«Εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying)

«Εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying)

Τι είναι εκφοβισμός; η επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που προέρχεται είτε από ένα μεμονωμένο άτομο είτε από μία ομάδα που απειλεί και ηθελημένα πληγώνει ή εκφοβίζει ένα άλλο άτομο ή μία άλλη ομάδα, με σκοπό να τους προκαλέσει σωματικό ή ψυχικό πόνο.

Πώς εκδηλώνεται χειρονομίες, σπρωξιές, ξυλοδαρμούς, μπουνιές, χτυπήματα βρισιές, προσβολές, απειλές και κοροϊδίες καταστροφή προσωπικών αντικειμένων και κλοπές αποκλεισμό και απομόνωση από παρέες, ομαδικά παιχνίδια και κοινωνικές δραστηριότητες με απειλητικά μηνύματα στο κινητό ή στο e-mail σου

Μορφές σχολικού εκφοβισμού Σωματική βία Λεκτική βία Ψυχολογική βία Ρατσιστικός εκφοβισμός Ηλεκτρονική βία Σεξουαλική βία Οπτική βία

Συχνότητα του φαινομένου στο Γυμνάσιο Το 10%-15% των μαθητών πέφτει θύμα διαφόρων μορφών βίας στο σχολείο. Οι μαθητές που ασκούν βία υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 5% του συνόλου των μαθητών. Τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας, σε αναλογία 3 προς 1. Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο ενώ στο λύκειο μειώνονται. Οι μισοί από τους μαθητές θύματα βίας δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός. Ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους τους και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.

Ο κύκλος του Εκφοβισμού (Bullying Circle) Διαφορετικοί Ρόλοι στο σχολικό εκφοβισμό

ΟΙ ΡΟΛΟΙ: ο θύτης, το θύμα και οι παριστάμενοι Ο ΘΥΤΗΣ ΤΟ ΘΥΜΑ ΟΙ ΠΑΡΙΣΤΑΜΕΝΟΙ

Μορφές θύτη («BULLY») Επιθετικός θύτης: αυτός που εκδηλώνει σωματική επίθεση (είτε ως μεμονωμένο άτομο είτε ως ομάδα). Φοβισμένος θύτης: αυτός που συμμετέχει, «στρατολογείται» σε ομάδα εκφοβισμού λόγω εκφοβισμού που είχε υποστεί ο ίδιος. Θύτης-θύμα: εκείνος που έχει υπάρξει θύμα εκφοβισμού στο σπίτι και λειτουργεί ως θύτης στο σχολείο.

Μορφές θύματος («VICTIM») Παθητικό θύμα: αυτός που είναι μοναχικός, ευαίσθητος, με μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες, χωρίς ικανότητα αυτοπροστασίας, με ελάχιστους φίλους που μπορούν να τον υποστηρίξουν, που δείχνει ευάλωτος και τρωτός. Προκλητικό θύμα: αυτός που είναι ευέξαπτος και προκαλείται εύκολα, παρορμητικός, επιζητά την προσοχή των άλλων παρενοχλώντας το θύτη, στοχοποιείται ο ίδιος, αλλά δεν μπορεί να αμυνθεί. Αυτά τα θύματα κινδυνεύουν να γίνουν και οι ίδιοι θύτες. Θύμα που επιζητά την προσοχή των άλλων: αυτός που διαθέτει καλές κοινωνικές δεξιότητες, αλλά διεκδικεί τη φήμη του θύματος.

Αίτια δημιουργίας του ρόλου του θύτη, «για ποιους λόγους ένας μαθητής αναπτύσσει βίαιες συμπεριφορές;» νιώθει ότι έχει τον έλεγχο και ότι είναι δυνατός, αισθάνεται καλά για τον εαυτό του, επιζητά την προσοχή των άλλων, υλικά αγαθά, φίλους, δείχνει σπουδαίος μπροστά στους άλλους, νιώθει δημοφιλής, δείχνει έξυπνος ή μεγάλος, βλέπει και επιλέγει έναν εύκολο στόχο κάνει πλάκα, ζηλεύει εξαναγκάζεται ή δέχεται πιέσεις από την παρέα/ομάδα, έχει υπάρξει ο ίδιος θύμα εκφοβισμού,

Αίτια δημιουργίας του ρόλου του θύματος, «για ποιους λόγους ένας μαθητής δέχεται βίαιες συμπεριφορές;» Είναι άτομα που δύσκολα υπερασπίζονται τον εαυτό τους, Ήσυχα και ευαίσθητα, Εσωστρεφή και μοναχικά, Με χαμηλή αυτοεκτίμηση, Περισσότερο ανασφαλή από τους άλλους μαθητές.

Γιατί πρέπει να απαντάμε στον σχολικό εκφοβισμό; Ο εκφοβισμός (bullying) πληγώνει! Κανείς δεν αξίζει να είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να αντιμετωπίζεται με σεβασμό. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να νιώθει ευτυχισμένος και ασφαλής. Οι επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού μπορεί να είναι μακροχρόνιες για το θύμα (π.χ. χαμηλή αυτοεκτίμηση, μη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του). Ο εκφοβισμός δείχνει έλλειψη ενσυναίσθησης και σεβασμού των συναισθημάτων των άλλων.

Οι επιπτώσεις στο: 1.Θύμα ψυχοσωματικά κοινωνικά κοιλιακό άλγος πονοκέφαλος δυσκολία στον ύπνο άγχος κρίσεις πανικού αυτοτραυματισμοί χαμηλή αυτοεκτίμηση κοινωνική απομόνωση μειωμένη αυτοπεποίθηση χαμηλή αυτοεικόνα ενοχές απόσυρση απογοήτευση κλάμα κατάθλιψη απόπειρες αυτοκτονίας σχολική άρνηση αδικαιολόγητες απουσίες σχολική αποτυχία έλλειψη συγκέντρωσης στην τάξη πτώση στις μαθησιακές επιδόσεις αποχή από οικογενειακές δραστηριότητες μειωμένη όρεξη

Οι επιπτώσεις στο: 2.Θύτη αντικοινωνική συμπεριφορά επίμονες επαναλαμβανόμενες επιθετικές αντιδράσεις διαταραχές της διαγωγής παραβατική συμπεριφορά 35-40% αυτών που είχαν επιδείξει συμπεριφορά εκφοβισμού στα μαθητικά τους χρόνια έφτασαν να έχουν κατηγορηθεί για αξιόποινες πράξεις έως τα 24 τους χρόνια

Οι επιπτώσεις στον: 3.Παρατηρητή έλλειψη αυτοπεποίθησης/αδυναμία αντιπαράθεσης παθητική αποδοχή της βίας φόβος για περαιτέρω βία ή τιμωρία από τους μεγάλους, σύγχυση, απόγνωση, άγχος πανικός πεποίθηση ότι η παρέμβαση ενός ενήλικα δε θα είναι αποτελεσματική, αίσθημα μοναξιάς φόβος πεποίθηση ότι αν συζητηθεί το πρόβλημα με έναν ενήλικα, θα εισπράξουν περισσότερη βία από τους θύτες

«Ο εκφοβισμός δεν αφορά και δεν επηρεάζει ΜΟΝΟ το θύτη και το θύμα- ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ ΟΛΟΥΣ»

Τρόποι πρόληψης: Σε επίπεδο σχολείου/εκπαιδευτικοί αύξηση της επίβλεψης του σχολικού χώρου ευαισθητοποίηση και συνεργασία με τους γονείς, προκειμένου να σταματήσει ο κύκλος αναπαραγωγής και ενθάρρυνσης της ενδοσχολικής βίας Μιλήστε στο παιδί που εκφοβίζεται και ακούστε με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να σας πει. Εξακριβώστε αν υπάρχει ομάδα παιδιών η οποία ενθαρρύνει ή/και υποστηρίζει το παιδί που εκφοβίζει Οδηγήστε το παιδί που εκφοβίζει στο γραφείο του Διευθυντή και συζητήστε σοβαρά μαζί του για το περιστατικό. Υποστηρίξτε το παιδί που εκφοβίζεται σε συνεργασία με τον Διευθυντή

Τρόποι πρόληψης: Σε επίπεδο τάξης Προσδιορίστε ποιοι συμμαθητές σας ήταν παρόντες στο περιστατικό εκφοβισμού Ξεκαθαρίστε αν συμμετείχαν ως ουδέτεροι παρατηρητές ή αν ενθάρρυναν το παιδί που εκφοβίζει Συζητήστε μαζί τους για το ποια θα ήταν η κατάλληλη συμπεριφορά σε μια τέτοια περίπτωση Συζητήστε σχετικά με το τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει για να αποφευχθεί ο εκφοβισμός και να εξασφαλίσουν ένα ασφαλές περιβάλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για τους συμμαθητές τους Η προσέγγιση που δεν εστιάζει στο φταίξιμο Προσεγγίσεις υποστήριξης μεταξύ των συνομηλίκων

Ο ρόλος των γονέων Να προσέξουν ασυνήθιστες συμπεριφορές στο παιδί τους (π.χ. να μη θέλει να πάει σχολείο, να νιώθει συχνά άρρωστο, να μην τα πηγαίνει καλά στο σχολείο), Να έχουν πάντα ενεργό ρόλο στη σχολική ζωή του παιδιού τους. Να συζητούν μαζί του για την καθημερινότητά του, για τους φίλους του κ.τ.λ. Να ακούν το παιδί τους χωρίς να θυμώνουν ή να εκνευρίζονται. Να βάλουν δηλαδή στην άκρη τα δικά τους συναισθήματα και να προσπαθήσουν να ακούσουν αυτό που τους λέει το παιδί τους. Στη συνέχεια να δώσουν στο παιδί τους να καταλάβει ότι το έχουν ακούσει. Να σημειώνουν πράγματα που τους λέει το παιδί τους και τα θεωρούν σημαντικά.

«Αν κρατάς ουδέτερη στάση σε περιπτώσεις αδικίας, έχεις επιλέξει να πάρεις το μέρος του καταπιεστή» είχε διακηρύξει ο Desmond Tutu και γι αυτό ακριβώς το λόγο είναι τόσο σημαντικό για τον καθένα από εμάς να λάβουμε δράση τώρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού.

ΧΡΗΣΙΜΑ LINKS http://www.antibullying.gr/ http://paratiritirio.minedu.gov.gr/ http://www.e-abc.eu/gr/ http://www.antibullyingnetwork.gr/ http://www.epsype.gr/index.php/el/

Ξενόγλωσσες ιστοσελίδες για τον εκφοβισμό και τη βία στο σχολείο http://stopbullyingnow.com/ http://www.bullystoppers.com/ http://www.pacerkidsagainstbullying.org/ http://www.stopbullying.org/ http://www.stopbullying.gov/ http://www.42explore2.com/bully.htm http://www.educationworld.com/a_special/bully.shtml www.bullyingnoway.com.au/