ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Η Επίπτωση της Διατροφής στην Κλιματική Αλλαγή Κων/νος Αμπελιώτης, Αναπλ. Καθηγητής kabeli@hua.gr
Η παραγωγή τροφής Καλύπτει τη βασικότερη ανθρώπινη ανάγκη Ιστορικά, η πρώτη αιτία ανθρώπινης παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον Σχετίζεται άμεσα με τον πληθυσμό Αποτελεί το σημαντικότερο τομέα πίεσης προς το φυσικό περιβάλλον
Οι ανάγκες για τροφή αυξάνονται Αυξάνεται ο πληθυσμός της Γης Αυξάνεται το βιοτικό επίπεδο Αυξάνονται οι απαιτήσεις για πρωτεΐνη
Ο κύκλος ζωής των τροφίμων Έδαφος, νερό, ενέργεια Καλλιέργεια/Εκτροφή Υποβάθμιση εδάφους Λιπάσματα, ΑτΘ Αγροχημικά Υλικά, ενέργεια Καύσιμα Συσκευασία Διανομή ΑτΘ, Απόβλητα συσκευασίας Εκπομπές ΑτΘ Ενέργεια Κατανάλωση ΑτΘ, Στερεά απόβλητα
Ανθρακικό αποτύπωμα στον κύκλο της ζωής Το ανθρακικό αποτύπωμα υπολογίζεται στη διάρκεια ολόκληρου του κύκλου της ζωής του προϊόντος, ξεκινώντας από την εξόρυξη των πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή του προϊόντος και φτάνοντας έως και την τελική διάθεση των αποβλήτων του προϊόντος
Τα σημαντικότερα αέρια του θερμοκηπίου (ΑτΘ) που σχετίζονται με τον κύκλο ζωής των τρόφιμων Διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) Μεθάνιο (CH 4 ) Υποξείδιο του αζώτου (N 2 O)
Το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου Πηγή: C. Baird, Environmental Chemistry, 2nd ed.
Σημαντικότερη πηγή CO 2 Καύση ορυκτών καυσίμων Μεταφορές Θέρμανση Βιομηχανία Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
Εισροές ενέργειας στα τρόφιμα Καλλιέργεια Μεταφορά Επεξεργασία Τυποποίηση Αποθήκευση και Μαγείρεμα
Ένα τεράστιο θερμοκήπιο τεχνολογικά άριστο και πλήρως εξοπλισμένο, δημιουργήθηκε στην Πολωνική πλευρά των συνόρων με την Τσεχία. (AP Photo/Petr David Josek)
Ζωική παραγωγή και εισροές ενέργειας Η ζωική παραγωγή μας παρέχει πολύτιμες πρωτεΐνες Κρέας, γάλα και αυγά Στα αγροτικά ζώα η μετατροπή της ενέργειας είναι ιδιαιτέρως αναποτελεσματική
Μοσχάρι Αυγά Χοιρινό Γάλα Γαλοπούλα Κοτόπουλο Εισροές ενέργειας ανά μονάδα διαιτητικής ενέργειας 40 40 39 35 30 25 20 15 10 5 14 14 10 4 Kcal/Kcal 0
Μεταφορές Μοσχάρι Γαλλία 2.000 χλμ Γάλα Αυστρία 1.300 χλμ Σιτάρι Ουκρανία 1.500 χλμ Μπανάνες Εκουαδόρ 11.000 χλμ Φρέσκα ψάρια Σενεγάλη 4.000 χλμ Πατάτες Αίγυπτος 1.100 χλμ Καφές Αιθιοπία 3.500 χλμ Λεμόνια Αργεντινή 11.700 χλμ Τυπικά τρόφιμα που εισάγονται στην Ελλάδα και αντίστοιχες αποστάσεις από την Αθήνα
ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΜΕΣΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 700-1.700 γραμμάρια ισοδυνάμων CO 2 ανά τονοχιλιόμετρο 300 γραμμάρια ισοδυνάμων CO 2 ανά τονοχιλιόμετρο 20 γραμμάρια ισοδυνάμων CO 2 ανά τονοχιλιόμετρο Τονοχιλιόμετρο: μονάδα εκτίμησης του μεταφορικού έργου. Δηλώνει τη μεταφορά φορτίου βάρους ΣΥΛΑΠ Ν. 1 Σμύρνης τόνου σε απόσταση 1 χιλιομέτρου
Σημαντικότερες πηγές CH 4 Γεωργία (κυρίως ορυζώνες) Επεξεργασία αποβλήτων Στερεών Υγρών Μηρυκαστικά ζώα: ως αποτέλεσμα της αναερόβιας δράσης στα στομάχια τους
Αναλογία ζυμωτικών χώρων στο πεπτικό σύστημα των ζώων Βοοειδή Αιγ/τα (350 L) (45 L) Προστόμαχος % 64 61 Ίπποι (210 L) Χοίροι (27 L) Στόμαχος % 6 7 9 29 Λεπτό έντερο % 19 20 30 33 Τυφλό έντερο % 3 2 16 6 Παχύ έντερο % 8 10 45 32
Σημαντικότερες πηγές Ν 2 Ο Αζωτούχα λιπάσματα: η σημαντικότερη πηγή Κοπριές παραγωγικών ζώων Καύση καυσίμων που περιέχουν άζωτο βιομάζα και κάρβουνο Μεταφορές
Συνεισφορά του αγροτικού τομέα στα ΑτΘ % συνόλου 60% 65-80% N2O CH4 CO2 21-25% 0 20 40 60 80
Εμπλοκή του κύκλου ζωής των τροφίμων στην παραγωγή ΑτΘ Παραγωγή Ενέργεια Απόβλητα
Μπορεί η δίαιτά μας να αποτρέψει την κλιματική μεταβολή;
Η σωστή δίαιτα παρέχει τις απαιτούμενες ποσότητες θρεπτικών συστατικών και ενέργειας με στόχο τη διατήρηση της καλής υγείας Η επιμέρους κατανομή των τροφίμων, σε μια τέτοια δίαιτα, μπορεί να διαφοροποιείται παρέχοντας όμως τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και ενέργεια Αυτό, μπορεί να μας οδηγήσει σε «φιλικές προς το περιβάλλον» δίαιτες
Παράδειγμα δείπνου Δίαιτα υψηλής εισροής ενέργειας Μοσχάρι 130 g Ρύζι 150 g Ντομάτες θερμ. 70 g Κρασί 300 g Δίαιτα χαμηλής εισροής ενέργειας Κοτόπουλο 130 g Πατάτες 200 g Καρότα 130 g Νερό βρύσης 150 g Λάδι 20 g Εισροή ενέργειας: 4538 kcal Εισροή ενέργειας: 1457 kcal Διαιτητική ενέργεια: 599,5 kcal Διαιτητική ενέργεια: 623,4 kcal Carlsson-Kanyama, 2004
Ο ρόλος του νοικοκυριού Στις ΗΠΑ: 23-30% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας για αποθήκευση και μαγείρεμα στο σπίτι, έναντι 24-37% για την επεξεργασία Στη Σουηδία: 28% έναντι 25% για την επεξεργασία Carlsson-Kanyama, 2004
Τι μπορούμε να κάνουμε; Δεν πετάμε τρόφιμα Τρώμε λιγότερο κρέας (κυρίως μοσχάρι) Τρώμε λιγότερα ζωικά προϊόντα Τρώμε φρούτα και λαχανικά εποχής Τρώμε τοπικά προϊόντα Μειώνουμε το χρόνο αποθήκευσης στο σπίτι Χρησιμοποιούμε ενεργειακά αποδοτικές συσκευές για μαγείρεμα