Ο υπουργόσ Ψθφιακισ Πολιτικισ, Τθλεπικοινωνιών και Ενθμζρωςθσ, Νίκοσ Παππάσ, εξιγγειλε τθν ίδρυςθ Ελλθνικοφ Διαςτθμικοφ Οργανιςμοφ. Ποια τα οφζλθ για τθν ελλθνικι επιχειρθματικότθτα, τθν ερευνθτικι κοινότθτα και τθ χώρα; Το Διάςτθμα αποτελεί αναπόςπαςτο κομμάτι τθσ κακθμερινότθτάσ μασ, πλζον. Αποτελεί, δε, ςθμαντικό εργαλείο για τισ κυβερνιςεισ και τα κζντρα αποφάςεων, για τθν ανάπτυξθ, τθν αςφάλεια και τθν προςταςία του πολίτθ. Οι εφαρμογζσ και οι τεχνολογίεσ του Διαςτιματοσ είναι πολλζσ και ςθμαντικζσ ςε τομείσ κρίςιμουσ για τθν ελλθνικι πραγματικότθτα. Περιλαμβάνουν δράςεισ και εφαρμογζσ, όπωσ θ προςταςία και παρακολοφκθςθ των ςυνόρων, θ παρακολοφκθςθ, μελζτθ και αποκατάςταςθ οικολογικϊν καταςτροφϊν (πυρκαγιζσ, ςειςμοί, κ.ά.), οι τθλεπικοινωνιακζσ εφαρμογζσ, οι αςφαλείσ επικοινωνίεσ, θ τθλεπαρατιρθςθ, θ υποςτιριξθ τθσ γεωργίασ, θ μετεωρολογία και θ μελζτθ του κλίματοσ, κακϊσ και άλλεσ καίριεσ χριςεισ. Το Διάςτθμα αποτελεί μία από τισ ταχφτερα αναπτυςςόμενεσ αγορζσ ςε παγκόςμιο επίπεδο. Για παράδειγμα, αυτιν τθν περίοδο πραγματοποιείται μία «επανάςταςθ» ςτο χϊρο τθσ διαςτθμικισ, όπου νεοφυείσ εταιρίεσ (start ups) αλλά και παγκόςμιοι οικονομικοί κολοςςοί, όπωσ το Facebook, θ Google, θ Virgin, θ Microsoft, θ Tesla/SpaceX, θ Vodafone και θ Airbus, επενδφουν ςτο διάςτθμα και ςε νζεσ τεχνολογίεσ και εφαρμογζσ για χριςθ ςτισ τθλεπικοινωνίεσ, τισ μεταφορζσ, τθν επιςτιμθ των υλικϊν, τθν ενζργεια και άλλα. Θα πρζπει να γνωρίηουμε ότι ο κλάδοσ τθσ διαςτθμικισ ζχει πολλαπλά και άμεςα οφζλθ για τθν οικονομία μιασ χϊρασ, αλλά και για τουσ πολίτεσ, κακότι θ απόδοςθ τθσ επζνδυςθσ ςτο Διάςτθμα είναι από τισ μεγαλφτερεσ που υπάρχουν. Γεγονόσ που ζχει οδθγιςει μεγάλεσ χϊρεσ, όπωσ θ Ινδία, θ Ιαπωνία, ο Καναδάσ, αλλά και μικρζσ, όπωσ θ Εςκονία, θ Λικουανία, θ Δανία, να επενδφςουν ςθμαντικά κεφάλαια ςτον τομζα αυτό. Επομζνωσ, θ απόδοςθ των «Επενδφςεων ςτο Διάςτθμα» («Return on Investment») είναι εξαιρετικά ςθμαντικι. Δείτε για παράδειγμα τισ εφαρμογζσ διαςτθμικϊν τεχνολογιϊν που αποτελοφν υπόβακρο τθσ ςθμερινισ οικονομίασ (μικροτςίπσ, υπολογιςτζσ, smart phones, πλοιγθςθ, γεωργία ακριβείασ, τθλεπικοινωνίεσ, φωτοβολταϊκά, νζα υλικά, κλπ.). Και τα δεδομζνα των οικονομικϊν μελετϊν είναι αδιάψευςτα, κακϊσ μασ δείχνουν ότι θ επζνδυςθ ανά ευρϊ αποδίδει 6 (για τον ESA) ι 7 (για τθ ΝΑSΑ) φορζσ πολλαπλάςια οφζλθ ςε οικονομικι δραςτθριότθτα «Return on Investment». Επομζνωσ, θ οργανωμζνθ προςζγγιςθ και ο ςυντονιςμόσ κα αποφζρει μεγάλα οφζλθ ςτθν ελλθνικι οικονομία, τόςο άμεςα όςο και ςε βάκοσ χρόνου. Με βάςθ τθ διεκνι ςασ εμπειρία, ζχαςε θ Ελλάδα ευκαιρίεσ ςε ςχζςθ με τισ λοιπζσ χώρεσ που ζχουν ιδθ παρουςία ςτο Διάςτθμα; Υπάρχει χρόνοσ για να κερδίςουμε το «χαμζνο
ζδαφοσ» και πωσ κα επιτευχκεί αυτό; Η Ελλάδα ζχαςε πολλζσ ευκαιρίεσ ςτο διάςτθμα. Τϊρα είναι θ ϊρα για αποτελζςματα υπζρ τθσ κοινωνίασ, των επιχειριςεων, τθσ ζρευνασ. Η Ελλάδα αποτελεί μζλοσ του Ευρωπαϊκοφ Οργανιςμοφ Διαςτιματοσ (ΕΟΔ) / European Space Agency (ESA) από το 2005, όταν -και δθλϊνω υπεριφανοσ ωσ Ζλλθνασ για αυτό- βοικθςα, όντασ ςτζλεχοσ του ΕΟΔ, τθ χϊρα μασ ενταχκεί, πολφ νωρίτερα από ό,τι ζγιναν μζλθ άλλεσ μεγαλφτερεσ χϊρεσ τθσ Ευρϊπθσ. Και αυτι θ ζνταξθ επετεφχκθ ενάντια ςτθν -πολλζσ φορζσ παρατθροφμενθ- ζλλειψθ βοφλθςθσ, ςυντονιςμοφ αλλά και γνϊςθσ τθσ κριςιμότθτασ των οφελϊν που πθγάηουν από τθ ςυμμετοχι μίασ χϊρασ ςε ζναν κρίςιμο και αναπτυξιακό οργανιςμό, όπωσ ο ΕΟΔ, ο οποίοσ κατζχει ιδιαίτερο τεχνολογικό, οικονομικό, ςτρατθγικό και πολιτικό χαρακτιρα, ωσ διεκνισ οργανιςμόσ υψθλοφ κφρουσ. Δυςτυχϊσ, είναι πολλζσ οι ευκαιρίεσ που χάκθκαν για τθν Ελλάδα. Παρά το γεγονόσ ότι κάποιεσ ερευνθτικζσ ομάδεσ ι οριςμζνεσ εταιρείεσ ζλαβαν μζροσ, με μεγάλθ επιτυχία, ςε προγράμματα ανάπτυξθσ τεχνολογίασ του Οργανιςμοφ, θ ςθμαντικι ζλλειψθ ςυντονιςμοφ, ςτρατθγικισ και επζνδυςθσ ςτο χϊρο του Διαςτιματοσ οδιγθςε ςε αδυναμία απορρόφθςθσ ςθμαντικϊν πόρων εκ μζρουσ τθσ χϊρασ μασ, ενϊ απϊλειεσ υπιρξαν και από τθ δυνατότθτα δθμιουργίασ κζςεων εργαςίασ ι τθν αξιοποίθςθ μοναδικϊν ευκαιριϊν για τθν ανάπτυξθ ενόσ ςθμαντικοφ τομζα τθσ ςφγχρονθσ οικονομίασ, που κα βοθκοφςε τθν οικονομία μασ να γίνει περιςςότερο ανταγωνιςτικι. Μζχρι ςτιγμισ, θ Ελλάδα ζχει απολζςει ςθμαντικά ζςοδα, ζχει ςθμειϊςει αδυναμία ςυμμετοχισ ςε διαςτθμικζσ αποςτολζσ και ζχει καταγράψει χαμθλι απορρόφθςθ προγραμμάτων από τον ΕΟΔ. Επίςθσ, κα πρζπει να ςθμειωκεί θ απουςία εξειδικευμζνθσ εκπαίδευςθσ ςτα ελλθνικά πανεπιςτιμια ι ζςτω μια ςυνζργεια μεταξφ εξειδικευμζνων πανεπιςτθμίων και βιομθχανίασ. Παράλλθλα, εντοπίηεται περιοριςμζνθ χριςθ εργαλείων και εφαρμογϊν του Διαςτιματοσ ςτθ Δθμόςια Διοίκθςθ (π.χ. Κτθματολόγιο, τθλεϊατρικι, ςτιριξθ τθσ νθςιωτικότθτασ), ενϊ ςε μεγάλο βακμό, οι Ζλλθνεσ που γνωρίηουν το αντικείμενο αναγκάηονταν να αναηθτιςουν εργαςία ςτο εξωτερικό (Brain Drain). Εκτόσ των παραπάνω, δεν κα πρζπει να παραβλζπουμε πωσ θ χϊρα μασ ζχει μακρά και λαμπρι ιςτορία. Δϊςαμε γνϊςεισ ςε εποχι ακμισ. Δεν είναι αργά για να αποκτιςουμε νζεσ γνϊςεισ προσ όφελοσ τθσ ελλθνικισ επιχειρθματικότθτασ, τθσ ερευνθτικισ κοινότθτασ και τθσ χϊρασ. Τα δικαιώματα τθσ Ελλάδασ ςτο διάςτθμα, τα οποία διαςφαλίςτθκαν πρόςφατα με τθν εκτόξευςθ του δορυφόρου Hellas Sat 3. Τι κα ςιμαινε θ απώλεια τθσ τροχιακισ μασ κζςθσ και τι κερδίηουμε με τθν πρόςφατθ εκτόξευςθ του δορυφόρου που καταλαμβάνει τθν ελλθνικι τροχιακι κζςθ; Η αλλαγι του ιδιοκτθςιακοφ κακεςτϊτοσ τθσ Hellas Sat δθμιοφργθςε νζεσ προχποκζςεισ για τθ διατιρθςθ των τροχιακϊν κζςεων τθσ Ελλάδοσ, μζςω τθσ εκτόξευςθσ του Hellas Sat 3 και τθσ επικείμενθσ εκτόξευςθσ του Hellas Sat 4. Είναι γνωςτό πωσ όλεσ οι χϊρεσ μάχονται για να αποκτιςουν δικαίωμα τροχιακισ κζςθσ ςε γεωςτατικι τροχιά. Άλλωςτε, μια τζτοια «κζςθ»,
ςτθν οποία μπορεί να λειτουργοφν μεγάλοι τθλεπικοινωνιακοί δορυφόροι για τθν αναμετάδοςθ εικόνασ (τθλεόραςθ) και τθν εξυπθρζτθςθ επικοινωνιακϊν αναγκϊν, κεωρείται το πιο επικερδζσ «real estate» ςτο θλιακό μασ ςφςτθμα. Πζρα από τθν απϊλεια κρίςιμων εφαρμογϊν και δυνατοτιτων για τθν αςφάλεια και τθ διοίκθςθ τθσ χϊρασ μασ, θ ςυνολικι επζνδυςθ για τθν καταςκευι και χριςθ τζτοιων τεραςτίων τθλεπικοινωνιακϊν δορυφόρων αποτιμάται ςε εκατοντάδεσ εκατομμφρια ευρϊ, με αποτζλεςμα τθ δθμιουργία εκατοντάδων νζων κζςεων εργαςίασ με νζουσ επιςτιμονεσ, εξαγωγζσ και δθμιουργία ςθμαντικϊν πθγϊν εςόδων για τθν χϊρα. Η δθμιουργία ενόσ ανοιχτοφ νζου οικοςυςτιματοσ ςτθν τεχνολογία του Διαςτιματοσ, με ςυμμετοχι τθσ βιομθχανίασ, τθσ ακαδθμαϊκισ κοινότθτασ και του Δθμοςίου κα ζχει άμεςα οικονομικά οφζλθ για τθν Ελλάδα, με ιςχυρό δείκτθ πολλαπλαςιαςμοφ των ωφελειϊν του για τθν κοινωνία και τον απλό πολίτθ. Πώσ ςχολιάηετε εςείσ, ωσ κατ' εξοχιν ειδικόσ, τθν προοπτικι τθσ ίδρυςθσ του Ελλθνικοφ Διαςτθμικοφ Οργανιςμοφ; Η χϊρα μασ περνά ιδιαίτερεσ δυςκολίεσ και οφείλουμε όλοι να τθ βοθκιςουμε, ο κακζνασ από τον τομζα του. Και εδϊ τίκενται ςυγκεκριμζνα ερωτιματα: Μπορεί θ Ελλάδα να απζχει από ζναν τομζα τθσ οικονομίασ που αποδεδειγμζνα προςφζρει επιςτροφζσ απόδοςθσ 6 ωσ 10 ευρϊ ανά ευρϊ επζνδυςθσ; Μπορεί θ Ελλάδα να μθν μετζχει ςε ζνα τομζα, όπωσ θ Διαςτθμικι, όταν ζχει το επιςτθμονικό δυναμικό (το οποίο ςιμερα «εξάγει»!), τθ βιομθχανία και τθν ακαδθμαϊκι κοινότθτα, ενϊ αυτόσ μπορεί να ςυμβάλει ςτθ μείωςθ τθσ ανεργίασ των νζων, όπωσ αποδεικνφουν ανεξάρτθτεσ μελζτεσ του ΕΟΔ αλλά και ξζνων ι Ελλινων ερευνθτϊν; Ο λαϊκιςμόσ, θ ζλλειψθ γνϊςθσ και παιδείασ κρατοφν τθ χϊρα πίςω. Η κατανόθςθ του τεχνολογικοφ και επιχειρθματικοφ περιβάλλοντοσ, απαιτοφν γνϊςθ, βοφλθςθ, ςωςτι επικοινωνιακι πολιτικι, ςτρατθγικι και ομαδικότθτα, με προτεραιότθτα ςτα ςίγουρα και γριγορα αποτελζςματα. Δεν πρζπει να χάνουμε άδικα, πολφτιμο χρόνο για τθ χϊρα. Ποιεσ εφαρμογζσ διαςτθμικών τεχνολογιών μποροφν να αναπτυχκοφν και ποια τα οφζλθ τουσ για τον πολίτθ ι τισ υπθρεςίεσ που μπορεί να απολαφςει ςτο μζλλον; Ο ςχεδιαςμόσ ενόσ ολοκλθρωμζνου διαςτθμικοφ προγράμματοσ, με επίκεντρο τθ ςυμμετοχι τθσ Ελλάδασ ςτον ΕΟΔ αλλά και το ιςχυρό ερευνθτικό, ακαδθμαϊκό και βιομθχανικό υπόβακρο τθσ χϊρασ μασ κα αποτελζςουν τον πυρινα τθσ προςπάκειασ μασ ϊςτε θ Ελλάδα να εκμεταλλευτεί τισ τεράςτιεσ ευκαιρίεσ που τθσ δίνονται ςτον τομζα τθσ Διαςτθμικισ. Ευκαιρίεσ που κα τθν καταςτιςουν πιο ανταγωνιςτικι και ςφγχρονθ, με πολλαπλά άμεςα οφζλθ για τον πολίτθ, ιδιαίτερα ςτουσ τομείσ τθσ οικονομίασ, τθσ τεχνολογικισ ανάπτυξθσ, τθσ προςταςίασ του περιβάλλοντοσ, τθσ εκνικισ αςφάλειασ και τθσ μείωςθσ τθσ ανεργίασ. Πρόςφατα οριςτικατε τεχνικόσ ςφμβουλοσ τθσ Ελλάδασ ςτον Ευρωπαϊκό Οργανιςμό Διαςτιματοσ. Ποιοσ ο ρόλοσ ςασ και ποιοι οι ςτόχοι που κζτετε; Η πρόςφατθ κλιςθ μου από τον υπουργό Ψθφιακισ Πολιτικισ, Τθλεπικοινωνιϊν και Ενθμζρωςθσ, Ν. Παππά, και το Γενικό Γραμματζα Τθλεπικοινωνιϊν και Ταχυδρομείων, Β.
Μαγκλάρα, να βοθκιςω μία νζα προςπάκεια, ϊςτε να δθμιουργθκεί ζνασ ςοβαρόσ, μακροπρόκεςμοσ και ουςιαςτικόσ ςχεδιαςμόσ για το Διάςτθμα, αποτελεί ιδιαίτερθ τιμι για εμζνα. Είναι μεγάλθ μου τιμι και κζλθςθ να βοθκιςω, με όλεσ τισ δυνάμεισ μου, να γίνουν γριγορα, ουςιαςτικά και αποτελεςματικά βιματα, ϊςτε να αναπτυχκοφν νζεσ τεχνολογίεσ και εφαρμογζσ, να δθμιουργθκοφν νζεσ κζςεισ εργαςίασ και να γίνει θ χϊρα μασ πιο ιςχυρι, ςφγχρονθ. Κοινόσ τόποσ όλων μασ είναι να μετρά πλζον θ Ελλάδα επιτυχίεσ ςτο χϊρο τθσ Διαςτθμικισ, όχι αποτυχίεσ. Οι ςτόχοι που κζτω είναι οι εξισ: 1) Συντονιςμζνθ διαχείριςθ των διαςτθμικϊν δραςτθριοτιτων τθσ χϊρασ. 2) Δθμιουργία ανταγωνιςτικϊν διαςτθμικϊν τεχνολογιϊν αιχμισ, όπου υπάρχει ελλθνικι τεχνογνωςία και εμπειρία. Απόκτθςθ νζων, καινοτόμων γνϊςεων. 3) Αξιοποίθςθ δορυφορικϊν εφαρμογϊν και υπθρεςιϊν ςτθν παρατιρθςθ τθσ Γθσ, τθν πλοιγθςθ και τισ Τθλεπικοινωνίεσ. 4) Επίτευξθ διευρυμζνθσ ςυμμετοχισ ελλθνικϊν φορζων και βιομθχανίασ ςε ςφγχρονεσ διαςτθμικζσ αποςτολζσ. 5) Διεκδίκθςθ και επίτευξθ ανταποδοτικότθτασ και ςυμπαραγωγισ ςε διαςτθμικά προγράμματα διεκνϊν οργανιςμϊν, όπου μετζχει ςυνδρομθτικά θ χϊρα. 6) Εκμετάλλευςθ τθσ διαςτθμικισ κζςθσ τθσ Ελλάδασ ςτθ γεωςτατικι τθσ τροχιά (39 Ε). 7) Δθμιουργία νζων κζςεων εργαςίασ για νζουσ επιςτιμονεσ και μθχανικοφσ, ανάπτυξθ ςτθν επιχειρθςιακι λειτουργία των υπθρεςιϊν κακϊσ και ςτθν επιχειρθςιακι εκμετάλλευςθ τουσ από τθν Κεντρικι Διοίκθςθ και τισ Περιφζρειεσ. 8) Δθμιουργία νζων ευκαιριϊν εξαγωγισ ελλθνικϊν προϊόντων υψθλισ τεχνολογίασ. Πώσ κα γεφυρώςετε το «χάςμα» μεταξφ Ευρωπαϊκοφ και Ελλθνικοφ Οργανιςμοφ Διαςτιματοσ; Εκτόσ από τθν υλοποίθςθ των παραπάνω ςτόχων, που ςίγουρα κα γεφυρϊςουν το «χάςμα» μεταξφ Ευρωπαϊκοφ και Ελλθνικοφ Οργανιςμοφ Διαςτιματοσ, κα επιςπεφςω τθν τοποκζτθςθ Ελλινων ςτελεχϊν, για κάποιο χρονικό διάςτθμα, ςε ευρωπαϊκοφσ οργανιςμοφσ που ςχετίηονται με το διάςτθμα και ςε διεκνείσ πολυεκνικζσ εταιρείεσ/βιομθχανίεσ του Διαςτιματοσ, για τθν απόκτθςθ γνϊςεων ςτον τρόπο λειτουργίασ αυτϊν των οργανιςμϊν όπωσ και για τθν προετοιμαςία δθμιουργίασ νζων βιομθχανικϊν ςχθμάτων που κα αναπτφξουν βιομθχανικά κζντρα/δραςτθριότθτεσ ςτθ χϊρα. Είναι, επίςθσ, απαραίτθτθ θ άμεςθ δθμιουργία ενόσ ςοβαροφ εκνικοφ ακαδθμαϊκοφ και ερευνθτικοφ προγράμματοσ, που κα «εκκολάπτει» νζουσ επιςτιμονεσ και το οποίο κα είναι ςυνδεδεμζνο με τθν ελλθνικι βιομθχανία και τθν αγορά εργαςίασ. Μζςω τθσ 40ετoφσ εμπειρίασ μου ςτον ΕΟΔ κα προςπακιςω να ςυντονίςω τισ εκνικζσ προςπάκειεσ ϊςτε θ χϊρα να διεκδικιςει νζα ζργα και ςυμμετοχι ςε διαςτθμικζσ αποςτολζσ, όπου θ Ελλάδα κα μπορζςει να ζχει πρωταγωνιςτικό ρόλο και να δθμιουργιςει νζα προϊόντα. Διακεκριμζνοι Ζλλθνεσ ερευνθτζσ εργάηονται ςε διάφορουσ ξζνουσ διαςτθμικοφσ οργανιςμοφσ. Είναι δυνατι θ προςζλκυςθ ερευνθτικοφ προςωπικοφ για τισ ανάγκεσ των νζων ςτόχων που τίκενται από τθν ελλθνικι Πολιτεία; Πωσ κα επιτευχκεί θ ςυνεργαςία με
δθμόςιουσ φορείσ και ερευνθτικά κζντρα; Η Ελλάδα είναι μία όμορφθ και δθμοκρατικι χϊρα. Πολλοί διακεκριμζνοι Ζλλθνεσ και ξζνοι ερευνθτζσ επικυμοφν να ζρκουν εδϊ και να εργαςτοφν, φζρνοντασ και τισ γνϊςεισ τουσ. Για τθν επίτευξθ του ςτόχου, πρζπει να υπάρξουν οργανωμζνεσ κινιςεισ, ςχζδιο και άμεςθ ςυνεργαςία μεταξφ δθμοςίων φορζων, ερευνθτικϊν κζντρων και βιομθχανίασ. Το μζλλον κα εξαρτθκεί από όλουσ μασ. Η χϊρα πρζπει να πάρει εμπρόσ και να δθμιουργιςει. Είναι κάτι που μπορεί. Θεωρείτε πωσ ανοίγει, πλζον, θ πόρτα διεκνών αποςτολών για τθν ελλθνικι ερευνθτικι κοινότθτα; Οι γνϊςεισ δεν είναι προνόμιο, αλλά αποκτοφνται με οργανωμζνεσ προςπάκειεσ, ςκλθρι δουλειά και ςχζδιο. Η πόρτα δεν είναι κλειςτι. Η πρόοδοσ κα εξαρτθκεί από όλουσ εμάσ.