ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 25.9.2017 COM(2017) 535 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ όσον αφορά τα υποστηριζόμενα από τον γενικό προϋπολογισμό χρηματοδοτικά μέσα σύμφωνα με το άρθρο 140 παράγραφος 8 του δημοσιονομικού κανονισμού την 31η Δεκεμβρίου 2016 {SWD(2017) 312 final} EL EL

Πίνακας περιεχομένων 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 2. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ... 4 3. ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ... 7 3.1. Τρέχον οικονομικό πλαίσιο... 7 3.2. Τα χρηματοδοτικά μέσα καθιστούν εφικτή την επίτευξη περισσότερων αποτελεσμάτων με λιγότερα μέσα... 7 3.3. Τα χρηματοδοτικά μέσα έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο όταν συνδυάζονται και αναμειγνύονται με άλλα κονδύλια... 8 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ... 10 4.1. Χρηματοδοτική μόχλευση των μέσων της περιόδου 2007-2013... 11 4.2. Χρηματοδοτική μόχλευση των μέσων της περιόδου 2014-2020... 13 4.3. Ομάδες-στόχοι που εξυπηρετήθηκαν... 16 4.4. Γεωγραφική κατανομή της επιτευχθείσας χρηματοδότησης... 18 4.5. Επιτυχημένα παραδείγματα... 23 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ... 25 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο την ετήσια έκθεσή της σχετικά με δραστηριότητες που αφορούν χρηματοδοτικά μέσα σε επίπεδο ΕΕ για τους εσωτερικούς και εξωτερικούς τομείς πολιτικής της Ένωσης, που υποστηρίζονται από τον προϋπολογισμό της Ένωσης και αποτελούν αντικείμενο άμεσης ή έμμεσης διαχείρισης από την Επιτροπή, όπως προβλέπεται στο άρθρο 140 παράγραφος 8 του δημοσιονομικού κανονισμού 1. Πρόκειται για την τέταρτη έκδοση της έκθεσης βάσει της εν λόγω διάταξης 2. Στόχος της έκθεσης είναι να παρέχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μια ολοκληρωμένη ανασκόπηση των χρηματοδοτικών μέσων που έχουν θεσπιστεί σε επίπεδο ΕΕ και των επιδόσεών τους τόσο από ποσοτική όσο και από ποιοτική άποψη, ώστε να χρησιμοποιηθούν ως δυναμικό εργαλείο λήψης αποφάσεων. Προκειμένου να ενισχυθεί από την άποψη αυτή η χρησιμότητα της παρούσας έκθεσης, η Επιτροπή πρότεινε, εντός του πλαισίου της πρότασης για αναθεώρηση του δημοσιονομικού κανονισμού, να συγχωνευθούν η συγκεκριμένη έκθεση και τα λοιπά έγγραφα που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ 3 και προς το παρόν υποβάλλονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους σε μία ενιαία έκθεση η οποία θα συνοδεύει το σχέδιο προϋπολογισμού. Η νέα έκθεση που προβλέπεται στην πρόταση της Επιτροπής για αναθεώρηση του δημοσιονομικού κανονισμού 4 δεν θα καλύπτει μόνο τα χρηματοδοτικά μέσα, όπως συμβαίνει έως τώρα βάσει των απαιτήσεων του δημοσιονομικού κανονισμού σχετικά με την υποβολή εκθέσεων, αλλά και τις εγγυήσεις του προϋπολογισμού και τη χρηματοδοτική συνδρομή 5. Η βελτιωμένη διαδικασία υποβολής εκθέσεων θα μπορούσε να εφαρμοστεί από την έναρξη ισχύος του αναθεωρημένου δημοσιονομικού κανονισμού. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα μέσα που λαμβάνουν στήριξη από τον προϋπολογισμό της Ένωσης, αλλά υλοποιούνται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, αποτελούν αντικείμενο χωριστών εκθέσεων. Για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013, δημοσιευόταν ετήσια συνοπτική έκθεση για την υλοποίηση των μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του 1 Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου (ΕΕ L 298 της 26.10.2012, σ. 1). 2 COM(2016) 675 final της 24.10.2016 COM(2015) 565 final της 13.11.2015 COM(2014) 686 final της 30.10.2014. 3 Ειδικότερα, εκτός από την παρούσα έκθεση, το έγγραφο εργασίας που βασίζεται στο άρθρο 38 παράγραφος 5 του δημοσιονομικού κανονισμού και το έγγραφο που παρέχει τις πληροφορίες που απαιτούνται βάσει του άρθρου 49 παράγραφος 1 στοιχείο ε) του δημοσιονομικού κανονισμού. 4 Βλ. πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002, των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1296/2013, (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, (ΕΕ) αριθ. 1304/2013, (ΕΕ) αριθ. 1305/2013, (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, (ΕΕ) αριθ. 1307/2013, (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, (ΕΕ) αριθ. 1309/2013, (ΕΕ) αριθ. 1316/2013, (ΕΕ) αριθ. 223/2014, (ΕΕ) αριθ. 283/2014, (ΕΕ) αριθ. 652/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και της απόφασης 541/2014/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, COM(2016) 605 final της 14.09.2016, ιδίως δε τα προτεινόμενα νέα άρθρα 39 παράγραφος 4 και 242. 5 Ορίζεται στην πρόταση της Επιτροπής (βλ. υποσημείωση 4) ως χρηματοδοτική συνδρομή σε κράτη μέλη ή τρίτες χώρες υπό μορφή δανείου ή πιστωτικού ορίου ή άλλου μέσου το οποίο θεωρείται κατάλληλο ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα της στήριξης, για το οποίο η Ένωση μπορεί να δανειστεί τα απαιτούμενα κεφάλαια εξ ονόματος της Ένωσης επί των κεφαλαιαγορών ή από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. 3

Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου έως την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους 6. Από το 2016, η Επιτροπή παρέχει περιλήψεις των δεδομένων σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται ως προς την υλοποίηση των χρηματοδοτικών μέσων στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, όπως απαιτείται για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΤΣ, ΕΓΤΑΑ και ΕΤΘΑ) στο πλαίσιο του ΚΚΔ 7. Η πρώτη ετήσια συνοπτική έκθεση για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 δημοσιοποιήθηκε στα τέλη του 2016 8. Ομοίως, οι χρηματοδοτικές και επενδυτικές πράξεις στο πλαίσιο των εγγυήσεων του προϋπολογισμού του ΕΤΣΕ που δεν συνιστούν χρηματοδοτικά μέσα κατά την έννοια του δημοσιονομικού κανονισμού υπόκεινται σε υποχρέωση υποβολής χωριστής έκθεσης, όπως απαιτείται από τον κανονισμό ΕΤΣΕ 9. Η παρούσα έκθεση σχετικά με τα μέσα σε επίπεδο ΕΕ συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής στο οποίο παρατίθενται λεπτομερείς πληροφορίες για κάθε χρηματοδοτικό μέσο, όπως απαιτείται στα σημεία α) ιβ) του άρθρου 140 παράγραφος 8 του δημοσιονομικού κανονισμού. Στο παράρτημα 1 της παρούσας έκθεσης, οι πληροφορίες παρουσιάζονται συνοπτικά σε μορφή πίνακα για κάθε μέσο. Επιπλέον, στον πίνακα επισκόπησης της σελίδας 4 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής περιλαμβάνεται συνοπτικός κατάλογος των χρηματοδοτικών μέσων που καλύπτει η έκθεση, ο οποίος συνοδεύεται από νομικές και χρηματοοικονομικές πληροφορίες. 2. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ Τα χρηματοδοτικά μέσα είναι «μέτρα της Ένωσης για χρηματοδοτική ενίσχυση, σε συμπληρωματική βάση, από τον προϋπολογισμό με σκοπό την υλοποίηση ενός ή περισσότερων συγκεκριμένων στόχων πολιτικής της Ένωσης. Τα μέσα αυτά είναι δυνατόν να έχουν τη μορφή, επενδύσεων μετοχικού ή οιονεί μετοχικού κεφαλαίου, δανείων ή εγγυήσεων ή άλλων μέσων επιμερισμού κινδύνου, και να συνδυάζονται, εφόσον ενδείκνυται, με επιδοτήσεις» 10. Επί του παρόντος, 35 χρηματοδοτικά μέσα αποτελούν αντικείμενο άμεσης ή έμμεσης διαχείρισης από την Επιτροπή. Το σχήμα 1 κατωτέρω δείχνει πώς τα εν λόγω 35 μέσα, ομαδοποιημένα κατά είδος (μετοχικό κεφάλαιο, εγγύηση ή μεικτά μέσα), παραμένουν εστιασμένα σε τρεις βασικούς στρατηγικούς στόχους: μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) («στρατηγικές ομάδες-στόχοι»), υποδομές με την ευρεία έννοια, που συνίστανται τόσο σε υλικές όσο και άυλες υποδομές, όπως η έρευνα και η καινοτομία («στρατηγικοί τομείς-στόχοι»), και χώρες διεύρυνσης, γειτονίας και αναπτυξιακής συνεργασίας («στρατηγικές χώρες-στόχοι εκτός ΕΕ»). Στο σχήμα 1 γίνεται επίσης διάκριση μεταξύ των 6 Η έκθεση του 2015 είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fei_2015.pdf 7 Άρθρο 46 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013. 8 Η έκθεση, για την κατάσταση ως είχε στις 31 Δεκεμβρίου 2015, είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fi_1420_2015.pdf 9 Άρθρα 16 έως 18 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2015/1017. Ειδικότερα, το άρθρο 16 παράγραφος 2 απαιτεί από την ΕΤΕπ, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ), όπου αρμόζει, να υποβάλλει ετήσια έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τις χρηματοδοτικές και επενδυτικές πράξεις της ΕΤΕπ οι οποίες καλύπτονται από τον κανονισμό ΕΤΣΕ. Η έκθεση για το 2015 διατίθεται στη διεύθυνση: http://www.eib.org/attachments/strategies/efsi_2015_report_ep_council_en.pdf 10 Άρθρο 2 στοιχείο ηζ) του δημοσιονομικού κανονισμού. 4

μέσων που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2007-2013 (εσωτερικά πεδία) και των μέσων που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2014-2020 (εξωτερικά πεδία), και παρουσιάζεται το σχετικό μέγεθος των μέσων από την άποψη των κονδυλίων του προϋπολογισμού. 5

Σχήμα 1: Χρηματοδοτικά μέσα των περιόδων 2007-2013 και 2014-2020 στις 31/12/2016 (σε εκατ. EUR) EaSI CBI 16 εκατ. E UR EaSI G 96 εκατ. EUR EPMF-G EPMF-FCP-FIS 24 εκατ. EUR 80 εκατ. EUR Μηχανισμός εγγυήσεων CCS 121 εκατ. EUR Μηχανισμός εγγύησης σπουδαστικών δανείων (Erasmus+) 517 εκατ. EUR IFCA & AIF 349 εκατ. E UR LAIF 323 εκατ. E UR Θεματικός συνδυασμός (ElectriFI, AgriFI, Κλιματική αλλαγή) Μηχανισμός εγγυήσεων (EDIF GF2) στο πλαίσιο του WBEDIF 270 εκατ. EUR 18 εκατ. EU R Δάνειο στήριξης της ανάκαμψης των ΜΜΕ στην GEEREF Τουρκία 81 εκατ. EUR 30 εκατ. EUR Μηχανισμός εγγυήσεων (EDIF GGF GF 1) στο πλαίσιο του WBEDIF 39 εκατ. EUR 22 εκατ. EUR ENEF στο πλαίσιο του EDIF 11 εκατ. EUR ENIF στο πλαίσιο του EDIF 21 εκατ. EUR InnovFin Μεγάλα έργα, InnovFin Κεφάλαια ανάπτυξης για επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, InnovFin Εγγυήσεις για επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης (Ορίζοντας 2020) 1060 εκατ. EUR GIF (CIP) 581 εκατ. EUR Κοινωνικές και πολύ μικρές επιχειρήσεις 216 εκατ. E UR Εκπαίδευση, πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας 638 εκατ. E UR Στρατηγικός τομέας-στόχος Ταμείο Marguerite 80 εκατ. EU R EEEF 146 εκατ. EUR Μέσο EFSE αναπτυξιακής 88 εκατ. EU συνεργασίας R 1023 εκατ. EUR Χώρες διεύρυνσης 228 εκατ. EU R Στρατηγικός στόχος εκτός ΕΕ Χώρες της γειτονίας 1903 εκατ. E UR InnovFin Εγγυήσεις για ΜΜΕ (Ορίζοντας 2020) 1060 εκατ. EUR RSI (2007-2013) 270 εκατ. EU R Έρευνα & καινοτομία 4426 εκατ. EUR Υποδομές και ενεργειακή απόδοση 2866 εκατ. EUR Δανειακά μέσα επιμερισμού του κινδύνου στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» 2400 εκατ. EU R Στήριξη στο FEMIP 224 εκατ. EUR NIF 1679 εκατ. EUR Μέσο μετοχικού κεφαλαίου InnovFin 495 εκατ. EU R RSFF 961 εκατ. EUR PF4EE 80 εκατ. EUR Μέσο μετοχικού κεφαλαίου CEF 100 εκατ. E UR NCFF 60 εκατ. EU R EFG (COSME) 490 εκατ. EUR Ενωσιακή πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ 1137 εκατ. EUR Στρατηγικές ομάδες-στόχοι Μηχανισμός εγγύησης δανείων (COSME) 970 εκατ. EUR Κατάταξη μέσων Παλαιά και νέα = Μετοχικού κεφαλαίου = Νέα = Δανειακά = Παλαιά = Μεικτά ΜΜΕ 3235 εκατ. E UR SMEG CIP 07 638 εκατ. EUR Σημειώσεις: Στο τέλος του παρόντος εγγράφου παρατίθεται κατάλογος των ακρωνυμίων των χρηματοδοτικών μέσων. Στην περίπτωση της πρωτοβουλίας για τις ΜΜΕ το ποσό περιλαμβάνει μόνο τη συνεισφορά του ΕΤΠΑ. 6

Η συνολική συνεισφορά της Ένωσης στα μέσα της περιόδου 2007-2013 ανήλθε σε περίπου 5,7 δισ. EUR. Την περίοδο 2014-2020 το συνολικό κονδύλιο του προϋπολογισμού για χρηματοδοτικά μέσα ανέρχεται σε περίπου 9 δισ. EUR, εκ των οποίων περισσότερα από 4,9 δισ. EUR, ή περίπου το μισό ποσό, είχαν δεσμευθεί έως το τέλος του 2016 11. 3. ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ 3.1. Τρέχον οικονομικό πλαίσιο Στο οικονομικό πλαίσιο του 2016, στο οποίο υλοποιήθηκαν τα χρηματοδοτικά μέσα, στα κράτη μέλη εξακολουθούσαν να σημειώνονται χαμηλά πλην όμως θετικά ποσοστά ανάπτυξης. Η Ευρώπη έχει εισέλθει σε αργή αλλά σταθερή τροχιά ανάκαμψης από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση ωστόσο, αδυναμίες διαρθρωτικής φύσης και αδυναμίες που σχετίζονται με την κρίση εξακολουθούν να περιορίζουν τον ρυθμό της συνολικής ανάκαμψης. Οι επενδύσεις δεν σημείωσαν σημαντική ανάκαμψη και δεν αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα δύο χρόνια λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας και των μέτριων μεσο-μακροπρόθεσμων προοπτικών όσον αφορά τη ζήτηση. Ειδικότερα, τα υψηλά επίπεδα χρέους του ιδιωτικού τομέα και το υψηλό ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων εξακολουθούν να περιορίζουν τη δανειοδοτική ικανότητα των τραπεζών, παρεμποδίζοντας συνεπώς την οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Οι προκλήσεις αυτές εξακολουθούν να απαιτούν τη λήψη μέτρων για περαιτέρω μείωση της εξάρτησης της ευρωπαϊκής οικονομίας από τον δανεισμό του τραπεζικού τομέα. Η πρόσβαση σε χρηματοδότηση με μέσα μετοχικού κεφαλαίου παραμένει περιορισμένη ως εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις. Στο παράρτημα του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής παρατίθεται λεπτομερέστερη ανάλυση του οικονομικού και δημοσιονομικού πλαισίου στο οποίο εφαρμόζονται τα χρηματοδοτικά μέσα, στην οποία περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με κενά χρηματοδότησης. 3.2. Τα χρηματοδοτικά μέσα καθιστούν εφικτή την επίτευξη περισσότερων αποτελεσμάτων με λιγότερα μέσα Γενικά, τα κονδύλια που διατίθενται για στήριξη των πολιτικών της ΕΕ είναι περιορισμένα και, ως εκ τούτου, απαιτούνται πρόσθετοι πόροι για την αποτελεσματικότερη επίτευξη δημόσιων στόχων. Τα χρηματοδοτικά μέσα σε επίπεδο Ένωσης συμβάλλουν στην ενθάρρυνση των δημόσιων χρηματοδοτικών οργανισμών και των ιδιωτών επενδυτών προκειμένου να δανείσουν κεφάλαια στην πραγματική οικονομία και ιδίως σε ΜΜΕ, οι οποίες παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο. Τα χρηματοδοτικά μέσα διαδραματίζουν πολύ χρήσιμο ρόλο στην κινητοποίηση πρόσθετων ιδιωτικών και δημόσιων πόρων μέσω του 11 Στο σύνολο αυτό περιλαμβάνονται οι επανεισροές, η συνεισφορά του ΕΤΣΕ σε διάφορα χρηματοδοτικά μέσα, η συνεισφορά της πρωτοβουλίας για τις ΜΜΕ από το ΕΤΠΑ και η συγχώνευση του μέσου LGTT και της πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων (PBI) με το δανειακό μέσο στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη». 7

επιμερισμού ορισμένων από τους χρηματοπιστωτικούς κινδύνους με άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς, παρέχοντας με τον τρόπο αυτό χρηματοδοτική μόχλευση. Καθώς οι δημόσιοι πόροι των κρατών μελών θα παραμείνουν περιορισμένοι, απαιτείται αύξηση της χρήσης χρηματοδοτικών μέσων, τα οποία θα συνοδεύονται από εγγυήσεις του προϋπολογισμού και, όπου απαιτείται, από επιχορηγήσεις προκειμένου να αποδεσμευθούν πρόσθετες επενδύσεις μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ και να βελτιστοποιηθεί, με τον τρόπο αυτό, ο αντίκτυπος του προϋπολογισμού στη χρηματοδότηση των πολιτικών της ΕΕ («επίτευξη περισσότερων αποτελεσμάτων με λιγότερα μέσα»). Στην ενότητα 4 κατωτέρω παρουσιάζεται ανάλυση της χρηματοδοτικής μόχλευσης για τους διαφορετικούς τύπους μέσων (με συνδυασμό όλων των τομέων). Υπάρχουν όμως και άλλα είδη μόχλευσης πέραν της χρηματοδοτικής: με την παροχή κινήτρων σε ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς για την επίτευξη κοινών στόχων μέσω της ευθυγράμμισης συμφερόντων, τα χρηματοδοτικά μέσα διασφαλίζουν επίσης πολιτική μόχλευση σε διάφορους τομείς και δικαιοδοσίες. Επιπλέον, επιτυγχάνεται θεσμική μόχλευση, ιδίως μέσω της κινητοποίησης της ενωσιακής πολιτικής εμπειρογνωμοσύνης των θεσμικών παραγόντων που συμμετέχουν στην αλυσίδα εφαρμογής. Βάσει αυτού του σκεπτικού, τα χρηματοδοτικά μέσα έχουν διαδραματίσει ήδη σημαντικό ρόλο, συμβάλλοντας στην προσέγγιση σημαντικών ομάδων-στόχων όπως οι ΜΜΕ, οι καινοτόμες επιχειρήσεις και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, και στηρίζοντας έργα υψηλής αξίας σε στρατηγικούς τομείς όπως οι μεταφορές και η ενέργεια. Συνέβαλαν στην αντιμετώπιση των ανεπαρκειών της αγοράς και κατάφεραν να κινητοποιήσουν σημαντικούς πρόσθετους πόρους από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα 12. 3.3. Τα χρηματοδοτικά μέσα έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο όταν συνδυάζονται και αναμειγνύονται με άλλα κονδύλια Ένα βασικό δίδαγμα που προέκυψε από την μέχρι σήμερα εφαρμογή των χρηματοδοτικών μέσων είναι τα οφέλη από τον συνδυασμό διαφόρων πηγών χρηματοδότησης της ΕΕ σε μια προσπάθεια να αυξηθεί ο αντίκτυπος των ποσών που επενδύονται στην πραγματική οικονομία και να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη ευελιξία κατά την υλοποίηση και την επιλογή του στόχου. Επιπλέον, ο συνδυασμός χρηματοδοτικών μέσων με επιχορηγήσεις της ΕΕ, καθώς και με περιφερειακά και εθνικά κονδύλια, μπορεί να είναι αναγκαίος για την κάλυψη των κεφαλαιουχικών δαπανών έργων που δεν είναι δυνατόν να χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά με χρηματοδοτικά μέσα του προϋπολογισμού της ΕΕ. Το ΠΔΠ 2014-2020 παρέχει ήδη τέτοιες ευκαιρίες ανάμειξης. 12 Για παράδειγμα, στο τέλος του 2016 τα βασικά χρηματοδοτικά μέσα σε επίπεδο ΕΕ κατά την περίοδο 2007-2013 που διατέθηκαν για τη στήριξη ΜΜΕ (CIP-GIF, CIP-SMEG 07 και RSI) και για τη στήριξη πολύ μικρών επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων (EPMF), τα οποία χρηματοδοτήθηκαν με συνολική συνεισφορά του προϋπολογισμού μικρότερη των 1,6 δισ. EUR, στήριξαν δανεισμό ύψους σχεδόν 23 δισ. EUR και κινητοποίησαν επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου ύψους άνω του 1,2 δισ. EUR, βελτιώνοντας την πρόσβαση περισσότερων από 400 000 ΜΜΕ σε χρηματοδότηση. 8

Για παράδειγμα, τα χρηματοδοτικά μέσα που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» για την έρευνα και την καινοτομία ή στο πλαίσιο του προγράμματος COSME για τις ΜΜΕ χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με εγγύηση από τον προϋπολογισμό. Ήδη από την έναρξη της εφαρμογής τους, η ζήτηση της αγοράς για τα χρηματοδοτικά μέσα τόσο του COSME όσο και του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» ήταν μεγάλη τα αρχικά τους κονδύλια εξαντλήθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αποφασίστηκε, ως εκ τούτου, να ενισχυθούν με την αύξηση του χρηματοδοτικού ανοίγματος στο πλαίσιο της ικανότητας ανάληψης κινδύνων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) 13, του πρώτου πυλώνα του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη 14 15. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο συνδυασμός πόρων από χρηματοδοτικά μέσα σε επίπεδο ΕΕ, το ΕΤΣΕ και επιχορηγήσεις για χρηματοδοτική συνδρομή στο πεδίο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» για τον τομέα των μεταφορών, προκειμένου η εκταμίευση των επιχορηγήσεων του εν λόγω μηχανισμού να εξαρτάται από την έγκριση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ, ή από την υπογραφή συμφωνίας χρηματοδότησης με ιδιώτη χρηματοδότη ή με εθνική αναπτυξιακή τράπεζα (ΕΑΤ) εντός 12 μηνών από την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης. Όσον αφορά το μέλλον, η χρηματοδότηση έργων μέσω των λεγόμενων «επενδυτικών πλατφορμών» στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ αποτελεί μία ακόμα οδό που μπορεί να τύχει υποστήριξης χάρη στη μεγαλύτερη καταλυτική επίδραση που έχει ο συνδυασμός των διαφόρων πηγών χρηματοδότησης, δηλαδή των κονδυλίων της ΕΕ, των ιδίων πόρων του ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), των εθνικών αναπτυξιακών τραπεζών, της ιδιωτικής χρηματοδότησης, των θεσμικών επενδυτών, των κρατικών επενδυτικών ταμείων κ.λπ., με στόχο την αύξηση των κεφαλαίων που διατίθενται για την υποστήριξη έργων. Επιπλέον, ο κανονισμός κοινών διατάξεων (ΚΚΔ) 16 επιτρέπει στα κράτη μέλη να συνδυάζουν κονδύλια από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) με πόρους των προγραμμάτων «Ορίζοντας 2020» και COSME στο πλαίσιο κοινών χρηματοδοτικών μέσων. 13 Κανονισμός (ΕΕ) 2015/1017 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2015, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επενδυτικών Συμβουλών και την Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων και την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, ΕΕ L 169 της 1.7.2015, σ. 1. 14 Μολονότι το ΕΤΣΕ υπόκειται σε ειδικές διαδικασίες υποβολής εκθέσεων οι οποίες προβλέπονται στον κανονισμό ΕΤΣΕ, η παρούσα έκθεση περιλαμβάνει, στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, λογιστική ανάλυση των πρόσθετων πόρων που έχει διαθέσει το ΕΤΣΕ σε χρηματοδοτικά μέσα. 15 Η υλοποίηση του ΕΤΣΕ προχωρεί ικανοποιητικά, καθώς 477 συναλλαγές που υποστηρίζονται από το Ταμείο έχουν λάβει ήδη την έγκριση του ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για επενδύσεις συνολικής αξίας 183,5 δισ. EUR (58 % του συνολικού στόχου των 315 δισ. EUR έως τα μέσα του 2018), οι οποίες καλύπτουν και τα 28 κράτη μέλη και αναμένεται να ενισχύσουν 427 600 ΜΜΕ και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης. Προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα του Ταμείου, διεξάγονται διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την προτεινόμενη επέκταση του ΕΤΣΕ μέσω του ΕΤΣΕ 2. 16 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου. 9

Η Επιτροπή, στην πρόταση αναθεώρησης του δημοσιονομικού κανονισμού, συνιστά να διευκολυνθεί ακόμα περισσότερο ο συνδυασμός μέσων 17. 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ Οι πληροφορίες σχετικά με τα χρηματοδοτικά μέσα που υποβλήθηκαν στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δυνάμει του άρθρου 140 παράγραφος 8 του δημοσιονομικού κανονισμού αποσκοπούν στην εξασφάλιση διαφάνειας και λογοδοσίας όσον αφορά τη χρησιμοποίηση των χρημάτων των φορολογούμενων. Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής παρέχει πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τα επιμέρους μέσα, με βασικό γνώμονα το δικαίωμα της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής να έχει πλήρη εικόνα της εκτέλεσης του προϋπολογισμού της ΕΕ μέσω χρηματοδοτικών μέσων. Βάσει των συγκεκριμένων πληροφοριών, είναι επίσης δυνατόν να συναχθούν συμπεράσματα σχετικά με τον βαθμό επίτευξης των στόχων των χρηματοδοτικών μέσων, ιδίως όσον αφορά το βασικό σκεπτικό τους, τη χρηματοδοτική μόχλευση («επίτευξη περισσότερων αποτελεσμάτων με λιγότερα μέσα»). Εκείνο που ξεχωρίζει από τα διαθέσιμα στοιχεία που προκύπτουν από τη μέχρι τώρα υλοποίηση είναι ότι τα χρηματοδοτικά μέσα έχουν διοχετεύσει σημαντικά κονδύλια σε διάφορους τελικούς δικαιούχους στην πραγματική οικονομία. Τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι τα χρηματοδοτικά μέσα συνιστούν έναν αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης των χρηματοδοτικών αναγκών της πραγματικής οικονομίας: όταν, μάλιστα, εφαρμόζονται σε συνεργασία με δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς, αντιμετωπίζουν ελλείψεις της αγοράς στην παροχή εξωτερικής χρηματοδότησης. Στα γραφήματα 1-8 των τμημάτων που ακολουθούν απεικονίζεται η εφαρμογή των χρηματοδοτικών μέσων από άποψη δημοσιονομικών πόρων μόχλευσης, χρηματοδότησης και επένδυσης στην πραγματική οικονομία στα ΠΔΠ 2007-2013 και 2014-2020 στις 31 Δεκεμβρίου 2016, τόσο συνολικά όσο και κατά χρηματοδοτική κατηγορία (δάνειο, μετοχικό κεφάλαιο και μεικτά μέσα). 17 COM(2016) 605 final (βλ. υποσημείωση 4). 10

4.1. Χρηματοδοτική μόχλευση των μέσων της περιόδου 2007-2013 18 Στις 31 Δεκεμβρίου 2016 η συνολική συνεισφορά της Ένωσης για τα μέσα της περιόδου 2007-2013, η οποία ανήλθε στο ποσό των 5,7 δισ. EUR περίπου, υποστήριξε χρηματοδότηση της τάξης των 81,7 δισ. EUR και επενδύσεις άνω των 134 δισ. EUR που διατέθηκαν υπέρ στρατηγικών ομάδων και τομέων στόχων στο πλαίσιο των εσωτερικών και εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ. Ο συνολικός δείκτης μόχλευσης που επιτεύχθηκε είναι 14,4 (βλ. γράφημα 1). Γράφημα 1: Χρηματοδοτικά μέσα της περιόδου 2007-2013 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) Εξεταζόμενα μέσα: SMEG 07, EPMF-G, RSI, RSFF, FCP-FIS, EDIF GF 1, EFSE, RSL Turkey, GIF (CIP), Marguerite, ENEF στο πλαίσιο του EDIF, ENIF στο πλαίσιο του EDIF, Στήριξη στον FEMIP, GEEREF, EEEF, GGF, NIF, IFCA&AIF, LAIF Στα γραφήματα 2-4 κατωτέρω παρατίθεται κατανομή με βάση το είδος του μέσου για την περίοδο 2007-2013. 18 Για τα χρηματοδοτικά μέσα της περιόδου 2007-2013, ως «συνολική δέσμευση» ορίζεται το σύνολο των δημοσιονομικών δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί για το οικείο χρηματοδοτικό μέσο. Στις εν λόγω δεσμεύσεις δεν περιλαμβάνονται μόνο οι χρησιμοποιηθείσες πιστώσεις που διατέθηκαν στην εκτέλεση του προϋπολογισμού αλλά και δημοσιονομικοί πόροι όπως οι συνεισφορές του ΕΟΧ, δικαιώματα εισόδου (entry tickets) από τρίτες χώρες προκειμένου να συμμετάσχουν στο χρηματοδοτικό μέσο ή ποσά που μεταφέρονται εντός του προϋπολογισμού της Ένωσης στο οικείο χρηματοδοτικό μέσο. Η «επιτευχθείσα χρηματοδότηση» αντιστοιχεί στον όγκο της χρηματοδότησης που παρέχεται σε επιλεγμένους τελικούς αποδέκτες από ένα χρηματοοικονομικό μέσο μέσω της αλυσίδας χρηματοδότησής του, συμπεριλαμβανομένου του μεριδίου της συνεισφοράς της Ένωσης, ήτοι των συνολικών δημοσιονομικών δεσμεύσεων. Τέλος, η «επιτευχθείσα επένδυση» αντιστοιχεί στις δαπάνες επενδύσεων κεφαλαίου που πρόκειται να αναληφθούν από τον τελικό αποδέκτη, που σε πολλές περιπτώσεις υποκαθίσταται από το συνολικό ποσό χρηματοδότησης που έχει στη διάθεσή του για τις επενδύσεις, περιλαμβανομένων των ίδιων κεφαλαίων. 11

Γράφημα 2: Μέσα δανειακής χρηματοδότησης για την περίοδο 2007-2013 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) Εξεταζόμενα μέσα: SMEG 07, EPMF-G, RSI, RSFF, FCP-FIS, EDIF GF 1, EFSE, RSL Turkey. Γράφημα 3: Μέσα κεφαλαιακής χρηματοδότησης για την περίοδο 2007-2013 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) 12

Εξεταζόμενα μέσα: GIF (CIP), Marguerite, ENEF στο πλαίσιο του EDIF, ENIF στο πλαίσιο του EDIF, Στήριξη στον FEMIP, GEEREF Γράφημα 4: Μέσα μεικτής (δανειακής και κεφαλαιακής) χρηματοδότησης για την περίοδο 2007-2013 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) Εξεταζόμενα μέσα: EEEF, GGF, NIF, IFCA&AIF, LAIF 4.2. Χρηματοδοτική μόχλευση των μέσων της περιόδου 2014-2020 19 Για την περίοδο 2014-2020, κονδύλιο του προϋπολογισμού 9 δισ. EUR περίπου 20 προορίζεται για τη στήριξη χρηματοδότησης άνω των 88 δισ. EUR, που σημαίνει μέσο δείκτη μόχλευσης της τάξης του 10 και επενδύσεις ύψους 116,2 δισ. EUR (βλ. γράφημα 5). Όπως επισημάνθηκε στην προηγούμενη έκθεση, ο χαμηλότερος μέσος δείκτης μόχλευσης σε σύγκριση με τη γενιά χρηματοδοτικών μέσων της περιόδου 2007-2013 αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι τα χρηματοδοτικά μέσα της περιόδου 2014-2020, προκειμένου να ενισχύσουν την προστιθέμενη αξία των ενωσιακών συνεισφορών, περιλαμβάνουν προϊόντα που καλύπτουν υψηλότερους κινδύνους από ό,τι τα τυπικά μέσα της περιόδου 2007-2013. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μόχλευση που αναφέρεται για τα μέσα της περιόδου 2007-2013 είναι η πραγματική επιτευχθείσα μόχλευση, ενώ η μόχλευση που αναφέρεται για τα μέσα της περιόδου 2014-19 Για τα χρηματοδοτικά μέσα της περιόδου 2014-2020, στη στήλη «Κονδύλιο του προϋπολογισμού» παρουσιάζονται οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων που προβλέπονται για το μέσο καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του. «Επιδιωκόμενη χρηματοδότηση» είναι το επιδιωκόμενο ποσό χρηματοδότησης για επιλέξιμους τελικούς αποδέκτες (σε αυτήν εντάσσεται η «Αναμενόμενη χρηματοδότηση», ήτοι το ποσό χρηματοδότησης που αναμένεται να προκύψει από τις υπογραφείσες πράξεις). «Επιδιωκόμενη επένδυση» είναι οι επιδιωκόμενες επενδυτικές δαπάνες που πρόκειται να αναληφθούν από τον τελικό αποδέκτη (σε αυτήν εντάσσεται η «Αναμενόμενη επένδυση», ήτοι το ποσό των επενδυτικών δαπανών που αναμένεται να προκύψει από τις υπογραφείσες πράξεις). 20 Στο κονδύλιο για την περίοδο 2014-2020 περιλαμβάνονται επίσης πιστώσεις για δύο προγράμματα της περιόδου 2007-2013 (την πρωτοβουλία για τα ομόλογα έργων και το μέσο εγγύησης δανείων για έργα των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών), τα οποία το 2016 συγχωνεύθηκαν με το νέο δανειακό μέσο επιμερισμού του κινδύνου στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη». 13

2020 είναι η επιδιωκόμενη μόχλευση 21. Η συνεισφορά της Ένωσης ύψους 4,9 δισ. EUR που δεσμεύτηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2016 αναμένεται να στηρίξει όγκο χρηματοδότησης ύψους περίπου 57 δισ. EUR, γεγονός που αντιστοιχεί σε αναμενόμενο δείκτη μόχλευσης της τάξης του 11,5 και σε αναμενόμενους επενδυτικούς όγκους ύψους 85 δισ. EUR περίπου 22. Γράφημα 5: Χρηματοδοτικά μέσα της περιόδου 2014-2020 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) 116,2 120 100 1.3 87,6 Αναμενόμενη επένδυση 80 9.7 Αναμενόμενη χρηματοδοτική στήριξη 60 40 20 9,0 11.5 56,9 1.5 84,7 Συνολική δέσμευση 4,9 0 Κονδύλιο του προϋπολογισμού Επιδιωκόμενη χρηματοδότηση Επιδιωκόμενη επένδυση Εξεταζόμενα μέσα: COSME LFG, Ενωσιακή πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ (το ποσό περιλαμβάνει μόνο τη συνεισφορά του ΕΤΠΑ), EaSI, InnovFin Εγγυήσεις για ΜΜΕ, Μηχανισμός εγγυοδοσίας CCSGF, Μηχανισμός SLGF, PF4EE, InnovFin Μεγάλα έργα, CEF DI, RSDI, Μηχανισμός εγγυήσεων 2, EFG, Μέσο μετοχικού κεφαλαίου CEF, Μέσο μετοχικού κεφαλαίου InnovFin, NCFF, Θεματικός συνδυασμός Περιλαμβάνονται επικαιροποιήσεις του αρχικού κονδυλίου του προϋπολογισμού και αντίστοιχα χρηματοδοτικά και επενδυτικά ποσά. Στα γραφήματα 6-8 παρατίθεται κατανομή με βάση το είδος του μέσου (δάνειο, μετοχικό κεφάλαιο ή μεικτά μέσα) για την περίοδο 2014-2020. 21 Σε ορισμένες περιπτώσεις, η πραγματική μόχλευση υπερέβη την επιδιωκόμενη μόχλευση στο πλαίσιο των μέσων της περιόδου 2007-2013 επομένως, η πραγματική μόχλευση για τα χρηματοδοτικά μέσα της περιόδου 2014-2020 δεν αποκλείεται τελικά επίσης να υπερβεί την επιδιωκόμενη. 22 Ο αναμενόμενος όγκος χρηματοδότησης και επενδύσεων περιορίζεται στο παρόν στάδιο στα ποσά που προκύπτουν από συμβάσεις που έχουν ήδη υπογραφεί μεταξύ εντεταλμένων οντοτήτων και ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών/τελικών αποδεκτών. 14

Γράφημα 6: Μέσα δανειακής χρηματοδότησης για την περίοδο 2014-2020 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) 98,5 100 90 1.3 78,0 Αναμενόμενη επένδυση 80 70 60 50 40 30 20 10.2 7,6 13.7 55,8 1.5 82,1 Αναμενόμενη χρηματοδοτική στήριξη Συνολική δέσμευση 10 0 4,1 Κονδύλιο του προϋπολογισμού Επιδιωκόμενη χρηματοδότηση Επιδιωκόμενη επένδυση Εξεταζόμενα μέσα: COSME LFG, Ενωσιακή πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ (το ποσό περιλαμβάνει μόνο τη συνεισφορά του ΕΤΠΑ), EaSI, InnovFin Εγγυήσεις για ΜΜΕ, Μηχανισμός εγγυοδοσίας CCSGF, Μηχανισμός SLGF, PF4EE, InnovFin Μεγάλα έργα, CEF DI, RSDI. Περιλαμβάνονται επικαιροποιήσεις του αρχικού κονδυλίου του προϋπολογισμού και αντίστοιχα χρηματοδοτικά και επενδυτικά ποσά Γράφημα 7: Μέσα κεφαλαιακής χρηματοδότησης για την περίοδο 2014-2020 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) 15,5 16 14 2.1 Αναμενόμενη επένδυση 12 10 8 6 4 2 0 6.8 Κονδύλιο του προϋπολογισμού 1,1 1.9 0,5 1,0 Επιδιωκόμενη χρηματοδότηση 7,5 2.5 2,6 Επιδιωκόμενη επένδυση Αναμενόμενη χρηματοδοτική στήριξη Συνολική δέσμευση Εξεταζόμενα μέσα: EFG, Μέσο μετοχικού κεφαλαίου CEF, Μέσο μετοχικού κεφαλαίου InnovFin Περιλαμβάνονται επικαιροποιήσεις του αρχικού κονδυλίου του προϋπολογισμού και αντίστοιχα χρηματοδοτικά και επενδυτικά ποσά. 15

Γράφημα 8: Μέσα μεικτής (δανειακής και κεφαλαιακής) χρηματοδότησης για την περίοδο 2014-2020 στις 31/12/2016 (σε δισ. EUR) 2,5 2,1 1.1 2,3 Αναμενόμενη επένδυση 2,0 1,5 6.3 Αναμενόμενη χρηματοδοτική στήριξη 1,0 0,5 0,32 0,3 Συνολική δέσμευση 0,0 Κονδύλιο του προϋπολογισμού Επιδιωκόμενη χρηματοδότηση Επιδιωκόμενη επένδυση Εξεταζόμενα μέσα: NCFF, Θεματικός συνδυασμός Περιλαμβάνονται επικαιροποιήσεις του αρχικού κονδυλίου του προϋπολογισμού και αντίστοιχα χρηματοδοτικά και επενδυτικά ποσά 4.3. Ομάδες-στόχοι που εξυπηρετήθηκαν Η κατανομή συνολικών πιστώσεων ανά τομέα απεικονίζεται στα γραφήματα 9 και 10 για κάθε περίοδο προγραμματισμού. Στο κυκλικό διάγραμμα, οι ΜΜΕ αποτελούν από μόνες τους στρατηγική ομάδα-στόχο, ενώ οι υλικές και άυλες υποδομές ομαδοποιούνται στους στρατηγικούς τομείς-στόχους. Η μειωμένη χορήγηση χρηματοδότησης σε στρατηγικές περιφέρειες-στόχους εκτός ΕΕ στο ισχύον ΠΔΠ δικαιολογείται από το γεγονός ότι κάποιες υφιστάμενες δεσμεύσεις για εξωτερικά μέσα παρατάθηκαν. Πρέπει να σημειωθεί ότι η άμεση σύγκριση των γραφημάτων 9 και 10 θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι, στο τέλος του 2016, είχαν ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερο μέρος τους οι δεσμεύσεις για τα μέσα της περιόδου 2007-2013, ενώ οι δεσμεύσεις για τα μέσα της περιόδου 2014-2020 είναι ακόμα εκκρεμείς. 16

Γράφημα 9: ΧΜ 2007-2013 - Δημοσιονομικές δεσμεύσεις κατά στόχο στις 31 Δεκεμβρίου 2016 (σε εκατ. EUR) Στρατηγικοί τομείς-στόχοι: Marguerite, EEEF, GIF (CIP), RSI, RSFF, EPMF-G, FCP -FIS Στρατηγικές ομάδες-στόχοι: SMEG 07 Στρατηγικές περιφέρειες-στόχοι εκτός ΕΕ: IFCA, AIF, LAIF, GEEREF, EDIF GF 1, ENEF στο πλαίσιο του EDIF, ENIF στο πλαίσιο του EDIF, EFSE, GGF, SME RSLT, NIF, Στήριξη στον FEMIP Γράφημα 10: ΧΜ 2014-2020 - Δημοσιονομικές δεσμεύσεις κατά στόχο στις 31/12/2016 (σε εκατ. EUR) 270,31 6% 17,50 0% 130,47 3% Στρατηγικοί τομείςστόχοι 1371,74 32% 908,67 21% Στρατηγικές ομάδεςστόχοι 81,51 2% 1586,52 36% Στρατηγικές περιφέρειες-στόχοι εκτός ΕΕ Εκπαίδευση, πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας Έρευνα & καινοτομία ΜΜΕ Χώρες διεύρυνσης Υποδομές και ενεργειακή απόδοση Κοινωνικές και πολύ μικρές επιχειρήσεις Μέσο αναπτυξιακής συνεργασίας Στρατηγικοί τομείς-στόχοι: Μηχανισμός εγγυοδοσίας CCSGF, SLGF, PF4EE, RSDI, Μέσο μετοχικού κεφαλαίου CEF, NCFF, InnovFin Εγγυήσεις για ΜΜΕ, InnovFin Μεγάλα έργα και Εγγυήσεις για επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, InnovFin Επιχειρηματικά κεφάλαια για ΜΜΕ, EaSI Στρατηγικές ομάδες-στόχοι: COSME LFG, Ενωσιακή πρωτοβουλία για τις ΜΜΕ, COSME EFG Στρατηγικές περιφέρειες-στόχοι εκτός ΕΕ: EDIF GF2, Θεματικός συνδυασμός Πρέπει να σημειωθεί ότι τα μέσα που λαμβάνουν στήριξη από τον προϋπολογισμό της Ένωσης, αλλά υλοποιούνται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, αποτελούν αντικείμενο χωριστών εκθέσεων. Για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013, δημοσιευόταν ετήσια συνοπτική έκθεση για την υλοποίηση των μέσων χρηματοοικονομικής 17

τεχνικής στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου έως την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους 23. Από το 2016, η Επιτροπή παρέχει περιλήψεις των δεδομένων σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται ως προς την υλοποίηση των χρηματοδοτικών μέσων στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, όπως απαιτείται για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΤΣ, ΕΓΤΑΑ και ΕΤΘΑ) στο πλαίσιο του ΚΚΔ 24. Η πρώτη ετήσια συνοπτική έκθεση για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 δημοσιοποιήθηκε στα τέλη του 2016 25. Ομοίως, οι χρηματοδοτικές και επενδυτικές πράξεις στο πλαίσιο των εγγυήσεων του προϋπολογισμού του ΕΤΣΕ που δεν συνιστούν χρηματοδοτικά μέσα κατά την έννοια του δημοσιονομικού κανονισμού υπόκεινται σε υποχρέωση υποβολής χωριστής έκθεσης, όπως απαιτείται από τον κανονισμό ΕΤΣΕ 26. 4.4. Γεωγραφική κατανομή της επιτευχθείσας χρηματοδότησης Τα χρηματοδοτικά μέσα έχουν διαφορετική γεωγραφική εμβέλεια, όπως ορίζεται στην αντίστοιχη νομική βάση τους επιπλέον, δεδομένου ότι έχουν ως γνώμονα τη ζήτηση της αγοράς, η κατανομή τους καθορίζεται βάσει της σχετικής χρηματοδοτικής ζήτησης. Στα ακόλουθα κυκλικά διαγράμματα απεικονίζεται η κατανομή της επιτευχθείσας χρηματοδότησης μεταξύ των χωρών, για διαφορετικές κατηγορίες μέσων (συνολικά και κατά ΠΔΠ). Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η ισχύς ορισμένων από τα εξωτερικά μέσα που θεσπίστηκαν την περίοδο του ΠΔΠ 2007-2013 παρατάθηκε μέσω του ΠΔΠ της περιόδου 2014-2020 και, συνεπώς, το μερίδιο της χρηματοδότησης που διοχετεύθηκε στη χρηματοδότηση χωρών εκτός ΕΕ με χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ την περίοδο 2014-2020 είναι αναλογικά μικρότερο, δεδομένου ότι είχε καταλογιστεί ήδη την περίοδο 2007-2013. Μεγάλα δυτικά κράτη μέλη της ΕΕ, όπως ειδικότερα η Γαλλία και η Ιταλία, φαίνεται ότι επωφελήθηκαν ιδιαιτέρως από την αύξηση των μέσων χρηματοδότησης την περίοδο 2014-2020 σε σύγκριση με το ΠΔΠ της περιόδου 2007-2013, καθώς το μερίδιό τους στη συνολική επιτευχθείσα χρηματοδότηση αυξήθηκε σημαντικά (για τη Γαλλία από 4,9 % σε 39,9 %, και για την Ιταλία από 6,9 % σε 15,6 %). Ωστόσο, αυτοί οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης αιτιολογούνται με βάση τα προαναφερθέντα χαμηλά μερίδια εξωτερικών μέσων. Η υπόλοιπη αύξηση του μεριδίου της Γαλλίας οφείλεται κυρίως στη συμμετοχή της στην πρωτοβουλία για τα ομόλογα έργων και στην εγγύηση δανείων για έργα διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών 23 Η έκθεση του 2015 είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fei_2015.pdf 24 Άρθρο 46 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013. 25 Η έκθεση, για την κατάσταση ως είχε στις 31 Δεκεμβρίου 2015, είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fi_1420_2015.pdf 26 Άρθρα 16 έως 18 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2015/1017. Ειδικότερα, το άρθρο 16 παράγραφος 2 απαιτεί από την ΕΤΕπ, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ), όπου αρμόζει, να υποβάλλει ετήσια έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τις χρηματοδοτικές και επενδυτικές πράξεις της ΕΤΕπ οι οποίες καλύπτονται από τον κανονισμό ΕΤΣΕ. Η έκθεση για το 2015 διατίθεται στη διεύθυνση: http://www.eib.org/attachments/strategies/efsi_2015_report_ep_council_en.pdf 18

της περιόδου 2007-2013, τα οποία έχουν συγχωνευθεί πλέον στο δανειακό μέσο επιμερισμού του κινδύνου CEF DI για την περίοδο 2014-2020. 19

Γράφημα 11: ΧΜ 2007-2013 και 2014-2020 Συνολική επιτευχθείσα χρηματοδότηση κατά γεωγραφικό προορισμό στις 31/12/2016 Σλοβενία 0,2% Λιθουανία 0,0% Ουγγαρία 0,6% Λετονία 0,0% Σλοβακία 1,6% Ρουμανία 0,7% Λουξεμβούργο 0,1% Μάλτα 0,0% Πορτογαλία 0,5% Πολωνία 1,6% Ιρλανδία 0,4% Ιταλία 9,1% Σουηδία 0,3% Κάτω Χώρες 1,0% Ισπανία 5,6% Ηνωμένο Βασίλειο 2,1% Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος (ΕΟΧ) 0,0% Περιοχή Μεσογείου (Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή) 16,4% Ελλάδα 0,1% Γερμανία 10,5% Χώρες εκτός ΕΕ 41,3% Περιοχή Καυκάσου 6,9% Γαλλία 13,8% Ασία 3,8% Υποσαχάρια και Νότια Αφρική 0,0% Λοιπές 0,1% Φινλανδία 0,7% Βέλγιο 6,2% Αυστρία 1,3% Βαλκάνια και Τουρκία 7,0% Εσθονία 0,1% Δανία 0,5% Τσεχική Δημοκρατία 1,1% Βουλγαρία 0,1% Κροατία 0,4% 20

Γράφημα 12: ΧΜ 2007-2013 Επιτευχθείσα χρηματοδότηση κατά γεωγραφικό προορισμό στις 31/12/2016 Ρουμανία 0,9% Πορτογαλία 0,4% Ισπανία 4,4% Σλοβακία 2,1% Ηνωμένο Βασίλειο 1,5% Κάτω Χώρες 1,0% Λατινική Αμερική 9,29% Πολωνία 1,9% Λουξεμβούργο 0,1% Περιοχή Μεσογείου (Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή) 21,7% Ιρλανδία 0,3% Ιταλία 6,9% Ουγγαρία 0,6% Περιοχή Καυκάσου 9,2% Γερμανία 9,9% Χώρες εκτός ΕΕ 54,6% Ασία 5,1% Γαλλία 4,9% Φινλανδία 0,7% Δανία 0,4% Τσεχική Δημοκρατία 1,1% Βέλγιο 6,4% Αυστρία 1,2% Βαλκάνια και Τουρκία 9,3% Υποσαχάρια και Νότια Αφρική 0,1% Βουλγαρία 0,1% Κροατία 0,5% 21

Γράφημα 13: ΧΜ 2014-2020 Επιτευχθείσα χρηματοδότηση κατά γεωγραφικό προορισμό στις 31/12/2016 Ιρλανδία 0,8% Ουγγαρία 0,4% Ελλάδα 0,3% Λουξεμβούργο Λιθουανία 0,1% 0,0% Μάλτα 0,1% Λετονία 0,0% Ιταλία 15,6% Πολωνία 0,7% Πορτογαλία 0,7% Σλοβενία 0,5% Σλοβακία 0,0% Ρουμανία 0,2% Περιοχή Μεσογείου (Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή) 0,8% Γερμανία 12,4% Ισπανία 9,1% Σουηδία 1,3% Βέλγιο 5,7% Κάτω Χώρες 1,2% Ηνωμένο Βασίλειο 3,8% Χώρες εκτός ΕΕ 1,7% Αυστρία 1,6% Λοιπές 0,3% Βαλκάνια και Τουρκία 0,4% Γαλλία 39,9% Βουλγαρία 0,4% Τσεχική Δημοκρατία 1,2% Περιοχή Καυκάσου 0,1% Φινλανδία 0,7% Εσθονία 0,3% Δανία 0,9% Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος (ΕΟΧ) 0,2% 22

Όσον αφορά την κατανομή με βάση το είδος του μέσου (δεν παρουσιάζεται σε γράφημα), η γεωγραφική κατανομή των δανειακών μέσων ευνοεί μεγάλες χώρες της ΕΕ όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, ενώ οι χώρες εκτός ΕΕ (κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου) εξυπηρετούνται σε ικανοποιητικό βαθμό από μέσα μετοχικού κεφαλαίου και ιδίως από μεικτά μέσα (δανειακά και μετοχικά). 4.5. Επιτυχημένα παραδείγματα Στο παρελθόν και κατά τις τρέχουσες προγραμματικές περιόδους, χορηγήθηκε ενωσιακή στήριξη σε επιχειρήσεις και άλλες ομάδες-στόχους, ιδίως ΜΜΕ σε στρατηγικούς τομείς, όπως έρευνα και καινοτομία, υλικές υποδομές και ενεργειακή απόδοση, κοινωνική επιχειρηματικότητα, εκπαίδευση και πολιτισμός και σε χώρες εκτός ΕΕ, γεγονός που απέφερε πολλά επιτυχημένα επιχειρηματικά παραδείγματα. Ακολούθως παρατίθενται ορισμένα από αυτά: ΜΜΕ: ΕΤΣΕ/COSME - Μηχανισμός εγγύησης δανείων Η χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος της ΕΕ για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (COSME), που στηρίζει την ανάπτυξη ΜΜΕ με υψηλότερο επενδυτικό κίνδυνο, βοήθησε την πολωνική εταιρεία χονδρικής πώλησης χάλυβα Presto Stal να εισαγάγει νέες υπηρεσίες. Το επιχειρηματικό μοντέλο της εταιρείας Presto Stal, που έχει την έδρα της στο Klawkowo της βόρειας Πολωνίας, εστιάζει στην τοπική βάση πελατών της. Πρόσφατα η Presto Stal επιδίωξε να διευρύνει το φάσμα υπηρεσιών της, κάτι που προϋπέθετε την αγορά έκτασης για την ανέγερση νέων κεντρικών γραφείων και εργαστηρίου. Χρειάστηκε να γίνει σημαντική επένδυση, κάτι που κατέστη εφικτό στο πλαίσιο του προγράμματος COSME. Το εγγυημένο από την ΕΕ δάνειο εξασφάλισε την οικονομική σταθερότητα της εταιρείας καθ όλη τη διάρκεια του έργου επέκτασης, κι έτσι σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες θεμελίωσης των νέων κτιριακών εγκαταστάσεων. Ως αποτέλεσμα, η Presto Stal προσέλαβε επιπλέον προσωπικό, και ο αριθμός των υπαλλήλων αναμένεται να φτάσει τους 10 το 2017. https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/brochureinvestment-plan-1717-june17_el.pdf Έρευνα και καινοτομία: ΕΤΣΕ/Ορίζοντας 2020 - Μηχανισμός εγγυήσεων InnovFin για ΜΜΕ Δεν μπορούν όλοι να βγάζουν τα προς το ζην κάνοντας αυτό που τους ευχαριστεί περισσότερο. Όμως στην περίπτωση των Matthieu Gobbi και Jérôme Giacomoni συνέβη ακριβώς αυτό. Ενώ οι δυο τους σπούδαζαν στο αναγνωρισμένου κύρους École Polytechnique του Παρισιού, αποφάσισαν να κάνουν επάγγελμα το πάθος τους για τα αερόστατα και τα αερόστατα θερμού αέρα. Το 1993 οι δύο εικοσιπεντάχρονοι 23

μηχανικοί ίδρυσαν την Aerophile, μια εταιρεία με ειδίκευση στην ανάπτυξη αερόστατων ηλίου προσδεμένων στο έδαφος. Είκοσι και πλέον έτη αργότερα, η Aerophile αποτελεί τη βασική θυγατρική της πολύ μεγαλύτερης πλέον εταιρείας Aerogroupe. Η εταιρεία των Matthieu και Jérôme απασχολεί 110 υπαλλήλους και επιδεικνύει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ οι ίδιοι έχουν καταφέρει να αναδείξουν την Aerophile σε παγκόσμια ηγέτιδα της αγοράς στον τομέα των προσδεμένων αερόστατων, διαθέτοντας στην αγορά αερόστατα διαφόρων σχεδίων. Τα προϊόντα τους διατίθενται πλέον σε περίπου 30 χώρες σε όλο τον κόσμο και, μάλιστα, ένα από τα αερόστατα των Matthieu και Jérôme αιωρούνταν στο Rio de Janeiro κατά τη διάρκεια των τελευταίων Ολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, κάποια στιγμή στην πορεία ανάπτυξης της εταιρείας κατάλαβαν ότι ήταν καιρός να διαφοροποιήσουν τη σειρά των προϊόντων τους: έκτοτε, μια από τις καινοτόμες ιδέες τους ήταν η δημιουργία του «Aerobar», του πρώτου ιπτάμενου μπαρ, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους πελάτες να πιουν ένα ποτό αρκετά μέτρα πάνω από το έδαφος, αλλά και η δημιουργία ενός πάρκου αναψυχής, του «le Parc du Petit Prince», το οποίο βασίζεται στο μυθιστόρημα Ο μικρός πρίγκιπας του Antoine de Saint-Eupéry. Για τη στήριξη της ανάπτυξης της εταιρείας τους, οι Matthieu και Jérôme εξασφάλισαν ένα ομόλογο με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤΕ) στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ, του πρώτου πυλώνα του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη. Έτσι, το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη, η πρωτοβουλία της ΕΕ που αποσκοπεί στη δημιουργία νέων επενδύσεων στην Ευρώπη μέσω της παροχής στήριξης σε μικρές και μεσαίες καινοτόμες επιχειρήσεις, σε συνδυασμό με τον μηχανισμό InnovFin Εγγυήσεις για ΜΜΕ, παρείχε άμεση στήριξη στους Matthieu και Jérôme προκειμένου να υλοποιήσουν τα πρόσφατα επιχειρηματικά σχέδιά τους και να δημιουργήσουν 100 εποχικές θέσεις εργασίας. http://www.eif.org/what_we_do/guarantees/casestudies/efsi_innovfin_aerogroupe_france.htm?lang=-en Υποδομές και ενεργειακή απόδοση: Το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την ενέργεια, την αλλαγή του κλίματος και τις υποδομές με ορίζοντα το 2020 (Ταμείο Marguerite) Μέσω του Ταμείου Marguerite, η συνεισφορά της Ένωσης στήριξε (μεταξύ άλλων) την απόκτηση μεριδίου ύψους 29 % στην εταιρεία AS Latvijas Gāze (LG), την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση φυσικού αερίου η οποία είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά, διανομή, αποθήκευση και προμήθεια φυσικού αερίου στη Λετονία. Η LG εκμεταλλεύεται και συντηρεί τους αγωγούς μεταφοράς και διανομής αερίου της Λετονίας, καθώς και την υπόγεια εγκατάσταση αποθήκευσης αερίου Inčukalns, την τρίτη μεγαλύτερη εγκατάσταση αποθήκευσης στην ΕΕ και επένδυση στρατηγικής σημασίας για την ασφάλεια της προμήθειας φυσικού αερίου στις χώρες της Βαλτικής. Η LG διασφαλίζει επίσης την προμήθεια φυσικού αερίου σε περισσότερους από 400 000 εγχώριους πελάτες και εφοδιάζει με φυσικό αέριο πελάτες στην Εσθονία, τη βορειοδυτική Ρωσία και τη Λιθουανία. Η εταιρεία χρηματοδοτεί δύο έργα κοινού 24

ενδιαφέροντος τα οποία θα βελτιώσουν την περιφερειακή ασφάλεια της προμήθειας αερίου. http://www.reuters.com/article/latvijas-gaze-ma-marguerite-eon-idusl8n15c3d3 Υποδομές και ενεργειακή απόδοση: Μέσα ιδιωτικής χρηματοδότησης για την ενεργειακή απόδοση. (PF4EE) Η Czech Komercni Banka (KB) υπήρξε ο πρώτος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός που υπέγραψε συμφωνία PF4EE. Ένα από τα έργα που αποτέλεσαν καρπό της συμφωνίας ήταν η βελτιστοποίηση του συστήματος θέρμανσης, της μόνωσης των τοίχων και των παραθύρων του βιομηχανικού αρτοποιείου μιας ΜΜΕ. Το έργο είχε συνολικό κόστος περίπου 300 000 EUR, εκ των οποίων το 20 % καλύφθηκε από την PF4EE και είχε ως αποτέλεσμα εξοικονόμηση ενέργειας ύψους περίπου 60 000 EUR ετησίως. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ αποδείχθηκαν αποτελεσματικά (π.χ. από την άποψη της εμβέλειας) και αποδοτικά ως προς το κόστος (π.χ. από την άποψη της μόχλευσης) για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η οικονομία της ΕΕ όσον αφορά την επαρκή πρόσβαση σε χρηματοδότηση υπό λογικούς όρους. Τα χρηματοδοτικά μέσα επιτρέπουν την επέκταση της εμβέλειας του προϋπολογισμού της ΕΕ στην πραγματική οικονομία, και η Επιτροπή θα εξετάσει με προσοχή, ιδίως στο πλαίσιο των επικείμενων προτάσεών της για το επόμενο ΠΔΠ, τη δυνατότητα ενίσχυσης των υφιστάμενων μέσων ή δρομολόγησης νέων με στόχο την αντιμετώπιση κενών της αγοράς ή καταστάσεων μη ικανοποιητικής αξιοποίησης επενδύσεων, όπου η χρηματοδότηση που βασίζεται στην αγορά και υλοποιείται με μέσα της ΕΕ για την παροχή εγγύησης, επένδυσης μετοχικού κεφαλαίου ή ρύθμισης επιμερισμού του κινδύνου ενδέχεται να αποτελεί το καταλληλότερο μοντέλο στήριξης. Μολονότι θα εξακολουθήσει να υπάρχει ανάγκη για μη επιστρεπτέα χρηματοδοτική στήριξη, σε ορισμένους τομείς πολιτικής τα καινοτόμα χρηματοδοτικά μέσα και/ή οι εγγυήσεις του προϋπολογισμού τύπου ΕΤΣΕ ενδέχεται να αποτελούν πιο πρόσφορη και πιο οικονομικά αποδοτική απάντηση. Στο έγγραφο προβληματισμού για το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ υπενθυμίζεται ότι τα μέσα επιμερισμού του κινδύνου μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μελλοντική εκτέλεση του προϋπολογισμού, λόγω της ικανότητάς τους να «πετύχουν περισσότερα αποτελέσματα με λιγότερα μέσα» και καθιστώντας δυνατή τη μόχλευση του προϋπολογισμού της ΕΕ, ιδίως σε εποχή δημοσιονομικών περιορισμών 27. Ομοίως, μολονότι τα επιχειρήματα υπέρ της αύξησης του όγκου των δημοσιονομικών πόρων που διατίθενται σε χρηματοδοτικά μέσα είναι ισχυρά, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τον βαθμό 27 Έγγραφο προβληματισμού της Επιτροπής για το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ, βλέπε ιδίως ενότητα 4.2.2: https://ec.europa.eu/commission/publications/reflection-paper-future-eu-finances_el 25

στον οποίο θα μπορούσε να μειωθεί ο σημερινός υψηλός αριθμός μέσων. Όπως υπενθυμίζεται στο έγγραφο προβληματισμού για το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ, μια λύση στο ζήτημα αυτό θα ήταν η δημιουργία ενός ενιαίου ταμείου με δυνατότητες συνδυασμού και ειδικές θυρίδες πολιτικής 28. Όπως φαίνεται στο σχήμα 1, πολλά από τα υφιστάμενα 35 μέσα απευθύνονται στα ίδια τμήματα της αγοράς και ενδέχεται να εμφανίσουν επικαλύψεις οι οποίες δημιουργούν κίνδυνο σύγχυσης μεταξύ των δικαιούχων και περιττό διοικητικό φόρτο. Θα δοθεί επίσης η δέουσα προσοχή στη διασφάλιση της πρόσβασης των φορέων υλοποίησης των έργων και των δικαιούχων των χρηματοδοτικών μέσων σε πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ μέσω διαφόρων διαύλων, όπως για παράδειγμα η πύλη «Πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση» 29. Παράλληλα, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να αναζητά τη χρυσή τομή, αφενός, διασφαλίζοντας τη δέουσα λογοδοσία, υποβολή εκθέσεων, παρακολούθηση και έλεγχο, και, αφετέρου, αποσκοπώντας σε μια όσο το δυνατόν αποτελεσματική και αποδοτική εφαρμογή των χρηματοδοτικών μέσων. Μολονότι το τρέχον πλαίσιο εφαρμογής των μέσων για την περίοδο 2014-2020 περιλαμβάνει εμπεριστατωμένες διατάξεις σχετικά με τις τεχνικές απαιτήσεις, τη διαφάνεια, τον εσωτερικό έλεγχο, καθώς και τον λογιστικό έλεγχο και την υποβολή στοιχείων, θα πρέπει να επανεξετάζεται συνεχώς το κανονιστικό πλαίσιο προκειμένου να περιοριστεί περαιτέρω η γραφειοκρατία, να διευκολυνθεί η εφαρμογή και να εναρμονιστεί περαιτέρω ο σχεδιασμός των χρηματοδοτικών μέσων με τις πλέον αποδοτικές και σύγχρονες πρακτικές της αγοράς. Η Επιτροπή εκπονεί ενδιάμεσες αξιολογήσεις των μεμονωμένων μέσων, όπως απαιτείται από τις τομεακές νομικές βάσεις. Η πρόταση της Επιτροπής για αναθεώρηση του δημοσιονομικού κανονισμού, η οποία βρίσκεται προς το παρόν υπό διαπραγμάτευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, βασίζεται σε διδάγματα που αντλήθηκαν από την εμπειρία, προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για την επόμενη γενιά χρηματοδοτικών μέσων και εγγυήσεων του προϋπολογισμού και να δημιουργηθεί το πλέον πρόσφορο για την ορθή εφαρμογή κανονιστικό περιβάλλον ώστε να επιτευχθούν οι συμφωνηθέντες στόχοι πολιτικής. ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ CCS - GF: Μηχανισμός εγγυοδοσίας για τον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα. CEF: Μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη». CEF DI: Δανειακό μέσο επιμερισμού του κινδύνου στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη». Μέσο μετοχικού κεφαλαίου CEF: Μέσο μετοχικού κεφαλαίου του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη». CIP: Πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. 28 Βλ. ανωτέρω. 29 https://ec.europa.eu/growth/access-to-finance_el 26

COSME: Πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. EaSI - CBI: Επενδύσεις για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στο πλαίσιο του προγράμματος για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία. EaSI - G: Μικροχρηματοδότηση και κοινωνική επιχειρηματικότητα στο πλαίσιο του προγράμματος για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία. EEEF: Ευρωπαϊκό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης. EFG στο πλαίσιο του COSME: Μηχανισμός μετοχικού κεφαλαίου για την ανάπτυξη στο πλαίσιο του COSME. EFSE: Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. ENEF στο πλαίσιο του EDIF: Ταμείο Επιχειρηματικής Επέκτασης στο πλαίσιο του μέσου επιχειρηματικής ανάπτυξης και καινοτομίας των Δυτικών Βαλκανίων. ENIF στο πλαίσιο του EDIF: Ταμείο Επιχειρηματικής Καινοτομίας στο πλαίσιο του μέσου επιχειρηματικής ανάπτυξης και καινοτομίας των Δυτικών Βαλκανίων. EPMF - G: Ευρωπαϊκός μηχανισμός μικροχρηματοδοτήσεων Progress - Εγγυήσεις. EPMF - FCP - FIS: Ευρωπαϊκός μηχανισμός μικροχρηματοδοτήσεων Progress - Fonds Commun de Placement Fonds d Investissement Spécialisé. FEMIP: Στήριξη στον Ευρωμεσογειακό μηχανισμό επενδύσεων και εταιρικής σχέσης. ΠΠ7: Έβδομο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη. GEEREF: Παγκόσμιο Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. GGF: Ταμείο για την Πράσινη Ανάπτυξη. GIF στο πλαίσιο του CIP: Μηχανισμός υψηλής ανάπτυξης και καινοτομίας για τις ΜΜΕ που υπάγεται στο πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. IFCA & AIF: Επενδυτική Διευκόλυνση για την Κεντρική Ασία & Επενδυτική Διευκόλυνση για την Ασία. LAIF: Επενδυτική Διευκόλυνση για τη Λατινική Αμερική. LGF στο πλαίσιο του COSME: Μηχανισμός εγγύησης δανείων στο πλαίσιο του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. NCFF: Μηχανισμός χρηματοδότησης φυσικού κεφαλαίου. NIF: Ταμείο επενδύσεων γειτονίας. PF4EE: Μέσα ιδιωτικής χρηματοδότησης για την ενεργειακή απόδοση. RSFF: Χρηματοδοτική διευκόλυνση επιμερισμού του κινδύνου στο πλαίσιο του ΠΠ7. RSI: Μέσο επιμερισμού του κινδύνου (πιλοτικός μηχανισμός εγγυήσεων για ΜΜΕ και μικρές επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης με προσανατολισμό Ε&Κ) στο πλαίσιο του ΠΠ7. RSL: Δάνειο στήριξης της ανάκαμψης στην Τουρκία. SMEG07 στο πλαίσιο του CIP: Μηχανισμός εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ 2007 που υπάγεται στο πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. WB EDIF GF1: Μηχανισμός εγγυήσεων Ι στο πλαίσιο του μέσου επιχειρηματικής ανάπτυξης και καινοτομίας των Δυτικών Βαλκανίων. WB EDIF GF2: Μηχανισμός εγγυήσεων ΙΙ στο πλαίσιο του μέσου επιχειρηματικής ανάπτυξης και καινοτομίας των Δυτικών Βαλκανίων. 27