Αναπτυξιακή Προσέγγιση της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας

Transcript

1 Αναπτυξιακή Προσέγγιση της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Η ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Δρ Αννα Κ. Τουλουμάκου Μεταδιδακτορική Υπότροφος (ΙΚΥ), ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Αθηνών Επ. Συνεργάτης, Κέντρο SKOPE, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδη Με ευχαριστίες στις Δρ Αδαμοπούλου

2 Ακαδημαϊκά & Διοικητικά Θέματα! E- class: Αναπτυξιακή προσέγγιση της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (600317)! Επικοινωνία μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου!

3 Διαλέξεις 7-9 Ομάδα 3: Διαφορετικότητα στη μάθηση! Μάθημα 1. Διαφορετικότητα και ιδιαιτερότητα: είδη και δεδομένα! Μαθημα 2. Εκπαιδευτική Πολιτική Ε.Ε.Α, Μοντέλα Παρέμβασης και Ενσωμάτωσης! Μαθημα 3. Εκφοβισμός

4 ! Η επιθετική συμπεριφορά υποδηλώνει την πρόθεση να πληγώσει ένα άλλο άτομο! Σωματική! Αμεση λεκτική! Εμμεση! Η διερευνητική επιθετικότητα μέχρι 2 χρονών! Η σωματική επιθετική συμπεριφορά μειώνεται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας! Η έμμεση επιθετική συμπεριφορά αυξάνεται με την ηλικία

5 ! Στη δεκαετία του 90 κυριαρχούσε η αντίληψη ότι τα παιδιά που είναι επιθετικά δεν έχουν την ικανότητα να λύνουν τα διαπροσωπικά τους προβλήματα! Αυτή η αντίληψη έχει αμφισβητηθεί πρόσφατα. Η επιθετική συμπεριφορά θεωρείται μια φυσιολογική συμπεριφορά στην ανάπτυξη των παιδιών! Για μερικά παιδιά υψηλά επίπεδα επιθετικότητας, που μπορεί να είναι σταθερά διαχρονικά και δεν αντιμετωπίζονται μπορεί να συνεχιστούν και να αυξηθούν κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων.

6 Σύγκρουση διαδικασία ανάπτυξης όχι απαραίτητα αποκλίνουσα Προσχολική ηλικία! Κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, κλονίζοντας τον γνωστικό εγωκεντρισμό του και βοηθώντας το να λάβει υπόψη του τους άλλους (Ross & Conant, 1993) Σχολική ηλικία! Κοινωνική αλληλεπίδραση, εξάσκηση στην εύρεση λύσεων (Ross, 1993) Εφηβική ηλικία! Προσδιορισμός ταυτότητας μέσα από τις κοινωνικές σχέσεις (Smetana, Campione-Barr, & Metzger, 2006)! Προσωρινή εμπλοκή σε επιθετικές μορφές συμπεριφοράς οι οποίες μειώνονται με την ενηλικίωση (Moffit, 1993)

7 Στο σχολείο παρατηρούνται... Επιθετική συμπεριφορά Βίαιη συμπεριφορά Εκφοβισμός

8 ! Είναι εμπρόθετη με στόχο την πρόκληση (ακραίας) βλάβης! Μεμονωμένο ή μη γεγονός! Μπορεί να έχει νομικές συνέπειες! Συνδέεται με συμπεριφορές στο σχολείο που χαρακτηρίζονται και ως υψηλής επικινδυνότητας, αντικοινωνικές, εγκληματικές ή παραβατικές (Adams, 2000; Furlong & Morisson, 2000; Smith, 2003)! Βανδαλισμοί και καταστροφή περιουσίας του σχολείου! Αμεση (σωματική ή λεκτική) ή έμμεση/σχεσιακή

9

10 ! Ως εκφοβισμός (bullying) χαρακτηρίζεται η ανεπιθύμητη επιθετική συμπεριφορά μεταξύ μαθητών στο σχολείο η οποία! έχει την πρόθεση να προκαλέσει ανησυχία ή κακό σε έναν ή περισσότερους μαθητές,! εμπεριέχει μία πραγματική ή αντιληπτή ανισορροπία δυνάμεων - το θύμα δυσκολευέται να υπερασπίσει τον εαυτό του λόγω σωματικής ή ψυχολογικής αδυναμίας σε σχέση με το δράστη, και! συνήθως συμβαίνει επανειλημμένα στην πάροδο του χρόνου (Limber, 2002; Nansel et al., 2001; Olweus, 1993)

11 ! Σωματικός εκφοβισμός χτυπήματα, σπρωξίματα! Λεκτικός εκφοβισμός πειράγματα, απειλές, βρισιές, προσβολές! Εμμεσος/σχεσιακός (ψυχολογικός εκφοβισμός) διασπορά κακόφημων διαδόσεων κοινωνικός αποκλεισμός επηρεασμός άλλων ατόμων για να πειράξουν κάποιον άλλον! Ηλεκτρονικός εκφοβισμός Αποστολή προσβλητικών μύνημάτων στο κινητό τηλέφωνο ή στο διαδίκτυο (ηλεκτρονική αλληλογραφία, chat rooms)

12 Εκφοβισμός ή επιθετική συμπεριφορά;! Η επιθετική και η βίαιη συμπεριφορά στο σχολικό πλαίσιο δεν θεωρείται απαραίτητα εκφοβισμός! Εντούτοις ο εκφοβισμός μπορεί να είναι έκφραση επιθετικής ή βίαιης συμπεριφοράς στο σχολείο Εκφοβισμός ή πείραγμα;! Δεν μιλάμε για εκφοβισμό όταν αποτελεί μέρος ενός φιλικού παιχνιδιού (πείραγμα- teasing) (Olweus, 2007)

13 Χαρακτηριστικά Ατομικά Γενετικοί Νευροβιολογικοί Σωματικοί Γνωστικοί Συναισθηματικοί Ατομικοί Συστημικοί Πλαίσιο Ομάδα συνομηλίκων Οικογένεια Σχολείο τάξη Ευρύτερη κοινωνία Οι παραπάνω παράγοντες αλληλεπιδρούν ως ένα δυναμικό σύστημα σε όλη την πορεία της ανάπτυξης του παιδιού (Υφαντή, 2012)

14 ! Ο εκφοβισμός έχει καταγραφεί σε παιδιά από την προνηπιακή ηλικία (Alsaker & Valkanover, 2001)! Ο σωματικός εκφοβισμός αυξάνεται κατά την παιδική και προ- εφηβική ηλικία (Nansel et al., 2001)! Στη μέση της εφηβείας γίνεται λιγότερο αποδεκτός ο σωματικός εκφοβισμός και πιο αποδεκτές ψυχολογικές τακτικές όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός και η διάδοση φημών (Archer & Coyne, 2005)! Η εφηβεία και η έναρξη των ρομαντικών σχέσεων κατά την αρχική και μέση εφηβική ηλικία φέρνουν νέες μορφές εκφοβισμού, όπως η σεξουαλική παρενόχληση μεταξύ των δύο φύλων (Pepler et al., 2001) και την παρενόχληση ομοφυλόφιλων νέων (Savin-Williams, 2004)

15 ! Ο εκφοβισμός αφορά μεγάλο αριθμό παιδιών και νέων από όλα τα κοινωνικό- οικονομικά στρώματα και σε διαφορετικές περιοχές! Ο τρόπος εκδήλωσης του μπορεί να διαφέρει στην κάθε κοινότητα και σχολείο (Swearer, 2010)! Τα αγόρια είναι πιο πιθανό από τα κορίτσια να αναφέρουν ότι εκφοβίζονται σωματικά από τους συνομιλήκους τους και τα κορίτσια είναι πιο πιθανό από τα αγόρια να αναφέρουν ότι είναι στόχοι διασποράς φημών και σεξουαλικών σχολίων! Τα κορίτσια αναφέρουν ότι εκφοβίζονται από αγόρια και κορίτσια, ενώ τα αγόρια αναφέρουν ότι πρωτίστως εκφοβίζονται από άλλα αγόρια! Τα παιδιά και οι νέοι με αναπηρίες και οι νέοι που εκφράζουν μια διαφορετικότητα στις σεξουαλικές τους προτιμήσεις ή που γίνονται αντιληπτά κατά αυτόν τον τρόπο μπορεί να διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο να παρενοχληθούν από τους συνομηλίκους τους (Nansel et al., 2001; Olweus, 1993; Rigby, 2002; Τσιάντης & Ασημόπουλος, 2010)

16 ! Παρορμητικοί και ευέξαπτοι! Χρειάζονται να αισθάνονται ισχυροί, ότι έχουν τον έλεγχο! Πιστέουν ότι είναι ανώτεροι από τους άλλους! Ικανοποιούνται προκαλώντας τραυματισμό και ταλαιπωρία στους άλλους! Θέλουν την προσοχή! Δεν έχουν τύψεις! Νιώθουν ότι τα θύματα έχουν προκαλέσει την επίθεση και ότι αξίζουν τις συνέπειες! Αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη για τη συμπεριφορά τους

17 ! Μοναχικοί, κλαίνε εύκολα, και έχουν δυσκολία στις κοινωνικές τους δεξιότητες! Ντροπαλοί, ευαίσθητοι, ανασφαλείς! Λυπημένοι, νευρικοί, επιφυλακτικοί! Υποφέρουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση (καμιά φορά και κατάθλιψη)! Δεν υπερασπίζουν τους εαυτούς τους και δεν έχουν πολλούς φίλους Juvonen, J. & Graham. (2001). Peer harassment in school: The plight of the vulnerable and victimized. New York, NY: Guilford Press.

18 Επηρεάζονται αρνητικά όταν συμβαίνει ο εκφοβισμός: a) Γίνονται ανήσυχοι, νευρικοί και φοβούνται περισσότερο b) Μπορούν να ακολουθήσουν- μιμηθούν το παράδειγμα ενός θύτη, συμβάλλοντας στην θυματοποίηση ενός άλλου μαθητή c) Αν δεν βλέπουν αρνητικές συνέπειες για τον θύτη είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν επιθετικότητα στο μέλλον και οι ίδιοι

19 Οι Ρόλοι των Συμμετεχόντων O μαθητής που εκφοβίζει Ο μαθητής- μάρτυρας Ο μαθητής που εκφοβίζεται

20 Βιβλιογραφία! Διαφάνειες παρουσίασης! Αρθρα και πηγές στο e- class

21 Ευχαριστώ