Χαιρετισμός Διευθύνοντος Σύμβουλου Το 2015 ήταν ακόμα μια χρονιά προκλήσεων για την οικονομία, που όμως άφησε πίσω του καλύτερα μακροοικονομικά στοιχεία αλλά και προοπτικές. Ο ρυθμός ανάπτυξης ξεπέρασε το 1%, ενώ για το τρέχον έτος αναμένεται να κυμανθεί κοντά στο 2,6%, γεγονός που δημιουργεί ελπίδες για βελτίωση και των προοπτικών στον τραπεζικό τομέα, όπου η Εταιρεία μας έχει σημαντική έκθεση. Παρά τις σημαντικές ρυθμίσεις που έχουν επιτευχθεί και τη βαθμιαία βελτίωση των αποτελεσμάτων, ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο παραμένει εγκλωβισμένος στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών η χώρα μας κατατάσσεται πρώτη σε ποσοστό ως προς το ΑΕΠ που φθάνει σχεδόν το 48%. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε τέτοια πρωτοφανή επίπεδα για τα διεθνή δεδομένα στον τραπεζικό τομέα λειτουργούν ανασταλτικά στην κερδοφορία των τραπεζών ενώ ταυτόχρονα περιορίζουν και τις δυνατότητες των τραπεζών για να χορηγήσουν νέα δάνεια. Ως αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής τα οικονομικά αποτελέσματα της Εταιρείας μας αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό και την πορεία του τραπεζικού τομέα, στον οποίο η Δήμητρα Επενδυτική κατέχει σημαντικές επενδύσεις. Η πτωτική πορεία του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου συνεχίστηκε και κατά το 2015 για έκτη συνεχή χρονιά. Ο Γενικός Δείκτης του ΧΑΚ έκλεισε το 2015 στις 68 μονάδες, σημειώνοντας ετήσιες ζημιές που ξεπερνούν το 21%. Εντούτοις, όσο αφορά την αγορά ακινήτων, υπήρξαν ενδείξεις κατά την περσινή χρονιά ότι η κτηματαγορά αρχίζει σταδιακά να σταθεροποιείται, τουλάχιστο σε ορισμένους τομείς, δημιουργώντας αισιοδοξία για σταδιακή ανάκαμψη του κλάδου. Το έντονο πτωτικό κλίμα στο χρηματιστήριο και οι προκλήσεις στην οικονομία γενικότερα, επηρέασαν αρνητικά τα χαρτοφυλάκια του Συγκροτήματος και κατά το έτος 2015. Ως εκ τούτου, κατά τη διάρκεια του έτους, το Συγκρότημα κατέγραψε ζημιά μετά τη φορολογία ύψους 14 εκατομμυρίων, δηλαδή 7 σεντ ανά μετοχή, σε σχέση µε ζημιά ύψους 13,5 εκατομμυρίων το 2014. Η ζημιά προκύπτει κυρίως από το χαρτοφυλάκιο επενδύσεων του Συγκροτήματος και συγκεκριμένα από τις επενδύσεις σε τίτλους στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου και κυρίως από την επένδυση στην Ελληνική Τράπεζα. Η µη πραγματοποιθείσα ζημιά από τη συγκεκριμένη επένδυση ξεπέρασε τα 15 εκατομμύρια. Ως εκ τούτου, η καθαρή εσωτερική αξία της μετοχής της Εταιρείας μειώθηκε από 69,7 σεντ στις 31 Δεκεμβρίου 2014 σε 62,7 σεντ στις 31 Δεκεμβρίου 2015, σημειώνοντας πτώση της τάξης του 10%.
Οι συνολικές ζημιές από τις επενδύσεις της Εταιρείας σε μετοχές του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου ανήλθαν σε 15,5 εκατομμύρια και από επενδύσεις σε μη εισηγμένους τίτλους σε 300 χιλιάδες. Αντίθετα, οι επενδύσεις σε χρηματιστήρια του εξωτερικού κατέγραψαν κέρδη που ανέρχονται σε 400 χιλιάδες περίπου, που αντιστοιχεί σε απόδοση της τάξης του 6%. Τα εισοδήματα του Συγκροτήματος από μερίσματα κυμάνθηκαν περίπου στα ίδια επίπεδα µε το 2014 και ανήλθαν στις 305 χιλιάδες σε σύγκριση µε 330 χιλιάδες το 2014. Οι τόκοι εισπρακτέοι ανήλθαν στα 1,4 εκατομμύρια, σημειώνοντας πτώση της τάξης του 38%. Η πτώση οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μείωση των τόκων από καταθέσεις ως επακόλουθο της πτώσης των επιτοκίων και της μείωσης των τραπεζικών καταθέσεων. Η μέση απόδοση πάνω στις τραπεζικές καταθέσεις και ρευστά διαθέσιμα κυμάνθηκε γύρω στο 2,9%. Το χαρτοφυλάκιο του Συγκροτήματος που είναι επενδυμένο στον τομέα ανάπτυξης γης και ακινήτων κατέγραψε επίσης ζημιά που ανήλθε στις 546 χιλιάδες σε σχέση µε ζημιά ύψους 164 χιλιάδων το 2014. Αυτό προκύπτει από κέρδη ύψους πέραν του 1 εκατομμυρίου που προήλθαν από ενοίκια εισπρακτέα και ζημιές ύψους 1,6 εκατομμυρίων που αφορούν προβλέψεις για την αξία της ακίνητης περιουσίας του Συγκροτήματος. Η ζημιά αυτή ανέρχεται στο 3,6% της αξίας των επενδύσεων σε ακίνητα, είναι όμως, μη πραγματοποιηθείσα και προέκυψε από την επανεκτίμηση των ακινήτων του Συγκροτήματος στις 31 Δεκεμβρίου του 2015. Τα καθαρά εισοδήματα από ενοίκια ύψους 1 εκατομμυρίου ισοδυναμούν με απόδοση της τάξης του 4,8% πάνω στην αξία των ακινήτων. Τα λειτουργικά έξοδα σημείωσαν μείωση ύψους 4% και ανήλθαν στο 1,5 εκατομμύριο. Επιπλέον, κατά το 2015, αντιστράφηκε πρόβλεψη ύψους 2,2 εκατομμυρίων σε σχέση µε απαιτήσεις για τις οποίες είχε γίνει πρόβλεψη σε προηγούμενα έτη. Τέλος, στα αποτελέσματα του Συγκροτήματος, αναγνωρίστηκε το μερίδιο της ζημιάς από συνδεδεμένες εταιρείες ύψους 345 χιλιάδων. Η ζημιά αυτή προέρχεται από την επένδυση της Εταιρείας στα έργα αφαλάτωσης και αφορά κυρίως αυξημένες δαπάνες για την ολοκλήρωση της ανακαίνισης της μονάδας αφαλάτωσης της Λάρνακας. Όπως έχουμε ήδη ανακοινώσει, το χαρτοφυλάκιο του συγκροτήματος κατέγραψε ζημιές της τάξης των 7,5 εκατομμυρίων και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016. Η ζημιά αυτή οφείλεται αποκλειστικά στην επένδυση στην Ελληνική Τράπεζα, με την μη πραγματοποιηθείσα ζημιά από τη συγκεκριμένη επένδυση να ξεπερνά τα 8,8 εκατομμύρια.
Αγαπητοί μέτοχοι Αν και τα οικονομικά μας αποτελέσματα δεν μας ικανοποιούν και σίγουρα δεν ικανοποιούν τους μετόχους μας, θεωρώ χρήσιμο να κάνω μια σύντομη αναδρομή της πορείας μας. Τα τελευταία χρόνια προσπαθήσαμε και πετύχαμε να τοποθετηθούμε σε επενδύσεις χαμηλού κινδύνου με καλές προοπτικές κερδοφορίας. Δεν επιδιώξαμε το γρήγορο κέρδος αλλά το σταθερό. Γι αυτό και ένα μεγάλο ποσοστό του χαρτοφυλακίου μας αντιπροσωπεύει εισοδηματικά ακίνητα. Έχουμε επενδύσεις στον τουρισμό, σε υποδομές όπως είναι τα έργα αφαλάτωσης, ακόμα και στην βιοτεχνολογία με την επένδυσή μας στην εταιρεία NIPD. Η επένδυσή μας στην Ελληνική Τράπεζα το 2013 ήταν μια στρατηγική επένδυση που αποσκοπούσε στην απόκτηση σημαντικού ποσοστού σε μια εγχώρια συστημική τράπεζα όπου μεσοπρόθεσμα ευελπιστούμε ότι θα μας ανταμείψει. Στην πραγματικότητα, επενδύοντας στην Ελληνική Τράπεζα έχουμε επενδύσει στις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας. Αν η οικονομία πάει καλά θα πάει καλά και η επένδυση μας στην τράπεζα. Πιστεύω πως η οικονομία βρίσκεται στο σωστό δρόμο. Σαφώς θα θέλαμε τα πράγματα να κυλούσαν πιο ομαλά και η επένδυσή μας να είχε ήδη θετικές αποδόσεις. Παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις, η Κυπριακή οικονομία, όπως έχω ήδη αναφέρει, παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, κάτι που και οι οίκοι αξιολόγησης καταγράφουν στις αξιολογήσεις τους. Ενόσω η πορεία αυτή συνεχίζεται και οι αρνητικές γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή μας δεν αγγίξουν την οικονομία μας, πιστεύω ότι οι προοπτικές για την Εταιρεία μας είναι θετικές. Η ανάκαμψη της μετοχικής αξίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη βελτίωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος καθώς και από τον βαθμό βελτίωσης της κατάστασης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η πρόσφατη τοποθέτηση της διοικήτριας της Κεντρικής Τράπεζας είναι ενδεικτική. Κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης του 2015 ανέφερε μεταξύ άλλων ότι οι μακροοικονομικές και κυρίως οι δημοσιονομικές ανισοσκέλειες έχουν εξισορροπηθεί σημαντικά, δημιουργώντας τις απαραίτητες συνθήκες για επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης σε επίπεδα που θα επιτρέψουν, τόσο τη μείωση της ανεργίας, όσο και του ύψους των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Πιστεύω ότι οι οικονομικές εξελίξεις οι οποίες επηρεάστηκαν θετικά από τον τουρισμό αλλά και άλλους τομείς ενισχύουν τις προσδοκίες μας για σταδιακή βελτίωση της κερδοφορίας μας τα αμέσως επόμενα χρόνια. Αγαπητοί μέτοχοι Για σκοπούς διεύθυνσης, οι δραστηριότητες του Συγκροτήματος χωρίζονται σε δύο κύριους τομείς: τη διαχείριση χαρτοφυλακίου επενδύσεων και τις επενδύσεις στον τομέα ανάπτυξης γης και ακινήτων. Στις 31 Δεκεμβρίου 2015, τα περιουσιακά στοιχεία του Συγκροτήματος αποτελούνταν από επενδύσεις που ανήκουν στον τομέα διαχείρισης χαρτοφυλακίου επενδύσεων σε ποσοστό 57%, σε επενδύσεις στον τομέα ανάπτυξης γης και ακινήτων της τάξης του 35% και σε άλλες επενδύσεις και περιουσιακά στοιχεία σε ποσοστό 8%.
Από τις επενδύσεις που κατατάσσονται στον τομέα Διαχείρισης Χαρτοφυλακίου Επενδύσεων, ποσό 30,3 εκατομμύρια, δηλαδή ποσοστό 23,8% επί του συνολικού ενεργητικού, είναι τοποθετημένο σε τραπεζικές καταθέσεις και ταμιακά ισοδύναμα. Ποσό 33,5 εκατομμυρίων, ποσοστό της τάξης του 26,3%, είναι τοποθετημένο σε μετοχές του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου, ενώ ποσό 7,2 εκατομμυρίων είναι επενδυμένο σε μετοχές και προϊόντα σε χρηματιστήρια του εξωτερικού. Επιπρόσθετο ποσό ύψους 1,4 εκατομμυρίου είναι τοποθετημένο σε άλλες επενδύσεις. Οι επενδύσεις στον τομέα ανάπτυξης γης και ακινήτων αντιπροσωπεύουν το 35% του ενεργητικού με την αξία των ακινήτων του Συγκροτήματος να διαμορφώνεται στα 43 εκατομμύρια. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέραν του 50% του χαρτοφυλακίου ακινήτων αποτελείται από εμπορικά κτίρια και γραφεία τα οποία επιφέρουν επαναλαμβανόμενα ενοίκια με ετήσιες αποδόσεις γύρω στο 5%. Το χαρτοφυλάκιο της Εταιρείας με εμπορικά ακίνητα έχει ετήσια εισοδήματα από ενοίκια που ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο. Οι επενδύσεις σε άλλα έργα αφορούν την επένδυση του Συγκροτήματος στην κοινοπραξία των δύο έργων αφαλάτωσης στην Επισκοπή και στην Λάρνακα ύψους 9,5 εκατομμυρίων όπως επίσης και την επένδυση στην NIPD Genetics Ltd, ύψους 600 χιλιάδων. Οι εταιρείες στις οποίες συμμετέχει η Δήμητρα και οι οποίες διαχειρίζονται τις μονάδες αφαλάτωσης στην Επισκοπή και στη Λάρνακα, βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία και εξυπηρετούν τις περιοχές τις οποίες προμηθεύουν με 100.000 τόνους ψηλής ποιότητας πόσιμο νερό ημερησίως. Το χαρτοφυλάκιο του Συγκροτήματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την πορεία των χρηματιστηριακών δεικτών στην Κύπρο και στο εξωτερικό, καθώς επίσης και με την πορεία των κτηματαγορών στις χώρες στις οποίες το Συγκρότημα έχει επενδύσει σε ακίνητα. Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης που παρουσιάζονται στην Κυπριακή οικονομία και η διαφαινόμενη ανάκαμψη στον τομέα των ακινήτων κατά το 2016, αναμένεται να επηρεάσουν θετικά το χαρτοφυλάκιο του Συγκροτήματος. Σήμερα η μετοχή της Εταιρείας στο ΧΑΚ διαπραγματεύεται στα 37,6 σεντ παρουσιάζοντας έκπτωση της τάξης του 36% σε σχέση με την καθαρή εσωτερική αξία. Αυτό σίγουρα μας προβληματίζει, αλλά όμως η παρατεταμένη πτωτική τάση που παρατηρείται στο ΧΑΚ τα τελευταία 6 χρόνια και οι μειωμένοι όγκοι διαπραγμάτευσης της αγοράς δε μας αφήνουν πολλά περιθώρια αντίδρασης. Εντούτοις, η πορεία της μετοχής κατά τα τελευταία πέντε χρόνια δίνει ενθαρρυντικά μηνύματα για το πώς η αγορά εκτιμά τη διάρθρωση και την προοπτική των επενδύσεων του Συγκροτήματος. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι από τον Ιανουάριο του 2012 μέχρι σήμερα ο Γενικός Δείκτης του ΧΑΚ κατέγραψε ζημιές της τάξης του 77%, ενώ κατά την ίδια περίοδο η μετοχή της Δήμητρα διπλασίασε την αξία της.
Αγαπητοί μέτοχοι Το χαρτοφυλάκιο του Συγκροτήματος μας έχει σήμερα καλές τοποθετήσεις και ικανοποιητική διασπορά με σημαντικό ποσοστό του ενεργητικού μας σε ρευστότητα. Αξιολογούμε κατά καιρούς διάφορες επενδύσεις ενώ παράλληλα προσπαθούμε να διαχειριστούμε τους κινδύνους. Η στήριξη των μετόχων, του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά και του προσωπικού μας, τους οποίους θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα, αποτελεί ισχυρό εχέγγυο για το μέλλον. Ιδιαίτερες ευχαριστίες σε όλους τους συνεργάτες μας και τους επαγγελματικούς μας συμβούλους για την εποικοδομητική συνεργασία που είχαμε κατά τη διάρκεια του έτους. Σημαντική όμως είναι και η στήριξη που απολαμβάνουμε από τους μεγάλους μετόχους και συγκεκριμένα το Συνεργατικό Κίνημα και τη Logicom Public Ltd τους οποίους επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω για την εμπιστοσύνη με την οποία μας περιβάλλουν και να τους διαβεβαιώσω ότι η αρμονική συνεργασία μας θα συνεχιστεί. Σας ευχαριστώ Δρ. Νίκος Μιχαηλάς Διευθύνων Σύμβουλος