Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 30.06.2015 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1567/2009 της C.M.S.M.C, πορτογαλικής ιθαγένειας, σχετικά με τους συμβασιούχους εκπαιδευτικούς στην Πορτογαλία Αναφορά 1956/2012 του/της C.I.P., πορτογαλικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της ένωσης Associação Nacional dos Professores Contratados (ANVPC), σχετικά με την παραβίαση της οδηγίας για την εργασία ορισμένου χρόνου από το Υπουργείο Παιδείας και Επιστήμης της Πορτογαλίας 1. Περίληψη της αναφοράς 1567/2009 Η αναφέρουσα περιγράφει το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι συμβασιούχοι εκπαιδευτικοί στην Πορτογαλία, πολλοί από τους οποίους εργάζονται επί δέκα έτη και άνω υπό καθεστώς διαδοχικών συμβάσεων εργασίας σύντομης διάρκειας. Η αναφέρουσα ισχυρίζεται ότι οι αρμόδιες πορτογαλικές αρχές δεν τηρούν τα ίδια κριτήρια μόνιμης απασχόλησης για όλο το διδακτικό προσωπικό που εργάζεται στον τομέα της δημόσιας εκπαίδευσης και, καθώς πιστεύει ότι η εν λόγω κατάσταση συνιστά μη συμμόρφωση προς τους κανόνες της ΕΕ σύμφωνα με τους οποίους η ποιότητα της προσωρινής απασχόλησης πρέπει να βελτιωθεί εφαρμόζοντας την αρχή της μη διάκρισης και ορίζοντας ένα πλαίσιο για την αποτροπή της κατάχρησης που προκύπτει από τη σύναψη πολλών διαδοχικών συμβάσεων προσωρινής απασχόλησης στις σχέσεις εργασίας, ζητεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επιληφθεί του θέματος. Περίληψη της αναφοράς 1956/2012 Ο αναφέρων/η αναφέρουσα είναι πρόεδρος της ένωσης Associação Nacional dos Professores Contratados (ANVPC), η οποία εκπροσωπεί τους εκπαιδευτικούς που έχουν προσληφθεί βάσει σύμβασης ορισμένου χρόνου εργασίας. Οι αναφέροντες κατηγορούν το Υπουργείο Παιδείας και Επιστήμης της Πορτογαλίας για παραβίαση της οδηγίας για την εργασία ορισμένου χρόνου (οδηγία 1999/70/ΕΚ του Συμβουλίου της 28ης Ιουνίου 1999 σχετικά με τη συμφωνία πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από την ETUC, τη UNICE και το CEEP). Οι αναφέροντες σημειώνουν ιδίως ότι η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει CM\1067574.doc PE441.350v07-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
μόνο 600 μόνιμες θέσεις, οι οποίες, κατά την άποψή τους, είναι ανεπαρκείς, και γενικότερα θεωρούν ότι οι εργασιακές συνθήκες των εκπαιδευτικών που εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου είναι επισφαλείς. Οι αναφέροντες έχουν υποβάλει επίσης καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 2. Παραδεκτό Αναφορά 1567/2009: Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 11 Φεβρουαρίου 2010. Αναφορά 1956/2012: Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 25 Ιουλίου 2013. Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 11 Μαΐου 2010. Η αναφέρουσα ισχυρίζεται ότι οι εκπαιδευτικοί στον δημόσιο τομέα στην Πορτογαλία απασχολούνται με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας για 10 έτη ή παραπάνω. Η οδηγία 1999/70/EΚ σχετικά με τη συμφωνία πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από τη CES, την UNICE και το CEEP 1 (εφεξής "η οδηγία") απαιτεί από τα κράτη μέλη να θέσουν σε ισχύ ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα μέτρα προκειμένου να αποτραπεί η κατάχρηση των διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου: αντικειμενικοί λόγοι που να δικαιολογούν την ανανέωση μιας σύμβαση ορισμένου χρόνου, η μέγιστη συνολική διάρκεια των διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου και/ή ο μέγιστος αριθμός ανανεώσεων των συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Η Επιτροπή προτίθεται να έλθει σε επαφή με τις πορτογαλικές αρχές προκειμένου να λάβει πληροφορίες σχετικά με τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο όσον αφορά το διδακτικό προσωπικό του δημοσίου τομέα. Η Επιτροπή θα ενημερώσει την Επιτροπή Αναφορών μόλις λάβει απάντηση από τις πορτογαλικές αρχές. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 2 Σεπτεμβρίου 2010. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τις πορτογαλικές αρχές ορισμένες διευκρινίσεις όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα της Πορτογαλίας. Οι πορτογαλικές αρχές απάντησαν ότι σύμφωνα με το άρθρο 26 του Estatuto da Carreira Docente (ECD Καθεστώς Σταδιοδρομίας των Εκπαιδευτικών), το μόνιμο διδακτικό προσωπικό των ομαδοποιημένων και μη ομαδοποιημένων σχολείων προορίζεται να καλύπτει τις μόνιμες ανάγκες των αντίστοιχων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η διάθεση θέσεων μόνιμης απασχόλησης σε ομάδες σχολείων ή μεμονωμένα σχολεία και η αναθεώρησή της ορίζονται από κοινή απόφαση την οποία λαμβάνουν τα μέλη της κυβέρνησης που είναι αρμόδια για τα οικονομικά και την παιδεία. Οι πορτογαλικές αρχές έχουν ενημερώσει την Επιτροπή ότι ένας δάσκαλος μπορεί να απασχολείται με βάση σύμβαση ορισμένου χρόνου, που προβλέπει διαδοχικές συμβάσεις αν η εργασία προσφέρεται σε διάφορα σχολεία ή αφορά διάφορα αντικείμενα. Αν ο ίδιος 1 ΕΕ L 175, της 10.7.1999, σ. 43. PE441.350v07-00 2/2 CM\1067574.doc
εκπαιδευτικός απασχολείται για να καλύψει την ίδια διδακτέα ύλη στο ίδιο σχολείο, μπορούν να εφαρμόζονται τα μέτρα για τον περιορισμό της διάρκειας ή τον αριθμό διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Οι πορτογαλικές αρχές έχουν δηλώσει ότι μια σύμβαση ορισμένου χρόνου ανανεώνεται μόνο για συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα σε συγκεκριμένο σχολικό έτος, για το οποίο έχει γίνει συμφωνία με συγκεκριμένο σχολείο, και το οποίο αντιστοιχεί στη θέση που συνιστά το θέμα της σύμβασης. Ενόψει των παραπάνω και σύμφωνα με το νόμο που διέπει τις νόμιμες σχέσεις στον τομέα της απασχόλησης στο δημόσιο, στην καλύτερη περίπτωση οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου που συνάπτονται με δασκάλους δεν ανανεώνονται ποτέ για την ίδια θέση μετά τις 31 Αυγούστου κάθε έτους. Οι πορτογαλικές αρχές έχουν επίσης ενημερώσει την Επιτροπή ότι οι παράγραφοι 4 και 5 του άρθρου 54 του νομοθετικού διατάγματος αριθ. 20/2006, όπως τροποποιείται από το νομοθετικό διάταγμα 51/2009, διέπουν το επιλέξιμο για την ανανέωση αναθέσεων αντί συμβάσεων. Οι αναθέσεις λήγουν την 31η Αυγούστου κάθε έτους. Το άρθρο 54 του νομοθετικού διατάγματος αριθ. 20/2006, όπως τροποποιήθηκε από το νομοθετικό διάταγμα 51/2009, διέπει το επιλέξιμο για την ανανέωση αυτών των αναθέσεων, η δε παράγραφος 4 του άρθρου 54 του νομοθετικού διατάγματος αριθ. 20/2006, όπως τροποποιήθηκε από το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 51/2009, διευκρινίζει ότι οι διαδοχικές προσλήψεις ή αναθέσεις περιορίζονται σε περίοδο ενός σχολικού έτους, με δυνατότητα ανανέωσης για ίσες και διαδοχικές περιόδους έως και τέσσερα σχολικά έτη, συμπεριλαμβανομένου του έτους της σύμβασης. Ωστόσο, οι πορτογαλικές αρχές διευκρίνισαν ότι αυτές οι διατάξεις εφαρμόζονται σε διαδοχικές συμβάσεις για την ίδια εργασία στο ίδιο σχολείο. Όταν εκπαιδευτικοί εργάζονται βάσει συμβάσεων ορισμένου χρόνου ή αναθέσεων για διάφορες θέσεις απασχόλησης, δεν υπόκεινται στα μέτρα για την αποτροπή κατάχρησης διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται βάσει διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου με διάφορα σχολεία φαίνεται να μην έχουν καμία προστασία από την κατάχρηση διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου, αν και οι αποφάσεις για την πρόσληψη διδακτικού προσωπικού σχετικά με τους εκπαιδευτικούς προσωρινής απασχόλησης λαμβάνονται κεντρικά και φαίνεται να αφορούν τον ίδιο εργοδότη. Η έλλειψη μέτρων για την αποτροπή της κατάχρησης διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου με εκπαιδευτικούς μπορεί να μη συμμορφώνεται με τη συμφωνία-πλαίσιο, η δε Επιτροπή έχει καταχωρίσει επίσημη καταγγελία, προκειμένου να ερευνήσει περαιτέρω, μαζί με τις πορτογαλικές αρχές, το ζήτημα των εκπαιδευτικών που προσλαμβάνονται με βάση διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Αν η αναφέρουσα έχει επιπλέον πληροφορίες που θα μπορούσαν να φωτίσουν αυτό το ζήτημα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα τις δεχόταν με μεγάλο ενδιαφέρον. 5. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ ΙΙ), που ελήφθη στις 30 Αυγούστου 2012. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τις πορτογαλικές αρχές διευκρινίσεις όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας 1999/70/ΕΚ στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα της Πορτογαλίας. Εν CM\1067574.doc 3/3 PE441.350v07-00
συντομία, η θέση των πορτογαλικών αρχών μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: - Η Πορτογαλία επιβάλλει όριο ως προς την ανανέωση των συμβάσεων απασχόλησης ορισμένου χρόνου κατά την έννοια της ρήτρας 5(1)(β) της Συμφωνίας Πλαισίου που προσαρτάται στην οδηγία 1999/70/ΕΚ: 4 έτη είναι η ανώτατη διάρκεια διαδοχικών συμβάσεων απασχόλησης ορισμένου χρόνου στην ίδια θέση. - Επιπλέον, υφίστανται ισοδύναμα νομοθετικά μέτρα για την πρόληψη των καταχρήσεων υπό την μορφή της δυνατότητας επίτευξης μόνιμης απασχόλησης στο πλαίσιο των τακτικών διαγωνισμών πρόσληψης που διοργανώνονται ανά τετραετία. - Οι διαφορές μεταχείρισης μεταξύ των εκπαιδευτικών που εργάζονται βάσει συμβάσεων ορισμένου χρόνου και του μονίμου εκπαιδευτικού προσωπικού δικαιολογούνται από αντικειμενικές διαφορές ως προς τα καθήκοντα που αναλαμβάνουν οι μεν και οι δε. - Το πρόγραμμα παροχής χρηματοπιστωτικής συνδρομής στην Πορτογαλία καθιστά αναγκαίες οδυνηρές περικοπές. Περαιτέρω πληροφορίες έχουν ζητηθεί, ως εκ τούτου, από τις πορτογαλικές αρχές. Η Επιτροπή ζήτησε επίσης από τον αναφέροντα να παράσχει στοιχεία και αριθμούς που δεν υπόκεινται σε απαιτήσεις εμπιστευτικότητας και που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία σε διαδικασίες επί παραβάσει. Προκειμένου να μπορέσει να ασκηθεί προσφυγή, τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να είναι τόσο αξιόπιστα, ώστε να μπορέσουν να υποβληθούν χωρίς πρόβλημα σε έλεγχο από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή θα ενημερώσει την Επιτροπή Αναφορών μόλις παραληφθούν και αναλυθούν τα νέα αυτά δεδομένα. 6. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ. ΙΙΙ), που ελήφθη στις 28 Ιουνίου 2013. Η οδηγία 1999/70/EΚ σχετικά με τη συμφωνία πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από τη CES, την UNICE και το CEEP1 (εφεξής "η οδηγία") απαιτεί από τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν μέτρα προκειμένου να αποτραπεί η κατάχρηση των διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου και για να τυγχάνει το προσωπικό με σύμβαση ορισμένου χρόνου αντίστοιχης μεταχείρισης με τους μονίμους. Η συντάκτρια της αναφοράς 1567/2009 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 1999/70/EΚ στο πορτογαλικό εκπαιδευτικό σύστημα, επισημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί απασχολούνται με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας για πολλά χρόνια και δεν έχουν εξέλιξη αντίστοιχη με αυτή των συναδέλφων τους που είναι μόνιμοι. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε έρευνες και, στις 30 Σεπτεμβρίου 2011, απέστειλε στις πορτογαλικές αρχές έγγραφο οχλήσεως. Από την απάντηση προέκυψαν νέες και πρόσθετες πτυχές του ζητήματος λόγω των οποίων απεστάλη νέο, συμπληρωματικό έγγραφο οχλήσεως, την 1η Οκτωβρίου 2012. Η απάντηση απαιτεί περαιτέρω διευκρινίσεις εκ μέρους των πορτογαλικών αρχών. 1 ΕΕ L 175, της 10.7.1999, σ. 43. PE441.350v07-00 4/4 CM\1067574.doc
Παράλληλα, η Επιτροπή ζήτησε από την αναφέρουσα και τους καταγγέλλοντες να καταθέσουν πραγματικά περιστατικά και αριθμούς που να μην καλύπτονται από το απόρρητο, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία κατά τις διαδικασίες επί παραβάσει. Η απάντηση των πορτογαλικών αρχών εξετάζεται σε αντιπαράθεση με τις καταγγελίες και τα αποδεικτικά στοιχεία που κατέθεσαν οι καταγγέλλοντες και η αναφέρουσα. Όταν ολοκληρωθεί η εξέταση, θα γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής για την εξασφάλιση της ορθής εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας. Η Επιτροπή θα ενημερώσει παρευθύς την Επιτροπή Αναφορών για κάθε εξέλιξη. 7. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ IV), που ελήφθη στις 19 Δεκεμβρίου 2013 Αναφορές αριθ. 1567/2009 και 1956/2012 Στις 20 Νοεμβρίου 2013, η Επιτροπή αποφάσισε να εκδώσει αιτιολογημένη γνώμη προς την Πορτογαλία σχετικά με την απασχόληση ορισμένου χρόνου στα πορτογαλικά σχολεία με τις ακόλουθες αιτιάσεις: Η Πορτογαλία παραβιάζει την οδηγία 1999/70/ΕΚ και ιδιαίτερα τις ρήτρες 4 και 5 της συμφωνίας πλαισίου εργασίας ορισμένου χρόνου δεδομένου ότι: α) προβλέπει λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση για τους συμβασιούχους ορισμένου χρόνου στα πορτογαλικά δημόσια σχολεία σε σχέση με το συγκρίσιμο μόνιμο προσωπικό και β) προβλέπει ανεπαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου στα πορτογαλικά δημόσια σχολεία. Οι διαδικασίες επί παραβάσει που έχουν φθάσει στο στάδιο αυτό έχουν δημοσιοποιηθεί και ως εκ τούτου, οι περαιτέρω εξελίξεις σε σχέση με την παρούσα διαδικασία επί παραβάσει θα τύχουν μεγαλύτερης προβολής σε σχέση με το παρελθόν. Ορισμένοι εκ των αναφερόντων ήλθαν σε απ' ευθείας επαφή με τις υπηρεσίες της Επιτροπής παρέχοντάς τους χρήσιμο υλικό για την εξέταση της υπόθεσης. Η Πορτογαλία έχει σήμερα στη διάθεσή της δύο μήνες για να απαντήσει στις αιτιάσεις που διατυπώνονται στην προαναφερθείσα αιτιολογημένη γνώμη. Η Επιτροπή ωστόσο, θα επιθυμούσε να υπενθυμίσει ότι δεν μπορεί να παρέμβει σε μεμονωμένες υποθέσεις. Τα θιγόμενα άτομα πρέπει να χρησιμοποιούν τους δέοντες εθνικούς μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της άσκησης της προσφυγής, που θέτουν στη διάθεσή τους τα εθνικά νομικά συστήματα για την προστασία των δικαιωμάτων τους. Η Επιτροπή θα ενημερώσει την Επιτροπή Αναφορών για τις περαιτέρω εξελίξεις μόλις αυτές προκύψουν. 8. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ VI), που ελήφθη στις 30 Ιουνίου 2015 Αναφορές αριθ. 1567/2009 και 1956/2012 CM\1067574.doc 5/5 PE441.350v07-00
Η Επιτροπή έλαβε σειρά καταγγελιών σχετικά με το ζήτημα που αναφέρουν οι αναφορές. Σε συνέχεια της αιτιολογημένης γνώμης της Επιτροπής με ημερομηνία 20/11/2013, η Πορτογαλία απάντησε στις 25/3/2014 και στις 28/5/2014 και ανακοίνωσε ορισμένα μέτρα που ελήφθησαν για την επίλυση του προβλήματος, περιλαμβανομένης της διοργάνωσης ειδικών διαγωνισμών για συμβασιούχους ορισμένου χρόνου και της καθιέρωσης ορίου για τις διαδοχικές συμβάσεις απασχόλησης ορισμένου χρόνου. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής βρίσκονται σε τακτική επαφή με τις εθνικές αρχές σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων αυτών. Η Επιτροπή θεωρεί ότι σημαντικό μέρος της παράβασης έχει επιλυθεί με τα νέα μέτρα που έλαβε η Πορτογαλία. Εντούτοις, έλαβε νέες καταγγελίες, σύμφωνα με τις οποίες το πενταετές όριο που επιβάλλεται πλέον στις διαδοχικές συμβάσεις απασχόλησης ορισμένου χρόνου ισχύει μόνο για τους εκπαιδευτικούς πλήρους απασχόλησης με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Αυτό θα μπορούσε να εγείρει ζήτημα συμβατότητας με την οδηγία για την εργασία ορισμένου χρόνου και την οδηγία για τη μερική απασχόληση. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ήρθε σε επαφή με τις εθνικές αρχές για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το εκκρεμές αυτό θέμα. Η Επιτροπή Αναφορών θα τηρείται ενήμερη για τις εξελίξεις. PE441.350v07-00 6/6 CM\1067574.doc