ιαβάζω Μπόρχες και Γράφω: Μια ιδακτική ΤΠ(e-)ρόταση ηµιουργικής Γραφής

ιαβάζω Μπόρχες και Γράφω: Μια ιδακτική ΤΠ(e-)ρόταση ηµιουργικής Γραφής Χρηστίδη Τίνα Φιλόλογος, Γενικό Λύκειο Νάουσας Πάρου christidelamer@yahoo.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εισήγηση αποτελεί διδακτική πρόταση του διηγήµατος «Το σπίτι του Αστέριου» του Χ. Λ. Μπόρχες, στα πλαίσια του µαθήµατος επιλογής της Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στη Β Λυκείου. Μέσα από τη συγκεκριµένη διδασκαλία επιδιώκεται οι µαθητές να έρθουν σε επαφή µε το εµβληµατικό έργο του Χ. Λ. Μπόρχες και το µαγικό ρεαλισµό αλλά και ενθαρρύνονται να παράξουν δικό τους πρωτότυπο λογοτεχνικό κείµενο. Μέσα από οµαδοσυνεργατική µέθοδο και µε τη βοήθεια ηλεκτρονικών φύλλων εργασίας τα οποία είναι γραµµένα όχι µε ένα «κανονιστικό» αλλά µε έναν «λογοτεχνικότερο» τρόπο καθοδηγούνται α/ να συλλέξουν πληροφορίες από το διαδίκτυο, β/να εξοικειωθούν µε την «πολυφωνία» που εντοπίζεται σε ένα κείµενο µέσα από τις διαφορετικές οπτικές γωνίες αφήγησης και πρόσληψης και να προβληµατιστούν πάνω στην έννοια του «Άλλου», της διαφορετικότητας, γ/ να περάσουν σταδιακά από την ανάγνωση στην παραγωγή οι ίδιοι λογοτεχνικών κειµένων τα οποία θα τα συνδέσουν µε το κείµενο του Μπόρχες µε τη βοήθεια υπερσυνδέσµων, δηµιουργώντας έτσι ένα «ορατό πλέγµα διακειµενικότητας». Τέλος, ενθαρρύνονται να ερευνήσουν στο διαδίκτυο για να δουν τον τρόπο µε τον οποίο οι τέχνες συνοµιλούν µεταξύ τους, χρησιµοποιούν σύγχρονα δυναµικά µέσα όπως είναι το facebook ή το youtube αλλά και ανεβάζουν τα αποτελέσµατα της δουλειάς τους σε ιστότοπο εν είδει Λέσχης Ανάγνωση. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ: ηµιουργική γραφή, υπερσύνδεσµοι, λέσχη ανάγνωσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια του µαθήµατος της Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, το οποίο αποτελεί µάθηµα επιλογής στη Β Λυκείου, διαβάζουµε µέσα στην τάξη το διήγηµα του Χ.Λ.Μπόρχες, «Το σπίτι του Αστέριου», ως παράλληλο κείµενο στο διήγηµα του Φραντς Κάφκα, «Η σιωπή των Σειρήνων». Ολο το εγχείρηµα αποτελεί διδακτική πρόταση του διηγήµατος «Το σπίτι του Αστέριου» του Χ. Λ. Μπόρχες, στα πλαίσια του µαθήµατος επιλογής της Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στη Β Λυκείου. Μέσα από τη συγκεκριµένη διδασκαλία επιδιώκεται οι µαθητές να έρθουν σε επαφή µε το εµβληµατικό έργο του Χ. Λ. Μπόρχες και το µαγικό ρεαλισµό αλλά και να παράξουν δικό τους πρωτότυπο λογοτεχνικό κείµενο. Μέσα από οµαδοσυνεργατική µέθοδο και µε τη βοήθεια ηλεκτρονικών φύλλων εργασίας τα οποία είναι γραµµένα όχι µε ένα «κανονιστικό» αλλά µε έναν «λογοτεχνικότερο» τρόπο καθοδηγούνται α/ να συλλέξουν πληροφορίες από το διαδίκτυο, β/να εξοικειωθούν µε την «πολυφωνία» που εντοπίζεται σε ένα κείµενο µέσα από τις διαφορετικές οπτικές γωνίες αφήγησης και πρόσληψης και να προβληµατιστούν πάνω στην έννοια του «Άλλου», της διαφορετικότητας, γ/ να περάσουν σταδιακά από την ανάγνωση στην παραγωγή οι ίδιοι λογοτεχνικών κειµένων τα οποία θα τα συνδέσουν µε το κείµενο του Μπόρχες µε τη βοήθεια υπερσυνδέσµων, δηµιουργώντας έτσι ένα «ορατό πλέγµα διακειµενικότητας». Τέλος, ενθαρρύνονται να ερευνήσουν στο διαδίκτυο για να δουν τον τρόπο µε τον οποίο οι τέχνες συνοµιλούν µεταξύ τους, χρησιµοποιούν σύγχρονα δυναµικά µέσα όπως είναι το facebook ή το youtube αλλά και ανεβάζουν τα αποτελέσµατα της δουλειάς τους σε ιστότοπο εν είδει Λέσχης Ανάγνωση. Το παρακάτω σενάριο αποτελεί πρόταση διδασκαλίας και απευθύνεται σε µαθητές 16-17 ετών. Ε ΟΜΕΝΑ: ΤΑΞΗ: Β Λυκείου. ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ (Περιορισµένος αριθµός µαθητών). Ι ΑΚΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ: Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, Γλώσσα, Πληροφορική. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ: ύο υπολογιστές (ένας ανά οµάδα) διαδίκτυο, επεξεργαστής κειµένου, ένας προτζέκτορας ή dvd για προβολή ταινίας. (Συγκεκριµένα από το διαδίκτυο θα χρησιµοποιηθούν ιστότοποι, µηχανές αναζήτησης, Google, YouTube, Facebook). Κ. Γλέζου & Ν. Τζιµόπουλος (Επιµ.), Πρακτικά Εργασιών 6 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη», σ. 1-5 Σύρος, 6-8 Μαΐου 2011

2 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Το µάθηµα προσφέρεται για τη συνεργασία των καθηγητών Λογοτεχνίας και Πληροφορικής αλλά και για την εξοικείωση των µαθητών και µε άλλες τέχνες όπως κινηµατογράφο, µουσική, εικαστικά. ΙΑΡΚΕΙΑ: 5 ιδακτικές ώρες + 2 ώρες προβολή ταινίας. ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ: Οι µαθητές/τριες θα πρέπει να έχουν βασικές γνώσεις διαδικτύου, χειρισµού επεξεργασίας κειµένου και αγγλικών. ΣΚΟΠΟΙ Εξοικείωσή τους µε την terra incognita, την Ευρωπαϊκή λογοτεχνία και γνωριµία τους µε συγγραφείς «άγνωστους αγαπηµένους». Ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης και λογοτεχνικής καλλιέργειας. Χρήση των ΤΠΕ και αξιοποίηση των προσφερόµενων δυνατοτήτων τους στη διδασκαλία του µαθήµατος, µε την πλοήγησή τους σε αντίστοιχους ιστότοπους. Με αυτό τον τρόπο ο µαθητής αυτενεργεί αφού ασκείται στην επιλογή, στον έλεγχο και στην αποτελεσµατική χρήση της πληροφορίας και µαθαίνει. Αντίστοιχα, ο ρόλος του εκπαιδευτικού διαφοροποιείται καθώς από παρουσιαστής- παντογνώστης γίνεται ο διαµεσολαβητής, ο «αγωγός» σε µια προσπάθεια καθοδήγησης και αυτονόµησης των µαθητών να προσεγγίσουν τη γνώση βιωµατικά. Ενίσχυση της διαθεµατικότητας του µαθήµατος. Ανάδειξη του µαθήµατος σε εργαστήρι προβληµατισµού και διαλόγου γύρω από το λογοτεχνικό φαινόµενο και τη λειτουργία του. Ενθάρρυνση των µαθητών για µια ανοιχτή αντιµετώπιση των κειµένων, όπου θα λειτουργούν εκείνοι ως περισσότερο αυτοδύναµοι αναγνώστες παρά ως αποδέκτες διδασκαλίας. Εξέλιξη του µαθήµατος σε µια δυνάµει «Λέσχη Ανάγνωσης» όπου οι µαθητές πρωτίστως θα απολαµβάνουν και θα ερωτεύονται το λογοτεχνικό κείµενο αξιοποιώντας τη λογοτεχνική αλλά και τη βιωµατική τους κατά την ώρα της ανάγνωσης- εµπειρία. Χτίσιµο µαθητών- µελλοντικών αναγνωστών που πρωτίστως θα αναζητούν την απόλαυση στην ανάγνωση. Τέλος, προοπτικά, και µέσω της κατάργησης της δασκαλοκεντρικής, παραδοσιακής διδασκαλίας και της ενθάρρυνσης του µαθητή, πέρασµα από το µαθητή- αναγνώστη στο µαθητή µικρό συγγραφέα µέσω του παιγνιώδους χαρακτήρα που µπορεί να λάβει η διδασκαλία της λογοτεχνίας µέσω των ΤΠΕ. ΣΤΟΧΟΙ ύο επισηµάνσεις: 1. Για τις ανάγκες της παρακολούθησης της ανταποδοτικότητας του µαθήµατος, ήδη από την αρχή της χρονιάς οι µαθητές έχουν ενθαρρυνθεί να δηµιουργήσουν σε συνεργασία µε τους διδάσκοντες καθηγητές της Λογοτεχνίας και της Πληροφορικής, ένα blog το οποίο το έχουν βαφτίσει οι ίδιοι «Λέσχη Ανάγνωσης εις τας Ευρώπας». 2. Απαραίτητη προϋπόθεση για την διεξαγωγή του συγκεκριµένου µαθήµατος είναι να έχει προηγηθεί µια εισήγηση στο µαγικό ρεαλισµό. (Τι είναι, βασικοί εκπρόσωποι κλπ.) Το συγκεκριµένο σχέδιο διδασκαλίας στηρίζεται πάνω σε αυτό το προαπαιτούµενο και ακολουθεί ένα ύφος ανάλογο. Έτσι οι µαθητές: Έρχονται σε επαφή µε το λογοτεχνικό σύµπαν και το αντιλαµβάνονται ως τέτοιο του Χ.Λ.Μπόρχες. Βλέπουν πώς οι αρχαίοι µύθοι γίνονται αντικείµενο αναδιήγησης και επανασηµασιοδότησης (διόρθωσης κατά Μπρεχτ) - (έχει ήδη προηγηθεί µάθηµα πάνω στη µικρή µυθολογική πρόζα του Φραντς Κάφκα, Η Σιωπή των Σειρήνων). Προβληµατίζονται πάνω στην έννοια της διαφορετικότητας, του κοινωνικού αποκλεισµού και της ανεκτικότητας απέναντι στο «Άλλο». Εξοικειώνονται µε την έννοια της διακειµενικότητας και της συνοµιλίας των λογοτεχνικών κειµένων όχι µόνο µεταξύ τους αλλά και µε άλλα είδη τέχνης (π.χ.κινηµατογράφος, µουσική, εικαστικά). Ασκούνται οι ίδιοι στην παραγωγή λογοτεχνικού κειµένου συµµετέχοντας ενεργά στη δηµιουργία ενός ιστού κειµένων. Συνδέουν τις νέες τεχνολογίες µε τη λογοτεχνία τόσο λειτουργικά προκειµένου να αναζητήσουν, να δηµιουργήσουν οι ίδιοι στοιχεία όσο και για να παρουσιάσουν τα αποτελέσµατα της δουλειάς τους. www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 3 ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΑΣΤΕΡΙΟΥ 1 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Βρισκόµαστε σε µια Βιβλιοθήκη δαιδαλώδη (που άλλοι την ονοµάζουν ιαδίκτυο), που αποτελείται από άπειρο αριθµό στοών, τµηµάτων και εξαγωνικών αιθουσών. Αναζητάµε πληροφορίες για τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, κορυφαίο Αργεντινό συγγραφέα, φιλόσοφο, στοχαστή. Επιτέλους, µπροστά µας το τµήµα µε τις εγκυκλοπαίδειες. Πατάµε το σωστό δεσµό µε το µαγικό µας ποντίκι και να: τα φύλλα ζωντανεύουν. Μπροστά µας, ο Κύριος Μπόρχες. Τον κοιτάµε στα µάτια. Η εγκυκλοπαίδεια µε τ όνοµα, η Βίκυ των εγκυκλοπαιδειών, µας τον συστήνει: Χόρχε Λουίς Μπόρχες - Βικιπαίδεια Jorge Luis Borges Ας γράψουµε λίγα λόγια για µια µεγάλη ζωή. 200-250 λέξεις θα µας βοηθήσουν να τον να συστήσουµε στους συµµαθητές µας. Πίνακας 1: 1 ο φύλλο εργασίας για την 1 η οµάδα. Ο κύριος Μπόρχες µόλις µας διηγήθηκε µια ιστορία για ένα παιδί, τον Αστέριο. Μια ιστορία πολλές φορές έρχεται από παλιά, αλλά µε άλλο πρόσωπο. Ο κύριος Μπόρχες µάλιστα πιστεύει πως τα πάντα έχουν γραφτεί κι αρκεί µόνο να τα διαβάσουµε. Κάτι περασµένο και µακρινό θυµίζει και αυτή ιστορία. Έναν αρχαιοελληνικό µύθο ίσως? Πάµε στον τοµέα των µυθολογιών να ζωντανέψουµε το σωστό µύθο µε το ποντίκι µας. (Μη φοβάστε, θα διαβάσουµε τον µύθο στα νέα ελληνικά και όχι στα αρχαία). ΘΗΣΕΑΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ - THISEAS Γράφουµε το µύθο σε 200 250 λέξεις. Μοιραζόµαστε το µύθο µας µε την άλλη οµάδα. www.epyna.eu

4 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ Πίνακας 2: 2 ο φύλλο εργασίας για τη 2 η οµάδα Βρισκόµαστε ακόµα στη Βιβλιοθήκη του ιαδικτύου. Μπαίνουµε στον τοµέα της Βιβλιοθήκης του Μπουένος Άιρες. Χτυπάµε την πόρτα του ιευθυντή της, εν έτει 1955. «Περάστε», λέει µια φωνή. Στο βάθος, καθισµένος ο ιευθυντής, ένας τυφλός ηλικιωµένος κύριος ακουµπισµένος σε ένα µπαστούνι. Μα είναι ο κύριος Μπόρχες. «Ο Θεός, µε θαυµαστή ειρωνεία, µου δώρισε ταυτόχρονα, τα βιβλία και το σκοτάδι». Ο κύριος Μπόρχες, αντιµετωπίζει από τα νεανικά του χρόνια προβλήµατα όρασης που οφείλονται σε κληρονοµικότητα. Μέχρι τα 55 του χρόνια έχει τυφλωθεί παντελώς. Την ίδια χρονιά, διορίζεται διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Μπουένος Άιρες. Πώς είναι να χάνεις το φως σου; Κι αν το χάσεις, σταµατάς να βλέπεις? Ο κύριος Μπόρχες έχει µιαν απάντηση. Τη δίνει στο κείµενο «Το σπίτι του Αστέριου». ε µένουµε σε µια µονοδιάστατη οπτική γωνία, αλλά αναπτύσσουµε µια- θα λέγαµε- πανοραµική εσωτερική µατιά. εν παρατηρούµε από µία θέση. Πηγαίνουµε από την µια άκρη του δωµατίου στην άλλη. Μπαίνουµε µέσα σε όλους τους ανθρώπους. Τι άλλο είναι ο συγγραφέας, παρά ένας ερωτευµένος µε όλους τους άλλους; Σκεφτείτε: Ποιος είναι ο αφηγητής στο «Το σπίτι του Αστέριου»; Τι εικόνα και ποια συναισθήµατα µας δηµιουργεί για τον Αστέριο ο κύριος Μπόρχες µε αυτήν την αλλαγή; (Αφού λάβουµε υπ όψιν τις παραπάνω ερωτήσεις: Το «Άλλο» µπορεί να είναι οποιοσδήποτε. Ένας ξένος, ένας άνθρωπος µε ειδικές ανάγκες ή απλά κάποιος που δε γνωρίζουµε. 1. Ας µιλήσουµε σε α πρόσωπο για το φόβο µας µπροστά στο «Άλλο», το διαφορετικό, σε 200 λέξεις. Ας εκφράσουµε σκέψεις και συναισθήµατα. 2. Ας µιλήσουµε σε α πρόσωπο, σαν να είµαστε εµείς το «Άλλο» το διαφορετικό, πάλι σε 200 λέξεις. Ας εκφράσουµε σκέψεις και συναισθήµατα. Πίνακας 3: 3 ο φύλλο εργασίας (κοινό για τις 2 οµάδες). 2 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Είµαστε στη Βιβλιοθήκη του κύριου Μπόρχες. Βρισκόµαστε στην αίθουσα των λογοτεχνικών κατόπτρων. Εδώ το ένα κείµενο καθρεφτίζεται µέσα σε ένα άλλο. Φτιάχνουν µια άλλη, αχανή βιβλιοθήκη, ένα µυστηριώδη διακειµενικό γαλαξία. Κι όλο αυτό αντανακλάται στην άπειρη Βιβλιοθήκη του σύµπαντος. Που µε τη σειρά της αντανακλάται στη Βιβλιοθήκη του ιαδικτύου. Μπροστά µας «το σπίτι του Αστέριου». Μην ξεχνάµε ότι είναι πρόκειται για λαβύρινθο. Θυµηθείτε τι λέει ο Αστέριος για το σπίτι του: «Όλοι οι χώροι του σπιτιού επαναλαµβάνονται πολλές φορές, και κάθε µέρος είναι ένα άλλο µέρος». Σας έπιασε ίλιγγος? Ας πιάσουµε δουλειά για να ξεζαλιστούµε. Το σπίτι του Αστέριου είναι ένας λαβύρινθος. Μπορούµε να το κάνουµε κι εµείς να φαίνεται έτσι. Με αφόρµηση τη λέξη του κειµένου «Θησέας» ας γράψουµε µια ιστορία µαγικού ρεαλισµού των 200-250 λέξεων που αναδιηγείται το µύθο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αφήγηση να είναι σε α πρόσωπο. (Μπορούµε να ανατρέξουµε στη Βιβλιοθήκη του ιαδικτύου και στη µηχανή αναζήτησης Google για βοήθεια.) Το κείµενό µας θα το γράψουµε σε φύλλα Επεξεργαστή Κειµένου (Word). Στη συνέχεια θα το συνδέσουµε µε το «Σπίτι του www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 5 Αστέριου» µε τη µορφή υπερδεσµού. Πίνακας 4: 2 ο φύλλο εργασίας για την 1 η οµάδα. Είµαστε στη Βιβλιοθήκη του κύριου Μπόρχες. Βρισκόµαστε στην αίθουσα των λογοτεχνικών κατόπτρων. Εδώ το ένα κείµενο καθρεφτίζεται µέσα σε ένα άλλο. Φτιάχνουν µια άλλη, αχανή βιβλιοθήκη, ένα µυστηριώδη διακειµενικό γαλαξία. Κι όλο αυτό αντανακλάται στην άπειρη Βιβλιοθήκη του σύµπαντος. Που µε τη σειρά της αντανακλάται στη Βιβλιοθήκη του ιαδικτύου. Μπροστά µας «το σπίτι του Αστέριου». Μην ξεχνάµε ότι είναι πρόκειται για λαβύρινθο. Θυµηθείτε τι λέει ο Αστέριος για το σπίτι του: «Όλοι οι χώροι του σπιτιού επαναλαµβάνονται πολλές φορές, και κάθε µέρος είναι ένα άλλο µέρος». Σας έπιασε ίλιγγος? Ας πιάσουµε δουλειά για να ξεζαλιστούµε. Το σπίτι του Αστέριου είναι ένας λαβύρινθος. Μπορούµε να το κάνουµε κι εµείς να φαίνεται. Με αφόρµηση τη λέξη του κειµένου «Αριάδνη» ας γράψουµε µια ιστορία µαγικού ρεαλισµού των 200-250 λέξεων που αναδιηγείται το µύθο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αφήγηση να είναι σε α πρόσωπο. (Μπορούµε να ανατρέξουµε στη Βιβλιοθήκη του ιαδικτύου και στη µηχανή αναζήτησης Google για βοήθεια. Το κείµενό µας θα το γράψουµε σε φύλλα Επεξεργαστή Κειµένου. Word). Στη συνέχεια θα το συνδέσουµε µε το «Σπίτι του Αστέριου» µε τη µορφή υπερδεσµού. Αφού τελειώσουµε, διαβάζουµε το νέο κείµενο που προκύπτει και συζητάµε: Ο λαβύρινθος του Αστέριου µπορεί πράγµατι να γίνει ένας λαβύρινθος για τον αναγνώστη; Πώς συντελούν σε αυτό οι νέες τεχνολογίες ; Ο λαβύρινθος της λογοτεχνίας είναι υπαρκτός; Κείµενα συνοµιλούν µε άλλα κείµενα, καθρεφτίζουν άλλα κείµενα που γράφτηκαν στο παρελθόν ή επινοούν άλλα κείµενα που θα γραφτούν στο µέλλον; Ο κύριος Μπόρχες εκφράζει αυτό που ονοµάζουµε «µαγικό ρεαλισµό» όπου το παράδοξο είναι ενσωµατωµένο στην πραγµατικότητα, καθώς το µαγικό και το πραγµατικό συνταιριάζονται αρµονικά και δηµιουργούν µία οικεία εικόνα. Σας δηµιουργείται αυτή η αίσθηση από αυτό το µάθηµα; Πίνακας 5: 2 ο φύλλο εργασίας για την 1 η οµάδα 3 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Η ιστοσελίδα scribd είναι µια ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη. Πατώντας http://www.scribd.com/doc/7605490/ διαβάζουµε το διήγηµα του Μπόρχες «Η γραφή του Θεού».Αν κοιτάζαµε το κείµενο σε έναν καθρέφτη θα είχαµε ένα αντίθετο κείµενο, όπου το πάνω γίνεται κάτω, το σκοτάδι φως κλπ. Το κείµενο αρχίζει: «Το µπουντρούµι ήταν βαθύ και πέτρινο». Πώς θα ήταν το κείµενο αν άρχιζε µε το: «Ο θόλος ήταν ψηλός και γυάλινος»; Προσπαθήστε να γράψετε έτσι αντιθετικά τις 2 πρώτες παραγράφους. www.epyna.eu

6 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ Πίνακας 6: 3 ο φύλλο εργασίας για την 1 η οµάδα. Ο Γιώργος Παναγιωτίδης, έλληνας ποιητής και πεζογράφος στο µυθιστόρηµά του «Ερώτων και Αοράτων» χαρακτηρίζεται για έναν ιδιότυπο µαγικό ρεαλισµό. ιαβάζουµε στο blog του http://yiorgospanayiotidis.blogspot.com/2008/09/blog-post_537.html τα αποσπάσµατα α και β του µυθιστορήµατος. Προσπαθήστε να συνεχίσετε την ιστορία γράφοντας τις 2 επόµενες παραγράφους µαγικού ρεαλισµού. Πίνακας 7: 3 ο φύλλο εργασίας για τη 2 η οµάδα. 4 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Ο Μπόρχες έχει εµπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες. Στην πραγµατικότητα µας έδειξε έναν λαβύρινθο µέσα στον οποίο µας αρέσει να χανόµαστε. Αναζητούµε στη µηχανή αναζήτησης www.google.com εικόνες του Μπόρχες. Πώς απεικονίζεται ο συγγραφέας; Τι συµπεράσµατα βγάζουµε από αυτές τις απεικονίσεις; Τέλος, αναζητούµε στη ίδια µηχανή αναζήτησης πληροφορίες ή κείµενά του. Πίνακας 8: 4 ο φύλλο εργασίας για την 1 η οµάδα. Ο Μπόρχες έχει εµπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες. Στην πραγµατικότητα µας έδειξε έναν λαβύρινθο µέσα στον οποίο µας αρέσει να χανόµαστε. Ένας άλλος Αργεντινός καλλιτέχνης που άσκησε µεγάλη επιρροή µε τη µουσική του είναι ο Astor Piazzolla. Το 1965 οι δυο αυτοί καλλιτέχνες συνεργάστηκαν για την δηµιουργία ενός άλµπουµ µε το όνοµα El tango. Στο δεσµό http://www.themodernword.com/borges/borges_borges&piazzolla.html διαβάζουµε τα σχόλια του Piazzolla για τη µουσική του πάνω στο ποίηµα του Μπόρχες el tango. Πώς προσπάθησε ο Piazzolla να αποδώσει το νόηµα του ποιήµατος µουσικά;αναζητούµε στο www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 7 www.youtube.com τη µουσική του άλµπουµ. Τι συναισθήµατα σας προκαλεί η µουσική του Piazzolla; Πίνακας 9: 4 ο φύλλο εργασίας για τη 2 η οµάδα. 5 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (µε δυνατότητα αναπροσαρµογής του χρόνου) Φτιάχνουµε δική µας βάση δεδοµένων µε βιογραφία, εργογραφία, ενδεικτικά κείµενα, φωτογραφίες και µουσική και ό,τι άλλο υλικό έχουµε συγκεντρώσει και την ανεβάζουµε στο µπλογκ «Λέσχη Ανάγνωσης εις τας Ευρώπας» του µαθήµατος «Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία». Επίσης προσθέτουµε την εργασία µας πάνω στο διήγηµα «Το σπίτι του Αστέριου» µε τους υπερδεσµούς. Συλλέγουµε τα κείµενα, τις πληροφορίες και τις φωτογραφίες του Χ.Λ.Μπόρχες. Φτιάχνουµε οµάδα στο facebook την οποία παρακολουθούµε και ανανεώνουµε και µετά το πέρας του µαθήµατος. Πίνακας 10: 5 ο φύλλο εργασίας (κοινό και για τις 2 οµάδες). 6 Η - 7 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Τα κείµενα γεννούν άλλα κείµενα. Ο Ουµπέρτο Εκο έγραψε το «Όνοµα του Ρόδου» όπου αποτείνει φόρο τιµής στον Κύριο Μπόρχες, τοποθετώντας έναν τυφλό µοναχό ως διαχειριστή της δαιδαλώδους βιβλιοθήκης του µοναστηριού. Ας δούµε την ταινία που γυρίστηκε µε βάση αυτό το βιβλίο. Προβολή ταινίας «Το όνοµα του Ρόδου»- Ελεύθερη συζήτηση. www.epyna.eu

8 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η παραπάνω εργασία αποτελεί διδακτική πρόταση για τη διδασκαλία του µαθήµατος της Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, το οποίο αποτελεί µάθηµα επιλογής στη Β Λυκείου, κυρίως όµως αποτελεί πρόταση ένταξης της ηµιουργικής Γραφής στα σχολεία όπου οι µαθητές µπορούν να διαβάσουν λογοτεχνία και, παρακολουθώντας τα εργαλεία γραφής του λογοτέχνη µε έναν πιο ενεργητικό τρόπο, να αποπειραθούν να συγγράψουν οι ίδιοι κείµενα λογοτεχνικών αξιώσεων. Σε καµιά περίπτωση δεν υπάρχει η φιλοδοξία να γίνουν όλοι οι µαθητές λογοτέχνες. Υπάρχει όµως η ελπίδα και η επιδίωξη οι µαθητές να γίνουν πιστότεροι και φανατικότεροι αναγνώστες. Η εργασία επίσης προσπαθεί να κάνει χρήση των νέων λογοτεχνιών µε έναν πιο ζωντανό τρόπο, όχι χρησιµοποιώντας τες σα «δόλωµα» για τα παιδιά, αλλά βάζοντας τα να παίξουν, να γράψουν, να δηµιουργήσουν υπερδεσµούς. Πιστεύουµε ότι αποτελεί µια πρόταση η οποία ( ή µέρος της οποίας) θα µπορούσε να επεκταθεί ίσως όχι µόνο στο µάθηµα της Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας αλλά γενικότερα στο µάθηµα της Λογοτεχνίας στα σχολεία. Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η εργασία αυτή είναι αποτέλεσµα ερευνητικής διαδικασίας πάνω στη σύζευξη νέων τεχνολογιών και λογοτεχνίας και στη δυνατότητα αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών µε έναν ενεργητικότερο τρόπο. Εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια του µεταπτυχιακού προγράµµατος ηµιουργικής Γραφής του Πανεπιστηµίου υτικής Μακεδονίας και, λόγω του ότι η δηµιουργός της βρίσκεται σε εκπαιδευτική άδεια, δεν έχει δοκιµαστεί ακόµα στην τάξη. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Νικολαΐδου Σ., Γιακουµάτου Τ. (2001). ιαδίκτυο και ιδασκαλία, Αθήνα: Εκδόσεις Κέδρος. Ginsburg, Jane C. (1993). Copyright without Walls? Speculations on Literary Property in the Library of the Future. Representations, 1993, No.42, pp. 53-73. Grusin, R. (1994). What is an Electronic Author? Theory and the Technological Fallacy. Configurations, 1994, Vol. 2, No. 3, pp. 469-483. Ihab, H. (1987). The Postmodern Turn: Essays in Postmodern Theory and Culture, Ohio State University. Jacobson, R. (1998). οκίµια για τη γλώσσα της λογοτεχνίας, Αθήνα: Εκδόσεις Εστία. Kernan, A. (2001). Ο θάνατος της λογοτεχνίας, Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη. Landow, G. P. (1997). Hypertext 2.0: The Convergence of Contemporary Critical Theory and Technology, Baltimore: Johns Hopkins University Press. Lanham, R. (1993). The Electronic Word: Democracy, Technology, and the Arts, Chicago: Chicago University Press. Miall, D.S. (1990). Readers' Responses to Narrative: Evaluating, Relating, Anticipating. Poetics, 1990, 19, pp. 323-339. Miall D.S. (1989). Beyond the Schema Given: Affective Comprehension of Literary Narratives, Cognition and Emotion, 1989, 3, pp.55-78. Miall D.S., Kuiken D. (1994). Beyond Text Theory: Understanding Literary Response, Discourse Processes, (1994), 17, pp.337-352. Rodowick, D.N. (1995). Audiovisual Culture and Interdisciplinary Knowledge, New Literary History, 1995, Vol.26, No 1, pp.111-121. Yellowees-Douglas J. (1994). Tell Me When to Stop: Closure and Indeterminacy in Interactive Narratives, in G. Landow (ed.), Hyper/ Text/ Theory. Baltimore: University Press. www.e-diktyo.eu