ΕΝΑΡΧΗ ΗΝ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ Παναγιώτης Α. Σίσκος Καθηγητής Χηµείας Περιβάλλοντος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σώµα Οµότιµων Καθηγητών, Αθήνα, 14.03.2011 1
Περιεχόµενα 1 Εισαγωγικά 3 Ενέργεια 4 Περιβάλλον 2Οικονοµία 5 Τρόποι αντιµετωπίσεως των παγκοσµίων προβληµάτων 2
1.ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 3
ΟΡΙΣΜΟΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Eνέργεια είναι: τοφυσικό µέγεθος που προκαλεί τις διάφορες µεταβολές στον υλικό κόσµο ή η δύναµη που παράγει κίνηση, θερµότητα κλπ, π.χ. πηγές ενέργειας. 4
5
2 ΕΝΕΡΓΕΙΑ 6
Η γένεση της ενέργειας και είδη ενέργειας 7
8
9
10
11
12
Κινητήρας Diesel 13
14
Πετρέλαιο 15
16
17
18
19
Ηλεκτρικήενέργεια 20
21
22
ΤΑΤΡΙΑ 20% ΓΙΑ ΤΟ 2020 20% Εξοικονόµηση ενέργειας 20% Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας 20% Λιγότερες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα Και 10% βιοκαύσιµα 23
Πίνακας: Ισοζύγιο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα Είδος ΑΠΕ Συµµετοχή, % Αιολική 77,70 Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα 11,07 Βιοµάζα 8,23 Φωτοβολταϊκά 2,03 Γεωθερµία 1,01 24
ΑνανεώσιµεςΠηγές Ενέργειας 25
3 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Παγκόσµιαπεριβαλλοντικά προβλήµατα: Κλιµατική αλλαγή, στρώµα όζοντος, όξινη βροχή Αστικοβιοµηχανική ρύπανση 26
3.1 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Το 1992 υπογράφτηκε η πρώτη διεθνής συνθήκη. Σκοπός (άρθρο 2): «να επιτευχθεί η σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων αερίων του θερµοκηπίου στην ατµόσφαιρα σε ένα επίπεδο που θα προλαµβάνει επικίνδυνες ανθρωπινες επεµβάσεις στο κλίµα. Στη συνθήκη πλαίσιοοι χώρες ταξινοµούνται σε τρεις κατηγορίες: Μέχρι σήµερα την έχουν επικυρώσει 189 χώρες Μέχρι σήµερα αρνούνται να το επικυρώσουν οι ΗΠΑ και η Κίνα και η Ινδία. 27
ΗΤρίτη συνδιάσκεψη των συµβαλλόµενων µερών (COP3)πραγµατοποιήθηκε στο Kyotoτο 1997 και κατέληξε στο λεγόµενο «Πρωτόκολλο του Kyoto». Ορίζονταιτα αέρια του θερµοκηπίου (CO2, CH4, N2O, SF6, PFCs, HFCs) Οι µειώσεις υπολογίζονται σύµφωνα µε τις εκποµπές του έτους 1990 και πρέπει να επιτευχθούν την περίοδο 2008 2012. Καθορίζονται τρεις ευέλικτοι µηχανισµοί, οι οποίοι µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να επιτευχθεί η µείωση των εκποµπών κατά οικονοµικά αποδοτικό τρόπο. 28
ιαλύτες 0.1% Βιοµηχανικές διεργασίες 10.3% Γεωργία 8.7% Απόβλητα 2.4% Ενέργεια 78.5% 29
3.2 Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) η προώθηση της χρήσης φυσικού αέρίουσε όλους τους τοµείς η εξοικονόµηση ενέργειας, ο εκσυγχρονισµός του συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής και η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας. Αποτελεσµατικήενσωµάτωσητων νέων περιβαλλοντικά φιλικών ενεργειακών τεχνολογιών για την ορθολογική χρήση της ενέργειας, Προώθησητης προοδευτικής υποκατάστασης των συµβατικών ενεργειακών πηγών και Μείωσητης ενεργειακής έντασης παραγωγής προϊόντων. 30
3.3 Εξοικονόµηση ενέργειας: Εφαρµογή της οδηγίας 2002/91/ΕΚ, ενεργειακή συµπεριφορά των κτιρίων : χρήση µη- ενεργειοβόρων λαµπτήρων, διάδοση των ηλιακών συστηµάτων (ηλιακοί θερµοσίφωνες, φωτοβολταϊκά κλπ.), αύξηση της χρήσης φυσικού αερίου στον κτιριακό τοµέα, βελτίωση των µονώσεων, έλεγχος της τακτικής συντήρησης λεβήτων κεντρικής θέρµανσης χρήση ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρικών συσκευών ευαισθητοποίηση των πολιτών στα θέµατα εξοικονόµησης ενέργειας και ΑΠΕ όσο και οικονοµική ενίσχυση των σχετικών ενεργειακών 31 τεχνολογιών.
Βιοµηχανία Οι ενεργειοβόροι βιοµηχανικοί κλάδοι συµµετέχουν υποχρεωτικά στο Ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας ικαιωµάτων Εκποµπών (Οδηγία 2003/87/ΕΚ). - εν υπάρχουν µεγάλα περιθώρια να ζητηθούν περαιτέρω µειώσεις των εκποµπών µε πρόσθετα µέτρα. Για τους βιοµηχανικούς και βιοτεχνικούς απαιτείται η ευρεία εισαγωγή και χρήση του φυσικού αερίου, καθώς και συστηµατικές παρεµβάσεις για την εξοικονόµηση ενέργειας κατά την παραγωγή προϊόντων. 32
Γεωργία ασοπονία Μέσω της δάσωσης και αναδάσωσης εκτάσεων, της προστασίας και αναβάθµισης των δασών, της ορθολογικής χρήσης συνθετικών λιπασµάτων και των βελτιώσεων στη διαχείριση των ζωικών αποβλήτων. Εµπλουτισµός της οργανικής ουσίας των εδαφών µέσω της εφαρµογής φιλικών προς το περιβάλλον γεωργικών πρακτικών. Εδαφοβελτιωτικό, compost. Αύξηση της καλλιέργειας ενεργειακών φυτών για παραγωγή βιοκαυσίµων κλπ. 33
Μεταφορές - Ο αριθµός των αυτοκινήτων δυστυχώς αυξάνεται σηµαντικά. 100.000 ετησίως Το ΥΠΕΧΩ Ε προωθεί τα µεταφορικά µέσα σταθερής τροχιάς και κυρίως το Μετρό, µε σηµαντικές επεκτάσεις του δικτύου και των σταθµών. Συµµετοχή των βιοκαυσίµωνστις µεταφορές για 10% στη συνολική κατανάλωση βενζίνης και πετρελαίου µέχρι το 2020. Μεσο- µακροπρόθεσµα µέτρα αποθάρρυνσης της χρήσης του ΙΧ στα αστικά κέντρα. Αναµένονται οι αποφάσεις της Ε.Ε. γιατη µείωση του φόρου ειδικής κατανάλωσης των νέων επιβατικών οχηµάτων. 34
Αναµενόµενη µείωση από υλοποίηση νέων προτεινώµενων µέτρων 90 83 k t C O 2 e q 80 70 60 50 40 30 25 35 68 60 38 Στόχος 2010 Στόχος 2015 20 13 17 10 0 Ανανέωση στόλου Ε Χ Προώθηση σιδηροδροµικών µεταφορών Συστηµα διαχείρησης ζωικών αποβλήτων Απαγόρευση καύσης γεωργικών υπολειµµάτων 35
ΜεταφορικάΜέσα 36
37
Μεταφορικά Μέσα 38
39
40
41
42
43
44
4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 45
46
47
48
49
5 ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ 50
51
52
ΠΡΑΣΙΝΗΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ : 10 ΤΡΟΠΟΙ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΛΗΣ Αντικατάστασηκοινών λαµπτήρωναπό λαµπτήρες χαµηλής κατανάλωσης. Χρήση ανεµιστήρα αντί κλιµατιστικού όσο και όπου µπορούµε. Αγορά ηλεκτρικών συσκευώνενεργειακής κλάσης Α (ενεργειακά αποδοτικότερες). Χρήση ηλιακού θερµοσίφωνα Βελτίωση της µόνωσηςστα υπάρχοντα κτίρια και εξαρχής σωστή εγκατάσταση. Κλείσιµο συσκευών από κεντρικό διακόπτη (όχι κατάσταση stand by) Σβήσιµο των φώτων όταν δεν τα χρειαζόµαστε. Περιορισµό των πλαστικών συσκευασιώνκαι προϊόντων µιας χρήσης Χρήση των µέσων µαζικής µεταφοράςκαι του ποδηλάτουαντί της αυτοκίνησης 53 Συµµετοχή στα προγράµµατα ανακύκλωσης όπου υπάρχουν.
54
55
Πίνακας: Οικολογικό αποτύπωµα του Έλληνα ιπλάσιο από το µέσω παγκόσµιο αποτύπωµα Φυσικοί πόροι Ποσότητα Πόσιµο νερό 120 λίτρα / ηµέρα Συνολικό νερό 8 κυβικά µέτρα /ηµέρα Ενέργεια + 2,4 % ετησίως Έδαφος 60 στρέµµατα παραγωγικής έκτασης Κατοικία 35 τετραγωνικά µέτρα Σκουπίδια 1 κιλό / ηµέρα Αέριοι Ρύποι 1 κιλό / ηµέρα ιοξείδιο του άνθρακα 20 κιλά/ ηµέρα Αυτοκίνητα 0,5 Αυτοκίνητα / άτοµο Πηγή: Έκθεση ζωντανός πλανήτης 56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ 68