ΛΕΥΚΑΦΑΙΡΕΣΗ, ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ, ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ, ΚΛΑΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ-PETERSEN ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ (ΕΚΠΠΑ) «ΗΛΙΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ (Ε.ΚΕ.Α.)
ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ ΛΕΥΚΟΚΥΤΤΑΡΩΝ Μη αιμολυτικές πυρετικές αντιδράσεις HLA-ανοσοποίηση Μετάδοση ιών Μετεγχειρητικές λοιμώξεις Αλλοανοσοποίηση
ΛΕΥΚΑΦΑΙΡΕΣΗ (Leukoreduction-Leukodepletion) Για όλους τους παραπάνω λόγους, απομάκρυνση λευκοκυττάρων από το αίμα και τα παράγωγά του, πριν τα μεταγγίσουμε.
ΛΕΥΚΑΦΑΙΡΕΣΗ - Μέθοδοι o Λευκαφαίρεση πριν την αποθήκευση Με φίλτρα ενσωματωμένα στον ασκό συλλογής Αφαίρεση λευκοκυττάρων στο 1 ο 24ωρο μετά συλλογή Δεν υπάρχουν λευκοκύτταρα κατά την αποθήκευση o Λευκαφαίρεση μετά την αποθήκευση Τα φίλτρα προστίθενται στον ασκό πριν την μετάγγιση Το αίμα αποθηκεύεται και συντηρείται με τα λευκά
ΛΕΥΚΑΦΑΙΡΕΣΗ Μετά την αποθήκευση Είδη φίλτρων Παρά τη κλίνη Ενσωματωμένα στη συσκευή μετάγγισης Εργαστηριακά Συνδέονται στο εργαστήριο με τον ασκό μετάγγισης Το παράγωγο αίματος μεταγγίζεται χωρίς φίλτρο
ΛΕΥΚΑΦΑΙΡΕΣΗ - Πριν την αποθήκευση Πλεονεκτήματα Υψηλότερη αφαίρεση λευκοκυττάρων Ευκολότερη προτύπωση μεθόδου Ηαποφυγή συσσώρευσης στις μονάδες των ερυθρών πρωτεϊνών που απελευθερώνονται από τα λευκά και είναι άμεσα ή έμμεσα πυρετογόνες και/ή συμβάλλουν στην Μειονεκτήματα Υψηλό κόστος Πρακτικά θέματα οργάνωσης της καθολικής εφαρμογής της
ΛΕΥΚΑΦΑΙΡΕΣΗ Κλινικά οφέλη (1) Αποδεδειγμένα οφέλη με κλινική σημασία Μείωση συχνότητας και σοβαρότητας ΠΜΑΑ Μείωση κινδύνου μετάδοσης CMV (κυτταρομεγαλοιού) Οφέλη με πιθανή κλινική σημασία Μείωση κινδύνου λοιμώξεων σχετιζόμενη με ανοσομετατροπή (TRIM) Μείωση οργανικής δυσλειτουργίας και θνητότητας Μείωση άμεσου κινδύνου της μετά μετάγγιση μετάδοσης βακτηρίων
ΛΕΥΚΑΦΑΙΡΕΣΗ Κλινικά οφέλη (2) Μη αποδεδειγμένα κλινικά Αποφυγή μετάδοσης vcjd (νόσου τρελών αγελάδων) Αποφυγή μετάδοσης HTLV I/II, EBV κά Μειωμένος κίνδυνος GVHD Μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης σ. TRALΙ
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Η ακτινοβόληση του αίματος με γ- ακτινοβολία, αποτελεί την βάση της πρόληψης από αντίδραση μοσχεύματος κατά ξενιστή (GVHD). Η ακτινοβόληση αδρανοποιεί τα Τ-λεμφοκύτταρα, ενώ διαφυλάσσει την λειτουργία των άλλων κυτταρικών σειρών του αίματος.
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ - Μεθοδολογικές αρχές Δόση γ-ακτινοβολίας Μinimum 25 Gy Ποτέ >50 Gy
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ - Επίδραση ακτινοβολίας στα παράγωγα αίματος Ερυθροκύτταρα Δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική στα ερυθρά, καλό ωστόσο είναι να δίνεται προσοχή στον χρόνο αποθήκευσης, επίσης στην ταχύτητα και τον όγκο κατά την μετάγγιση, λόγω αύξησης εκροής του ενδοκυττάριου καλίου Αιμοπετάλια Ακτινοβολία <50 Gy δεν προκαλεί σημαντικά κλινικές αλλαγές στην λειτουργία των αιμοπεταλίων Κοκκιοκύτταρα Οι αποδείξεις για βλάβη της λειτουργίας των κοκκιοκυττάρων είναι
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Διάρκεια ζωής παραγώγων Ερυθροκύτταρα αίματος Τα ερυθροκύτταρα πρέπει να ακτινοβολούνται μέσα σε 14 ημέρες μετά την συλλογή τους και να φυλάσσονται για άλλες 14 ημέρες μετά. Σε περίπτωσηπουοασθενήςκινδυνεύειαπόυπερκαλιαιμίαείναι προτιμότερο να μεταγγίζονται στο 1 ο 24ωρο από την ακτινοβόληση Αιμοπετάλια Μπορούν να ακτινοβοληθούν οποιαδήποτε στιγμή μέσα στον χρόνο των 5 ημερών από την συλλογή τους και να μεταγγιστούν μέσα στον
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Απαιτήσεις σήμανσης & καταγραφής Όλα τα ακτινοβολημένα παράγωγα πρέπει να καταγράφονται και να σημαίνονται άμεσα με κατάλληλες ετικέτες, που πρέπει να είναι μόνιμες και να αναγράφουν την ημερομηνία και την δόση της ακτινοβολίας, καθώς και κάθε μείωση της διάρκειας ζωής τους. Η καταγραφή των στοιχείων της ακτινοβόλησης πρέπει να είναι μόνιμη.
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ - Ασφάλεια Γενικότερα η όλη διαδικασία πρέπει να εφαρμόζεται από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, πάντοτε με άτομο υπεύθυνο για την διαδικασία, που είναι γνώστης και τωνπροδιαγραφώντηςεταιρείαςπου παρέχει τον ακτινοβολητή. Κι αυτό γιατί ένα υπεύθυνο άτομο πρέπει να φροντίζει για την ασφάλεια της ακτινοβολίας, την δοσιμετρία και την ασφάλεια του προσωπικού.
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Κλινικές ενδείξεις (1) Απόλυτες ενδείξεις Αλλογενής και αυτόλογη μεταμόσχευση ΜΟ/ΡBSC Transplant recipients Συγγενείς κυτταρικές διαταραχές ανοσοανεπάρκειας Ενδομήτριες και κάθε επόμενη μετάγγιση και νεογνικές αφαιμαξομεταγγίσεις Ασθενείς με απλαστική αναιμία που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική θεραπεία Hodgkin Ασθενείς που λαμβάνουν ανάλογα πουρίνης με συνοδό ανοσοκαταστολή Αιμοπετάλια από συμβατό HLA μοναδιαίο δότη Μετάγγιση κοκκιοκυττάρων
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Κλινικές ενδείξεις (2) Πιθανές ενδείξεις Κακοήθειες T κυττάρων Ασθενείς με κακοήθεια B κυττάρων που λαμβάνουν χημειοθεραπεία και/ή ακτινοθεραπεία που οδηγεί σε λεμφοπενία <0.5 x 10 9 /L Θεραπευτικά αντισώματα εναντίον T κυττάρων Οξεία λευχαιμία Χρόνια Μυελογενής λευχαιμία Κάθε ασθενής που λαμβάνει υψηλές δόσεις χημειοθεραπείας και/ή ακτινοθεραπείας ικανών να προκαλέσουν λεμφοπενία <0.5 x 10 9 /L Ασθενείς που λαμβάνουν μακροχρόνια ή υψηλές δόσεις
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Κλινικές ενδείξεις (3) Καμία ένδειξη AIDS (όταν δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω) Συγγενής διαταραχή χυμικής έλλειψης Τελειόμηνα νεογνά (όταν δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω) Μεσογειακά σύνδρομα Αιμορροφιλία
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ Η αδρανοποίηση δεν απομακρύνει τα παθογόνα (ιούς, βακτήρια, πρωτόζωα) που βρίσκονται στο αίμα και τα παράγωγά του, όπως π.χ. η λευκαφαίρεσηκάείδη φίλτρων. Αντίθετα με την αλλαγή που προκαλείται στην χημική επιφάνεια του ιού, τον μετατρέπει σε ανενεργή μορφή και σε πολλές περιπτώσεις (μη λοιμογόνα πλέον) τμήματα του ιού παραμένουν στο τελικό προϊόν.
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ - Μέθοδοι Solvent/Detergent (S/D) Φωτοθεραπεία με Ψωραλένια Φωτοθεραπεία με Κυανούν του Μεθυλενίου (Methylene Blue / ΜΒ) Φωτοθεραπεία με Ριβοφλαβίνη (βιτ. Β2)
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ - Solvent/Detergent Ιδιότητες Η μέθοδος διασπά το λιπιδικό περίβλημα των ιών αυτών αφαιρώντας την λοιμογόνο ικανότητα του παθογόνου. Η μέθοδος καταστρέφει και τα κυτταρικά στοιχεία του αίματος (που διαθέτουν περίβλημαμεμβράνη με λιπίδια), γι αυτό χρησιμοποιείται μόνον σε πλάσμα και προϊόντα του (κλασματοποίηση). Πριν την μετάγγιση των προϊόντων πλάσματος επιβάλλεται η απομάκρυνση του SD, γιαναμην καταστραφούν τα κυτταρικά στοιχεία του αίματος
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ - Ψωραλένια Ιδιότητες Δρα σε παθογόνα με λιπιδικό περίβλημα και χρησιμοποιείται σε πλάσμα και αιμοπετάλια. Το Αμοτοσαλένιο (ένωση ψωραλένιου), εισέρχεται στον πυρήνα του παθογόνου και συνδέεται με τα νουκλεοτίδια του DNA και RNA. Ηαντι-παθογόνος δράση του ενεργοποιείται μετά επίδραση μακρού κύματος υπεριώδους φωτός. Παρά το ότι εισβάλλει στο DNA ή RNA του πυρήνα, δεν
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ - Κυανούν του Ιδιότητες Μεθυλενίου Η μέθοδος εφαρμόζεται σε παθογόνα με περίβλημα και ορισμένα χωρίς περίβλημα (π.χ. ΡΒ19). Η χρωστική εισβάλλει στο DNA/RNA των παθογόνων, συνδέεται με το νουκλεοτίδιο γουανίνη και ενεργοποιούμενη με ορατό φως συγκεκριμένου μήκους κύματος, σπάει την έλικα του νουκλεϊνικού οξέος. Προκειμένου να μεταγγιστεί το παράγωγο απομακρύνεται πριν η χρωστική. Κύρια χρήση για πλάσμα Φαίνεται να έχει χαμηλή τοξικότητα, παρά την έλλειψη εμπεριστατωμένων μελετών. Όπως και το αμοτοσαλένιο, δεν φαίνεται να έχει μεταλλαξιογόνο δράση.
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ - Ριβοφλαβίνη Ιδιότητες Ο μηχανισμός δράσης είναι παρόμοιος με αυτόν του ΜΒ, κυρίωςγιαπαθογόναμεπερίβλημα και πολύ λιγότερο για χωρίς περίβλημα (ΡΒ19) Η διαφορά συνίσταται στο ότι δεν απαιτείται απομάκρυνση της ουσίας από το παράγωγο Χρησιμοποιείται κύρια σε αιμοπετάλια Δεν φαίνεται να είναι τοξικό, στις συγκεντρώσεις για την αδρανοποίηση
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ - Κλινική Για προϊόντα πλάσματος αποτελεσματικότητα SD: Αναστροφή διαταραχών πήξης, ιδίως σε γυναικολογικές περιπτώσεις και ηπατοπάθειες Aμοτοσαλένιο: Συγγενείς ελλείψεις παραγόντων πήξεως, αναστροφή αντιπηκτικής θεραπείας από ουαρφαρίνη,ττρ MB: Αναστροφή διαταραχών πήξης, αλλά όχι για ΤΤΡ Για προϊόντα αιμοπεταλίων Aμοτοσαλένιο: Αποτελεί το προϊόν με τις περισσότερες μελέτες από συνεργασία τόσο Ευρωπαϊκών, όσο και Αμερικανικών χωρών, που καταδεικνύουν την αποτελεσματικότητά του, σε σχέση με τα
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ - Συμπεράσματα Παρά την μεγάλη επιτυχία της αδρανοποίησης στο πλάσμα και τα ΑΜΠ, δυστυχώς καμία πρόοδος δεν συντελέστηκε για τα ερυθροκύτταρα ή το ολικό αίμα Εφόσον τα ερυθροκύτταρα αποτελούν το πλέον συχνό παράγωγο αίματος, η έλλειψη αδρανοποίησής του είναι απογοητευτική για το πεδίο αυτό της αιμοδοσίαςμετάγγισης
ΚΛΑΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ Ο διαχωρισμός κλασμάτων του πλάσματος (πρωτεϊνών), και η παρασκευή φαρμακευτικών προϊόντων, μέσα από μια διαδοχική βιομηχανική επεξεργασία
ΚΛΑΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ Πρωτείνες πλάσματος & νόσοι που θεραπεύουν
ΚΛΑΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ Μέθοδος Cohn
ΚΛΑΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ Βάση μεθόδου Η βάση της μεθόδου στηρίζεται στην δυνατότητα διαχωρισμού των πρωτεϊνών του πλάσματος, λόγω της εγγενούς διαφοράς τους. Αλλάζοντας πότε την θερμοκρασία πότε την οξύτητα του μίγματος του πλάσματος, σε δεξαμενή, οι πρωτείνες που ήταν διαλυτές στο πλάσμα γίνονται αδιάλυτες, δημιουργώντας μεγάλα ιζήματα. Τα ιζήματα λαμβάνονται με καθίζηση. Πολύ αποτελεσματική είναι η πρόσθεση αλκοόλης στην δεξαμενή πλάσματος, όταν παγώνει. Αυτή ανακαλύφθηκε από τον Dr. Edwin
ΚΛΑΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ - Συμπεράσματα Διάφοραφαρμακευτικάπροϊόντατουπλάσματος (παράγοντες πήξεως κά) μπορούν βέβαια να παραχθούν και με τεχνικές ανασυνδυασμένου DNA. Η παγκόσμια όμως βιομηχανία του πλάσματος, έχει επιστρέψει στα παράγωγά του, αφ ενός μεν για τα πολύ υψηλά ποσά που απαιτούνται για τις DNA τεχνικές, αφ ετέρου δε γιατί υπάρχει διεθνώς ανάγκη μεγαλύτερης παραγωγής τέτοιων προϊόντων, που μόνο το πλάσμα μπορεί να προσφέρει στην παγκόσμια κοινότητα.