Γονείς και Έφηβοι Λίγο Πριν τις Πανελλαδικές: Τρόποι Αποδοτικής Μελέτης και Διαχείρισης του Άγχους Τι είναι το Άγχος και τι το Προκαλεί;
Τι είναι το άγχος; Άγχος είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά το μυαλό και το σώμα μας σε κάθε νέα απειλητική ή συγκινησιακή κατάσταση. Το άγχος είναι φυσιολογικό και δημιουργικό, μέχρι κάποιο βαθμό. Κινητοποιεί σε δύσκολες και προκλητικές φάσεις της ζωής, ώστε κανείς να καταβάλει το μέγιστο των προσπαθειών του, προκειμένου να επιτύχει τον στόχο του. Είναι όμως βλαπτικό και ζημιογόνο, όταν συνεχίζεται χωρίς διακοπή για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Το άγχος των εξετάσεων συνήθως συνδέεται με τον φόβο που νιώθει ο μαθητής μήπως απογοητεύσει τους γονείς του ή ματαιωθούν οι προσδοκίες που έχει από τον εαυτό του. Το παιδί, που είναι κατά ένα μεγάλο μέρος ο καθρέφτης των γονιών του, κουβαλά τις περισσότερες φορές στην πλάτη του τις ελπίδες, τις ματαιώσεις, τα μελλοντικά σχέδια και τα όνειρα της μαμάς και του μπαμπά, ενώ έχει και τα δικά του όνειρα και σχέδια για τη ζωή του.
Συμπτώματα Επιπτώσεις του Έντονου Άγχους Ψυχικά-συναισθηματικά-διανοητικά συμπτώματα: Δυσκολία συγκέντρωσης, διανοητικό μπλοκάρισμα (μπλακ-άουτ), δυσκολία οργάνωσης των πληροφοριών Δυσκολίες στη μνήμη και στην ικανότητα για μάθηση Ανικανότητα οργάνωσης προγράμματος και μαθημάτων Εκρήξεις οργής Έντονη κούραση Δυσκολία συγκέντρωσης και ανάκτησης βραχυπρόθεσμης μνήμηςδιαρκές αίσθημα κόπωσης Προβλήματα στη λήψη αποφάσεων Ανησυχία ή ταραχή για ασήμαντα γεγονότα Αρνητικές-δυσλειτουργικές σκέψεις Αποφευκτική συμπεριφορά και αναβλητικότητα Ευσυγκινησία, ευερεθιστότητα, έλλειψη υπομονής Αισθήματα ματαίωσης και απελπισίας Επίμονα αρνητικά ή και εχθρικά συναισθήματα Ισχυρές τάσεις για φυγή και αποφυγή των πάντων Σε ακραίες καταστάσεις πλήρης απόσυρση του παιδιού
Ψυχοσωματικά συμπτώματα: Πονοκέφαλοι, κοιλόπονοι, ταχυκαρδία, εφίδρωση, συχνοουρία, τρέμουλο, ναυτία, μυϊκή υπερένταση Αδυναμία, ίλιγγος και αναπνευστικά προβλήματα Συχνή δυσπεψία, διάρροια ή ενούρηση Συχνά κρυολογήματα και μολύνσεις Διατροφικά προβλήματα Προβληματικός ύπνος: υπερβολικός, ελλιπής, διαταραγμένος Δερματολογικά προβλήματα: ακμή, έκζεμα, κνησμός Που Οφείλεται το Μη Διαχειρίσιμο Άγχος; Στον φόβο για μία ενδεχόμενη αποτυχία Στον φόβο και στην αγωνία να μην απογοητεύσουν οι μαθητές τους γονείς τους Στην λανθασμένη σύνδεση της επιτυχίας των εξετάσεων με την προσωπική επιτυχία και την συνολική επάρκεια των μαθητών Στον αρνητικό τρόπο σκέψης και στην απαισιόδοξη στάση ζωής Στις υπερβολικές προσδοκίες, που πιθανότατα τρέφουν γονείς και μαθητές Στους ανέφικτους στόχους, που δεν αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές δυνατότητες και επιθυμίες των μαθητών Στις προσωπικές ανασφάλειες και στην χαμηλή αυτοπεποίθηση
Ο Ρόλος των Αρνητικών Δυσλειτουργικών Σκέψεων Το άγχος κινητοποιείται συνήθως από αρνητικές σκέψεις οι οποίες σχετίζονται με το φόβο και την αγωνία του παιδιού για το πόσο καλά θα τα πάει στις εξετάσεις και σε περίπτωση αποτυχίας τι θα πούνε οι φίλοι και ιδιαίτερα οι γονείς που μπορεί να τους απογοητεύσει ή να μην επιβεβαιώσει τις προσδοκίες τους. Οι αρνητικές αυτές σκέψεις έχουν την ιδιότητα να ωθούν το παιδί να λειτουργεί με τέτοιο τρόπο που να προκαλεί ουσιαστικά το ίδιο αυτό το οποίο φοβάται. Παραδείγματα «Τι θα γίνει αν αποτύχω;» «Φοβάμαι ότι κάτι θα πάει στραβά, θα κάνω λάθη και δεν θα πετύχω στις εξετάσεις» «Δεν θα καταφέρω να θυμηθώ τίποτα!» «Έχει πέσει η απόδοσή μου, κουράστηκα, δεν μπορώ να ακολουθήσω το πρόγραμμά μου» «Είμαι εντελώς άχρηστος!» «Είμαι ένα εντελώς ανίκανο άτομο» «Αν δεν περάσω στις εξετάσεις οι γονείς μου θα ντρέπονται για μένα» «Ποτέ δεν θα γίνω αρκετά καλός όσο ο αδερφός μου» «Στα διαγωνίσματα του φροντιστηρίου κάποιοι συμμαθητές μου παίρνουν καλύτερους βαθμούς. Μάλλον δεν είμαι αρκετά καλός» «Δεν προλαβαίνω να βγάλω την ύλη για τις εξετάσεις»
«Εάν δεν γράψω καλά, τι θα κάνω; Θα στεναχωρηθούν οι γονείς μου και θα απογοητευτώ κι εγώ» Θετική Σκέψη «Αν δεν περάσω εκεί που θέλω, μπορώ να ξαναδώσω την επόμενη χρονιά». «Μπορώ να αξιοποιήσω τον χρόνο μεταξύ των δύο εξετάσεων βελτιώνοντας κάποια άλλα προσόντα μου π.χ. ξένες γλώσσες και υπολογιστές, αποκτώντας επαγγελματική εμπειρία, διερευνώντας παράλληλα και άλλες δυνατότητες εκπαίδευσης (πχ ΙΕΚ, επαγγελματικές σχολές, ιδιωτικά κολλέγια)» «Μπορώ να τελειώσω μια άλλη σχολή και να μπω μετά στην επιλογή μου με κατατακτήριες» «Έχω κουραστεί αρκετά, όμως σε λίγο τελειώνει η χρονιά και έχω μπροστά μου ολόκληρο το καλοκαίρι!» «Ήταν μια δύσκολη χρονιά, πιστεύω όμως ότι οι κόποι μου θα ανταμειφτούν» «Μπορεί να μην τα καταφέρνω πολύ καλά στα Λατινικά, είμαι όμως καλός στα υπόλοιπα μαθήματα» «Θα πάω να γράψω ό,τι ξέρω, θα κάνω μία φιλότιμη προσπάθεια, και αν συμβεί το οτιδήποτε δεν θα τρελαθώ. Θα έχω και άλλες ευκαιρίες στη ζωή μου για να προσπαθήσω»