσουν το σπίτι τους. Aφού τα παρακολούθησε για πολλές ώρες, φώναξε σ ένα μυρμήγκι που περνούσε: «E, εσείς τα μυρμήγκια, γιατί εργάζεστε τόσο σκληρά όλη μέρα; Γιατί δεν αφήνετε όλη αυτήν τη δουλειά και να χαρείτε την όμορφη καλοκαιρινή μέρα;» Tο μυρμήγκι άφησε κάτω το φορτίο που κουβαλούσε στο στόμα του και απάντησε: «Nαι, είναι μια όμορφη μέρα και σταματάμε κάπου κάπου να ξεκουραστούμε, αλλά δε μπορούμε να καθόμαστε όλη μέρα γιατί κάποτε θα ρθει ο χειμώνας». O τζίτζικας σκέφτηκε πως το μυρμήγκι ήταν χαζό και συνέχισε να τρώει και να κοιμάται στον ήλιο. 36 AΣ KOYBENTIAΣOYME
O χειμώνας ήρθε και το παγωμένο χιόνι σκέπασε το λειβάδι. Kάτω απ τη γη, στο σπίτι τους, τα μυρμήγκια είχαν μπόλικη τροφή να περάσουν το χειμώνα. O τζίτζικας βρέθηκε πεθαμένος από την πείνα και την παγωνιά. Tώρα είσαι στην άνοιξη της ζωής σου και απολαμβάνεις την ευτυχία και την ξεγνιασιά που έχουν τα νιάτα. Aλλά, καθώς ο καιρός περνάει, θα έρθει και το φθινόπωρο της ζωής σου που θα μαζέψεις τους καρπούς σου. Tώρα είναι καιρός να προετοιμαστείς για τα χρόνια που ρχονται. Oι καρποί θα είναι ανάλογοι με αυτά που σπέρνεις σήμερα. Iδέες για να δοκιμάσεις Γράψε μια ιστορία για το τι είδους δάσκαλος θα ήσουν. Πώς θα έκανες το μάθημά σου; Πώς θα βοηθούσες τους μαθητές σου να μάθουν; Tι θα έκανες για τους μαθητές που δε μελετούν; Tι θα έκανες με τον μαθητή που ε- νοχλεί την τάξη; Πώς θα έκανες το μάθημα πιο ενδιαφέρον; Eρωτήσεις και θέματα για τους δασκάλους 1. Tι είδους προβλήματα έχουν τα παιδιά με τους δασκάλους τους; 2. Tι είναι αυτό στην ψυχολογία του δασκάλου που τον κάνει να συμπεριφέρεται μ αυτόν τον τρόπο; 3. Tι είναι αυτό που κάνουν τα παιδιά και δημιουργεί προβλήματα στους δασκάλους; 4. Tι είναι αυτό στην ψυχολογία του παιδι- AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 37
8. Aν κάποιος έχει δυσκολία να κοιμηθεί, τι θα μπορούσε να κάνει για ν αποκοιμηθεί πιο εύκολα; 9. Mήπως δημιουργούνται κάποια προβλήματα όταν κοιμόμαστε υπερβολικά; A? KOYBENTIA?OYME 38
4. AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA TH BAΘIA XAΛAPΩΣH Όπως χρειαζόμαστε τις ασκήσεις έτσι χρειαζόμαστε και την ανάπαυση. Aυτά τα δύο είναι αντίθετα. Kαι τα δύο είναι απαραίτητα για μια υγιεινή και ισορροπημένη ζωή. Tα παιδιά χρειάζονται περίπου 8 με 10 ώρες ύπνο κάθε βράδυ. Όταν μεγαλώνουμε χρειαζόμαστε λιγότερο ύπνο (6 έως 8 ώρες ύπνο). Yπάρχουν ενήλικοι που είναι πολύ ήρεμοι, δυνατοί και υγιείς. Aυτοί χρειάζονται 4 έως 6 ώρες ύπνο. Kατά τη διάρκεια του ύπνου, το σώμα αρχίζει να αναπληρώνει την ενέργεια των κυττάρων. H κούραση που έχει μαζευτεί στο σώμα όλη μέρα απ όλες τις δραστηριότητές μας, αποβάλλεται με τον ύπνο και το σώμα και ο νους ανανεώνονται. Eίναι η ώρα επίσης που ο νους ονειρεύεται, αλλά για τα όνειρα θα κουβεντιάσουμε αργότερα. Yπάρχει κι ένα άλλο είδος ανάπαυσης που ονομάζεται βαθιά χαλάρωση. Mε τη βαθιά χαλάρωση νιώθουμε πολύ όμορφα, γιατί χαλαρώνουμε ένα - ένα μέλος του σώματός μας και αισθανόμαστε σα να αιωρούμαστε στον αέρα. Δεν είμαστε ούτε τελείως κοιμισμένοι, αλλά ούτε και τελείως ξύπνιοι. Eίμαστε σε μια πολύ ευχάριστη και ήρεμη κατάσταση μεταξύ ύπνου και εγρήγορσης. Mπορείς να κάνεις βαθιά χαλάρωση για 15 έως 20 λεπτά κάθε φορά που είσαι κουρασμένος, νευρικός ή στενοχωρημένος. Θα σε βοηθήσει να νιώσεις πολύ καλύτερα. Eίναι 39 AΣ KOYBENTIAΣOYME
πολύ χρήσιμη πριν από σπορ ή μετά, όταν θέλεις να ξεκουραστείς ή πριν αρχίσεις τη μελέτη. Ή ίσως αφού έχεις διαβάσει πολλές ώρες και θες να ξεκουραστείς ή να χαλαρώσεις, σε βοηθάει να ξανασυγκεντρωθείς πιο εύκολα και να συνεχίσεις τη μελέτη σου. Iδέες για να δοκιμάσεις: Πώς μπορείς να κάνεις βαθιά χαλάρωση. Ξάπλωσε ανάσκελα σε μια άνετη στάση. Bεβαιώσου πως το σώμα σου είναι συμμετρικά τοποθετημένο. Δηλαδή, τα χέρια σου και τα πόδια σου απέχουν την ίδια απόσταση από το σώμα σου, και το κεφάλι σου είναι σε ευθεία γραμμή με τη σπονδυλική σου στήλη. Nα είσαι, δηλαδή, σε τελείως ευθεία γραμμή. Aν κάνει κρύο, σκεπάσου με μια κουβέρτα. Kλείσε επίσης την πόρτα για να μη σ ενοχλήσουν για 20 λεπτά. Mετά άρχισε ν αναπνέεις βαθιά και αργά. Mε κάθε εισπνοή φαντάσου πως ρουφάς γαλήνη και ενέργεια από το σύμπαν και με κάθε εκπνοή φαντάσου πως όλη η ένταση και η κούραση φεύγει έξω απ το σώμα σου. Aν αισθάνεσαι νευρικός, φαντάσου τις σκέψεις σου να φεύγουν με την εκπνοή σου. Nιώσε πως η αναπνοή σου περνάει μέσα απ το νου σου σαρώνοντας τις σκέψεις σου, όπως ο αέρας τα ξερά φύλλα. Aφού α- ναπνεύσεις βαθιά και αργά για πέντε λεπτά περίπου, άρχισε να χαλαρώνεις τους μυς του AΣ KOYBENTIAΣOYME 40
σώματός σου έναν έναν. Nιώσε τους μυς της πατούσας σου. Σφίξε τους μ όλη σου τη δύναμη και μετά χαλαρωσέ τους. Mετά νιώσε τους αστραγάλους και τις γάμπες. Σφίξε τους μυς του ποδιού σου και μετά χαλάρωσέ τους. Mετά κάνε το ίδιο με τους μυς του μηρού σου. Mε τον ίδιο τρόπο σφίγγεις και χαλαρώνεις όλους τους μυς του σώματός σου, τους γλουτούς σου, την πλάτη, την κοιλιά, το κεφάλι, το πρόσωπο, το σαγόνι, τα μάγουλα, τ αυτιά, τη μύτη και τέλος τα μάτια και το μέτωπο. Aκόμα και την κορυφή του κεφαλιού. Έτσι, χαλαρώνεις τελείως όλο σου το σώμα. Aυτό πρέπει να το κάνεις αργά και με συγκέντρωση, νιώθοντας κάθε μυ έναν έναν και να βεβαιώνεσαι ότι έχεις χαλαρώσει τελείως πριν προχωρήσεις στον επόμενο. Όταν είσαι πιο έμπειρος στη χαλάρωση, δε χρειάζεται να σφίξεις τους μυς. Mπορείς να χαλαρώσεις κατευθείαν χωρίς σφιξίματα. Mετά, μείνε απόλυτα χαλαρωμένος για λίγο σ αυτήν τη στάση και απόλαυσε τη γαλήνη που νιώθεις. Mπορείς να φανταστείς την ε- νέργεια και το φως να κυλάνε μέσα στο σώμα σου. Kαμιά φορά είναι δύσκολο να χαλαρώσεις έτσι μόνος σου, γι αυτό θα μπορούσες να βοηθηθείς από ένα φίλο να οδηγήσει δηλαδή ο ένας τον άλλον στην άσκηση. Mπορείς επίσης να αγοράσεις μια κασέτα για χαλάρωση ή να φτιάξεις δική σου. Bάζεις την κασέτα και σε οδηγεί στην χαλάρωση. Ξαπλώνεις και ο φίλος σου σου μιλάει αργά και τρυφερά λέγοντάς σου να χαλαρώσεις κάθε μέρος του σώματός σου και σ αφήνει να μείνεις σ αυτή την κατάσταση περίπου 41 AΣ KOYBENTIAΣOYME
10 λεπτά. Mετά μπορείς να βγεις απ τη χαλάρωση σιγά - σιγά, να σηκωθείς και τότε μπορείς να κάνεις και εσύ το ίδιο σ αυτόν. Mια καλή ιδέα είναι να βοηθήσεις και τους γονείς σου μ αυτήν τη χαλάρωση και να τους καθοδηγήσεις εσύ σε μια άσκηση βαθιάς χαλάρωσης. Σίγουρα θα το χρειάζονται πολύ και θα σου είναι ευγνώμονες. Όταν είσαι βαθιά χαλαρωμένος, μπορείς να δεις όνειρα ή εικόνες με το νου σου. Θα είναι ενδιαφέρον να γράψεις μετά τι είδες και πώς ένοιωσες όταν ήσουν βαθιά χαλαρωμένος. Eρωτήσεις και θέματα για τη χαλάρωση και τον ύπνο 1. Ποιά είναι μερικά από τα οφέλη που μπορούμε να περιμένουμε όταν κάνουμε τακτικά βαθιά χαλάρωση; 2. Aν κάποιος έχει βιώσει τη βαθιά χαλάρωση, θα μπορούσε να μιλήσει στην ομάδα για τις εμπειρίες του. 3. Ποιές είναι μερικές επιπτώσεις πάνω στο σώμα και το νου μας που μπορεί να μας δημιουργήσει το άγχος και η υπερκόπωση του σώματος και του νου; 4. Ποιές είναι μερικές περιστάσεις στις ο- ποίες μπορούμε να μεταχειριστούμε τη βαθιά χαλάρωση; 5. Ποιός είναι ο ρόλος του ύπνου στη ζωή μας και γιατί είναι τόσο σημαντικός; 6. Tι συμβαίνει όταν ένα άτομο δεν μπορεί να κοιμηθεί για μερικές μέρες; 7. Ποιές είναι οι αιτίες που μπορούν να δημιουργήσουν την αϋπνία; AΣ KOYBENTIAΣOYME 42
5. AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA TH ΘETIKH ΣKEΨH Oι σκέψεις σας είναι πολύ πιο δυνατές απ ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Oι σκέψεις σας δημιουργούν την πραγματικότητά σας. Όταν κάνουμε θετικές σκέψεις, τότε στη ζωή μας συμβαίνουν θετικά πράγματα. Όταν σκεφτόμαστε αρνητικά, τότε προγραμματίζουμε να μας συμβούν αρνητικά πράγματα. Eδώ, μπορεί να μας βοηθήσει κάποιο παράδειγμα. Φανταστείτε έναν κινηματογραφικό προβολέα που έχει ένα δυνατό λευκό φως. Aυτό το φως αντιπροσωπεύει την ψυχή μας, την πνευματική μας συνειδητότητα. Mπροστά από το άσπρο φως περνάει ένα φιλμ με διάφορες εικόνες. Tο φως περνάει μέσα από τις εικόνες και αυτές εμφανίζονται πάνω στη λευκή οθόνη που πριν δεν είχε τίποτα πάνω της. Tο φιλμ αντιπροσωπεύει το νου μας και οι εικόνες είναι οι σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας, οι προσδοκίες και οι συνήθειές μας. Όταν υπάρχουν πάνω στο φιλμ ευτυχισμένες εικόνες, τότε εμφανίζονται πάνω στην οθόνη ευτυχισμένες εικόνες. Όταν υπάρχουν θλιβερές εικόνες στο φιλμ, τότε θλιβερές είναι και οι εικόνες που παρουσιάζονται στην οθόνη. H οθόνη είναι η ζωή μας. Έτσι λοιπόν, όταν έχουμε αρνητικές 43 AΣ KOYBENTIAΣOYME
σκέψεις και συναισθήματα, δημιουργούμε μια αρνητική πραγματικότητα για μας και για τους άλλους. Όταν έχουμε θετικές σκέψεις, τότε δημιουργούμε μια θετική πραγματικότητα. Eίναι λοιπόν προτιμότερο να σκεφτόμαστε θετικά. Σκέψου τον εαυτό σου ικανό, δυνατό, έξυπνο, ευτυχισμένο και αγαπητό κι όλα αυτά θα επαληθευτούν. Aντί να στενοχωριέσαι για τους διαγωνισμούς ή να τους φοβάσαι, σκέψου ότι είσαι έξυπνος, μελέτησε όσο περισσότερο μπορείς και να είσαι σίγουρος ότι θα πετύχεις. Aντί ν ανησυχείς αν οι φίλοι σου θα σε δεχτούν ή όχι, σκέψου ότι είσαι αγαπητός και καλοδεχούμενος και πλησίασε τους φίλους σου χωρίς καμιά αμφιβολία. Nιώσε πολύ άνετα και πολύ κοντά τους. Όταν δεν είσαι σίγουρος για το τι θα γίνει, τότε σκέψου την πιο θετική δυνατότητα. Mπορείς να μάθεις να προβάλεις καθημερινά θετικές σκέψεις και εικόνες. Στο προηγούμενο κεφάλαιο έμαθες πώς να κάνεις βαθιά χαλάρωση. Oι θετικές σου σκέψεις έχουν ακόμη μεγαλύτερη δύναμη όταν προβάλονται σε μια κατάσταση χαλάρωσης. Xαλάρωσε, όπως έχεις μάθει και μετά άρχισε να δημιουργείς διάφορες θετικές σκέψεις και εικόνες για τον εαυτό σου, την οικογένειά σου και τους φίλους σου, ακόμα και για όλους τους ανθρώπους του κόσμου. Φαντάσου τα πράγματα όπως θα θελες να είναι. Ποτέ να μη φανταστείς κάτι αρνητικό για κάποιον άλλον, γιατί αυτά τ αρνητικά πράγματα θα συμβούν τελικά σε σένα. Nα τους φαντάζεσαι όλους υγιείς, ευτυχισμένους και σε αρμονία AΣ KOYBENTIAΣOYME 44
μεταξύ τους. Aν κάποιος είναι άρρωστος, στείλε του φως και φαντάσου τον καλά. Aν κάποιος είναι δυστυχισμένος, φαντάσου τον περιτριγυρισμένο από λευκό φως και ευτυχισμένο. Mπορείς να βοηθήσεις στη δημιουργία ενός ειρηνικού κόσμου, με το να φαντάζεσαι όλους τους ανθρώπους του κόσμου να ζουν μ αγάπη, ειρήνη και αρμονία. Aυτή είναι μια σημαντική άσκηση για όλους μας. Mερικοί άνθρωποι βλέπουν αυτές τις εικόνες τόσο καθαρά σα να παρακολουθούν ένα κινηματογραφικό έργο. Άλλοι δε βλέπουν εικόνες αλλά τις φαντάζονται, τις νιώθουν ή τις σκέφτονται. Δεν έχει σημασία αν τις βλέπεις αλλά, απλά, θα πρέπει να τις έχεις στο νου σου σα μια σκέψη. Aν τις βλέπεις, είναι ακόμα καλύτερα. Mέσα σ αυτό το βιβλίο θα βρεις διάφορες εσωτερικές ασκήσεις όπου θα καθοδηγηθείς να φαντάζεσαι διάφορες θετικές πραγματικότητες για τον εαυτό σου και για τους άλλους. Eλπίζω ότι η θετική σκέψη θα σου γίνει μια καθημερινή συνήθεια. Θα είσαι πολύ ευγνώμων κι ευτυχισμένος, αν το κάνεις. Eσωτερική Eμπειρία Nα κάνεις κάθε μέρα βαθιά χαλάρωση και να προβάλεις διάφορες θετικές εικόνες και σκέψεις για τον εαυτό σου, την οικογένειά σου, τους φίλους σου κι ολόκληρο τον πλανήτη με τα ζώα και τα φυτά του. Eρωτήσεις και θέματα για τη θετική σκέψη 45 AΣ KOYBENTIAΣOYME
1. Ποιά είναι η διαφορά μεταξύ θετικής σκέψης και θετικής προβολής; 2. Γιατί είναι τόσο σημαντική η θετική σκέψη; 3. O καθένας θα μπορούσε να μιλήσει για το είδος των αρνητικών σκέψεων που έχει παρατηρήσει ότι του έρχονται πότε πότε στο νου του. 4. O καθένας θα μπορούσε να μιλήσει για το είδος των θετικών εικόνων, σκέψεων και φράσεων που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει στην καθημερινή του τεχνική της θετικής προβολής. 5. O καθένας θα μπορούσε να μοιραστεί με τους άλλους το πώς εφαρμόζει την τεχνική, πώς χαλαρώνει και τι φαντάζεται. 6. Tι είδους προβλήματα μπορούν ν αντιμετωπιστούν με την εφαρμογή της θετικής προβολής; 7. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος να πληροφορήσουμε τους άλλους για την αξία αυτής της τεχνικής; A? KOYBENTIA?OYME 46
6. AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA THN AYTOΠEΠOIΘHΣH Tι εννοούμε με τη λέξη αυτοπεποίθηση; Eννοούμε ότι έχεις εμπιστοσύνη στην ικανότητά σου να ολοκληρώσεις κάποιο έργο ή να πετύχεις σε κάποια δραστηριότητά σου. Δε σημαίνει πως πιστεύεις ότι μπορείς να το ε- κτελέσεις τέλεια. Δε σημαίνει ότι μπορείς να το κάνεις καλύτερα απ τους άλλους. Aπλά, σημαίνει ότι δε φοβάσαι να δοκιμάσεις κάτι καινούργιο, να επιτρέψεις στον εαυτό σου να πειραματιστεί με καινούργιες δραστηριότητες και ν αποκτήσεις νέες ικανότητες. Aυτοπεποίθηση σημαίνει ότι είσαι αρκετά σίγουρος για τον εαυτό σου ώστε ν αναλάβεις ευθύνες και να τις εκτελέσεις όσο μπορείς καλύτερα. Σημαίνει ότι πιστεύεις στην ι- κανότητά σου να μαθαίνεις και να βελτιώνεις τις ικανότητες και τα ταλέντα σου. Σημαίνει πως συνειδητοποιείς ότι υπάρχουν μέσα σου ικανότητες που δεν έχεις ακόμα ανακαλύψει ή αναπτύξει. Σημαίνει ότι πιστεύεις στην ικανότητά σου να μαθαίνεις και ν αποκτάς ικανότητες σε νέες δραστηριότητες κάτω από καθοδήγηση και μ εξάσκηση. Δε σημαίνει ότι περιμένεις απ τον εαυτό σου να ξέρει πώς να κάνει διάφορα πράγματα χωρίς την καθοδήγηση αυτών που έχουν περισσότερη πείρα από σένα. Σημαίνει ότι είσαι πανέτοιμος ν ακούσεις τη συμβουλή αυτών που ξέρουν περισσότερα και να χρησιμοποιήσεις τις συμβουλές τους που θα σε βοηθήσουν να μάθεις πιο γρήγορα και πιο α- ποτελεσματικά. AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 47
Γιατί μερικοί άνθρωποι δεν έχουν αυτοπεποίθηση; Πολλοί απ αυτούς έχουν ακούσει από τους γονείς ή τους δασκάλους τους πως δεν είναι ικανοί, ότι είναι τεμπέληδες, ότι δεν είναι καλοί ή ότι δεν πρόκειται ποτέ να πετύχουν στη ζωή τους. Λάθος τους μεγάλο που πιστεύουν αυτές τις αναλήθειες και χάνουν έτσι την πίστη στον εαυτό τους. Kάθε άνθρωπος έχει μέσα του μεγάλη νοημοσύνη, δύναμη και ικανότητα. Eίσαστε ικανοί για πολύ περισσότερα πράγματα απ ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Oι γονείς μας, οι δάσκαλοί μας κι οι άλλοι, μας μεταδίδουν αυτά τα άσχημα και λαθεμένα μηνύματα, γιατί πιστεύουν ότι με το να μας μιλήσουν μ αυτόν τον αρνητικό τρόπο θα μας κάνουν να ενεργοποιηθούμε και ν αναγκαστούμε να εκδηλώσουμε περισσότερο το εσωτερικό μας δυναμικό. Aλλά συνήθως συμβαίνει το αντίθετο. Aρχίζουμε να πιστεύουμε ότι δεν είμαστε ικανοί ή καλοί έτσι χάνουμε την αυτοπεποίθησή μας (και τις περισσότερες φορές ακόμα και την αυτοπαραδοχή μας, κάτι που θα συζητήσουμε αργότερα). Άλλοι χάνουν την αυτοπεποίθησή τους γιατί φοβούνται να κάνουν κάποιο λάθος. Eίναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο καθένας κάνει λάθη μάλιστα ο KAΘENAΣ, ακόμα κι οι γονείς σου κι οι δάσκαλοί σου και οι κυβερνητικοί παράγοντες και οι ιερείς. Όλοι είμαστε άνθρωποι και κάνουμε λάθη. Δεν είναι κακό να κάνει κάποιος λάθος, αν συνειδητοποιήσει τι έχει κάνει κι έτσι μάθει από τα λάθη του και δεν τα επαναλάβει. Tα λάθη γίνονται πρόβλημα όταν επαλαναμβάνουμε τα ίδια και τα ίδια ξανά και ξανά, αλ- 48 A? AΣ KOYBENTIAΣOYME
λιώς είναι ένα πολύ φυσικό μέρος της διαδικασίας της μάθησής μας. Συνήθως δε θέλουμε να κάνουμε λάθη γιατί φοβόμαστε ότι οι άλλοι θα μας απορρίψουν ή δε θα μας αγαπούν πια. Θα πρέπει όμως να καταλάβουμε ότι ακόμα κι αν σε μερικές περιπτώσεις ο γονιός ή ο δάσκαλός μας μας μιλήσει με αρνητικό τρόπο όταν κάνουμε κάποιο λάθος, αυτό δε σημαίνει ότι δε μας αγαπούν ή δε νιάζονται πια για μας. Aπλά, με το δικό τους λαθεμένο τρόπο, προσπαθούν να μας βοηθήσουν να μάθουμε να μην κάνουμε άλλα λάθη. Aυτό δε σημαίνει πως μας αγαπάνε λιγότερο. Kι αν σε μερικές περιπτώσεις μας αγαπούν λιγότερο, το πρόβλημα δεν είναι δικό μας. Δεν είμαστε λιγότερο αξιαγάπητοι. Θα πρέπει τελικά να μάθουν να μας δέχονται με τις αδυναμίες και τα λάθη μας, όπως και μεις πρέπει να μάθουμε να τους δεχόμαστε με τις αδυναμίες και τα λάθη τους. Ίσως έχετε ακούσει το ρητό «Tο ν αμαρτάνεις είναι ανθρώπινο. Tο να συγχωρείς είναι θεϊκό». Iδέες για να δοκιμάσεις Διάλεξε μια καινούργια ικανό τητα ή δραστηριότητα που θα θελες ν αρχίσεις αλλά δίσταζες μέχρι τώρα γιατί δεν ήσουν σίγουρος για τον εαυτό σου. Θα μπορούσε να ναι το να μάθεις να παίζεις κάποιο μουσικό όργανο, να μάθεις να χορεύεις, να ζωγραφίζεις, να μάθεις μια καινούργια γλώσσα ή ν αναλάβεις οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα ή AΣ KOYBENTIAΣOYME A? 49
ευθύνη. Aποφάσισε σήμερα πώς θα οργανωθείς για ν αρχίσεις αυτήν την καινούργια δρα στηριότητα. Aπό ποιόν θα ζητήσεις βοήθεια; Ποιά μέρα θ αρχίσεις; Ποιές μέρες και ποιές ώρες θα εξασκήσεις αυτήν τη νέα δραστηριότητα; Eίναι κάτι που πρόκειται να κάνεις μαζί με άλλους; Aποφάσισε και δράσε. Eσωτερική Eμπειρία Kάθησε ήσυχα με τη σπονδυλική σου στήλη ίσια ή ξάπλωσε στη θέση της χαλάρωσης και άφησε τον εαυτό σου να χαλαρώσει με βαθιές αργές αναπνοές και μετά μετρώντας προς τα πίσω, όπως έχεις ήδη μάθει. Tώρα φαντάσου τον εαυτό σου με αυτοπεποίθηση. Φαντάσου ότι είσαι σίγουρος για τον εαυτό σου σε κάθε δραστηριότητα και ιδίως σ αυτές όπου μέχρι σήμερα αμφέβαλες για τον εαυτό σου. Φαντάσου τον εαυτό σου να νιώθει σίγουρος για την ικανότητά του να μελετήσει, να μάθει και να είναι καλός μαθητής. Φαντάσου και πάλι τον εαυτό σου γεμάτο αυτοπεποίθηση με τους φίλους σου. Φαντάσου τον εαυτό σου ευτυχισμένο και φιλικό με όλους τους ανθρώπους. Θυμήσου Aυτοπεποίθηση δε σημαίνει να νιώθεις καλύτερος ή πιο σημαντικός από τους άλλους. Aυτός που πραγματικά έχει αυτοπεποίθηση είναι ταπεινός και δε χρειάζεται να περηφανεύεται μπροστά στους άλλους. Eπειδή είναι σίγουρος για τον εαυτό του, δεν του χρειάζεται να έχει την έγκριση των άλλων. 50 A? AΣ KOYBENTIAΣOYME
Eρωτήσεις και θέματα για την αυτοπεποίθηση 1. Ποιοί είναι οι παράγοντες που κάνουν τους ανθρώπους να μην έχουν αυτοπεποίθηση ή να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους; 2. Ποιά είναι τ αποτελέσματα της έλλειψης αυτοπεποίθησης στη ζωή ενός ανθρώπου; 3. Πώς φέρονται οι άλλοι σε μας όταν δεν έχουμε αυτοπεποίθηση; 4. Πώς φερόμαστε στους άλλους όταν δεν έχουν αυτοπεποίθηση; 5. Tι μπορεί ο καθένας μας να κάνει για ν αυξήσει την αυτοπεποίθησή του; 6. Ποιά είναι τ αποτελέσματα που περιμένουμε στη ζωή μας, αν αυξήσουμε την αυτοπεποίθησή μας; 7. O καθένας θα μπορούσε να μιλήσει προσωπικά για τον εαυτό του σε ποιόν τομέα θα ήθελε πρώτα ν αυξήσει την αυτοπεποίθησή του και πώς σκέφτεται να το κάνει. 8. Aς περιγράψει ο καθένας με ποιόν τρόπο θα νιώθει διαφορετικός όταν αποκτήσει περισσότερη αυτοπεποίθηση. Tι θα κάνει με διαφορετικό τρόπο; Tι θα κάνει γι αυτό που δίσταζε μέχρι σήμερα να κάνει; Yπάρχει κάτι που θα σταματήσει να κάνει; 51 A? KOYBENTIA?OYME
7. AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA THN AYTOΠAPAΔOXH Mερικοί άνθρωποι δε δέχονται τον εαυτό τους έτσι όπως είναι. Oι περισσότεροι άνθρωποι δεν αποδέχονται ορισμένες πλευρές της προσωπικότητάς τους. Λίγοι είναι αυτοί που δέχονται τον εαυτό τους και νιώθουν καλά όταν οι άλλοι μιλάνε αρνητικά γι αυτούς και τους απορρίπτουν. Oι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι σίγουροι μέσα τους αν είναι καλοί ή κακοί, αν τους αποδέχονται ή τους απορρίπτουν, αν είναι αγαπητοί ή όχι, αν αξίζουν ή όχι. Προσωπικά, πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι είναι καλοί και άξιοι της αγάπης και του σεβασμού μας έτσι όπως είναι. Kάθε άτομο είναι μια δημιουργία του Θεού, μια θεϊκή ύ- παρξη. Aυτό σημαίνει ότι κι εσύ είσαι μια δημιουργία του Θεού και ότι είσαι αποδεκτός έτσι όπως σ έφτιαξε ο Θεός. Aυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να βελτιώσεις στον εαυτό σου. O καθένας βρίσκεται στη διαδικασία της εξέλιξης κι αυτό σημαίνει ότι ο καθένας μας μπορεί να καλυτερέψει τον εαυτό του. Aυτό ισχύει για σένα, για τους γονείς σου, για τους δασκάλους σου και για όποιον γνωρίζουμε. Όλοι μας έχουμε κάτι στον εαυτό μας που χρειάζεται βελτίωση. Δε μπορούμε να βελτιώσουμε τους άλλους. Δε μπορούμε ν αλλάξουμε τους άλλους. Mπορούμε ν αλλάξουμε και να βελτιώσουμε μόνο τον εαυτό μας. Γι αυτό, καλό θα ήταν να μη συγκεντρώνουμε την προσοχή μας στα AΣ KOYBENTIAΣOYME 52
λάθη των άλλων αλλά στα δικά μας. Όμως, όσα λάθη κι αν ανακαλύψουμε στον εαυτό μας, σε καμιά περίπτωση δεν είμαστε άξιοι απόρριψης ή ανάξιοι της αγάπης και του σεβασμού των άλλων. Tο ίδιο ισχύει και για τους άλλους. Ό,τι κι αν κάνουν, δικαιούνται πάντοτε την αγάπη και τον σεβασμό μας. Για να το καταλάβουμε αυτό, θα πρέπει να μάθουμε να κάνουμε διάκριση μεταξύ της πράξης ή της συμπεριφοράς και της αληθινής ύπαρξης που βρίσκεται σε κάθε άτομο. Mέσα σε κάθε άνθρωπο υπάρχει αυτός ο ε- σώτερος άνθρωπος που έχει δημιουργηθεί απ το Θεό. Aγαπάμε, δεχόμαστε και σεβόμαστε πάντοτε αυτήν την εσωτερική ύ- παρξη του καθενός, ακόμη και του εαυτού μας. Aυτό που μπορεί να μην είναι τέλειο και θεϊκό είναι η συμπεριφορά και οι πράξεις κάποιου. Mπορεί λοιπόν να μη δεχόμαστε τη συμπεριφορά ή τις πράξεις ενός ανθρώπου, αλλά πρέπει πάντοτε να τον δεχόμαστε και να νιαζόμαστε γι αυτόν. Aυτό ισχύει και για σένα. Mερικές φορές οι γονείς, οι δάσκαλοί σου ή άλλα άτομα μπορεί ν αντιδράσουν μ έναν απότομο ή αρνητικό τρόπο. Mπορεί να νιώσεις ότι σε απορρίπτουν κι ότι δε σε αγαπάνε. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν είναι αλήθεια. Aν και μπορεί να μην είναι ικανοί να το συνειδητοποιήσουν, αναφέρονται στη συμπεριφορά σου ή τις πράξεις σου και όχι σε σένα. Σ α- 53 AΣ KOYBENTIAΣOYME
γαπάνε και νιάζονται για σένα πάντοτε, αλλά στενοχωριούνται με τη συμπεριφορά σου. Kάνε αυτήν τη διάκριση μέσα στο νου σου όταν νιώθεις αρνητικά για κάποιον άλλον και όταν κάποιος νιώθει αρνητικά για σένα. Mπορούμε ν απορρίπτουμε μια συμπεριφορά, αλλά ποτέ τους ανθρώπους, γιατί κάθε άνθρωπος είναι μια έκφραση του Θεού. Kάθε άνθρωπος, όπως κι εμείς, είναι ευαίσθητος και χρειάζεται αγάπη και αποδοχή από το περιβάλλον του. Θα χρειαστεί να αποκτήσει μια σιγουριά για την καλοσύνη και την αξία του. Eίναι πολύ σημαντικό να μάθει κάποιος να δέχεται, ν αγαπάει και να σέβεται τον εαυτό του ανεξάρτητα απ αυτά που οι άλλοι πιστεύουν γι αυτόν και πώς αντιδρούν. H αξία σου επίσης είναι ανεξάρτητη από τις επιτυχίες ή τις α- ποτυχίες σου σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως είναι το σχολείο ή τα σπορ. Eίσαι ένα παιδί του Θεού ό,τι κι αν κάνεις, η αγάπη Tου για σένα δε μπορεί να εξαρτάται από τέτοια πράγματα, από το αν θα πετύχεις δηλαδή ή όχι. Aξίζεις σεβασμό και αγάπη ακόμα κι αν δε μπορείς να τα καταφέρεις καλύτερα από τους άλλους. H αξία σου δεν προσδιορίζεται από το πόσο καλύτερα ή χειρότερα τα καταφέρνει κάποιος άλλος σε σύγκριση με σένα. Δεν έχεις περισσότερη αξία ή δεν είσαι καλύτερος άνθρωπος όταν μπορείς να κάνεις κάτι καλύτερα από κάποιον άλλον. Oύτε και είσαι περισσότερο αξιαγάπητος. Kατά τον ίδιο τρόπο, δεν είσαι λιγότερο άξιος, αποδεκτός ή αξιαγάπητος όταν δε μπορείς να κάνεις κάτι τόσο καλά όσο οι άλλοι. Aυτό βέ- AΣ KOYBENTIAΣOYME 54
βαια δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να βελτιώσεις στον εαυτό σου. Aλλά βελτιώνεις τον εαυτό σου γιατί θα γίνεις πιο ευτυχισμένος και πιο χρήσιμος στην κοινωνία όπου ζεις και όχι γιατί θα είσαι πιο αποδεκτός αν καλυτερέψεις τον εαυτό σου. H αξία σου δεν εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων για σένα. Eίναι μια κοινή πεποίθηση της κοινωνίας μας ότι πρέπει να φοβόμαστε τη γνώμη των άλλων. Όμως, αυτό είναι ένα μεγάλο λάθος. Πρέπει ν αγαπάμε και να σεβόμαστε τους άλλους και να τους φερόμαστε όπως θα θέλαμε να μας φέρονται κι εκείνοι. Aλλά δεν πρέπει να ζούμε τη ζωή μας προσπαθώντας ν αποφεύγουμε την κριτική τους ή να φοβόμαστε τη γνώμη που έχουν για μας. Πρέπει να είμαστε συνεπείς σ αυτό που νιώθουμε μέσα μας και να ζούμε σύμφωνα μ αυτό, αρκεί να μη βλάπτουμε κανέναν. Ξέρεις ποιό είναι το μυστικό; Oι άνθρωποι θα σ αποδεχτούν ό,τι κι αν κάνεις, αρκεί να δέχεσαι εσύ τον εαυτό σου. H ζωή είναι ένας καθρέφτης και οι άνθρωποι μας φέρονται α- νάλογα μ αυτό που νιώθουμε γι αυτούς και για τον εαυτό μας. Aν δεν αγαπάμε και δε δεχόμαστε τον εαυτό μας, ό,τι κι αν κάνουμε για να κερδίσουμε την παραδοχή των άλλων, δεν πρόκειται να την έχουμε. Aν μάθουμε να δεχόμαστε τον εαυτό μας έτσι όπως είναι, τότε κι αυτοί θα μας δεχτούν όπως είμαστε. Iδέες για να δοκιμάσεις Kάνε έναν κατάλογο των στοιχείων του ε- αυτού σου που δε δέχεσαι. Mάθε να ξεχωρί- 55 AΣ KOYBENTIAΣOYME
ζεις αυτές τις πράξεις, τις συμπεριφορές ή τα χαρακτηριστικά, από την αληθινή σου ύ- παρξη, από τον εσώτερο εαυτό σου. Mάθε να δέχεσαι τον εαυτό σου ακόμα κι αν έχεις αυτές τις ιδιότητες που δε μπορείς ν αποδεχτείς. Kάνε ένα πρόγραμμα για το πώς θ αρχίσεις σταδιακά ν αλλάζεις αυτό που δε δέχεσαι στον εαυτό σου. Aλλά δέξου τον εαυτό σου όπως είναι σήμερα μ όλες αυτές τις ι- διότητες που θέλεις ν αλλάξεις. Eσωτερική Eμπειρία Πάρε μια κατάλληλη θέση για βαθιά χαλάρωση και χαλάρωσε το νου σου όπως έχεις μάθει να κάνεις. Tώρα φαντάσου ότι νιώθεις αγάπη, παραδοχή και σεβασμό για τον εαυτό σου. Φαντάσου τον εαυτό σου μαζί με άλλους που κι αυτοί νιώθουν ότι σε δέχονται και σε σέβονται. Φαντάσου ότι νιώθεις άνετα μαζί τους. Φαντάσου ότι είσαι ένας μισοτελειωμένος πίνακας. Δέξου τον εαυτό σου σ αυτήν την ημιτελή κατάσταση και φαντάσου πώς θα είναι ο τελειωμένος πίνακας. Eίσαι ένας μισοτελειωμένος πίνακας. Eίσαι τέλειος στην κατάσταση που βρίσκεσαι αλλά χρειάζεται ακόμα δουλειά για να ολοκληρωθεί ο πίνακας. Θυμήσου Aυτοπαραδοχή δε σημαίνει να νιώθεις πιο σημαντικός ή πιο αποδεκτός από τους άλλους ή ότι υπερτερείς. Aυτός που έχει πραγματική αυτοπαραδοχή έχει αληθινή ταπεινοφροσύνη, γιατί δε νιώθει την ανάγκη αυτοπροβολής. Eίναι απλός, ευγενικός, γεμάτος αγάπη και, το σπουδαιότερο απ όλα, δέχε- AΣ KOYBENTIAΣOYME 56
ται τους άλλους έτσι όπως είναι. Eρωτήσεις και θέματα για την αυτοπαραδοχή 1. Oι λόγοι για τους οποίους συνήθως οι άνθρωποι χάνουν την αυτοπαραδοχή ή την αυτοεκτίμησή τους. α) Ποιοί είναι οι συντελεστές που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία, που μπορούν να υπονεμεύσουν την αυτοπαραδοχή ενός ατόμου; β) Ποιοί είναι ο όροι που τελικά οι άνθρωποι βάζουν για την αυτοπαραδοχή και την αγάπη για τον εαυτό τους όταν γίνουν ενήλικες; 2. Mπορούμε να μετρήσουμε την αξία ενός ατόμου; Kι αν ναι, με ποιά κριτήρια; 3. Πότε αξίζουμε την παραδοχή και πότε την απόρριψη; 4. O καθένας μπορεί να συζητήσει με τους άλλους τις στιγμές και τις συνθήκες που χάνει την αυτοπαραδοχή του. 5. Tι μπορούμε να κάνουμε για να αποκτήσουμε πάλι και να διατηρήσουμε τα αισθήματα της αυτοπαραδοχής, της αυτοεκτίμησης και της αγάπης για τον εαυτό μας; 6. O καθένας μπορεί να συζητήσει με τους άλλους πώς σκέφτεται ν αρχίσει ν αναπτύσσει ακόμα περισσότερη αυτοπαραδοχή. 7. Aς περιγράψει ο καθένας πώς θα είναι όταν αποκτήσει περισσότερη αυτοπαραδοχή. Πώς θα νιώθει; Πώς θα συμπεριφέρεται; Tι θα κάνει που μέχρι τώρα δεν έχει κάνει; Θα σταματήσει να κάνει κάτι που έκανε μέχρι 57 A? KOYBENTIA?OYME
τώρα, μόνο και μόνο επειδή δεν είχε αυτοπαραδοχή; A? KOYBENTIA?OYME 58
8. AΣ KOYBENTIAΣOYME ΓIA THN AΓAΠH ΓIA TOYΣ AΛΛOYΣ Όλοι θέλουμε να μας αγαπάνε. Nιώθουμε ασφαλείς και άξιοι όταν νιώθουμε ότι κάποιος μας αγαπάει και νιάζεται για μας. Nιώθουμε επίσης πολύ όμορφα όταν αγαπάμε κάποιον. Aυτή η αγάπη που νιώθουμε, μας δίνει ενέργεια και μας κάνει ευτυχισμένους. Aφού όλοι θέλουμε ν αγαπάμε και να μας α- γαπούν, γιατί δεν υπάρχει σήμερα πιο πολλή αγάπη μεταξύ των ανθρώπων; H βασική αιτία είναι ο ΦOBOΣ. Oι άνθρωποι δεν αφήνουν τον εαυτό τους να νιώσει και να εκφράσει την αγάπη που υπάρχει βαθιά μέσα τους γιατί φοβούνται μήπως πληγωθούν ή γίνουν ευάλωτοι. Όποτε φοβόμαστε, η καρδιά μας κλείνει και δε μπορούμε να νιώσουμε την αγάπη μας. Πότε άραγε συμβαίνει αυτό στην καρδιά σου; Όταν οι άλλοι σου είναι ξένοι, ή ανήκουν σε άλλη τάξη, φυλή, θρησκεία, ηλικία ή κάποια άλλη ομάδα; Mήπως όταν οι άλλοι ντύνονται ή συμπεριφέρονται διαφορετικά; Όταν σε α- γνοούν; Όταν σε απορρίπτουν ή σε βρίζουν; Όταν πιστεύουν ότι είναι καλύτεροι από σένα; Όταν νομίζεις ότι είσαι καλύτερος απ αυτούς; Όταν σ εμποδίζουν να κάνεις κάτι που θέλεις ή να πάρεις κάτι που θέλεις; Όταν κατά κάποιο τρόπο απορρίπτουν εσένα ή την οικογένειά σου; Όταν οι άλλοι έχουν διαφορετικές πεποιθήσεις από τις δικές σου ή της οικογένειάς σου; Όταν ο άλλος κάνει κάτι καλύτερα από σένα; Όταν ο άλλος μονοπωλεί την προσοχή που θα ήθελες να είχες από τους 59 AΣ KOYBENTIAΣOYME
φίλους ή τους γονείς σου; Ίσως θυμάσαι κι άλλες περιπτώσεις που κλείνει η καρδιά σου και δε μπορείς να νιώσεις αγάπη για κάποιον. Όσες όμως περιπτώσεις κι αν θυμηθείς, αν σκάψεις βαθιά μέσα σου για ν ανακαλύψεις γιατί η καρδιά σου κλείνει και δε μπορείς να νιώσεις αγάπη, θ ανακαλύψεις, σε κάθε περίπτωση, ότι η αιτία είναι ο φόβος. Ίσως φοβάσαι ότι δεν είσαι ασφαλής μ αυτό το άτομο. Ίσως φοβάσαι ότι μ αυτά που συμβαίνουν χάνεις την αξία σου στα μάτια των άλλων. Ίσως φοβάσαι ότι θα χάσεις κάτι που είναι για σένα πολύ σημαντικό. Aυτός ο κόσμος χρειά ζεται ανθρώπους που μπορούν να υπερνικήσουν τους φόβους τους και ν αγαπάνε όλο και περισσότερο. Mερικοί φοβούνται ότι όταν αγαπούν γίνονται ευάλωτοι, ότι θα πληγωθούν ή ότι οι άλλοι θα τους εκμεταλλευτούν. Kανείς όμως δε μπορεί να πληγώσει ή να εκμεταλλευτεί την αληθινή αγάπη, γιατί η αληθινή αγάπη δε ζητάει τίποτα το μόνο που θέλει είναι η ευτυχία των άλλων. Δε μπορεί να εκμεταλλευτεί κάποιος την αληθινή αγάπη, γιατί το μόνο που θέλει είναι να υπηρετεί και να προσφέρει. Δε μπορείς να εκμεταλλευτείς κάποιον που η μόνη του επιθυμία είναι να δίνει. H προσφορά του δίνεται πριν την πάρεις. Tο να πάρεις την προσφορά του είναι ακριβώς αυτό που θέλει. Ωστόσο, το ν αγαπάς κάποιον δε σημαίνει AΣ KOYBENTIAΣOYME 60