ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 217 & ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 217 (1ο ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ) ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Προβλέψεις ΔΝΤ για το πραγματικό ΑΕΠ & τον πληθωρισμό (ετήσια % μεταβολή) ΕΛΛΑΔΑ H ΕΛΣΤΑΤ στην 2η εκτίμηση των ετήσιων εθνικών λογαριασμών αναθεώρησε τα στοιχεία του πραγματικού ΑΕΠ υποδηλώνοντας ύφεση για την περίοδο 215-216 και ισχυρότερη ανάπτυξη το 214. Ειδικότερα για το 216, παρουσιάζεται ύφεση της τάξεως του -,2% έναντι σταθερότητας,% (βάσει της προηγούμενης εκτίμησης), όταν σημαντική ήταν η αναθεώρηση του ονομαστικού ΑΕΠ το οποίο μειώνεται κατά -1,2%, έναντι οριακής αύξησης,1% σύμφωνα με την προηγούμενη εκτίμηση. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης του ονομαστικού ΑΕΠ στο πρωτογενές ισοζύγιο δεν διαπιστώνονται ουσιαστικές αλλαγές, όμως ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αυξάνεται το 216 στο 18,8%. έναντι 179,%. Πηγή: IMF (Oct' 217): "World Economic Outlook", p.14 & 63-5. * ΕνΔΤΚ Τράπεζα Πειραιώς Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Βασ. Σοφίας 94 & Κερασούντος 1 115 28, Αθήνα Τηλ: (+3) 21 328 8187 Φάξ: (+3) 21 373958 Για το 217 σύμφωνα με τους βραχυχρόνιους δείκτες η βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος στα υψηλότερα επίπεδα από το Δεκέμβριο του 214, η μείωση της ανεργίας κατά μέσο όρο από την αρχή του έτους σε επίπεδα κάτω του 22%, όταν τον Ιούλιο με βάση εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία έφτασε το 21%, και η άνοδος του κύκλου εργασιών στην πλειονότητα των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας δημιουργούν συνθήκες για την επίτευξη ανάπτυξης το 217. Ωστόσο μια ασφαλέστερη εκτίμηση για τις εξελίξεις του 217, θα μπορεί να διατυπωθεί μετά την ενσωμάτωση των ετήσιων μεταβολών στα τριμηνιαία στοιχεία του ΑΕΠ για την περίοδο 214-216 και στην επίπτωση τους στα στοιχεία του 217 (στις 4.12.17 δημοσιεύονται τα στοιχεία του Q3). Για το 217 το υπουργείο οικονομικών (Προσχέδιο Προϋπολογισμού 218) αναμένει ανάπτυξη ύψους 1,8%, ενώ προς αυτή την κατεύθυνση συγκλίνει και το IMF (World Economic Outlook, Οκτ. 17) μετά την προς τα κάτω αναθεώρηση των προβλέψεων του Ιουλίου (2,1%). Σημειώνουμε ωστόσο ότι, η μείωση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά -1,2% το 216, αυξάνει τον κίνδυνο στην πρόβλεψη του υπουργείου για αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά 2,5% και 3,6% το 217 και 218 αντίστοιχα. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Τα οικονομικά στοιχεία στις ΗΠΑ σηματοδοτούν ταχεία ανάκαμψη από τις επιπτώσεις που προκλήθηκαν από τα ακραία φυσικά φαινόμενα (τυφώνες). Οι πρόδρομοι οικονομικοί δείκτες διαμορφώνονται σε πολύ υψηλά επίπεδα και ο αριθμός των νέων αιτήσεων χορήγησης επιδόματος ανεργίας υποχωρεί. Η πλειοψηφία των μελών της FED εκτιμά ότι η πρόσφατη επιβράδυνση στον πληθωρισμό (στο 1,3% βάσει του PCE Core Price Index) θα είναι προσωρινού χαρακτήρα. Συνεπώς, ενισχύεται η πιθανότητα για άλλη μία αύξηση του βασικού επιτοκίου της FED εντός του 217 ταυτόχρονα με την έναρξη της διαδικασίας μείωσης του μεγέθους της επανεπένδυσης των τίτλων (κρατικά ομόλογα και ομόλογα στεγαστικών δανείων) που λήγουν.

Στην Ευρωζώνη, οι πρόδρομοι οικονομικοί δείκτες διαμορφώνονται επίσης σε πολύ υψηλά επίπεδα. Τα πρόσφατα στοιχεία των εξαγωγών, της βιομηχανικής παραγωγής και των νέων παραγγελιών ήταν αισθητά καλύτερα σε σύγκριση με τις εκτιμήσεις. Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένονται οι αλλαγές στους όρους του ακολουθούμενου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης για το 218 που θα ανακοινωθούν στην επόμενη συνεδρίαση (στις 26/1) της ΕΚΤ. Όμως, πρέπει να σημειωθεί η έντονη αδυναμία ανάκαμψης του δομικού πληθωρισμού (και κατά συνέπεια του γενικού πληθωρισμού) κοντά στο στόχο του 2,% εάν δεν σημειωθεί σημαντική ενίσχυση των διεθνών τιμών ενέργειας. Στην Κίνα, ο ρυθμός ανάπτυξης επιβραδύνθηκε οριακά το γ τρίμηνο στο 6,8% (από 6,9% το α και β τρίμηνο) καταδεικνύοντας ότι δεν επαληθεύονται οι ανησυχίες για απότομη επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας. 2

ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ Αναθεώρηση ΑΕΠ & Προσχέδιο Προϋπολογισμού 218 Α. Αναθεώρηση στοιχείων εθνικών λογαριασμών H ΕΛΣΤΑΤ στην 2η εκτίμηση των ετήσιων εθνικών λογαριασμών αναθεώρησε τα στοιχεία του πραγματικού ΑΕΠ (προηγ.εκτίμ.μαρτ. 17) υποδηλώνοντας ύφεση για την περίοδο 215-216 και ισχυρότερη ανάπτυξη το 214. Ειδικότερα για το 216, τα στοιχεία δηλώνουν ύφεση της τάξεως του -,2% έναντι σταθερότητας (,%) στην εκτίμηση του Μαρτίου. Ενδιαφέρουσα ωστόσο είναι η αλλαγή στις επιμέρους συνιστώσες, η οποία τοποθετεί τη στήριξη του ΑΕΠ στις επενδύσεις και όχι στην ιδιωτική κατανάλωση. Ειδικότερα: Η ιδιωτική κατανάλωση παραμένει αμετάβλητη ενώ η κατανάλωση νοικοκυριών μειώνεται οριακά κατά -,1% όταν - με βάση την εκτίμηση του Μάρτιου - στήριζε το ΑΕΠ μέσω αύξησης 1,4%. Αντίθετα, οι επενδύσεις (ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου) αυξήθηκαν κατά 1,6% έναντι οριακής μεταβολής,1% (εκτιμ.μαρτ. 17) ενώ ενδιαφέρον αποτελεί η αύξηση των επενδύσεων (συμπρ. αποθεμάτων) κατά 7,4%. Το έλλειμα στο εξωτερικό εμπόριο διευρύνεται. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά,3%, έναντι αρχικής εκτίμησης για μείωση -,4%, όταν αντίθετα οριακά βραδύτερη ήταν η μείωση των εξαγωγών. Τέλος, σημαντική ήταν η αναθεώρηση του ονομαστικού ΑΕΠ το 216 και η μείωση του κατά -1,2%, έναντι οριακής αύξησης,1% στην εκτίμηση του Μαρτ. 17. Σε όρους αξίας το ονομαστικό ΑΕΠ φτάνει τα 174,2 δισεκ. (Μαρτ. 17: 175.9 δισεκ.). Προς αυτή την κατεύθυνση τοποθετείται άλλωστε η αλλαγή του αποπληθωριστή σε -1,%, από +,1% (εκτίμ. Μαρτ. 17), δηλαδή κοντά στα επίπεδα του εθνικού πληθωρισμού (-,8%). Βασικά Μακροοικονομικά & Δημοσιονομικά μεγέθη (% μεταβολή, εκτός αν υπάρχει άλλη αναφορά) Οκτώβριος 217 Μάρτιος 217 214 215 216 214 215 216 Πραγματικό ΑΕΠ.7 -.3 -.2.4 -.2. Ιδιωτική Κατανάλωση.6 -.5.,4 -,2 1,4 Νοικοκυριών.6 -.5 -.1.5 -.2 1.4 Μη κερδοσκοπικών Ιδρυμάτων που Εξυπηρετούν Νοικοκυριά, ΜΚΙΕΝ 1,5 1,3,7 -,9 -,8 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -1.4 1.2-1.5-1.4. -2.1 Ακαθ. Σχηματισμός Κεφαλάιου 6.7-9. 7.4 4.2-8.9 -.8 Ακαθ. Σχηματισμός Παγίου Κεφαλάιου -4.7 -.3 1.6-4.6 -.2.1 Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσίων 7.7 3.1-1.8 7.8 3.4-2. Εισαγωγές αγαθών & υπηρεσίων 7.7.4.3 7.6.3 -.4 Ονομαστικό ΑΕΠ -1.1-1.3-1.2-1.5-1.3.1 Ονομαστικό ΑΕΠ ( δισ.) 178.7 176.3 174.2 177.9 175.7 175.9 Πρωτογενές Ισοζύγιο με βάση τους όρους του ΠΟΠ ( δισ.).9 7.4.9 7.4 Πρωτογενές Ισοζύγιο με βάση τους όρους του ΠΟΠ (% του ΑΕΠ).53 4.22.53 4.18 Δημόσιο Χρέος ( δισ.) 319.7 311.7 314.9 319.7 311.7 314.9 Δημόσιο Χρέος (% του ΑΕΠ) 179. 176.8 18.8 179.7 177.4 179. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, Προσχέδιο Προϋπολογισμού 218, Προσχέδιο Προϋπολογισμού 218, Οκτ.17 3

Εξετάζοντας τις μεταβολές στα δημοσιονομικά στοιχεία, όπως αναφέρονται στο Προσχέδιο του Προϋπολογισμού 218, υπό το πρίσμα της ανακοίνωσης των νέων στοιχείων του ΑΕΠ: Στο πρωτογενές ισοζύγιο δεν διαπιστώνονται ουσιαστικές αλλαγές. Αντίθετα, η αναθεώρηση του ΑΕΠ οδηγεί σε σημαντική αύξηση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ στο 18,8% έναντι 179,%. Mια ασφαλέστερη εκτίμηση για τις εξελίξεις του 217, θα μπορεί να διατυπωθεί μετά την ενσωμάτωση των ετήσιων μεταβολών στα τριμηνιαία στοιχεία του ΑΕΠ για την περίοδο 214-216 και στην επίπτωση τους στα στοιχεία του 217 (στις 4.12.17 δημοσιεύονται τα στοιχεία του Q3). Σημειώνουμε ωστόσο ότι, η μείωση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά -1,2% το 216, αυξάνει τον κίνδυνο στην πρόβλεψη του υπουργείου για αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά 2,5% και 3,6% το 217 και 218 αντίστοιχα. Β. Προσχέδιο Προϋπολογισμού 218 Στις 2 Οκτωβρίου κατατέθηκε το Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 218, όπου καταγράφονται οι στόχοι εσόδων και δαπανών σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης αλλά και η εκτιμώμενη μεταβολή του χρέους. Β1. Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης Σύμφωνα με το προσχέδιο οι στόχοι του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής θα επιτευχθούν, ενώ ειδικότερα για το 217 υπολογίζεται σημαντική υπέρβαση 823 εκατ. (ή,46% του ΑΕΠ). Το 217 σε σχέση με τις εκτιμήσεις του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ), που κατατέθηκε στις 23 Ιουνίου, καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη υψηλότερου πρωτογενούς πλεονάσματος κατέχει το ισοζύγιο ΟΚΑ (εκτός νοσοκομείων). Οι βασικότερες αποκλίσεις εντοπίζονται: Σε επίπεδο Τακτικού Προϋπολογισμού τα καθαρά έσοδα μειώνονται κατά -1,9 δισεκ. κυρίως λόγω της μείωσης των εσόδων από άμεσους φόρους και της αύξησης στις επιστροφές φορών (κατά 1,4 δισεκ.). Σημειώνεται ωστόσο ότι σε δημοσιονομική βάση η επίπτωση των αυξημένων επιστροφών περιορίζεται σε 46 εκατ.. Από την άλλη πλευρά οι δαπάνες εμφανίζονται μειωμένες κατά,6 δισεκ., ενώ η μείωση στο αποθεματικό συνδέεται με την ήδη κατανομή του ποσού αυτού σε λοιπές δαπάνες. Στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) οι δαπάνες παρέμειναν αμετάβλητες ενώ τα έσοδα εμφανίζονται μειωμένα κατά 19 εκατ.. Συνακόλουθο των παραπάνω είναι η δημιουργία ταμειακού ελλείματος Κρατικού προϋπολογισμού ύψους -2,8 δισεκ. έναντι -1,3 δισεκ. σύμφωνα με το ΜΠΔΣ, ενώ αν συνυπολογιστούν οι εθνικολογιστικές προσαρμογές, τότε το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού κατά ESA διαμορφώνεται στα -4,7 δισεκ. έναντι -4, δισεκ. σύμφωνα με το ΜΠΔΣ. Από τα λοιπά ισοζύγια που συνθέτουν το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης κατά ESA1 (νομικά πρόσωπα, ΔΕΚΟ, νοσοκομεία - ΠΕΔΥ, τοπική αυτοδιοίκηση, κοινωνική ασφάλιση) επισημαίνουμε ως βασικότερη τη μεταβολή στο ισοζύγιο ΟΚΑ, όπου καταγράφεται πλεόνασμα 378 εκατ. έναντι προηγούμενης εκτίμησης για έλλειμα -941 εκατ. Η απόκλιση αυτή σύμφωνα με το υπουργείο, συνδέεται με την ενσωμάτωση στοιχείων που υποδεικνύουν μεγαλύτερη αύξηση εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές και μειωμένη συνταξιοδοτική δαπάνη. Συνεπώς, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης ( -1,5 δισεκ., ΜΠΔΣ: -2,2 δισεκ.) και το πρωτογενές ισοζύγιο με βάση τους όρους του ΠΟΠ ( 4, δισεκ., ΜΠΔΣ: 3,4 δισεκ.), διαμορφώνονται σε επίπεδα καλύτερα του αρχικά αναμενόμενου. Το 218 σε σχέση με το 217 αναμένεται ότι το πρωτογενές πλεόνασμα σε όρους ΠΟΠ θα αυξηθεί στα 6,7 δισεκ. (217: 4, δισεκ.), δηλαδή στο 3,57% του ΑΕΠ, επίπεδο ανώτερο του στόχου. Ειδικότερα οι βασικότερες μεταβολές του 218 σε σχέση με το 217 είναι: 4

Σε επίπεδο Τακτικού Προϋπολογισμού τα καθαρά έσοδα αυξάνονται, λόγω της αύξησης των εσόδων από άμεσους και έμμεσους φόρους και της μείωσης στις επιστροφές φορών. Από την άλλη πλευρά οι δαπάνες θα μειωθούν εκ νέου. Η μεγαλύτερη μείωση θα επέλθει στις κατηγορίες ασφάλιση κ.α και λειτουργικές δαπάνες κ.α. Το αποτέλεσμα αυτό σε συνδυασμό με την αύξηση των εσόδων του ΠΔΕ και λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικολογιστικές προσαρμογές θα οδηγήσει το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού κατά ESA σε μικρότερο έλλειμμα. Ενσωματώνοντας στην μεταβολή αυτή και τα επιμέρους ισοζύγια και ειδικότερα την αύξηση του πλεονάσματος σε ΟΚΑ στο 1,5 δισεκ. (217: 378 εκατ.), τότε παρατηρείται πλεόνασμα στο ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης έναντι ελλείμματος το 217 ( 1,2 δισεκ., 217: -1,5 δισεκ). Με βάση τα παραπάνω καταλήγουμε σε αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος κατά ΠΟΠ στα 6,7 δισεκ.. Β2. Δημόσιο Χρέος Εξετάζοντας την πολίτικη χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας μέσα από τις μεταβολές στο χαρτοφυλάκιο του δημοσίου χρέους εκτιμάται: Το 217 το χρέος της κεντρικής διοίκησης θα αυξηθεί κατά 8,3 δισεκ., ωστόσο αν λάβουμε υπόψη κυρίως το ενδοκυβερνητικό χρέος τότε η αύξηση σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης περιορίζεται στα 3,8 δισεκ.. Το τελευταίο τετράμηνο του 217 αναμένεται αύξηση του χρέους της κεντρικής διοίκησης κατά 7, δισεκ.. Ειδικότερα: (α) (β) τα ομόλογα θα αυξηθούν κατά περίπου 2δισεκ. (εκκρεμεί λήξη στις 27.12.17: 125 εκατ.) δίνοντας μια ένδειξη ότι η ελληνική κυβέρνηση θα προβεί σε νέα έξοδο στην αγορά. τα δάνεια (η πλειονότητα των οποίων είναι προς τους θεσμούς, 31.8.17: 232.5 δισεκ.) θα αυξηθούν κατά 5,3 δισεκ. υποδεικνύοντας ότι η αξιολόγηση θα κλείσει εντός του 217 (στις 4.12,17. λήξη IMF περίπου 16 εκατ.). Ωστόσο, αναμένεται εκταμίευση 5,5 δισεκ., ποσό οριακά μικρότερο (κατά 3 εκατ.) του αναμενόμενου πόσου των 5,8 δισεκ. σε σχέση με το Compliance Report (,8 δισεκ. β υποδόση της 2ης αξιολόγησης και 5, δισεκ. από ολοκλήρωση 3ης αξιολόγησης), γεγονός που υποδηλώνει ότι και το ποσό των 5 δισεκ. θα εκταμιευθεί επίσης σε υποδόσεις. Το 218 αναμένεται αύξηση των ομολόγων κατά 5,1 δισεκ. ενώ η λήξη περίπου 2 δισεκ. οδηγεί σε απόφαση για έκδοση ομολόγων ύψους περίπου 7 δισεκ.. Μέρος ωστόσο της κίνησης αυτής εκτιμάμε ότι συνδέεται με την αντικατάσταση μέρος του βραχυπρόθεσμου δανεισμού (repos), ο οποίος μειώνεται κατά 6 δισεκ., ενώ το ενδοκυβερνητικό χρέος παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητο. Σύνθεση Δημοσίου Χρέους (σε εκατ. ) 217 * 218 ** 214 215 216 υπόλοιπο στις Προσχ. Προϋπ. 1.9.17 - Προσχ. Προϋπ. 31.8.17 218 31.12.17 218 218-217 Ομόλογα 66,56 59,819 56,717 5,27 52,18 1,973 57,28 5,1 Βραχυπρόθεσμοι Τίτλοι 14,529 14,88 14,89 14,926 14,9-26 13,7-1,2 Δάνεια 234,434 236,633 243,388 247,37 252,62 5,313 264,92 12,3 Βραχυπρόθεσμα Δάνεια 8,65 1, 11,363 15,23 15, -23 9, -6, Α. Χρέος Κεντρικής Διοίκησης 324,128 321,332 326,358 327,671 334,7 7,29 344,9 1,2 Β Χρέος ΝΠΔΔ, κέρματα κ.λπ. μείον επενδύσεις σε τίτλους ΕΔ 5,836 1,976 463-9 -1, Γ. Χρέος Κεντρικής Κυβέρνησης κατά ESA (A+B) 329,964 323,38 326,821 333,8 343,9 Δ. Χρέος ΟΤΑ, OKA μείον ενδοκυβερνητικό χρέος -1,236-11,64-11,924-15,1-16, Ε. Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (Γ+Δ) 319,728 311,668 314,897 318,7 327,9 (ως % του ΑΕΠ) 179.7% 177.4% 179.% 176.8% 175.6% Ονομαστικό ΑΕΠ 177,941 175,697 175,888 18,236 186,742 Πηγή: Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 218 (Οκτ. '17), Δελτίο Γενικής Κυβέρνησης Ιαν. - Αυγ. 17, Piraeus Bank Research 5

ποσά σε εκατ. Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (ESA) 216 Πραγμ/σεις (προσωρινά στοιχεία) (1) Εκτίμηση ΜΠΔΣ (i) Εκτίμηση Προσχεδίου (ii) Mεταβολή (ii-i) Εκτίμηση Προσχεδίου Mεταβολή εκτίμ. Προσχεδ. (218-217) Α Τακτικός Προϋπολογισμός (ΤΠ) Ι Καθαρά έσοδα TΠ (= α+β-γ-γ1+δ+ε) 48,956 51,664 49,84-1,86 5,693 889 (α) Τακτικά έσοδα (i+ii+iii+iv) 52,336 52,73 52,218-512 52,495 277 (i) Άμεσοι φόροι 21,839 21,525 2,373-1,152 2,775 42 (ii) Έμμεσοι φόροι 25,68 26,718 27,99 381 27,652 553 (iii) Απολήψεις από ΕΕ 415 58 58 321-187 (iv) Μη φορολογικά έσοδα 4,42 3,979 4,238 259 3,747-491 (β) Μη τακτικά έσοδα 43 36 357 51 299-58 (γ) Επιστροφές φόρων 3,263 3,324 4,686 1,362 3,566-1,12 (γ1) Επιστροφές φόρων από ειδική πίστωση 1,26 (δ) Εσοδα αποκρατικοποιήσεων 16 1,67 1,571-36 1,151-42 (ε) Μεταφορά εσόδων από ANFA 375 345 345 314-31 ΙΙ Δαπάνες ΤΠ (=α+β) 53,57 49,844 49,251-593 48,857-394 (α) Πρωτογενείς δαπάνες (1+2+3+4+5+6+7+8) 47,919 44,194 43,61-593 43,157-444 (i) Μισθοί και συντάξεις 18,65 12,366 12,393 27 12,626 233 (ii) Ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία 15,63 2,268 2,8-26 19,49-518 (iii) Λειτουργικές & άλλες δαπάνες 5,39 5,74 6,71 367 5,241-83 (1) Μερικό Σύνολο (i+ii+iii) 39,4 38,338 38,472 134 37,357-1,115 (2) Αποδόσεις προς τρίτους 3,248 3,119 3,18-11 3,256 148 (3) Αποθεματικό 1, 388-612 1, 612 (4) Δαπάνες ανάληψης δανείων από τον ΕΜΣ και παράλληλες δαπάνες δημόσιου χρέους 54 75 75 65-1 (5) Δαπάνες ανάληψης χρεών φορέων Γενικής Κυβέρνησης 553 193 193-193 (6) Εγγυήσεις εντός και εκτός ΓΚ 1,651 995 89-15 97 8 (7) Δαπάνες εξοπλιστικών προγραμμάτων 584 475 475 51 35 (8) Χρηματοδοτήσεις για πληρωμές υποχρεώσεων προηγούμενων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) 2,824 (β) Τόκοι 5,588 5,65 5,65 5,7 5 Β Ισοζύγιο Τακτικού Προϋπολογισμού (= Α.Ι-Α.ΙΙ) -4,551 1,82 553 1,836 Ι Έσοδα ΠΔΕ 4,178 3,617 3,427-19 3,735 38 ΙΙ Δαπάνες ΠΔΕ 6,288 6,75 6,75 6,75 Γ Ισοζύγιο Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) -2,11-3,133-3,323-3,15 Δ Ταμειακό Ισοζύγιο Κρατικού Προϋπολογισμού (=Β+Γ) -6,66-1,313-2,77-1,179 ΣΤ Εθνικολογιστικές προσαρμογές Κεντρικής Διοίκησης (α+β) 134-2,657-1,96 697-1,481 479 Z Ισοζύγιο Κρατικού Προϋ/σμού κατά ESA (=Δ+ΣΤ) -6,526-3,97-4,73-2,66 Η Ισοζύγιο Νομικών Προσώπων 1,528 1,634 1,788 1,29 Θ Ισοζύγιο επαναταξινομημένων ΔΕΚΟ 2,264 368 455 768 Ι Ισοζύγιο νοσοκομείων - ΠΕΔΥ 1,49 58 476 16 Κ Ισοζύγιο ΟΤΑ κατά ESA (2) 572 2 129 169 Λ Ισοζύγιο ΟKΑ εκτός νοσοκομείων κατά ESA (3) 2,42-941 378 1,516 Μ Ισοζύγιο ΓΚ κατά ΕSΑ (=Ζ+Η+Θ+Ι+ Κ+Λ) 1,288-2,21-1,54 1,19 (% του ΑΕΠ).7% -1.2% -.8%.6% Ν Τόκοι Γενικής Κυβέρνησης 5,649 6,15 5,791-224 6,33 512 Ξ Πρωτογενές αποτέλεσμα ΓΚ κατά ΕSA (=Μ+Ν) 6,937 3,814 4,288 7,493 1 (% του ΑΕΠ) 3.9% 2.1% 2.4% 4.% Ονομαστικό ΑΕΠ 175,888 181,24 18,236 186,742 6,56 Ρυθμός μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ 3.% 2.5% 3.6% ποσά σε εκατ. Πρωτογενές αποτέλεσμα ΓΚ σύμφωνα με τη μεθοδολογία ESA (μεταφορά από ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης) 216 Πραγμ/σεις (προσωρινά στοιχεία) Εκτίμηση ΜΠΔΣ (i) Εκτίμηση Προσχεδίου (ii) Mεταβολή (ii-i) Εκτίμηση Προσχεδίου 6,937 3,814 4,288 7,493 Mεταβολή εκτίμ. Προσχεδ. (218-217) Προσαρμογές Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης 42-369 -31 58-822 -512 α Μεταφορά εσόδων από ANFAs & SMPs (σε δεδουλευμένη βάση) -375-345 -345-314 31 β Επιστροφές εσόδων 847 γ Προσαρμογή για το πρόγραμμα στήριξης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων -57 δ Έσοδα αποκρατικοποιήσεων -25-52 -16 36-537 -521 ε Δαπάνες μεταναστευτικών ροών μη αντικρυζόμενες 3 28 5 22 3-2 Πρωτογενές αποτέλεσμα ΓΚ σύμφωνα με τη μεθοδολογία της 2 Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης 7,357 3,445 3,977 6,671 (=1+α+β+γ+δ+ε) % ΑΕΠ 4.18% 1.9% 2.21% 3.57% 3 Στόχος Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης 879 3,171 3,154 6,536 % ΑΕΠ.5% 1.75% 1.75% 3.5% 4 Δημοσιονομικό Πλεόνασμα (+) ή Κενό (-) Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης (=2-3) 6,478 274 823 135 % ΑΕΠ 3.68%.15%.46%.7% 1) Προσωρινά στοιχεία σύμφωνα με τα στοιχεία της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) Απριλίου 217 της ΕΛΣΤΑΤ. 2) Το τροποποιημένο ταμειακό αποτέλεσμα των νομικών προσώπων των ΟΤΑ περιλαμβάνεται στη γραμμή Τροπ. Ταμ. Αποτέλεσμα των ΟΤΑ για όλα τα έτη. 3) Ενσωματωμένες στο ισοζύγιο των ΟΚΑ είναι οι οροφές της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ ύψους 2.3 εκατ. ευρώ για το 217 και 2.1 εκατ. ευρώ για το 218. Επίσης, ενσωματωμένες στο ισοζύγιο των ΟΚΑ είναι οι οροφές των δαπανών για παροχές ασθενείας του ΕΟΠΥΥ ύψους 1.525 εκατ. ευρώ για το 217 και 1.462,5 εκατ. ευρώ για το 218. 4) Το αποτέλεσμα του Ειδικού Λογαριασμού Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων (ΕΛΕΓΕΠ) ύψους +89 εκατ. ευρώ για το 217 και -51 εκατ. ευρώ για το 218 έχει ενσωματωθεί στο ισοζύγιο των ΔΕΚΟ, έναντι των πραγματοποιήσεων έτους 216 και των στόχων του ΜΠΔΣ για τα έτη 217 και 218 που περιλαμβανόταν στις εθνικολογιστικές προσαρμογές των δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού 5) Η μεταβολή του υπολοίπου λογαριασμών Θησαυροφυλακίου σε σχέση με την 31/12 του προηγούμενου έτους εμφανίζεται στις εθνικολογιστικές προσαρ-μογές των εσόδων της Κεντρικής Διοίκησης, έναντι των πραγματοποιήσεων έτους 216 και των στόχων του ΜΠΔΣ για τα έτη 217 και 218 που περιλαμβανόταν στις εθνικολογιστικές προσαρμογές των δαπανών της Κεντρικής Διοίκησης. *Εκτιμήσεις **Προβλέψεις 217 Πρωτογενές αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης σύμφωνα με τη μεθοδολογία της Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης (ΠΟΠ) 217 218 218 6

ΕΛΛΑΔΑ Σε υψηλότερα επίπεδα τριετίας ο δείκτης οικονομικού κλίματος το Σεπτέμβριο. Οριακά υψηλότερο του στόχου το έλλειμμα του ισοζυγίου του κρατικού προϋπολογισμού την περίοδο Ιαν.-Αυγ. 217. Το ελληνικό Δημόσιο άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 3,7 δισεκ. Στο 1,% ανήλθε ο πληθωρισμός το Σεπτέμβριο. Μείωση του ποσοστού ανεργίας τον Ιούλιο. Αύξηση στους δείκτες παραγωγής, τιμών εισαγωγών και τιμών παραγωγού στη βιομηχανία τον Αύγουστο. Αύξηση του δείκτη κύκλου εργασιών στη μεταποίηση και το λιανικό εμπόριο τον Ιούλιο. Μείωση του αριθμού των οικοδομικών αδειών τον Ιούλιο όμως αύξηση του όγκου και της επιφάνειας. Βελτίωση στη πλειονότητα των δεικτών κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες το β τρίμηνο του 217. Αύξηση του πλεονάσματος ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τον Ιούλιο. Στο -,9% ο ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα τον Αύγουστο. Το Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων, ο δείκτης οικονομικού κλίματος ανήλθε στις 1,6 μνδ. (Αυγ. 17: 99, μνδ.), συνεχίζοντας για 4 ο μήνα την ανοδική του πορεία και προσεγγίζοντας στα υψηλότερα επίπεδα από το Δεκέμβριο του 214. Η άνοδος του δείκτη συνδέεται με τη βελτίωση των επιμέρους δεικτών επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές, το λιανικό εμπόριο και τη βιομηχανία αλλά και τη βελτίωση του δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτών. Αντίθετα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες υποχώρησε. Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές βελτιώθηκε στις -36,9 μνδ. (Αυγ. 17: -49,2 μνδ.), λόγω των λιγότερο αρνητικών εκτιμήσεων για την πορεία της απασχόλησης και το επίπεδο των εργασιών τους. Επίσης, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο έφτασε στις, μνδ. (Αυγ. 17: -3,6 μνδ.). Η βελτίωση του δείκτη συνδέεται με τις λιγότερο απαισιόδοξες εκτιμήσεις για την τρέχουσα πορεία των πωλήσεων και της μείωσης του επιπέδου αποθεμάτων. Ωστόσο, δυσμενέστερες είναι οι προβλέψεις για τη πορεία των πωλήσεων βραχυπρόθεσμα. Παράλληλα, στη βιομηχανία ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών βελτιώθηκε στις -,7 μνδ. (Αυγ. 17: -3,7 μνδ.), στα καλύτερα επίπεδα από τα τέλη του 214. Η εικόνα αυτή οφείλεται στις βελτιωμένες εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για το επίπεδο των παραγγελιών τους, ενώ τα αποθέματα περιορίζονται κοντά σε κανονικό για την εποχή επίπεδο και οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να προβλέπουν αύξηση της παραγωγής βραχυπρόθεσμα. Παράλληλα, ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών, αν και διατηρείται σε σαφώς αρνητικά επίπεδα, βελτιώθηκε στις -53,7 μνδ.(αυγ. 17: -57, μνδ.) φτάνοντας στα καλύτερα επίπεδα από τον Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (sa) Πηγή: European Commission, DG ECFIN, Piraeus Bank Research 7

216 217 Ιαν-Αυγ. 217 216 217 217 Ιαν. - Αυγ. Σημειώσεις: 1/ Στόχοι του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 218-221, προσαρμοσμένοι στα συνολικά μεγέθη όπως αποτυπώνονται στις εκιτμήσεις της επεξηγηματικής έκθεσης του ΜΠΔΣ. 2/ Τα στοιχεία των εσόδων και των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 216, είναι προσωρινά και θα οριστικοποιηθούν με την κύρωση του Απολογισμού Εσόδων και Eξόδων του Κράτους οικονομικού έτους 216. 3/ Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 217, χωρίς την επίπτωση του προγράμματος εξόφλησης υποχρεώσεων παρελθόντων ετών. 4/Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην επεξηγηματική έκθεση του ΜΠΔΣ 218-221, χωρίς την επίπτωση του προγράμματος εξόφλησης υποχρεώσεων παρελθόντων ετών. 5/Για λόγους συγκρισιμότητας οι στήλες του έτους 216 περιλαμβάνουν στη γραμμή "Έσοδα προ επιστροφών φόρων" τα έσοδα τόκων απο καταπτώσεις εγγυήσεων. 6/ Στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων περιλαμβάνονται μόνο τα ποσά εκείνα τα οποία συνιστούν μη χρηματοοικονομική συναλλαγή. 7/ Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού 217, οι επιχορηγήσεις σε φορείς για δαπάνες μισθοδοσίας από τον τακτικό προϋπολογισμό εμφανίζονται στις "Λειτουργικές και άλλες δαπάνες" και οι δαπάνες για εφημερίες ιατρών ΕΣΥ και ΕΚΑΒ εμφανίζονται στην κατηγορία "Ασφάλιση, Περίθαλψη και Κοινωνική Προστασία" και στις "Λειτουργικές και άλλες δαπάνες" αντίστοιχα. 8/ Για λόγους συγκρισιμότητας τα μεγέθη σε όλες τις στήλες παρουσιάζονται σε ακαθάριστη βάση. 9/ Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού 217, τα στοιχεία είναι δημοσιονομικά ουδέτερα σε όρους Γενικής Κυβέρνησης. Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Piraeus Bank Research Ιαν. - Αυγ. Εκτιμήσεις ΜΠΔΣ /2 /1 218-221 Διαφορά Πραγμ. Εκτιμήσεις Εκτιμήσεις ΜΠΔΣ Προϋπολογισμού 217 /3 218-221 /4 1 (1) (2) (2-1) (3) 4=(2-3) (5) (6) (7) 2 Τακτικός Προϋπολογισμός 3 A.1 Καθαρά έσοδα (1.+2.-3.) 29,98 3,242 262 32,7-1,765 49,982 5,374 51,664 4 1. Εσοδα προ επιστροφών φόρων /5 (Τακτικά + Μη τακτικά) 31,828 31,837 8 32,787-951 53,14 51,619 53,381 5 Τακτικά Έσοδα 31,154 31,242 88 32,237-995 52,336 51,1 52,73 6 Άμεσοι φόροι 11,773 1,9-873 12,287-1,388 21,839 2,415 21,525 7 Έμμεσοι φόροι 16,245 17,94 849 16,776 319 25,68 26,443 26,718 8 Σύνολο μη φορολογικών εσόδων 3,135 3,248 113 3,174 73 4,816 4,143 4,487 9 Μη Τακτικά Έσοδα 675 595-8 55 45 84 618 651 1 Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 184 198 14 172 26 34 273 273 11 Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής 83 12-71 12 96 12 Έσοδα ΝΑΤΟ 32 41 9 33 7 3 33 13 εκατ. (τροποποιημένη ταμειακή βάση) Μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ε.Δ. στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFAs & SMPs) 375 345-3 345 375 345 345 14 2. Έσοδα αποκρατικοποιήσεων /6 58 97 912 1,316-346 16 2,44 1,67 15 3. Επιστροφές φόρων 1,97 2,565 658 2,96 469 3,263 3,289 3,324 16 A.2 Δαπάνες T.Π (1.+2.) 32,559 31,121-1,438 32,34-1,183 5,683 49,536 49,844 17 1. Πρωτογενείς Δαπάνες (α + β + γ + δ + ε + στ + ζ + η + θ - ι) 27,757 26,35-1,452 27,56-1,2 45,95 43,986 44,194 18 (α) Αποδοχές και συντάξεις /7 12,2 8,39-3,981 - - 18,65 12,337 12,366 19 (β) Ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία /7 8,776 12,383 3,67 - - 15,63 2,21 2,268 2 (γ) Λειτουργικές και λοιπές δαπάνες /7 2,922 3,173 251 - - 5,39 5,754 5,74 21 Μερικό σύνολο (α + β + γ) /7 23,718 23,595-123 - - 39,4 38,31 38,338 22 (δ) Αποδιδόμενοι πόροι 1,864 1,664-2 - - 3,248 3,119 3,119 23 (ε) Αποθεματικό - - 1, 1, 24 (στ) Εξοπλιστικά προγράμματα Υπ. Εθνικής Αμυνας (ταμειακή βάση) 84 154 7 184-3 584 475 475 25 (ζ) Καταπτώσεις εγγυήσεων 1,55 652-852 72-5 1,651 1,17 995 26 σε φορείς εντός της Γενικής Κυβέρνησης (ακαθάριστη βάση) / 8 1,485 64-845 64 1,619 876 855 27 σε φορείς εκτός της Γενικής Κυβέρνησης 19 12-7 62-5 32 141 14 28 (η) Δαπάνες αναλήψεων χρέους φορέων Γενικής κυβέρνησης /9 553 192-361 192 553 193 29 (θ) Προμήθειες τραπεζών, προμήθειες EFSF και λοιπές δαπάνες δημόσιου χρέους 45 48 3 33 15 65 75 75 3 (ι) Επιστροφές δαπανών δημοσίου χρέους 11-11 11 31 2. Τόκοι (καθαρή βάση) 4,81 4,815 14 4,798 17 5,588 5,55 5,65 32 Α = Α.1- Α2. Ισοζύγιο Τακτικού Προυπολογισμού -2,579-879 -297-71 838 1,82 33 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού 217 34 Β.1 Έσοδα 2,67 1,19-877 1,173 17 4,178 4,155 3,617 35 Β.2 Δαπάνες 2,172 1,583-589 2,12-519 6,288 6,75 6,75 36 Β=Β.1-Β.2 Ισοζύγιο ΠΔΕ -15-393 -929-2,11-2,595-3,133 37 Γ.1 = Α.1+Β.1 Καθαρά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού 32,47 31,433-614 33,18-1,748 54,161 54,529 55,281 38 Γ.2 = Α.2+Β.2 Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού 34,731 32,73-2,28 34,46-1,72 56,97 56,286 56,594 39 Γ = Γ.1-Γ.2 Ισοζύγιο Κρατικού Προυπολογισμού -2,684-1,271-1,226-2,81-1,757-1,313 4 Πρωτογενές Αποτέλεσμα Κρατικού Προυπολογισμού 2,117 3,544 3,573 2,778 3,793 4,337 Διαφορά Ιούλιο του 215, καθώς περιορίζεται η απαισιοδοξία για την οικονομική κατάσταση της χώρας, του νοικοκυριού τους αλλά και την πρόθεση αποταμίευσης κατά τους επόμενους 12 μήνες, αν και διατυπώνονται οριακά δυσμενέστερες προβλέψεις για την εξέλιξη της ανεργίας. Αντίθετα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες περιορίστηκε στις 15,3 μνδ. (Αυγ. 17: 22,9 μνδ.), λόγω των χαμηλότερων εκτιμήσεων και προβλέψεων για τη πορεία της ζήτησης και των δυσμενέστερων εκτιμήσεων για τη τρέχουσα δραστηριότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΟΙΟ, σε ταμειακά τροποποιημένη βάση, o κρατικός προϋπολογισμός την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 217 παρουσίασε έλλειμμα ύψους -1,27 δισεκ. έναντι στόχου για έλλειμμα -1,23 δισεκ. κι έναντι ελλείμματος -2,68 δισεκ. την αντίστοιχη περίοδο το 216. Η οριακά χαμηλότερη επίδοση έναντι του στόχου οφείλεται κυρίως στην υστέρηση κατά -1,76 δισεκ. των καθαρών εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού, η οποία σχεδόν αντισταθμίστηκε από τη μείωση των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού κατά -1,18 δισεκ. (μείωση πρωτογενών δαπανών κατά -1,2 δισεκ.) και τη μείωση των δαπανών του ΠΔΕ κατά 519 εκατ. έναντι των αντίστοιχων στόχων που είχαν τεθεί. Συγκεκριμένα, η υποεκτέλεση στα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού οφείλεται στην υστέρηση κατά -1,39 δισεκ. των εσόδων από άμεσους φόρους (λόγω της καθυστέρησης έναρξης καταβολής της πρώτης δόσης ΕΝΦΙΑ 217 ποσού 1,3 δισεκ.), στα μειωμένα έσοδα αποκρατικοποιήσεων κατά -346 εκατ. και στις αυξημένες επιστροφές φόρων κατά 469 εκατ. Αντίθετα πάνω από το στόχο κινήθηκαν τα έσοδα από έμμεσους φόρους ( 319 εκατ.), μη φορολογικά και μη τακτικά έσοδα. 8

Το ελληνικό Δημόσιο πραγματοποίησε, μέσω των Βασικών Διαπραγματευτών Αγοράς, τρείς δημοπρασίες εντόκων γραμματίων (ΕΓΕΔ) αντλώντας συνολικά 3,7 δισεκ.. Πιο συγκεκριμένα, άντλησε: (α) στις 13.9.17 μέσω ΕΓΕΔ 13 εβδ. συνολικό ποσό ύψους 1,3 δισεκ. με απόδοση 1,91%, αμετάβλητη σε σχέση με την αντίστοιχη προηγούμενη έκδοση, (β) στις 4.1.17 άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 26 εβδ. ποσό ύψους 1,4 δισεκ., με απόδοση 2,35% χαμηλότερη του 2,4% της αντίστοιχης προηγούμενης έκδοσης και (γ) στις 11.1.17 άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 13 εβδ. ποσό ύψους 1, δισεκ., με απόδοση 1,85% χαμηλότερη του 1,91% της αντίστοιχης προηγούμενης έκδοσης. Ιουλ-1 Οκτ-1 Ιαν-11 Απρ-11 Ιουλ-11 Οκτ-11 Ιαν-12 Απρ-12 Ιουλ-12 Οκτ-12 Ιαν-13 Απρ-13 Ιουλ-13 Οκτ-13 Ιαν-14 Απρ-14 Ιουλ-14 Οκτ-14 Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 Ιαν-17 Απρ-17 Ιουλ-17 Ιουν-11 Σεπ-11 Δεκ-11 Μαρ-12 Ιουν-12 Σεπ-12 Δεκ-12 Μαρ-13 Ιουν-13 Σεπ-13 Δεκ-13 Μαρ-14 Ιουν-14 Σεπ-14 Δεκ-14 Μαρ-15 Ιουν-15 Σεπ-15 Δεκ-15 Μαρ-16 Ιουν-16 Σεπ-16 Δεκ-16 Μαρ-17 Ιουν-17 Σεπ-17 6. 4. 2.. -2. -4. -6. Δείκτης Τιμών Καταναλωτή & Πυρήνας Πληθωρισμού Το Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 1,% σε ετήσια βάση (Αυγ. 17:,9%, Σεπτ. 16: -1,%), όμως ο Πυρήνας Πληθωρισμού*, όπως υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ, μειώνεται οριακά κατά -,1%. Αντίστοιχα, ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε το Σεπτέμβριο κατά 1,% σε ετήσια βάση (Αυγ. 17:,6%, Σεπτ. 16: -,1%). Σύμφωνα με τα μηνιαία εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, τον Ιούλιο το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 21,% έναντι 23,4% τον Ιουλ. 16 (Ιουν. 17: 21,3%). Σε ετήσια βάση, οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν κατά 93,4 χιλ. άτομα (2,5% ΥοΥ), οι άνεργοι μειώθηκαν κατά 119 χιλ. άτομα (-1,5% YoY) και οι μη οικονομικά ενεργοί συρρικνώθηκαν κατά 9,1 χιλ. άτομα (-,3% YoY). Αναφορικά με τις εξελίξεις σε επιμέρους τομείς της οικονομίας, βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑT: Τον Αύγουστο, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 5,6% ΥοΥ (Αυγ. 16:,5% ΥοΥ), λόγω της θετικής συμβολής των δεικτών ηλεκτρισμού, μεταποίησης και ορυχείων-λατομείων. Αντίθετα, οριακά αρνητική ήταν η συμβολή του δείκτη παροχής νερού. Σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε τόσο σε ετήσια βάση κατά 5,7% ΥοΥ (Αυγ. 16: 1,1% ΥοΥ) όσο και σε μηνιαία βάση κατά 3,1% ΜοΜ (Αυγ. 16: -,4% ΜοΜ). Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research *Ο Πυρήνας Πληθωρισμού υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ από τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή εξαιρώντας τις ομάδες: 1. Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, 2. Αλκοολούχα ποτά και καπνός και τα προϊόντα ενέργειας με κωδικούς COICOP 45, 7221. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5.. ΔΤΚ Πυρήνας Πληθωρισμού (εκτός διατροφής ποτών καπνού & ενέργειας) Εναρμ. ΔΤΚ Ποσοστό ανεργίας (%) Ποσοστό Ανεργίας, sa Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Ποσοστό Ανεργίας, nsa Επίπτωση από τους επιμέρους δείκτες στην ετήσια μεταβολή του Δείκτη Βιομηχανικής Παραγωγής Τον Ιούλιο, ο δείκτης κύκλου εργασιών στην μεταποίηση αυξήθηκε κατά 8,3% ΥοΥ (Ιουλ. 16: -7,2% ΥοΥ), ως αποτέλεσμα της αύξησης τόσο του δείκτη εξωτερικής αγοράς κατά 8,6% ΥοΥ (Ιουλ. 16: -7,3% ΥοΥ), όσο και του δείκτη εγχώριας αγοράς κατά 8,% ΥοΥ (Ιουλ 16: -7,% ΥοΥ). Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτης Κύκλου Εργασιών στην Μεταποίηση Τον Ιούλιο, σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, ο δεί- -κτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) παρουσίασε αύξηση,9% YoY (Ιουλ. 16: 6,6% YoY) και ο αντίστοιχος δείκτης όγκου αυξήθηκε κατά 1,9% YoY (Ιουλ. 16: 8,2% YoY). Σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα οι δύο Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research 9

δείκτες αυξήθηκαν κατά 1,% και 1,2% αντίστοιχα (Ιουλ. 16: 3,2% ΜοΜ και 3,5% ΜοΜ αντίστοιχα). Δείκτης κύκλου εργασιών & όγκου στο λιανικό εμπόριο (YoY% & ΜοΜ%) Τον Αύγουστο, ο δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 3,8% ΥοΥ (Αυγ. 16: -,7% ΥοΥ), με βασικότερο παράγοντα την αύξηση των τιμών των ενεργειακών αγαθών κατά 15,% ΥοΥ (Αυγ. 16: -1,2% ΥοΥ), όταν αντίστοιχα ο δείκτης χωρίς ενέργεια αυξήθηκε κατά,7% YoY ( Αυγ. 16: -,5% ΥοΥ). Επίσης, τον Αύγουστο ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 4,1% ΥοΥ (Αυγ. 16: -4,% ΥοΥ), καθώς οι τιμές των ενεργειακών αγαθών σημείωσαν αύξηση κατά 8,6% ΥοΥ (Αυγ. 16: - 8,% ΥοΥ). Στην εγχώρια αγορά ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε κατά 3,4% (Αυγ. 16: -4,1% ΥοΥ), ενώ η αύξηση στην εξωτερική αγορά ήταν 6,7% YoY (Αυγ. 16: -3,9% YoY). Τον Ιούλιο, ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών (σύνολο ιδιωτικών-δημοσίων) μειώθηκε κατά -2,4% ΥοΥ (Ιουλ. 16: +35,4% ΥοΥ), όταν η επιφάνεια (σε m2) και ο όγκος (σε m3) αυξήθηκαν κατά 9,1% ΥοΥ κατά 1,4% ΥοΥ αντίστοιχα. Το β τρίμηνο του 217 βελτιώθηκαν οι περισσότεροι δείκτες κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες σε σχέση με το β τρίμηνο του 216. Από το σύνολο των υπό εξέταση κλάδων σε υπηρεσίες και χονδρικό εμπόριο οι 16 (από τους 25) αυξάνονται σε ετήσια βάση το β τρίμηνο του 217 ενώ συνολικά 8 παρουσιάζουν αρνητική μεταβολή. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα μη εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, στο χονδρικό εμπόριο ο δείκτης αυξήθηκε κατά 2,6% ΥοΥ (Q2/16: -3,7% ΥοΥ). Μείωση σημειώθηκε στον κλάδο αυτοκινήτων όπου ο δείκτης μειώθηκε κατά 6,1% ΥοΥ (Q2/16: 15,4% ΥοΥ). Στις μεταφορές στην πλειοψηφία των επιμέρους τομέων είναι καλύτερη η εικόνα σε σύγκριση με το β τρίμηνο του 216, με τις «χερσαίες & μέσω αγωγών» να αυξάνονται κατά 1,7% ΥοΥ (Q2/16: -5,% YoY), τις «αποθήκευσης & υποστηρικτικές» κατά 1,% YoY (Q2/16: 7,1% ΥοΥ) και τις «ταξιδιωτικών πρακτορείων κλπ» να παρουσιάζουν αύξηση κατά 8,8% ΥοΥ (Q2/16: -7,% YoY). Μόνο οι πλωτές παρουσίασαν χειρότερη εικόνα σε σύγκριση με το β τρίμηνο του 216. Ταυτόχρονα, ο δείκτης κύκλου εργασιών στον κλάδο παροχής καταλύματος και εστίασης αυξήθηκε κατά 7,3% ΥοΥ έναντι μείωσης - 1,3% ΥοΥ το β τρίμηνο του 216. Τέλος, στις λοιπές υπηρεσίες αύξηση καταγράφεται σε 1 από τους 16 κλάδους. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία (YoY%) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (YoY%) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research Οικοδομική δραστηριότητα (6μηνο κινητό άθροισμα) Τον Ιούλιο, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα ύψους 1,57 δισεκ., κατά 213 εκατ. μεγαλύτερο σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 216. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται πρωτίστως στην άνοδο του πλεονάσματος στο ισοζύγιο υπηρεσιών και δευτερευόντως στον περιορισμό των ελλειμάτων στα ισοζύγια πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων. Αντίθετα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο αγαθών αυξήθηκε. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research 1

Αναλυτικότερα, το πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 249 εκατ. (στα 3,24 δισεκ.), λόγω της βελτίωσης όλων των επιμέρους ισοζυγίων. Το ταξιδιωτικό ισοζύγιο αυξήθηκε κατά 169 εκατ. (στα 2,74 δισεκ.), λόγω της ανόδου των ταξιδιωτικών εισπράξεων (κατά 148 εκατ.) αλλά και της μείωσης της δαπάνης κατοίκων στο εξωτερικό (πληρωμές) κατά 21 εκατ. Η αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων οφείλεται στην άνοδο της εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης κατά 1,2%, ενώ η μέση δαπάνη ανά ταξίδι παρουσίασε μείωση κατά -4,5%. Επίσης, τα πλεονάσματα των ισοζυγίων μεταφορών και λοιπών υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 69 εκατ. και 11 εκατ. αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, το έλλειμμα των ισοζυγίων πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων περιορίστηκε κατά 15 εκατ. και 46 εκατ. αντίστοιχα. Αντίθετα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο αγαθών αυξήθηκε κατά 232 εκατ. (στα - 1,51 δισεκ.) κυρίως ως αποτέλεσμα της αύξησης του ελλείμματος των ισοζυγίων χωρίς καύσιμα και πλοία και καυσίμων κατά 193 εκατ. και 52 εκατ. αντίστοιχα. Τον Αύγουστο, ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε στο -,9% (Ιουλ. 17: -1,2% YoY). Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις διαμορφώθηκε στο,3% ΥοΥ (Ιουλ. 17: -,2% ΥοΥ), προς τα νοικοκυριά στο -2,3% (Ιουλ. 17: -2,4% ΥοΥ) και προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις στο -,2% (Ιουλ. 17: -,2% ΥοΥ). Ελλάδα: Ισοζύγιο Πληρωμών (δισεκ. ) Ιαν.-Ιουλ. 216 Ιαν.-Ιουλ. 217 Ιουλ. 216 Ιουλ. 217 Q2/16 Q1/17 Q2/17 Χονδρικό Εμπόριο -3.7 7.4 2.6 Αυτοκίνητο 15.4 16.2-6.1 Μεταφορές Εμπόριο Αυτοκινήτου 19.3 2.9 16. Χερσαίες & μέσω αγωγών -5. 2.4 1.7 Πλωτές -5.8-13.2-11.4 Αεροπορικές -3.4 3.5 -.1 Αποθήκευσης & υποστηρικτικές 7.1 2.8 1. Ταξιδιωτικών πρακτορειών κλπ -7. -4.3 8.8 Παροχή καταλύματος και εστίασης -1.3.9 7.3 Λοιπές Υπηρεσίες Ταχυδρομικών και ταχυµεταφορικών δραστηριοτήτων 1. 3.4.6 Εκδοτικών δραστηριοτήτων -6.8-22.6-11. Τηλεπικοινωνιών -.3.7.1 Πληροφορικής 6.9 5.8 8.3 Δραστηριότητες επεξεργασίας δεδομένων & δραστηριότητες παροχής πληροφόρησης -6.2-18.9 3.1 Νομικών & Λογιστικών δραστηριοτήτων 2.1 9.6 2.9 Παροχής συμβουλών διαχείρισης -15.4-1.5 5.6 Δραστηριότητες αρχιτεκτόνων & μηχανικών & συναφών παροχής τεχνικών συμβούλων Διαφήμισης, έρευνας αγοράς & δημοσκοπήσεων κοινής γνώμης 6.7-3.5-15.5-4. -1.6 -.8 Άλλων επαγγελματικών, επιστημονικών & τεχνικών δραστηριοτήτων -18.3 7.9 26.3 Δραστηριότητες σχετικών µε την απασχόληση 1.2 4.2 5.6 Δραστηριότητες σχετικών µε την παροχή προστασίας & τη διενέργεια έρευνας Δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών σε κτίρια και εξωτερικούς χώρους Διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου & υποστήριξης προς τις επιχειρήσεις Παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών βίντεο κ.α. Δραστηριότητες προγραμματισμού & ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών Δείκτες κύκλου εργασιών (ετήσια % μεταβολή) -.4-2.5 2.9-25.7-1.6-6.1 13.9 7.3-9.8-8.8-14.5 4.7-23.4-1.8-8.7 Τρεχουσών Συναλλαγών Αγαθών & Υπηρεσιών -1.44-1.23 1.36 1.57-2.7-2.21 1.72 1.73 Αγαθών -9.56-1.69-1.28-1.51 Καυσίμων -1.35-2.12 -.23 -.29 Χωρίς καύσιμα & πλοία Πλοίων -.1 -.15 -.2 -.1-8.11-8.43-1.2-1.21 Υπηρεσιών 7.48 8.49 2.99 3.24 Ταξιδιωτικό 5.47 5.91 2.57 2.74 Μεταφορές 1.79 2.19.32.39 Λοιπές Υπηρεσίες.22.38.1.11 Πρωτογενών Εισοδημάτων Δευτερογενών Εισοδημάτων.7 1. -.25 -.1 -.6 -.2 -.11 -.6 Κεφαλαίων.64.37..3 Χρηματ/κών Συναλλαγών Τακτοποιητέα στοιχεία -.58-2.16.95 1.1.21-1.31 -.41 -.59 Στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται τα δάνεια και οι τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τιτλοποιηθεί. Οι καθαρές ροές και οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων / εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Πηγή: ΤτΕ, Piraeus bank research 11

ΕΥΡΩΖΩΝΗ Στο 1,5% ο πληθωρισμός τον Σεπτέμβριο. Ακόμη πιο ψηλά οι πρόδρομοι δείκτες το Σεπτέμβριο. Ισχυρή ενίσχυση της βιομηχανικής παραγωγής και των εξαγωγών τον Αύγουστο. Στο «ΒΒΒ-» (από «ΒΒ+») η πιστοληπτική διαβάθμιση της Πορτογαλίας από τη S&P. Αμετάβλητος στο 1,5% παρέμεινε το Σεπτέμβριο, για δεύτερο διαδοχικό μήνα, ο πληθωρισμός αποτελώντας τον υψηλότερο από τον περασμένο Απρίλιο. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ έχει θέσει ως στόχο ο πληθωρισμός να βρίσκεται «ελαφρά χαμηλότερα του 2%». Ωστόσο, ο δομικός πληθωρισμός (=αφαιρουμένων των τροφίμων/ αλκοολούχων ποτών/ καπνού και της ενέργειας) υποχώρησε οριακά στο 1,1% (Αύγ. 17: 1,2%). Την ανοδική πορεία του συνέχισε το Σεπτέμβριο, για τέταρτο διαδοχικό μήνα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος που εξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και διαμορφώθηκε στο 113,, υπερβαίνοντας τη μέση εκτίμηση της αγοράς (112,2), έναντι 111,9 τον Αύγουστο. Η εν λόγω τιμή αποτελεί την υψηλότερη από τον Ιούνιο του 27. Βελτίωση κατέδειξαν όλοι οι επιμέρους δείκτες μεγαλύτερη όμως στη βιομηχανία και στις προσδοκίες των καταναλωτών (που βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο από τον Απρίλιο του 21). Συνεπώς, κατά το γ τρίμηνο ο δείκτης ανήλθε στο 112,1 (β τρίμ. 17: 11,), συνιστώντας την υψηλότερη τιμή από το β τρίμηνο του 27. Παρόμοια, την ίδια περίοδο, ο σύνθετος επιχειρηματικός δείκτης PMI που εξάγει η εταιρεία Markit ανήλθε στο 56,7 έναντι 55,7 τον Αύγουστο και που γενικά αναμενόταν. Αξιοσημείωτη βελτίωση κατέδειξαν και οι δύο επιμέρους δείκτες στη μεταποίηση ανήλθε στο 58,1 (Αύγ. 17: 57,4), ενώ στους εκτός μεταποίησης τομείς στο 55,8 (Αύγ. 17: 54,7). Επισημαίνεται η ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των νέων παραγγελιών και της απασχόλησης, ενώ η ανατίμηση του ευρώ κατά τους τελευταίους μήνες δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει σημαντικά τη ζήτηση από το εξωτερικό. Ιδιαίτερα αισιόδοξη διαμορφώνεται η εικόνα και σε επίπεδο τριμήνου καθώς ναι μεν ο δείκτης PMI υστερεί ελαφρά έναντι του β τριμήνου (56,, β τρίμ. 17: 56,6), οι δύο όμως αυτές τιμές αποτελούν τις υψηλότερες της τελευταίας εξαετίας. 5. 4. 3. 2. 1.. -1. Εξέλιξη Πληθωρισμού Πληθωρισμός (Α) Δομικός Πληθωρισμός (Δ) Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 2. 1.5 1..5 Την ευνοϊκότερη, από ό,τι γενικά αναμενόταν, εξέλιξη εντός του 217 των οικονομικών στοιχείων αποτυπώνει από πλευράς Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) η επί τα βελτίω αναθεώρηση των μακροοικονομικών προβλέψεών του. Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ προβλέπει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της Ευρωζώνης το 217 θα ανέλθει στο 2,1% από 1,9% που εκτιμούσε τον Ιούλιο και 1,7% τον Απρίλιο. Ως βασικούς λόγους προβάλλει την εντονότερη ενίσχυση των εξαγωγών και την ισχυρή εσωτερική ζήτηση. Αντίθετα, ο πληθωρισμός αναμένει να διαμορφωθεί χαμηλότερα: στο 1,5% από 1,7% που προέβλεπε τον Απρίλιο. Εκτιμήσεις ΔΝΤ για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Πραγματικό ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) Δείκτης τιμών καταναλωτή (%) 216 217 218 216 217 218 216 217 218 216 217 218 Ευρωζώνη 1,8 2,1 1,9,2 1,5 1,4 3,5 3,1 3, 1, 9,2 8,7 Γερμανία 1,9 2, 1,8,4 1,6 1,5 8,3 8,1 7,7 4,2 3,8 3,7 Γαλλία 1,2 1,6 1,8,3 1,2 1,3-1, -1,1 -,8 1, 9,5 9, Ιταλία,9 1,5 1,1 -,1 1,4 1,2 2,6 2,7 2,3 11,7 11,4 11, Ισπανία 3,2 3,1 2,5 -,2 2, 1,5 1,9 1,9 2, 19,6 17,1 15,6 Πηγή: IMF (217): "World Economic Outlook", October, p. 63. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) Ανεργία (%) 12

Ιαν- Ιαν-1 Ιαν-2 Ιαν-3 Ιαν-4 Ιαν-5 Ιαν-6 Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-12 Ιαν-13 Ιαν-14 Ιαν-15 Ιαν-16 Ιαν-17 Μεικτή ήταν η εικόνα των λιανικών πωλήσεων και της βιομηχανικής παραγωγής τον Αύγουστο. Ειδικότερα, οι λιανικές πωλήσεις κατέγραψαν απρόσμενη πτώση και δεδομένου ότι αποτελούν τον δεύτερο διαδοχικό μήνα μείωσής τους συνιστούν δυσμενή ένδειξη για την εξέλιξη της κατανάλωσης κατά το γ τρίμηνο. Ειδικότερα, μειώθηκαν κατά,5% σε μηνιαία βάση (Ιούλ.: -,3%) έναντι ανόδου τους κατά,4% που γενικά αναμενόταν. Τη μεγαλύτερη μείωση σημείωσαν οι πωλήσεις καυσίμων και έπονταν των ηλεκτρικών ειδών και επίπλων. Συνεπώς, την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου οι λιανικές πωλήσεις εμφάνισαν μηδενική μεταβολή συγκρινόμενες με του β τριμήνου του 217 (β τρίμ. 17: 1,%). Παράλληλα, τον Αύγουστο το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου της Ευρωζώνης διευρύνθηκε στα 21,6 δισ. από 17,9 δισ. τον Ιούλιο (εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία), καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν σε μηνιαία βάση κατά 2,5% ενώ οι εισαγωγές κατά,4%. Αντίθετα, η βιομηχανική παραγωγή σε εποχικά εξομαλυμένη βάση αυξήθηκε κατά 1,4% σε σχέση με αυτήν του Ιουλίου (Ιούλ. 17:,3%), ποσοστό διπλάσιο της μέσης εκτίμησης της αγοράς (,7%). Από τους επιμέρους τομείς, αξιοσημείωτη άνοδο εμφάνισε η παραγωγή κεφαλαιουχικών και διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Επομένως, σε επίπεδο διμήνου ήταν αυξημένη κατά 1,% σε σχέση με αυτήν του β τριμήνου (β τρίμ. 17: 1,1%). Ταυτόχρονα, αμετάβλητο στο 9,1%, για τρίτο διαδοχικό μήνα, παρέμεινε το ποσοστό ανεργίας (εποχικά διορθωμένο), που είναι το χαμηλότερο από το Φεβρουάριο του 29. Υπενθυμίζεται ότι τον περυσινό Αύγουστο ήταν 9,9%. Ο αριθμός των ανέργων εκτιμάται στα 14,75 εκατ. άτομα, χαμηλότερος κατά 42 χιλ. άτομα σε σχέση με ένα μήνα πριν και κατά 1.319 χιλ. άτομα σε σχέση με τον Αύγουστο του 216. Παραγωγή, Πωλήσεις & Εξαγωγές 3 5. 4. 2 3. 2. 1 1.. -1. -1-2. -3. -2-4. -3-5. Βιομηχανική Παραγωγή (%,Υ/Υ) Εξαγωγές (%,Υ/Υ) Λιανικές Πωλήσεις (%,Υ/Υ) (Δ) Επιτάχυνση κατέγραψε τον Αύγουστο ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος. Ειδικότερα, βάσει του ορισμού Μ3 διαμορφώθηκε στο 5,% ετησίως (Ιούλ. 17: 4,5%), ενώ βάσει του στενότερου ορισμού Μ1 στο 9,5% (Ιούλ. 17: 9,1%). Παρόμοια ήταν κι η εξέλιξη του ετήσιου ρυθμού επέκτασης της τραπεζικής χρηματοδότησης και των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα κατά το ίδιο διάστημα. Αναλυτικότερα, η τραπεζική χρηματοδότησή του ήταν αυξημένη συγκριτικά με τον Αύγουστο του 216 κατά 2,5% (Ιούλ. 17: 2,3%) ή κατά 2,7% (Ιούλ. 17: 2,6%) εάν συνυπολογιστούν οι τιτλοποιήσεις και οι πωλήσεις δανείων. Ο ρυθμός αύξησης της χρηματοδότησης στα νοικοκυριά διαμορφώθηκε στο 3,1% (Ιούλ. 17: 2,9%) και στις επιχειρήσεις στο 1,4% (Ιούλ. 17: 1,2%). Όσον αφορά τις καταθέσεις, ο ρυθμός αύξησής τους στα νοικοκυριά διατηρήθηκε, για δεύτερο διαδοχικό μήνα, στο 4,5%, ενώ επιταχύνθηκε στο 8,1% για τις επιχειρήσεις (Ιούλ. 17: 6,8%). 16 14 12 1 8 6 4 2-2 -4-6 Τραπεζική Χρηματοδότηση Τέλος, στο «ΒΒΒ-» από «ΒΒ+» αναβάθμισε ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor s την πιστοληπτική διαβάθμιση της Πορτογαλίας, χαρακτηρίζοντας ως «σταθερή» την προοπτική (outlook). Επομένως, η S&P γί- Eπιχειρηματικά Δάνεια (%,Y/Y) Καταναλωτικά Δάνεια (%,Y/Y) Στεγαστικά Δάνεια (%,Υ/Υ) 13

νεται ο δεύτερος οίκος αξιολόγησης (και ο πρώτος εκ των τριών μεγαλύτερων) που εντάσσει τα κρατικά ομόλογα της χώρας στην κατηγορία «επενδυτικής διαβάθμισης (investment grade)», χαρακτηρισμός απαραίτητος προκειμένου να μπορεί η ΕΚΤ να τα περιλαμβάνει στο πρόγραμμα αγορών της. Ο οίκος απέδωσε αυτήν του την κίνηση στον υψηλότερο πλέον ρυθμό ανάπτυξης που προβλέπει για την περίοδο 217-22, στη σταθερή πρόοδο που διαπιστώνει στην προσπάθεια μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος και στο μειωμένο κίνδυνο να επέλθει σημαντική χειροτέρευση στους όρους με τους οποίους η χώρα αντλεί κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές. 14

ΗΠΑ Η Fed εκκινεί τη διαδικασία περιορισμού των επανεπενδύσεων. Στο 3,1% ο ρυθμός ανάπτυξης του β τριμήνου (τριμ.-ετησιοπ. ρυθμός). Στο 2,2% ο πληθωρισμός το Σεπτέμβριο. Συγκριτικά υψηλά οι πρόδρομοι δείκτες το Σεπτέμβριο. Ισχυρή άνοδος των λιανικών πωλήσεων το Σεπτέμβριο. Μεικτά τα στοιχεία στην αγορά εργασίας το Σεπτέμβριο. Όπως αναμενόταν, στη συνεδρίαση της 2 ης Σεπτεμβρίου η Fed διατήρησε ομόφωνα το παρεμβατικό επιτόκιό της στο εύρος 1,%-1,25%. Εξακολουθεί, όμως, να προβλέπει αύξησή του κατά 25 μονάδες βάσης έως το τέλος του έτους και τρεις αυξήσεις του το 218 (κατά 25 μ.β. έκαστη). Επιβεβαίωσε, δε, την προσδοκία της για σταδιακή αύξηση του εν λόγω επιτοκίου και ότι η καταλληλότητα της χρονικής στιγμής θα αξιολογείται σε κάθε συνεδρίαση βάσει της εξέλιξης των οικονομικών στοιχείων. Παράλληλα, αποφάσισε να ξεκινήσει τον Οκτώβριο το σταδιακό περιορισμό της επανεπένδυσης του κεφαλαίου των αξιογράφων που η ίδια κατέχει και τα οποία λήγουν σε αντίστοιχα νέα, σύμφωνα με όσα είχε ανακοινώσει μετά τη συνεδρίασή της τον Ιούνιο. Ειδικότερα, το ποσό που θα επαναπενδύει κάθε μήνα θα ισούται με το ύψος των λήξεων αφού πρώτα αφαιρεθεί από αυτό ένα ποσό που ορίζεται αρχικά στα $1 δισ. ($6 δισ. για τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ και $4 δισ. για τα λοιπά αξιόγραφα). Μετά τους τρεις πρώτους μήνες από την έναρξη της διαδικασίας της προσαρμογής, το αρχικό ποσό θα αυξηθεί κατά $1 δισ. (με την ίδια σύνθεση) και θα αυξάνει με αυτόν τον τρόπο κάθε τρεις μήνες έως ότου φθάσει τα $5 δισ. ($3 δισ. και $2 δισ. αντίστοιχα). Αυτό προβλέπεται να συμβεί τον Οκτώβριο του 218. Όμως, η γενικότερη κατάσταση της οικονομίας και οι ανάγκες των τραπεζών σε ρευστά διαθέσιμα θα προσδιορίσουν την πραγματική πορεία, αλλά και τη συνέχεια της προσαρμογής. Γενικότερα, η Fed εκτιμά ότι η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με μέτριο (moderate) ρυθμό και θεωρεί ως ισορροπημένη την επίδραση των παραγόντων που μπορούν να την ωθήσουν ανοδικά ή πτωτικά. Για την αγορά εργασίας θεωρεί ότι υφίσταται κάποιο μικρό περιθώριο περαιτέρω βελτίωσης. Η φετινή πτώση του πληθωρισμού, σύμφωνα με την πρόεδρο της Fed Τζ. Γέλεν, οφείλεται κυρίως συγκυριακούς παράγοντες παρότι παραδέχεται ότι τα αίτια της μείωσής του δεν είναι πλήρως κατανοητά. Οι εκτιμήσεις αυτές αποτυπώνονται και στις νέες μακροοικονομικές προβλέψεις της. Οι σημαντικότερες διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις προηγούμενες του Ιουνίου έγκεινται στο δομικό πληθωρισμό (χαμηλότερα) και το ρυθμό ανάπτυξης (υψηλότερα) του 217. Επίσης, για πρώτη φορά δημοσίευσε προβλέψεις για το 22. Το ΔΝΤ αναθεώρησε ελαφρά πτωτικά τις προβλέψεις του για το ρυθμό ανάπτυξης (σε σχέση με του Απριλίου: 217: 2,3%, 218: 2,5%) λόγω της αβεβαιότητας για την υιοθέτηση χαμηλότερων φορολογικών συντελεστών, αλλά ελαφρώς ανοδικά σε σχέση με του Ιουλίου. Ως προς τις τρέχουσες εξελίξεις, ο πληθωρισμός το Σεπτέμβριο φαίνεται πως κινήθηκε ανοδικά λόγω κυρίως των αυξημένων τιμών της ενέργειας. Προβλέψεις Fed για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Μέγεθος 217 218 219 22 Μακροπρόθεσμα % μεταβολή πραγματικού ΑΕΠ 2,4 2,1 2, 1,8 1,8 Πρόβλεψη Ιουνίου 2,2 2,1 1,9 1,8 % ανεργίας 4,3 4,1 4,1 4,2 4,6 Πρόβλεψη Ιουνίου 4,3 4,2 4,2 4,6 Πληθωρισμός (βάσει του δείκτη PCE) 1,6 1,9 2, 2, 2, Πρόβλεψη Ιουνίου 1,6 2, 2, 2, Δομικός πληθωρισμός (βάσει του δείκτη core PCE) 1,5 1,9 2, 2, Πρόβλεψη Ιουνίου 1,7 2, 2, Παρεμβατικό επιτόκιο Fed (Fed Funds rate) 1,4 2,1 2,7 2,9 2,8 Πρόβλεψη Ιουνίου 1,4 2,1 2,9 3, Πηγή: Fed. Σημείωση: Τα στοιχεία αναφέρονται στο δ τρίμηνο του έτους & όχι στο μέσον όρο του έτους. Προβλέψεις ΔΝΤ για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη 216 217 218 Ετήσια % μεταβολή πραγματικού ΑΕΠ 1,5 2,2 2,3 Πρόβλεψη Ιουλίου 217 1,6 2,1 2,1 Δείκτης τιμών καταναλωτή (%) 1,3 2,1 2,1 Πρόβλεψη Απριλίου 217 1,3 2,7 2,4 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) -2,4-2,4-2,6 Πρόβλεψη Απριλίου 217-2,6-2,7-3,3 Ανεργία (%) 4,9 4,4 4,1 Πρόβλεψη Απριλίου 217 4,9 4,7 4,6 Πηγές: IMF (217): "World Economic Outlook", October, p. 63, IMF (217): "World Economic Outlook", April, p.48 & IMF (217): "World Economic Outlook Update", July p.7 15

Συγκεκριμένα, βάσει του δείκτη τιμών καταναλωτή, διαμορφώθηκε στο 2,2% (Αύγ. 17: 1,9%), ενώ ο δομικός παρέμεινε για πέμπτο διαδοχικό μήνα στο 1,7%. Συνεπώς, ανάλογη ενίσχυση αναμένεται να εμφανίσει και ο βασικός δείκτης του πληθωρισμού (=βάσει του δείκτη τιμών της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (PCE)) που τον Αύγουστο παρέμεινε για τρίτο διαδοχικό μήνα στο 1,4% σε ετήσια βάση. 6 4 Πραγματικό ΑΕΠ 4 3 2 2 Παράλληλα, το υπουργείο Εμπορίου αναθεώρησε ανοδικά το ρυθμό ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας κατά το β τρίμηνο σε 3,1% (τριμηνιαίος-ετησιοποιημένος ρυθμός, προηγούμενη εκτίμηση: 3,%) έναντι 1,2% το α τρίμηνο. Σε σχέση με το β τρίμηνο του 216, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,2% (α τρίμ. 17: 2,%). Η ιδιωτική κατανάλωση αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό της ανόδου του ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση (2,24 ποσοστιαίες μονάδες, α τρ. 17: 1,32 μον.). Θετικά, επίσης, επέδρασαν οι ιδιωτικές επενδύσεις σε πάγια στοιχεία (,53 π.μ., α τρ. 17: 1,27 π.μ.) και το εξωτερικό εμπόριο (,21 π.μ. α τρ. 17:,22 π.μ.), ενώ ουδέτερη ήταν η επίδραση της μεταβολής των αποθεμάτων (,12 π.μ., α τρίμ. 17: -1,46 π.μ.) και των δημόσιων δαπανών (-,3 π.μ., α τρ. 17: -,11 π.μ.). Ταυτόχρονα, η εταιρική κερδοφορία (κέρδη μετά από φόρους χωρίς αποτίμηση αποθεμάτων και προσαρμογή αποσβέσεων κεφαλαίου) κατά το β τρίμηνο του 217 εκτιμάται στα $1,775 τρισ. σε ετησιοποιημένη, εποχικά προσαρμοσμένη βάση. Επομένως, ήταν αυξημένη κατά 7,4% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο, αλλά μειωμένη κατά 2,% σε σχέση με το α τρίμηνο του 217. Παρά την εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων (τυφώνες) σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, οι προσδοκίες των καταναλωτών διατηρούνται σε συγκριτικά υψηλό επίπεδο, όπως καταδεικνύεται από τις δύο βασικότερες έρευνες καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Ειδικότερα, ο σχετικός δείκτης της έρευνας του Conference Board διαμορφώθηκε το Σεπτέμβριο στο 119,8, ελαφρά μόνο χαμηλότερα έναντι της μέσης εκτίμησης της αγοράς (12,2) και της τιμής του τον Αύγουστο (12,4), παραμένοντας μία από τις υψηλότερες τιμές από τα τέλη του 2. Σε επίπεδο τριμήνου η μέση τιμή ανέρχεται στο 12,1 (β τρίμ. 17: 118,1) αποτελώντας την υψηλότερη από το δ τρίμηνο του 2. Παρόμοια κινήθηκε και ο σχετικός δείκτης του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν που διαμορφώθηκε στο 95,1 (Αύγ. 17: 96,8). Συνεπώς, η αισιοδοξία των καταναλωτών κατά το γ τρίμηνο διατηρείται υψηλά αν και μετριασμένη σε σχέση με το β τρίμηνο (95,1, β τρίμ. 17: 96,4). Τα πρώτα στοιχεία για τον Οκτώβριο υποδηλώνουν άνοδο του δείκτη στο 11,1, που αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τις αρχές του 24. -2 212 213 214 215 216 217 Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 14 12 1 8 6 4 2 Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q-AR) (A) Πραγματικό ΑΕΠ (%, Υ/Υ) (Δ) Πρόδρομοι Δείκτες Καταναλωτή Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-12 Ιαν-13 Ιαν-14 Ιαν-15 Ιαν-16 Ιαν-17 Conference Board (LHS) University of Michigan (LHS) 1 Πιο ενθαρρυντική ήταν η εικόνα το Σεπτέμβριο στις επιχειρήσεις καθώς τόσο στη μεταποίηση, όσο και εκτός αυτής οι σχετικοί πρόδρομοι δείκτες ISM κατέγραψαν μεγάλη βελτίωση. Ωστόσο, μέρος αυτής οφείλεται στη μεγάλη αύξηση του επιμέρους δείκτη των καθυστερήσεων στην εκτέλεση των παραγγελιών (supplier deliveries) λόγω των τυφώνων που έπληξαν ορισμένες περιοχές, οι οποίοι οδήγησαν και σε έντονη άνοδο του υποδείκτη των τιμών. Αναλυτικότερα, ο πρόδρομος δείκτης ISM στη μεταποίηση αναρριχήθηκε στο 6,8 (Αύγ. 17: 58,8), το υψηλότερο σημείο από το Μάιο 16