ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Αθήνα, 14 Νοεμβρίου 2017 Ομιλία Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Βαγγέλη Αποστόλου στο 6 ο Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Όλοι πλέον παραδέχονται ότι έχει ανοίξει ο δρόμος για την έξοδο της χώρας μας στις αγορές και το τέλος των μνημονίων. Ταυτόχρονα, βέβαια όλοι εμείς στη Κυβέρνηση και στο ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζουμε ότι αυτό θα συμβεί, αν με όλες μας τις δυνάμεις υπηρετήσουμε την ανάπτυξη. Μια ανάπτυξη που για τη χώρα μας είναι πρωτίστως συνδεδεμένη με την παραγωγική της ανασυγκρότηση. Είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να σταθεροποιήσει την πορεία μας προς μια περίοδο θετικών προοπτικών, μετά την κρίση και τη βαθιά ύφεση που κατέστρεψε-εξαφάνισε περίπου το 25% του ΑΕΠ μας. Σ αυτή την προσπάθεια ο αγροτικός χώρος θα πρωταγωνιστήσει. Κι αυτό φαίνεται να το συνειδητοποιούν ολοένα και περισσότεροι. Τι κάναμε εμείς ως κυβέρνηση για να υπηρετήσουμε αυτή την αντίληψη; Θα σταθώ μόνο σε 3 βασικά ζητήματα του αγροτικού χώρου που κυριαρχούν στις συζητήσεις: 1) ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ Τι βρήκαμε; Το νόμο της συγκυβέρνησης Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ 4172/2013 που φορολογούσε από το πρώτο ευρώ με 13% όχι μόνο το καθαρό εισόδημα αλλά και το σύνολο των αποζημιώσεων και των επιδοτήσεων και την απαίτηση των δανειστών για φορολόγηση από το πρώτο ευρώ με 26%. Τι κάναμε; Θεσμοθετήσαμε για την αγροτική δραστηριότητα να είναι η μόνη επιχειρηματικού χαρακτήρα απασχόληση στη χώρα μας που έχει ατομικό αφορολόγητο. Μην το ξεχνάμε αυτό. Ο συνολικός φόρος που κλήθηκε να πληρώσει ο αγροτικός χώρος το πρώτο χρόνο εφαρμογής της ρύθμισης, δηλαδή το 2017 για τα εισοδήματα του 2016, ήταν μικρότερος της προηγούμενης χρονιάς και μάλιστα χωρίς τον υπολογισμό των επιστροφών. 2) ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ Έχω πει και το επαναλαμβάνω ήταν ιστορική η ημέρα που θεσπίστηκε η εθνική σύνταξη για τον αγροτικό χώρο. Τη στιγμή που η αγροτική σύνταξη ως βοήθημα πήγαινε προς μηδενισμό, εντάξαμε και τους αγρότες στον ενιαίο φορέα, διασφαλίζοντάς τους την εθνική σύνταξη των 360 ευρώ και τα ασφάλιστρα που πληρώνει να λειτουργήσουν ανταποδοτικά για να πάρει την επιπλέον σύνταξη. Αυτή τη διαπραγμάτευση κάναμε εμείς κι αυτά διασφαλίσαμε για τους αγρότες. 3) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 1
Τι κάναμε γι αυτό; Κατ αρχήν εξασφαλίσαμε την ομαλή καταβολή των ενισχύσεων, νοικοκυρεύοντας μάλιστα όλες τις παλιές εκκρεμότητες (ακόμα και από το 2008). Έχουν πληρωθεί από την αρχή της χρονιάς περί το 1,5 δις και μέχρι τέλους θα φτάσουμε τα 2,8 δις. Κι επειδή με τη πρόσφατη πληρωμή του 70% της προκαταβολής της βασικής ενίσχυσης υπήρξε μια παραπληροφόρηση σχετική με τη μείωσή της, ξεκαθαρίζω για μια ακόμη φορά τα πράγματα: Το συνολικό ποσό δεν μειώνεται, απλά ένα μικρό ποσοστό μετακινείται σε συγκεκριμένες πολιτικές στοχεύσεις. Με την έγκριση της Ε.Ε. παρακρατήσαμε ένα ποσοστό 4,5 % για τη δημιουργία αποθέματος, με σκοπό τη χορήγησή του για πρώτη φορά σε νεαρής ηλικίας και νεοεισερχόμενους αγρότες και δικαιούχους της φόρμας 6. 2.200 νέοι αγρότες που είχαν πρόβλημα με δικαιώματα από το 2014 μπαίνουν από το 2017 σε κανονική διαδικασία. Όπως επίσης παρακρατήσαμε ένα ποσοστό 3,5 % για να καλύψουμε την αύξηση που κάναμε στις συνδεδεμένες ενισχύσεις σε στοχευμένα προϊόντα. Έτσι, ενώ είχαμε προηγουμένως συνολικά 63 εκατομμύρια ευρώ συνδεδεμένες ενισχύσεις στη ζωική παραγωγή, τις αυξήσαμε στα 124 εκατομμύρια ευρώ, ανατρέποντας τη σχέση φυτικής προς ζωική παραγωγή, προς όφελος της ζωικής. Πρέπει όμως να γίνει κατανοητό ότι τα 3,3 δις περίπου που παίρνουμε συνολικά στον αγροτικό χώρο κάθε χρόνο, προέρχονται από ένα ταμείο τη ΚΑΠ, στο οποίο συμβάλλουν όλες οι χώρες μέλη της Ε.Ε. και η κατανομή τους γίνεται με βάση συγκεκριμένους κανονισμούς, τους οποίους πρέπει να ακολουθούμε. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συνεχίζουμε να δίνουμε μάχες για να απαλύνουμε τις επιπτώσεις από τα πρόστιμα και τους καταλογισμούς, που οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ επεφύλαξαν στον αγροτικό κόσμο και που ακόμη μέχρι σήμερα, για δικές τους κακοδιαχειρίσεις, μας έρχονται. Έχουμε στα χέρια μας για την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου κοινοτικούς και εθνικούς πόρους της τάξης των 6 δις. Σε μόλις 20 μήνες από την έγκριση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 περισσότερα από 3,2 δις δημόσια δαπάνη έχουν δεσμευθεί σε προκηρύξεις και συνεχιζόμενα έργα, δηλαδή περισσότερο από το μισό. Σε αντίθεση με το παρελθόν αποτελεί στρατηγική μας επιλογή στην υλοποίηση του νέου Προγράμματος η συνεργασία μας με τις Περιφέρειες της χώρας, εκχωρώντας σε αυτές σημαντικές αρμοδιότητες αλλά και πόρους που ξεπερνούν το 37,4 % των πόρων του ΠΑΑ. Τι θέλουμε εμείς για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης στον πρωτογενή τομέα ; Να αξιοποιήσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχει μέσα από δραστηριότητες που θα ενισχύουν την τοπική ταυτότητα και θα σέβονται το περιβάλλον και την πολιτισμική ιστορία του τόπου. Ποιες δραστηριότητες αναπτύσσονται σήμερα στη Περιφέρειά σας; Το καλλιεργητικό προφίλ αφορά κατά κύριο λόγο τα ελαιόδεντρα, το αμπέλι, τα ακρόδρυα, τα μηλοειδή, τα κηπευτικά. Σημαντικές είναι επίσης οι καλλιεργούμενες εκτάσεις σε σιτηρά (σιτάρι, κριθάρι, αραβόσιτος και βρώμη) και σε κτηνοτροφικά φυτά. Έντονη είναι η καλλιέργεια σε βιομηχανικά φυτά ( βαμβάκι, καπνός, ζαχαρότευτλα), ενώ υπάρχουν και εκτάσεις καλλιέργειας αρωματικών, ανθοκομικών και λοιπών φυτών. Και βέβαια πρέπει να αναφερθώ στην καλλιέργεια ενεργειακών φυτών και ιδιαίτερα ηλίανθου καθώς και στην καλλιέργεια σπαραγγιών. Τα σπαράγγια της Καβάλας κατατάσσονται στα καλύτερα της ευρωπαϊκής αγοράς και παρουσιάζουν αξιόλογη εξαγωγική επίδοση, πράγμα που το ενισχύσαμε με την ένταξή τους στο καθεστώς των άμεσων ενισχύσεων. Ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο για την Περιφέρεια αποτελεί η κτηνοτροφία, που προσφέρει σε όλη την ελληνική αγορά αλλά και στο εξωτερικό παραδοσιακά προϊόντα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. 2
Επίσης αξιόλογη δραστηριότητα παρουσιάζει ο κλάδος της αλιείας και των λιμνοθαλασσών. Η Βιστωνίδα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια ιχθυοτροφεία στη χώρα). Και βέβαια σε ανοδική πορεία βρίσκεται η μελισσοκομία. Πριν αναφερθώ σε λεπτομέρειες κατά κλάδο Θέλω ιδιαίτερα να σημειώσω ότι υπάρχει ήδη πολύ καλή συνεργασία του Υπουργείου με τις Περιφέρειες και ιδιαίτερα με την Περιφέρειά σας για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων του ΠΑΑ που έχουν εκχωρηθεί στις Περιφέρειες. Ειδικότερα στην Περιφέρειά σας έχουν εκχωρηθεί 74,9 εκατ., που μαζί με τα 34,15 εκ. του Leader και τα 4,55 εκ. των τοπικών προγραμμάτων μονοταμειακής προσέγγισης ΕΤΘΑ, φτάνουν στα 113,6 εκατ. ευρώ. Συνολικά στο πλαίσιο του ΠΑΑ 2014-2020,στην Περιφέρεια ΑΜΘ θα ενταχθούν και θα υλοποιηθούν έργα προϋπολογισμού 334 εκατ., εκ των οποίων έχουν ήδη πληρωθεί περί τα 89,7 εκατ.. Για την Εγκατάσταση Νέων Γεωργών έχει κατανεμηθεί για την Περιφέρεια το ποσό των 23,4 εκατ. ευρώ. Υποβλήθηκαν 1555 αιτήσεις στήριξης όπου μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης προέκυψαν 1221 δικαιούχοι, στους οποίους έχει ήδη καταβληθεί το 70% της ενίσχυσης, 65 απορρίφτηκαν και 269 κρίθηκαν επιλαχόντες. Από τους επιλαχόντες στόχος μας είναι να ενταχθούν στο μέτρο οι περισσότεροι. Θα χρησιμοποιηθεί γι αυτούς το ποσό που δεν θα απορροφηθεί από τις 5 Περιφέρειες που επαναπροκηρύχθηκε το μέτρο, η υπερδέσμευση του 10%, δηλαδή τα 24 εκατ. ευρώ επί του συνόλου των πόρων του μέτρου, όπως προβλέπεται και στο Σύστημα Διαχείρισης του ΠΑΑ, αλλά και κάθε δυνατότητα υπερδέσμευσης. Όσον αφορά στο Μέτρο των Ομάδων Παραγωγών που ενισχύει τις λειτουργικές τους δαπάνες υπογράφηκε ήδη η σχετική Υπουργική Απόφασης για τον καθορισμό των λεπτομερειών εφαρμογής του και την ερχόμενη Πέμπτη θα γίνει η προκήρυξή του. Θέλω να κάνω γνωστό, επειδή αυτή την περίοδο γίνεται μεγάλη συζήτηση για τα αγροτοπεριβαλλοντικά μέτρα, ότι τα διαθέσιμα χρήματα δεν μας επιτρέπουν να ικανοποιήσουμε όλα τα αιτήματα. Γι αυτό και ξεκινάμε με μία βασική αρχή: Οι εντάξεις θα αφορούν ένα και μόνο περιβαλλοντικό μέτρο για κάθε εκμετάλλευση. Στην κτηνοτροφία έχουμε κάνει μια στρατηγική επιλογή: Να αξιοποιήσουμε κάθε δυνατότητα ο κλάδος της αιγοπροβατοτροφίας να ενισχυθεί μέσα από κίνητρα, διευκολύνσεις, στοχευμένες πολιτικές και «εργαλεία», ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει τις δομικές του αδυναμίες και να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα της χώρας. Οφείλω λοιπόν να πω τι κάναμε: Το πρώτο βήμα για την υλοποίηση αυτής της στρατηγικής υπήρξε ο νόμος για τις βοσκήσιμες γαίες, μια μικρή επανάσταση που δεν έγινε απολύτως κατανοητή καθώς, δυστυχώς, τα αγροτικά θέματα προσελκύουν τα φώτα της δημοσιότητας μόνον όταν κατεβαίνουν τα τρακτέρ στους δρόμους Αντιμετωπίστηκαν 2 βασικά ζητήματα: η επιλεξιμότητα για τις ενισχύσεις της κτηνοτροφίας ύψους 550 εκατ. ευρώ. Με την αλλαγή του ορισμού του βοσκότοπου πετύχαμε σε επίπεδο Ε.Ε. επιπλέον 8 εκατ. στρ. επιλέξιμων εκτάσεων και η διαχείριση 60 εκατ. στρεμμάτων δασικών εκτάσεων που σήμερα βόσκονται. Με μια κουβέντα, με το νόμο αυτό, δεν λύσαμε απλώς το θέμα της απρόσκοπτης καταβολής των επιδοτήσεων στους κτηνοτρόφους, αλλά δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις για την αειφορική διαχείριση και αύξηση της «βοσκοϊκανότητας» των γαιών αυτών. Τα δικαιώματα χρήσης βοσκής σε κτηνοτρόφους-κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις θα στηρίζονται πλέον σε εγκεκριμένα διαχειριστικά σχέδια βοσκής τα οποία συντάσσονται ήδη. 3
Έχουμε πει, όταν ψηφίζαμε το νόμο για τις βοσκήσιμες γαίες ότι θα κατανείμουμε αυτές τις εκτάσεις σε επιμέρους λιβαδικές μονάδες ώστε κάθε κτηνοτροφική εκμετάλλευση να έχει τη δική της λιβαδική μονάδα. Αυτός είναι ο στόχος μας μέχρι τέλους του 2019. Σε αυτή την περίπτωση θα είναι εύκολη και η συνεργασία των κτηνοτρόφων με τη δημιουργία ομάδων παραγωγών που θα μπορούν όχι μόνο να προβαίνουν από κοινού στην αγορά των εφοδίων τους και την πώληση των προϊόντων τους, αλλά και να δημιουργούν σε κατάλληλες θέσεις εντός των εκτάσεων που τους έχουν χορηγηθεί, τις βασικές υποδομές, από αλμεκτήρια μέχρι αποθήκες και γιατί όχι και μικρά τυροκομεία. Και μια και μιλάμε για την αιγοπροβατοτροφία πολλοί θα αναρωτηθείτε τι κάναμε εμείς ως Κυβέρνηση για τη προστασία της φέτας στις διεθνείς αγορές. Στο πρώτο κιόλας Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας, το Μάρτιο του 2015, καταγγείλαμε τις συμφωνίες με Νότια Αφρική και Καναδά, που παγίωναν την κατάχρηση του όρου «φέτα» από όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν στις δύο χώρες, είτε ως τύπου φέτα, είτε ως φέτα Καναδά ή Νότιας Αφρικής. Με επιμονή και μεθοδικότητα (κάποια περίοδο βέβαια οι συνάδελφοί μου στο Σ.Υ. με είχαν ταυτίσει με τη φέτα) καταφέραμε να ανοίξουμε ένα θέμα που ήταν τελειωμένο και η διαπραγματευτική αποφασιστικότητά μας έφερε καρπούς σε ένα παιχνίδι που είμαστε μόνοι μας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε υπόψη τις ανησυχίες της Ελλάδας και δεσμεύτηκε εντός της μεταβατικής περιόδου (όλες οι συμφωνίες έχουν μεταβατική περίοδο) να αναθεωρήσει τις 2 συμφωνίες, προς τη κατεύθυνση της πλήρους προστασίας όλων των Γ.Ε. της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της φέτας. Δηλαδή με απλά λόγια με τη λήξη της μεταβατικής περιόδου των 5 χρόνων δεν θα χρησιμοποιείται ο όρος φέτα σε κανένα προϊόν της Νότιας Αφρικής και του Καναδά. Ταυτόχρονα εμείς συνεχίσαμε μια πολύ έντονη προσπάθεια για να είναι ακόμη καλύτερες οι καινούριες συμφωνίες της Ε.Ε. με άλλες χώρες. Και καταφέραμε με πρώτη αυτή με την Ιαπωνία εκείνο που κάποιοι θεωρούσαν ακατόρθωτο. Την πλήρη προστασία των ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντων μας από τη πρώτη στιγμή. Δίνουμε αυτή την ώρα μάχες για τη συμφωνία με Σιγκαπούρη, Κίνα και ΗΠΑ. Είχαμε μιλήσει πολλές φορές για την ανάγκη να μπουν ξεκάθαροι κανόνες και διαφάνεια στην αγορά του γάλακτος και του κρέατος. Καταφέραμε μετά από μεγάλη επιμονή στις Βρυξέλες να θεσμοθετήσουμε την υποχρεωτική αναγραφή της χώρας αρμέγματος του γάλακτος σε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα και της χώρας προέλευσης του κρέατος στους χώρους πώλησής του. Θα γνωρίζει πλέον ο Έλληνας καταναλωτής το ελληνικό γάλα. Όπως επίσης νομοθετήσαμε την υποχρεωτική πληρωμή μέχρι 60 ημέρες και μάλιστα με αυστηρά διοικητικά πρόστιμα στο μεγαλύτερο ποσοστό των αγροτικών προϊόντων, ώστε να πάψει ο έλληνας αγρότης να είναι ο βασικός πιστωτής του χονδρεμπορίου και των πολυκαταστημάτων. Όλα αυτά βέβαια για να υπηρετηθούν αποδοτικά για το χώρο προϋποθέτουν και τη δική σας οργανωμένη συμμετοχή. Και μια και μιλάμε για τη διακίνηση των τροφίμων το πρόβλημα που υπάρχει σε μερικές πόλεις στην Ελλάδα, όπως στη Δράμα, με τις αγορές παραγωγών θα λυθεί άμεσα με νομοθετική μας πρωτοβουλία. Είναι όμως αδιανόητο να αναφερόμαστε σε ένα μείγμα πολιτικών πρωτοβουλιών για την τόνωση της ελληνικής κτηνοτροφίας, χωρίς να έχουμε κατά νου την ρεαλιστική προσέγγιση του προβλήματος που αφορά στην καταγραφή του πραγματικού αριθμού των εκτρεφόμενων ζώων Ήδη έχει σχεδιαστεί να καταστεί υποχρεωτική (Ιούλιος 2019) η εισαγωγή της ηλεκτρονικής σήμανσης των βοοειδών, με τη χρήση ενδοστομαχικού βόλου, στο πλαίσιο και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Μήπως πρέπει να δούμε και τη χρήση του ίδιου τρόπου σήμανσης στην καταγραφή των αιγοπροβάτων; Και λίγα λόγια για την αλιεία. 4
Ήδη έχουμε ξεκινήσει μια σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών, με τις οποίες θέλουμε να ενισχύσουμε τον τομέα, όπως η τροποποίηση του ν.δ. 420/70, η οποία θα ενισχύσει το συνδικαλιστικό κίνημα και τους αλιείς, ώστε να μπορέσουμε να συζητήσουμε μαζί τους τις νομοθετικές ρυθμίσεις που θέλουμε να προωθήσουμε και τις έχει ανάγκη ο κλάδος, καθώς το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο είναι απαρχαιωμένο και δεν εξυπηρετεί πλέον τις σύγχρονες ανάγκες. Στην προσπάθειά μας αυτή έχουμε σύμμαχο και το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας, του οποίου οι συνολικοί πόροι, κοινοτικοί και εθνικοί υπερβαίνουν τα 520 εκατ., ενώ με την κινητοποίηση και της ιδιωτικής συμμετοχής θα ανέλθουν στα 780 εκατ.. Φίλες και φίλοι, αγαπητοί αγρότες, εμείς πιστεύουμε ακράδαντα ότι η παραγωγική ύπαιθρος μπορεί να σηκώσει το μεγάλο βάρος της οικονομικής ανάκαμψης της χώρας μας και προσπαθούμε για το σκοπό αυτό να δημιουργήσουμε όλα τα απαραίτητα εργαλεία στήριξής σας. Ταυτόχρονα διερευνούμε αποφασιστικά τις δυνατότητες και τις λύσεις σε συζήτηση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς για διάφορες εναλλακτικές λύσεις των ενισχύσεων στην παραγωγή, όπως: άμεσης αναθεώρησης του συστήματος κατανομής των δικαιωμάτων και άμεσης σύγκλισης (μέσα στον ίδιο κλάδο παραγωγής), προκειμένου να αποκατασταθούν αδικίες εις βάρος των νέων κυρίως αγροτών και μονομέρειες υπέρ συγκεκριμένων συμφερόντων, ώστε οι παραγωγικές δυνάμεις στον αγροτικό χώρο, με την περιφερειακή τους διάσταση, να αρχίσουν αργά αλλά σταθερά να αναπτύσσονται και πάλι με νέα δυναμική και εξωστρέφεια. 5