ΑΚΡΟΠΟΛΗ H Ακρόπολη Αθηνών εύναι ϋνασ βραχώδησ λόφοσ ύψουσ 156 μ. από την επιφϊνεια τησ θϊλαςςασ και 70 μ. περύπου από το επύπεδο τησ πόλησ τησ Αθόνασ. Η κορυφό του ϋχει ςχόμα τραπεζοειδϋσ, μόκουσ 300 μ. και μϋγιςτου πλϊτουσ 150 μ. Ο λόφοσ εύναι απρόςιτοσ απ όλεσ τισ πλευρϋσ εκτόσ τησ δυτικόσ, όπου και βρύςκεται η οχυρό εύςοδοσ, η διακοςμημϋνη με τα λαμπρϊ Προπύλαια. Διαπιςτώθηκε ότι ο λόφοσ όταν κατοικημϋνοσ από την 3η χιλιετύα π. Φ. Από τον 6ο αι. π. Φ. ϊρχιςαν να χτύζονται πϊνω ς αυτόν τα ιερϊ των Αθηναύων, όπωσ το Εκατόμπεδον κ.ϊ., που καταςτρϊφηκαν κατϊ τουσ Περςικούσ πολϋμουσ. Ανϊμεςα ςτα ιερϊ ό λύγο χαμηλότερα από αυτϊ, οι αρχαιολογικϋσ αναςκαφϋσ ϋφεραν ςτο φωσ τμόματα του οικιςτικού ιςτού τησ αρχαύασ Αθόνασ και κατϋδειξαν τη ςυνεχό χρόςη του, από το τϋλοσ τησ νεολιθικόσ εποχόσ (περύ το 3000 π. Φ.), ϋωσ και την ύςτερη αρχαιότητα (6οσ αι. μ.φ.), αλλϊ και αργότερα. Αποκϊλυψαν ςπύτια και εργαςτόρια, δρόμουσ και πλατεύεσ, πηγϊδια και δεξαμενϋσ, αλλϊ και χιλιϊδεσ αντικεύμενα που ϊφηςαν πύςω τουσ οι αρχαύοι κϊτοικοι τησ περιοχόσ. ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ Αποτελεύ υπϋρλαμπρο ςχϋδιο του Περικλό Έναρξη εργαςιών: 447 π.φ. Διϊρκεια καταςκευόσ: 9 χρόνια Εγκαύνια: 438 π. Φ. Αρχιτϋκτονεσ: Ικτύνοσ και Καλλικρϊτησ Γλύπτεσ: Ο Υειδύασ και οι μαθητϋσ του Αγορϊκριτοσ και Αλκαμϋνησ Τλικό: πεντελικό μϊρμαρο Κύονεσ: 17 δωρικού ρυθμού ςε κϊθε πλευρϊ και 8 ςε κϊθε ςτενό Ύψοσ κιόνων: 10,43 μ. Μετόπεσ: 92 Ζωφόροσ: 160 μ. 1
Μετϊ την απόφαςη του 448 π.φ. για ανοικοδόμηςη των ιερών που εύχαν καταςτραφεύ από τουσ Πϋρςεσ, ο Παρθενών όταν το πρώτο κτύριο που οι Αθηναύοι αφιϋρωςαν ςτη θεϊ Αθηνϊ, προςτϊτιδα τησ πόλησ. Πρόκειται για ναό δωρικού ρυθμού, περύπτερο, με οκτώ κύονεσ ςτισ ςτενϋσ πλευρϋσ του και δεκαεπτϊ ςτισ μακρϋσ, εξϊςτυλεσ προςτϊςεισ με πολλϊ ιωνικϊ ςτοιχεύα. Ο ναόσ, που οικοδομόθηκε ςτη θϋςη ενόσ παλαιότερου ναού, δϋςποζε ςτο βρϊχο, χϊρη ςτισ διαςτϊςεισ του, την τελειότητα τησ καταςκευόσ και τον πλούτο του γλυπτού διακόςμου. Αποδύδεται ςτουσ αρχιτϋκτονεσ Ικτύνο και Καλλικρϊτη, ενώ τη γενικό επιςταςύα του ϋργου και την ευθύνη για την καταςκευό των γλυπτών εύχε ο γλύπτησ Υειδύασ. Η καταςκευό του ναού διόρκεςε από το 447 ϋωσ το 438 π.φ. ε κϊτοψη ο κυρύωσ ναόσ χωριζόταν ςε τρύα τμόματα: τον πρόναο, το ςηκό και τον οπιςθόναο. τον ανατολικό χώρο, εμπρόσ από διώροφη δωρικό κιονοςτοιχύα ςχόματοσ Π, ςτεκόταν το χρυςελεφϊντινο λατρευτικό ϊγαλμα τησ Αθηνϊσ, ϋργο του Υειδύα. Η θεϊ παριςτανόταν με την πολεμικό τησ υπόςταςη, όρθια, ϋνοπλη, να κρατϊ Νύκη ςτο δεξύ τησ χϋρι, και να ακουμπϊ το αριςτερό ςτην αςπύδα τησ. Αναπόςπαςτο τμόμα του ναού αποτελεύ ο γλυπτόσ του διϊκοςμοσ, φιλοτεχνημϋνοσ με μοναδικό ευαιςθηςύα και καλλιτεχνικό αρτιότητα από ϋναν κύκλο γλυπτών με επικεφαλόσ το Υειδύα. Σο κτύριο παρϋμεινε ϊθικτο, ςτην τελειότητϊ του, για αιώνεσ. Κατϊ τα υςτερορωμαώκϊ χρόνια υπϋςτη ςοβαρότατεσ ζημύεσ από πυρκαγιϊ. Επιςκευϊςθηκε τον 4ο αι. μ.φ., πιθανόν κατϊ την περύοδο αυτοκρατορύασ του Ιουλιανού. Λύγο αργότερα, ο ναόσ υπϋςτη μεταςκευϋσ προκειμϋνου να λειτουργόςει ωσ χριςτιανικό εκκληςύα. τη μϋςη βυζαντινό περύοδο ανϊγεται ϋνασ ςημαντικόσ αριθμόσ χαραγμϊτων ςτουσ κύονεσ του Παρθενώνα και αρκετϋσ τοιχογραφύεσ. Σο 1205 ο ναόσ αφιερώθηκε ςτην Παναγύα. Λύγεσ δεκαετύεσ μετϊ την κατϊληψη των Αθηνών από τουσ Σούρκουσ το 1460, ο Παρθενώνασ μετατρϊπηκε ςε τζαμύ και το κλιμακοςτϊςιο ςε μιναρϋ. 2
Η μεγαλύτερη καταςτροφό ςτην ιςτορύα του μνημεύου προκλόθηκε το 1687, όταν βομβαρδύςτηκε κατϊ την πολιορκύα τησ Ακρόπολησ από τουσ Ενετούσ. Η ανατύναξη τησ πυρύτιδασ, που εύχαν αποθηκεύςει οι Σούρκοι ςτο εςωτερικό του μνημεύου, προκϊλεςε κατϊρρευςη εκτενών τμημϊτων του ναού και μετϋτρεψε το κτύριο ςε ερεύπιο. Η εικόνα τησ καταςτροφόσ ολοκληρώθηκε ςτισ αρχϋσ του 19ου αι., με τη ςυςτηματικό απομϊκρυνςη των γλυπτών του ναού από το λόρδο Έλγιν. Από τον Παρθενώνα αποξηλώθηκαν βύαια 18 εναϋτια γλυπτϊ, 15 μετόπεσ και 56 λύθοι τησ ιωνικόσ ζωφόρου. Σο 1833, με την ύδρυςη ανεξϊρτητου Ελληνικού κρϊτουσ, ο Παρθενώνασ αποκτϊ το χαρακτόρα εθνικού ςυμβόλου. Σην εποχό αυτό ξεκινούν οι πρώτεσ προςπϊθειεσ εξυγύανςόσ του και απομϊκρυνςησ των προςθηκών των μεςαιωνικών και νεώτερων χρόνων. ημαντικό ςταθμό ςτη νεώτερη ιςτορύα του μνημεύου αποτελούν οι αναςτηλώςεισ από τον Ν. Μπαλϊνο κατϊ τα ϋτη 1896-1902 και 1923-1933, που προςϋδωςαν ςτο μνημεύο τη ςημερινό του μορφό. Σα νϋα αναςτηλωτικϊ ϋργα διαρκούν εδώ και τριϊντα χρόνια Επικεφαλόσ των νϋων αναςτηλωτικών ϋργων εύναι ο καθηγητόσ Μ. Κορρϋσ. ΠΡΟΠΤΛΑΙΑ O αρχιτϋκτονασ Μνηςικλόσ οραματύςτηκε μια μεγαλειώδη εύςοδο για την Ακρόπολη. Οι ϋξι βαριϋσ δωρικϋσ κολώνεσ τησ ειςόδου ςτϋκονται ακόμη όρθιεσ, όπωσ και οι ιωνικϋσ ςτο εςωτερικό του κτιρύου. Οι πλακοςτρωμϋνοι διϊδρομοι διατηρούνται ακόμη. Ξεκύνηςε το 437 π. Φ. λύγο πριν τον Πελοποννηςιακό πόλεμο. Σο κεντρικό κτύριο διαιρεύται ςε δύο τμόματα. Σο δυτικό τμόμα του χωρύζεται ςε τρύα κλύτη από τισ ιωνικϋσ κιονοςτοιχύεσ, κιονόκρανα εξαιρετικόσ εργαςύασ. Οι οροφϋσ εύχαν μαρμϊρινα φατνώματα με επύχρυςα μεταλλικϊ ϊςτρα ςε μπλε φόντο. την πύςω πλευρϊ υπϊρχουν ακόμη οι αγκώνεσ που ϋδεναν οι εργϊτεσ τουσ δόμουσ. Εξαιτύασ του Πελοποννηςιακού πολϋμου δεν τελεύωςε ποτϋ. 3
TO EΡΕΦΘΕΙΟ Η οικοδόμηςη του Ερεχθεύου, τελευταύου κτιρύου τησ Κλαςικόσ εποχόσ, ολοκληρώθηκε το 406 π. Φ. Η περιοχό του Ερεχθεύου όταν η ιερότερη όλησ τησ Ακρόπολησ. Πρόκειται για ϋνα πολυςύνθετο μαρμϊρινο κτύριο ιωνικού ρυθμού. Σο ανατολικό τμόμα του ναού όταν αφιερωμϋνο ςτη λατρεύα τησ Αθηνϊσ Πολιϊδοσ, τησ προςτϊτιδασ θεϊσ τησ πόλεωσ, ενώ το δυτικό όταν αφιερωμϋνο ςτον Ποςειδώνα-Ερεχθϋα, από όπου και το όνομα του ναού, ςτον τοπικό όρωα Βούτη, ςτον Ήφαιςτο και ςε ϊλλουσ θεούσ και όρωεσ. τον πολλαπλό ναό φυλϊςςονταν τα Ιερϊ Μαρτύρια, τα ύχνη τησ τρύαινασ του Ποςειδώνοσ και η ελιϊ, το δώρο τησ Αθηνϊσ ςτην πόλη τησ Αθόνασ. Σο κτύριο εύχε δύο προςτϊςεισ (προςτεγϊςματα). Η οροφό τησ βόρειασ πρόςταςησ ςτηριζόταν ςε ϋξι ιωνικούσ κύονεσ και κϊτω από το δϊπεδό τησ οι Αθηναύοι ϋδειχναν το ςημϊδι με το οπούο ο Δύασ ςκότωςε τον μυθικό βαςιλιϊ Ερεχθϋα. Η νότια πρόςταςη εύναι η περιςςότερο γνωςτό. Αντύ για κύονεσ, ϋξι αγϊλματα κορών, οι Καρυϊτιδεσ, ςτόριζαν την οροφό. Εκεύ βριςκόταν ο τϊφοσ του μυθικού βαςιλιϊ τησ Αθόνασ του Κϋκροπα. Οι χοηφόροι που απϋδιδαν τιμϋσ ςτον ϋνδοξο βαςιλιϊ ονομϊζονταν απλώσ Κόρεσ, ενώ η ονομαςύα Καρυϊτιδεσ δόθηκε ςε μεταγενϋςτερα χρόνια. Η δεύτερη από δυτικϊ Κόρη αφαιρϋθηκε από τον Λόρδο Έλγιν το 1801 και ςόμερα βρύςκεται ςτο Βρετανικό Μουςεύο. 4
Ο ΝΑΟ ΣΗ ΑΘΗΝΑ ΝΙΚΗ Ο ναόσ τησ Αθηνϊσ Νύκησ εύναι ναόσ ιωνικού ρυθμού, τετρακύονοσ αμφιπρόςτυλοσ. Ο ναόσ ςχετιζόταν με τη λατρεύα τησ Αθηνϊσ, ωσ βοηθού των Αθηναύων ςτουσ πολϋμουσ. Σην λϊτρευαν ωσ Άπτερο, γιατύ ϋμενε πϊντα κοντϊ τουσ. Ο ςηκόσ του ςτϋγαζε ϋνα ξύλινο λατρευτικό ϊγαλμα τησ θεϊσ που κρατούςε ςτο ϋνα χϋρι περικεφαλαύα, ςύμβολο του πολϋμου, και ςτο ϊλλο ϋνα ρόδι, ςύμβολο τησ ειρόνησ. Ο ναόσ διαλύθηκε και αναςτηλώθηκε 3 φορϋσ. Σο 1923, το 1975 και τελευταύα το 2000 διαλύθηκε πϋτρα πϋτρα ςε 300 κομμϊτια, ώςτε να αντικαταςταθούν οι ςκουριαςμϋνοι ςύνδεςμοι από τιτϊνιο, να ςυμπληρωθούν τα τμόματα που ϋλειπαν, να τοποθετηθούν ςωςτϊ αυτϊ που εύχαν μπει λϊθοσ, να καθαριςτούν τα ανϊγλυφα τησ ζωφόρου, να μπουν ςτη θϋςη τουσ αντύγραφα. Η παρϊδοςη του ϋργου ϋγινε το 2010. ΜΟΤΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗ Αμϋςωσ μετϊ την ύδρυςη του Ελληνικού Κρϊτουσ ϊρχιςαν ςυζητόςεισ για την καταςκευό ενόσ μουςεύου για την Ακρόπολη πϊνω ςτο Βρϊχο. Σο 1865 ϋγινε η θεμελύωςη του. Ένα δεύτερο μουςεύο, το Μικρό Μουςεύο, αναγγϋλθηκε το 1888. Από τη δεκαετύα του 1970 φϊνηκε ότι δεν μπορούςε να αντεπεξϋλθει ικανοποιητικϊ ςτα μεγϊλα πλόθη των επιςκεπτών του. Η ακαταλληλότητα του χώρου προκαλούςε προβλόματα και υποβϊθμιζε το αιςθητικό αποτϋλεςμα που όθελε να επιτύχει η ϋκθεςη των αριςτουργημϊτων του Βρϊχου. Σην ανϊγκη για τη δημιουργύα ενόσ νϋου Μουςεύου τησ Ακρόπολησ διατύπωςε ο Κωνςταντύνοσ Καραμανλόσ τον επτϋμβριο του 1976, οριοθετώντασ το χώρο ςτον οπούο τελικϊ κτύςτηκε το νϋο Μουςεύο. Για τουσ λόγουσ αυτούσ, διεξόχθηςαν δύο αρχιτεκτονικού διαγωνιςμού το 1976 και το 1979. Σο 1989 η Μελύνα Μερκούρη, που ωσ Τπουργόσ Πολιτιςμού ταύτιςε την πολιτικό τησ με τη διεκδύκηςη τησ επιςτροφόσ των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουςεύο, κύνηςε ϋνα νϋο διεθνό αρχιτεκτονικό διαγωνιςμό. Σο 2000, ο Οργανιςμόσ Ανϋγερςησ Νϋου Μουςεύου Ακρόπολησ (ΟΑΝΜΑ) ανακούνωςε πρόςκληςη για ςυμμετοχό ςε ϋνα νϋο διαγωνιςμό. Αυτόσ ο διαγωνιςμόσ τελεςφόρηςε και απϋνειμε το πρώτο βραβεύο ςτον Bernard Tschumi με το Μιχϊλη Υωτιϊδη. όμερα, το νϋο Μουςεύο τησ Ακρόπολησ εύναι ςτο ςύνολό του 25,000 τ.μ. και διαθϋτει εκθεςιακούσ χώρουσ με εμβαδόν 14,000 τ.μ., δϋκα φορϋσ μεγαλύτερουσ από ότι ςτο παλιό Μουςεύο. Σο νϋο Μουςεύο προςφϋρει όλεσ τισ υπηρεςύεσ που απαιτούνται από ϋνα παγκόςμιο μουςεύο του 21ου αιώνα. 5
ΟΙ ΦΩΡΟΙ ΣΟΤ ΜΟΤΕΙΟΤ Α. Η Αίθουςα των κλιτύων την ευρύχωρη αύθουςα με το κεκλιμϋνο γυϊλινο δϊπεδο παρουςιϊζονται ευρόματα από τισ κλιτύσ (πλαγιϋσ) του βρϊχου τησ Ακρόπολησ. Σο γυϊλινο δϊπεδο επιτρϋπει τη θϋαςη ςτην αρχαιολογικό αναςκαφό, ενώ η ανηφορικό κλύςη τησ παραπϋμπει ςτην ανϊβαςη προσ την Ακρόπολη Ευρήματα από τον οικιςμό Σα περιςςότερα εύναι πόλινα, γιατύ ϊλλα από φθαρτϊ υλικϊ χϊθηκαν και τα πολύτιμα λεηλατόθηκαν. Πρόκειται για επιτραπϋζια ςκεύη και αγγεύα ςυμποςύου, μαγειρικϊ ςκεύη, αρωματοδοχεύα, ςκεύη για καλλυντικϊ και κοςμόματα, παιδικϊ παιχνύδια και πολλϊ ϊλλα. Λουτροφόροι ε μικρό απόςταςη από το ιερό του Αςκληπιού βριςκόταν ϋνα μικρό, υπαύθριο ιερό αφιερωμϋνο ςτη Νύμφη, προςτϊτιδα του γϊμου και των γαμόλιων τελετών. Κυριότερη τελετό του γϊμου όταν ο εξαγνιςμόσ τησ νύφησ. Ολόκληρη ςυνοδεύα ϋφερνε το νερό από την πηγό τησ Καλλιρρόησ με επικεφαλόσ μια γυναύκα που κρατϊ τη λουτροφόρο, ϋναν αυλητό και γυναύκεσ που κρατούν κεριϊ. Οι Αθηναύοι μετϊ την τελετό αφιϋρωναν ςτο ιερό τα αγγεύα του γαμόλιου λουτρού τουσ, τισ λουτροφόρουσ και ϊλλεσ προςφορϋσ (αρωματοδοχεύα, ςκεύη για καλλυντικϊ και κοςμόματα, αγγεύα ςυμποςύου, κ.α Θεοί που λατρεύονταν ςτισ πλαγιέσ τησ Ακρόπολησ Βόρεια κλιτύσ: ςπόλαια αφιερωμϋνα ςτον Απόλλωνα Τπακραύο, Δύα Αςτραπιαύο, τισ Νύμφεσ και τον Πϊνα, τον Έρωτα και την Αφροδύτη. Σο μεγαλύτερο όταν το ςπόλαιο τησ Αγλαύρου, τησ κόρησ του Κϋκροπα, που ϋπεςε από την Ακρόπολη πανικόβλητη όταν ϊνοιξε την απαγορευμϋνη κύςτη που τησ εύχε εμπιςτευθεύ η Αθηνϊ και αντύκριςε τον Ερεχθϋα με τη μορφό φιδιού Νότια κλιτύσ: ιερό του Διονύςου, Αςκληπιεύο, όπου λϊμβανε χώρα η διαδικαςύα τησ «εγκούμιςησ»= ο θεόσ εμφανιζόταν ςτον ύπνο των αςθενών και τουσ θερϊπευε. 6
Β. Η Αίθουςα των Αρχαΰκών Έργων Αρχαΰκή ονομάζεται η εποχή από τον 7ο αιώνα π.φ. έωσ το τέλοσ των Περςικών πολέμων (480/79 π.φ.). Φαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη τησ πόλησ-κράτουσ και τισ πολιτειακέσ αλλαγέσ από την αριςτοκρατία ςτην τυραννίδα και τελικά ςτη δημοκρατία. Φαρακτηρίζεται ακόμη από ςημαντικά επιτεύγματα ςτην οικονομία, την τέχνη και τη διανόηςη. Το αέτωμα του αρχαΰκού Παρθενώνα ή Εκατομπέδου. Λιοντάρια που ςπαράςςουν ταύρο και πλαιςιώνονται από δύο παραςτάςεισ: από τη μια πλευρά ο Ηρακλήσ που παλεύει με τον άγριο Τρίτωνα και από την άλλη ο λεγόμενοσ Τριςώματοσ δαίμονασ, που κρατά ςτα χέρια του τα ςύμβολα των τριών ςτοιχείων τησ φύςησ, του νερού, τησ φωτιάσ και του αέρα (570 π.χ.) Σο αρχαιότερο ςημαντικό οικοδόμημα ςτην Ακρόπολη εύναι το λεγόμενο Εκατόμπεδον ό Εκατόμπεδοσ νεώσ (δηλαδό μόκουσ 100 ποδών) κτιςμϋνο πιθανόν ςτη θϋςη του κλαςικού Παρθενώνα. Από τα θραύςματα αρχιτεκτονικών μελών και γλυπτών από πωρόλιθο που αποκαλύφθηκαν ςτα νότια και τα ανατολικϊ του Παρθενώνα, ςυνϊγεται ότι όταν δωρικόσ περύπτεροσ ναόσ. Ο ναόσ αυτόσ όταν ύςωσ αφιερωμϋνοσ ςτην πολεμικό υπόςταςη τησ θεϊσ, ςτην πρόμαχο τησ πόλησ Αθηνϊ Παρθϋνο. Ο Αρχαίοσ Ναόσ Το αέτωμα τησ Γιγαντομαχίασ από τον αρχαΰκό ναό τησ Αθηνάσ Πολιάδοσ (Αρχαίοσ Ναόσ). 525-500 π.χ. την Αύθουςα των αρχαώκών ϋργων, υψώνονται επιβλητικϊ τα γλυπτϊ τησ Γιγαντομαχύασ από το μεγϊλο αϋτωμα του δεύτερου μεγϊλου αρχαώκού ναού τησ Ακρόπολησ, δηλαδό του Αρχαύου Ναού τησ Αθηνϊσ Πολιϊδοσ. Παλαιότερα εύχε υποςτηριχθεύ ότι ο ναόσ αυτόσ εύχε μια πρωιμότερη οικοδομικό φϊςη (570 π.φ.) με τα πώρινα γλυπτϊ που αποδύδονται ςτον Εκατόμπεδο, ενώ τα μαρμϊρινα γλυπτϊ ςυςχετύζονταν με μια ανακαύνιςη από τουσ γιουσ του Πειςύςτρατου. 7
Σα αναθήματα Από τα χρόνια του Πειςιςτρϊτου, ο χώροσ τησ Ακρόπολησ ϊρχιςε να γεμύζει αναθόματα, ϋνδειξη όχι μόνο ευςϋβειασ προσ τη θεϊ, αλλϊ και οικονομικόσ και καλλιτεχνικόσ ακμόσ. Σα ςπουδαύα αυτϊ αφιερώματα όταν κυρύωσ αγϊλματα, προςφορϋσ δηλαδό που προκαλούςαν χαρϊ ςτη θεϊ. Με τα αναθόματϊ τουσ οι αρχαύοι ευχαριςτούςαν τουσ θεούσ για την εκπλόρωςη μιασ ευχόσ, χωρύσ ςυχνϊ να παραλεύπουν μια αναφορϊ ςτο ποςό τησ δαπϊνησ με τον όρο δεκϊτη ό με τη λϋξη απαρχό. Σο πιο χαρακτηριςτικό αφιϋρωμα ςτο ιερό τησ Αθηνϊσ ςτην Ακρόπολη όταν τα μαρμϊρινα αγϊλματα νεαρών γυναικών, οι Κόρεσ. Λαξευμϋνεσ ςε διαφορετικϊ μεγϋθη, παριςτϊνονταν με ϋνα ςυγκεκριμϋνο αγαλματικό τύπο, με αυςτηρό όρθια ςτϊςη. Από τα μϋςα του 6ου αι. π.φ. φορούςαν λεπτό, λινό χιτώνα και ιμϊτιο που τόνιζαν τη θηλυκότητα τουσ περιςςότερο από το βαρύ, μϊλλινο πϋπλο. υνόθωσ κρατούςαν ςτο ϋνα χϋρι μια προςφορϊ (ςτεφϊνι, καρπό, πουλύ, ϊνθοσ, κλπ.) και με το ϊλλο αναςόκωναν τον πολύπτυχο χιτώνα τουσ για να διευκολυνθούν ςτο βηματιςμό τουσ. Η Κόρη με τα αμυγδαλωτά μάτια (500 π.φ.) Η πιο γοητευτικό Κόρη που υπϊρχει ςτην αθηναώκό Ακρόπολη. Η νεανικό γυναικεύα χϊρη ϋχει αποδοθεύ με μεγϊλη εκφραςτικό δύναμη. Η ανεπαύςθητη καμπύλη των πτυχών του ιματύου, το ϋξοχο μούραςμα τησ κόμησ επϊνω από το μϋτωπο, τα εύχυμα χεύλη και τα αινιγματικϊ μϊτια ςυνθϋτουν ϋνα απαρϊμιλλο ςύνολο, που θα λαμποκοπούςε με τη χρωματικό του αρμονύα. ε αντύθεςη με το πλόθοσ των Κορών που υπολογύζεται ότι ξεπερνούςαν τισ διακόςιεσ, ο αριθμόσ των μαρμϊρινων ανδρικών αγαλμϊτων όταν μικρόσ, γεγονόσ που εξηγεύται από τη θηλυκό φύςη τησ θεότητασ που λατρευόταν ςτην Ακρόπολη. Από αυτϊ ςώθηκαν λύγα αγϊλματα, τα περιςςότερα κούρων, ιππϋων και γραφϋων. Ο Μοςχοφόροσ (570 π.φ.) Εύναι φτιαγμϋνοσ από μϊρμαρο Τμηττού. Μεταφϋρει ϋνα μοςχαρϊκι που ακουμπϊ απαλϊ το κεφϊλι του ςτο ώμο του. Η ουρϊ του χαώδεύει το μπρϊτςο του. Εύναι ώριμοσ ϊντρασ, γιατύ ϋχει γϋνια. Έχει μαλλιϊ μακριϊ που τα ςυγκρατεύ μια κορδϋλα. Σα μϊτια του μεγϊλα και εκφραςτικϊ. Φαμογελϊει ελαφρϊ και ςτϋκεται ςαν τουσ κούρουσ. τουσ ώμουσ του ϋχει ρύξει ϋνα κοντό ιμϊτιο. Αναθϋτησ του ο Ρόμβοσ. 8
Γ. Η ΑΙΘΟΤΑ ΣΟΤ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΟΙ ΜΕΣΟΠΕ ΣΟΤ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ Οι 92 μετόπεσ όταν τα πρώτα μϋλη του θριγκού του ναού που δϋχθηκαν διακόςμηςη. Καθεμύα απϋδιδε μια αυτοτελό ςκηνό, ςυνόθωσ με δύο μορφϋσ. Σα θϋματα όταν εμπνευςμϋνα από μυθικϋσ μϊχεσ και ςυμβόλιζαν τουσ νικηφόρουσ αγώνεσ των Αθηναύων εναντύον των Περςών. την ανατολική πλευρά παριςτανόταν η μϊχη των Ολυμπύων θεών με τουσ Γύγαντεσ που προςπαθούςαν να ανατρϋψουν την τϊξη του Ολύμπου (Γιγαντομαχύα). τη δυτική πλευρά εικονιζόταν ο αγώνασ των νϋων τησ Αθόνασ ενϊντια ςτισ Αμαζόνεσ που απεύληςαν την ύδια την Ακρόπολη (Αμαζονομαχύα). τη νότια πλευρά παριςτανόταν η πϊλη των Θεςςαλών νϋων (Λαπύθεσ) ενϊντια ςτουσ Κενταύρουσ που προςπϊθηςαν να κλϋψουν τισ γυναύκεσ τουσ κατϊ τη διϊρκεια γαμόλιασ τελετόσ (Κενταυρομαχύα). τη βόρεια τέλοσ πλευρϊ παριςτανόταν η Άλωςη τησ Σρούασ (Ιλύου Πϋρςισ). ΣΑ ΑΕΣΩΜΑΣΑ ΣΟΤ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ τα αετώματα εικονύζονται δύο βαςικϊ επειςόδια από τη ζωό τησ θεϊσ Αθηνϊσ: η γϋννηςό τησ, ςτο ανατολικό αϋτωμα και η διαμϊχη τησ με το θεό Ποςειδώνα, ςτο δυτικό. 9
Η ΖΩΥΟΡΟ Μοναδικό, για δωρικό ναό, διακοςμητικό ςτοιχείο αποτελεί η ιωνική ζωφόροσ, που περιέτρεχε το ςηκό εξωτερικά και τισ δύο εςωτερικέσ προςτάςεισ. τη ζωφόρο παριςτανόταν ένα θέμα από τη ζωή τησ Αθήνασ, η μεγάλη γιορτή τησ πόλησ, τα Παναθήναια. Η Ζωφόροσ του Παρθενώνα εύναι μια ςυνεχόσ ανϊγλυφη παρϊςταςη που περιϋτρεχε το πϊνω μϋροσ του τούχου του κυρύωσ ναού μϋςα από τη εξωτερικό κιονοςτοιχύα. Εύχε μόκοσ 160 μϋτρα και ύψοσ 1 περύπου μϋτρο. Πλούςια χρώματα και πρόςθετα μεταλλικϊ ςτοιχεύα διακοςμούςαν τισ μορφϋσ που βρύςκονταν ςε βαθύ γαλϊζιο φόντο. Η ςύνθεςη περιλϊμβανε 378 ανθρώπινεσ και θεώκϋσ μορφϋσ και 250 ζώα κυρύωσ ϊλογα. Προηγούνται ομϊδεσ ιππϋων και αρμϊτων και ακολουθεύ πομπό με τα ζώα για τη θυςύα, ϊνδρεσ και γυναύκεσ που ςυμμετϋχουν με τα τελετουργικϊ ςκεύη. τη μϋςη πϊνω από την εύςοδο του ναού εικονύζεται η παρϊδοςη του πϋπλου. Αριςτερϊ και δεξιϊ εικονύζονται οι δώδεκα θεού και μϋςα ςτην πομπό οι μυθικού όρωεσ τησ Αττικόσ. Η μεγαλειώδησ ςύνθεςη μασ επιτρϋπει να μελετόςουμε τη θρηςκεύα και τη λατρεύα των Αθηναύων, την καθημερινό τουσ ζωό, τα ρούχα, τισ πανοπλύεσ τουσ, τα ϊρματϊ τουσ, τα μουςικϊ τουσ όργανα και τα τελετουργικϊ τουσ αγγεύα. το ϋργο υπϊρχει εξαιρετικό ενότητα. Δεν προβϊλλονται ιδιαύτερα οι θεού και οι θνητού ελϊχιςτα διαφϋρουν μεταξύ τουσ. Σα πρόςωπα αποπνϋουν όθοσ, πνευματικότητα και υπερηφϊνεια. Η ποικιλύα επιτυγχϊνεται με ςτϊςεισ και κινόςεισ και την πλουςιότατη πτύχωςη των ενδυμϊτων. Όλα εκφρϊζουν την ϋννοια τησ ςυμμετοχόσ και τησ ςυνοχόσ τησ Αθηναώκόσ κοινωνύασ του χρυςού αιώνα. Σο εξαύρετο αυτό ϋργο εύναι η ϋκφραςη τησ Δημοκρατύασ ςτην καλύτερό τησ ςτιγμό ςτην αρχαιότητα. ΕΝΔΕΙΚΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ Ντεκϊςτρο, Μ., Σο νϋο Μουςεύο τησ Ακρόπολησ. Τα μνημεία και τα έργα των ανθρώπων: Οδηγόσ για παιδιά και νέουσ, εκδ. Μεταύχμιο, Αθόνα, 2009. K. Xατζηαςλϊνη, E. Kαώμϊρα, A. Λεοντό, «Ακρόπολη και Εκπαύδευςη: Εκπαιδευτικού και εκπαιδευτικό υλικό», ςτα Πρακτικά "Μουςεία και Εκπαίδευςη", Βόλοσ, 2008. K. Xατζηαςλϊνη, E. Kαώμϊρα, A. Λεοντό, «H Zωφόροσ του Παρθενώνα και η Γιορτό των Παναθηναύων» ςτισ Ενημερωτικέσ ειδήςεισ από την αναςτήλωςη των μνημείων τησ Aκρόπολησ, Αθόνα, 2004. Βαγενϊ Παπαώωϊννου Λ, & Κομύνη Δ., Ο Παρθενώνασ και η ακτινοβολύα του ςτα νεότερα χρόνια, εκδ. Μϋλιςςα, Αθόνα, 1990 http://www.theacropolismuseum.gr http://el.wikipedia.org 10