ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 21.9.2016 JOIN(2016) 42 final 2016/0297 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και της Δημοκρατίας της Κούβας, αφετέρου EL EL
1 ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στις 10 Φεβρουαρίου 2014, το Συμβούλιο ενέκρινε απόφαση με την οποία εξουσιοδοτούνται η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και της Δημοκρατίας της Κούβας, αφετέρου (εφεξής «η συμφωνία» ή «ΣΠΔΣ») Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν στις 29 Απριλίου 2014 και ολοκληρώθηκαν μετά από επτά γύρους τον Μάρτιο του 2016. Η συμφωνία μονογραφήθηκε στις 11 Μαρτίου του 2016 στην Αβάνα, παρουσία της Ύπατης Εκπροσώπου και του αρμόδιου Επιτρόπου για τη Διεθνή Συνεργασία και Ανάπτυξη. Το Συμβούλιο τηρήθηκε ενήμερο σε όλα τα στάδια των διαπραγματεύσεων. Ζητήθηκε η γνώμη του στο πλαίσιο της Ομάδας «Λατινική Αμερική και Καραϊβική» (COLAC) και της Επιτροπής Εμπορικής Πολιτικής. Τα κράτη μέλη υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους πριν από τη μονογράφηση της συμφωνίας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τηρήθηκε επίσης ενήμερο καθ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος θεωρούν ότι οι στόχοι που έθεσε το Συμβούλιο στις οδηγίες διαπραγμάτευσης έχουν επιτευχθεί και ότι το σχέδιο συμφωνίας μπορεί να υποβληθεί προς υπογραφή. Η παρούσα πρόταση αφορά τη νομική πράξη που επιτρέπει τη σύναψη της συμφωνίας. 2 Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ Οι σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κούβας διέπονται επί του παρόντος από την κοινή θέση 96/697/ΚΕΠΠΑ της ΕΕ της 2ας Δεκεμβρίου 1996. Η ΣΠΔΣ είναι η πρώτη διμερής συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και της Κούβας. Θα δημιουργήσει ένα σταθερό πλαίσιο για τις σχέσεις ΕΕ-Κούβας, που υπερισχύει του διαλόγου ad hoc και της αποσπασματικής συνεργασίας που τις χαρακτήριζαν μέχρι σήμερα. Θα αποτελέσει πλαίσιο και πλατφόρμα για τη στενότερη συνεργασία και τον διάλογο σε ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής. Η συμφωνία αποσκοπεί στην εδραίωση και την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των μερών στους τομείς του πολιτικού διαλόγου, της συνεργασίας και του εμπορίου, με πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού, αμοιβαιότητας, κοινού συμφέροντος και σεβασμού της κυριαρχίας τους. Η σχέση αυτή θα έχει ως γνώμονα την ενίσχυση του εκσυγχρονισμού της οικονομίας και της κοινωνίας της Κούβας, τη συνεργασία σε διμερές επίπεδο αλλά και σε διεθνή φόρουμ με στόχο την ενίσχυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, την καταπολέμηση των διακρίσεων και την επίτευξη των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η συμφωνία περιλαμβάνει τα συνήθη ουσιώδη στοιχεία της ΕΕ, τη ρήτρα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη ρήτρα για τη μη διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής, η παραβίαση των οποίων μπορεί να οδηγήσει στην αναστολή της. Η συμφωνία βασίζεται ουσιαστικά σε μια δομή τριών πυλώνων: πολιτικός διάλογος (Μέρος ΙΙ): οι σχετικές διατάξεις καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος τομέων πολιτικής, στους οποίους περιλαμβάνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα φορητά όπλα και ο ελαφρύς οπλισμός, ο αφοπλισμός και η μη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής, η τρομοκρατία, τα σοβαρά εγκλήματα που προκαλούν διεθνώς ανησυχία (συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου), τα μονομερή EL 2 EL
εξαναγκαστικά μέτρα (π.χ. το εμπάργκο των ΗΠΑ), η καταπολέμηση της παραγωγής, διακίνησης και κατανάλωσης παράνομων ναρκωτικών, η καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετικής μισαλλοδοξίας και η βιώσιμη ανάπτυξη συνεργασία και διάλογος για τις τομεακές πολιτικές (Μέρος III): αυτές οι διατάξεις καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα τομέων μελλοντικής συνεργασίας, στους οποίους συγκαταλέγονται ζητήματα πολιτικής και νομικής φύσης (διακυβέρνηση και ανθρώπινα δικαιώματα, δικαιοσύνη, ασφάλεια των πολιτών και μετανάστευση), καθώς και κοινωνικής, περιβαλλοντικής, οικονομικής και αναπτυξιακής φύσης, μεταξύ άλλων και σε υποεθνικό επίπεδο. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται επίσης στην περιφερειακή ολοκλήρωση και συνεργασία (της Καραϊβικής και της Λατινικής Αμερικής) και εμπόριο και εμπορική συνεργασία (Μέρος IV): το Μέρος αυτό κωδικοποιεί τη συμβατική βάση (σε θέματα ΠΟΕ) του εμπορίου ΕΕ-Κούβας. Επιπλέον, περιλαμβάνει διατάξεις για τη διευκόλυνση του εμπορίου και τη συνεργασία σε τομείς όπως τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο και τα πρότυπα, με στόχο τη βελτίωση της προοπτικής ανάπτυξης βαθύτερων οικονομικών σχέσεων. Περιλαμβάνει επίσης μια ρήτρα που προβλέπει τη μελλοντική ανάπτυξη ενός ισχυρότερου πλαισίου επενδύσεων. Το Μέρος V (Θεσμικές και τελικές διατάξεις) θεσπίζει ένα θεσμικό πλαίσιο που απαρτίζεται από ένα μεικτό συμβούλιο και μια μεικτή επιτροπή. Περιλαμβάνει επίσης μια διάταξη σχετικά με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων, η οποία περιέχει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και τη διαδικασία που πρέπει να εφαρμοστεί εάν ένα από τα μέρη παραλείψει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του δυνάμει της συμφωνίας. Η συμφωνία συνάπτεται για απεριόριστο χρονικό διάστημα και μπορεί να καταγγελθεί με εξάμηνη προειδοποίηση. Η συμφωνία θα πρέπει να υπερισχύει της κοινής θέσης 96/697/ΚΕΠΠΑ. Παράλληλα με την παρούσα κοινή πρόταση, η Ύπατη Εκπρόσωπος θα υποβάλει πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την κατάργηση της κοινής θέσης 96/697/ΚΕΠΠΑ, με την προϋπόθεση ότι το Συμβούλιο θα εγκρίνει τα δύο μέτρα ταυτόχρονα. 3 ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 3.1 Ουσιαστική νομική βάση Το Δικαστήριο έκρινε 1 ότι ένα μέτρο που επιδιώκει συγχρόνως πολλούς σκοπούς ή έχει πολλές συνιστώσες που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους, χωρίς ο ένας να είναι περιστασιακός ως προς τον άλλο και, εφόσον είναι εφαρμοστέες διάφορες διατάξεις της Συνθήκης, πρέπει κατ εξαίρεση να στηρίζεται στις αντίστοιχες νομικές βάσεις, εκτός από την περίπτωση που οι διαδικασίες που προβλέπονται για καθεμία από τις νομικές αυτές βάσεις είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους. Οι στόχοι και οι συνιστώσες της συμφωνίας αφορούν τους τομείς της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), της κοινής εμπορικής πολιτικής και της συνεργασίας για την ανάπτυξη. Αυτές οι πτυχές της συμφωνίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες χωρίς η μία να είναι περιστασιακή ως προς την άλλη. Ως εκ τούτου, η νομική βάση της προτεινόμενης απόφασης θα πρέπει να περιλαμβάνει τα άρθρα 37 ΣΕΕ, 207 ΣΛΕΕ και 209 ΣΛΕΕ. 3.2 Διαδικαστική νομική βάση 1 Υπόθεση C-490/10 Κοινοβούλιο κατά Συμβουλίου. EL 3 EL
Το άρθρο 218 παράγραφος 5 της ΣΛΕΕ προβλέπει την έκδοση απόφασης που επιτρέπει την υπογραφή συμφωνίας. Το άρθρο 218 παράγραφος 8 δεύτερο εδάφιο της ΣΛΕΕ προβλέπει ότι το Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα, όταν η συμφωνία αφορά τομέα για τον οποίο απαιτείται ομοφωνία για τη θέσπιση πράξης της Ένωσης. Η ΚΕΠΠΑ συνιστά τομέα για τον οποίο απαιτείται ομοφωνία για την έκδοση πράξης της Ένωσης. 3.3 Συμπέρασμα Η νομική βάση της προτεινόμενης απόφασης πρέπει επομένως να είναι το άρθρο 37 της ΣΕΕ, το άρθρο 207 της ΣΛΕΕ και το άρθρο 209 της ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 5 της ΣΛΕΕ και το άρθρο 218 παράγραφος 8 δεύτερο εδάφιο της ΣΛΕΕ. Δεν απαιτούνται συμπληρωματικές διατάξεις ως νομική βάση 2. 4 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Το άρθρο 216 της ΣΛΕΕ ορίζει ότι η Ένωση μπορεί να συνάπτει συμφωνία με μία ή περισσότερες άλλες χώρες, όταν το προβλέπουν οι Συνθήκες ή όταν η σύναψη συμφωνίας είναι αναγκαία για την επίτευξη, στο πλαίσιο των πολιτικών της Ένωσης, ενός εκ των στόχων που καθορίζονται από τις Συνθήκες, προβλέπεται σε νομικά δεσμευτική πράξη της Ένωσης ή ενδέχεται να επηρεάσει κοινούς κανόνες ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους. Οι Συνθήκες προβλέπουν τη σύναψη συμφωνιών όπως η παρούσα ΣΠΔΣ (βλ. άρθρο 37 της ΣΕΕ και άρθρα 207 και 209 της ΣΛΕΕ). Πέραν τούτου, η σύναψη της ΣΠΔΣ είναι αναγκαία για την επίτευξη, στο πλαίσιο των πολιτικών της Ένωσης, των στόχων που αναφέρονται στις Συνθήκες, μεταξύ άλλων στους τομείς του πολιτικού διαλόγου, της ενίσχυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της μη διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής, της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, του εμπορίου, της μετανάστευσης, του περιβάλλοντος, της ενέργειας, της κλιματικής αλλαγής, των μεταφορών, της απασχόλησης και των κοινωνικών υποθέσεων, της εκπαίδευσης και της γεωργίας. Η συμφωνία πρέπει να υπογραφεί προτού μπορέσει να συναφθεί εξ ονόματος της Ένωσης. 2 βλ. Υπόθεση C-377/12 Επιτροπή κατά Συμβουλίου EL 4 EL
Κοινή πρόταση 2016/0297 (NLE) ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και της Δημοκρατίας της Κούβας, αφετέρου ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως το άρθρο 37, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως τα άρθρα 207 και 209, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 5 και το άρθρο 218 παράγραφος 8 δεύτερο εδάφιο, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Στις 10 Φεβρουαρίου 2014, το Συμβούλιο εξουσιοδότησε την Επιτροπή να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Δημοκρατία της Κούβας για μια συμφωνία πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας. (2) Οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία ήταν επιτυχείς και η συμφωνία μονογραφήθηκε στις 11 Μαρτίου 2016. (3) Το άρθρο 86 της συμφωνίας προβλέπει την προσωρινή εφαρμογή της πριν από την έναρξη ισχύος της. (4) Ως εκ τούτου, η συμφωνία θα πρέπει να υπογραφεί εξ ονόματος της Ένωσης και να εφαρμοστεί σε προσωρινή βάση, εν αναμονή της σύναψής της σε μεταγενέστερη ημερομηνία, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 1 Η υπογραφή της συμφωνίας πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και της Δημοκρατίας Κούβας, αφετέρου, επιτρέπεται εξ ονόματος της Ένωσης, με την επιφύλαξη της σύναψης της εν λόγω συμφωνίας. 2 Το κείμενο της προς υπογραφή συμφωνίας επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση. Άρθρο 2 Η Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου καταρτίζει την πράξη εξουσιοδότησης του(των) προσώπου(-ων) που θα ορίσουν οι διαπραγματευτές της συμφωνίας για την υπογραφή της συμφωνίας, με την επιφύλαξη της σύναψής της. EL 5 EL
Άρθρο 3 1 Σύμφωνα με το άρθρο 86 της συμφωνίας και με την επιφύλαξη των κοινοποιήσεων που προβλέπονται σε αυτήν, η συμφωνία εφαρμόζεται προσωρινά εξ ολοκλήρου, μεταξύ της Ένωσης και της Δημοκρατίας της Κούβας, εν αναμονή της έναρξης ισχύος της. 2 Η ημερομηνία από την οποία η συμφωνία αρχίζει να εφαρμόζεται προσωρινά θα δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου. Άρθρο 4 Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την επομένη της έκδοσής της. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 6 EL