ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ενότητα 4 η : Αντιμετώπιση πυρκαγιών στους χώρους εργασίας Τσικριτζής Λάζαρος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Μετά την ολοκλήρωση της ενότητας οι φοιτητές θα πρέπει: να γνωρίζουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι κατά την εκδήλωση πυρκαγιάς σε χώρο εργασίας. να εφαρμόζουν τα μέτρα πρόληψης της πυρκαγιάς. να γνωρίζουν τις κατηγορίες πυρκαγιών. να ξέρουν τους βασικούς τύπους πυροσβεστήρων και τον τρόπο λειτουργίας τους. να γνωρίζουν τις αρχές της δομικής πυροπροστασίας. 4
Περιεχόμενα ενότητας Επιπτώσεις των πυρκαγιών. Κίνδυνοι από πυρκαγιά σε εργασιακό χώρο. Μέτρα πρόληψης των πυρκαγιών. Κατηγορίες πυρκαγιών. Είδη πυροσβεστήρων και τρόπος λειτουργίας. Δομική πυροπροστασία (σχεδιασμός και υλικά κτιρίων). 5
Επιπτώσεις των πυρκαγιών (1/2) Επιπτώσεις πυρκαγιών. Στον άνθρωπο/στο περιβάλλον/ στην οικονομία. Ανάγκη για βελτίωση της ΠΡΟΛΗΨΗΣ/ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ. Πυρκαγιά σε περιοχή της Ηλείας (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). Σκαρίφημα πυρκαγιάς σε περιοχή της Ηλείας με το μήνυμα Δεν Ξεχνώ (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). 6
Επιπτώσεις των πυρκαγιών (2/2) Κίνδυνοι πληθυσμού. Έκθεση σε φλόγες / καυσαέρια (κοντά στην εστία). Τοξικά προϊόντα /καυσαέρια (μακριά από την εστία. Μέσα και έξω από τα κτίρια). Για τα ¾ των θυμάτων ευθύνονται τα καπναέρια (δηλητηρίαση από CO, ναυτία, πονοκέφαλος κ.α). Για το 1/4 ευθύνονται οι φλόγες και η ψηλή θερμοκρασία. 7
Αντιμετώπιση των πυρκαγιών Γενικές κατευθύνσεις. Μέτρα πρόληψης. Έγκαιρη ανίχνευση. Ενεργητική πυροπροστασία (πυροσβεστικά μέσα, χειροκίνητα, ημιαυτόματα, αυτόματα). Δομική (ή Παθητική) πυροπροστασία. 8
Δομική πυροπροστασία (1/3) Στόχος ένα κτίριο που δεν παίρνει εύκολα φωτιά και δυσκολεύει τη μετάδοσή της. Επιτυγχάνεται με τη σωστή σχεδίαση / κατασκευή του κτιρίου. Οι προδιαγραφές ορίζονται από αρμόδιους οργανισμούς (π.χ NFPA, USA). Ο μελετητής προβλέπει τους κινδύνους πυρκαγιάς που προκύπτουν από τη χρήση του κτιρίου, τα διακινούμενα υλικά κλπ. 1 ος στόχος η προστασία των ενοίκων. 2 ος στόχος η προστασία των εγκαταστάσεων. Οι τροποποιήσεις στα παλιά κτίρια δύσκολες και ακριβές. Δεν τα περιμένουμε όλα από τους πυροσβέστες. 9
Δομική πυροπροστασία (2/3) Διατήρηση στατικής επάρκειας σε περίπτωση πυρκαγιάς. Εύκολη πρόσβαση πυροσβεστών και εκκένωση ενοίκων (έξοδοι κινδύνου). Αποτροπή της εύκολης μετάδοσης της πυρκαγιάς σε διπλανά κτίρια. Διάδρομοι ελεύθεροι με σωστή σήμανση, οργανωμένα πυροσβεστικά σημεία. Ανιχνευτές καπνού. Πυροφραγμοί σε διόδους σωληνώσεων καλωδίων, κατασκευαστικά κενά, αρμούς κτλ. Υλικά πυροφραγμών: ελαφρό μπετόν, άμμος πετροβάμβακας. 10
Δομική πυροπροστασία (3/3) Πυρίμαχα Γεμίσματα (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). Ανιχνευτές Καπνού Θερμότητας και Αερίων (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). 11
Μέτρα πρόληψης των πυρκαγιών Τάξη και καθαριότητα στις εγκαταστάσεις. Απομάκρυνση εύφλεκτων (λάδια καύσιμα) και αποθήκευση. Ζώνες πυρασφάλειας γύρω από εγκαταστάσεις. Τακτικός έλεγχος και συντήρηση. Θερμές εργασίες κατόπιν αδείας. Απαγόρευση καπνίσματος. Ειδικά μέτρα και πρωτόκολλα σε αποθήκες εύφλεκτων υλικών. 12
Κατηγορίες πυρκαγιών Κατηγορία (Α). Πυρκαγιές των κοινών στερεών καυσίμων. (ξύλου, χαρτιού, υφασμάτων κ.λπ.). Κατηγορία (Β). Πυρκαγιές των εύφλεκτων υγρών. (πετρελαιοειδών, χρωμάτων, υγρών καθαρισμού κτλ). Κατηγορία (Γ). Πυρκαγιές που προέρχονται από αέρια καύσιμα. Κατηγορία (Δ). Πυρκαγιές που προέρχονται από μέταλλα. Κατηγορία (Ε). Πυρκαγιές από καύσιμα των παραπάνω κατηγοριών όταν είναι κοντά ηλεκτρικές εγκαταστάσεις υπό τάση. 13
Αντιμετώπιση πυρκαγιών «Το γοργόν και χάριν έχει». Σημαίνουμε αμέσως συναγερμό. Κλείνουμε πόρτες και παράθυρα, αγωγούς αερισμού κτλ. Φροντίζουμε την ατομική μας ασφάλεια (εξάρτηση, βρεγμένη πετσέτα κτλ). Καταπολεμούμε τη φωτιά με όλα τα μέσα. Χρήση πυροσβεστήρων και εργαλείων από πυροσβεστικά σημεία. Αποκόπτουμε απομονώνουμε τη φωτιά. 14
Τρόποι μηχανισμοί κατάσβεσης (1/2) Ψύξη των καιομένων (εκτόξευση νερού, αλλά και CO 2, N 2 κτλ). Απόπνιξη εστίας. Αποκλεισμός εστίας από τον αέρα (με άμμο, χώμα, ύφασμα, αδρανές αέριο που εκτοπίζει τον αέρα). Απομάκρυνση της καύσιμης ύλης. Αρνητική κατάλυση. Αντιστρέφεται η αντίδραση καύσης (επιβράδυνση φαινομένου και σταμάτημα). H αρχική επέμβαση γίνεται με ό,τι υπάρχει διαθέσιμο στα πυροσβεστικά σημεία (φορητοί και τροχήλατοι πυροσβεστήρες, μάνικες νερού, βοηθητικά εργαλεία). 15
Τρόποι μηχανισμοί κατάσβεσης (2/2) Τροχήλατος Πυροσβεστήρας (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). Τροχήλατος κάδος άμμου (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). 16
Μέσα κατάσβεσης - Πυροσβεστήρες (1/4) Α κατηγορία πυρκαγιών. Πυροσβεστήρες νερού. Το νερό εκτοξεύεται με τη βοήθεια πρεσαρισμένου αερίου. Αντλιοφόροι κάδοι. Εκτόξευση με μικρή χειροκίνητη αντλία «τρόμπα». Πυροσβεστικοί σωλήνες εύκαμπτοι με ακροφύσια πίεσης. 17
Μέσα κατάσβεσης - Πυροσβεστήρες (2/4) Β κατηγορία πυρκαγιών. Πυροσβεστήρες ξηρής σκόνης. Εκτόξευση με πρεσαρισμένο αέριο, CO2 κλπ. Πυροσβεστήρες CO2. Κατάσβεση λόγω κατάπνιξης της εστίας και ψύξης. Πυροσβεστήρες αφρού (Απόπνιξη με αεραφρό). Έχουν εγκαταλειφθεί. Πυροσβεστήρες HALLON 1211 (αρνητική κατάλυση). Τα μέσα Β κατηγορίας χρησιμοποιούνται και στην Α (μικρότερη απόδοση). 18
Μέσα κατάσβεσης - Πυροσβεστήρες (3/4) Γ κατηγορία πυρκαγιών. Πυροσβεστήρες CO 2 ή ξηρής σκόνης. Δ κατηγορία πυρκαγιών. Πυροσβεστήρες ξηρής σκόνης με διακριτικό χρώμα. Ε κατηγορία πυρκαγιών. Πυροσβεστήρες CO 2. Πυροσβεστήρες ξηρής σκόνης με γόμωση κατάλληλη για ηλεκτρική τάση μέχρι 1000 V. 19
Μέσα κατάσβεσης - Πυροσβεστήρες (4/4) Πυροσβεστήρας CO2 (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). Πυροσβεστικό συγκρότημα με αντλία (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). Ηλεκτρική και εφεδρική (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). Πυροσβεστήρας Αφρού (Ανακτήθηκε 20 Φεβρουαρίου, 2015). 20
Βιβλιογραφία 1. Π.Χ. Θεοδωράτος - Ν. Γ Καρακασίδης, 2001, Υγιεινή - Ασφάλεια της Εργασίας και Προστασία περιβάλλοντος, Εκδόσεις ΙΩΝ. 2. Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία http://agency.osha.eu.int/osha. 3. Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας - ΕΛΙΝΥΑΕ www.elinyae.gr. 4. Υπουργείο Εργασίας, Σύντομος Οδηγός Υγιεινής και Ασφάλειας κατά την Εργασία http://www.ypakp.gr/uploads/files/3441.pdf. 5. «Safety and Health at Work», 1992, ελληνική μετάφραση έκδοσης του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. 21
Τέλος Ενότητας