ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση αποτελεί την τέταρτη έκδοση της Β Φάσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας μέχρι το 2010. Αντικείμενο του τεύχους είναι ο Επιχειρησιακός και Οικονομικός Προγραμματισμός του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας μέχρι το 2010. Η παρούσα έκδοση έχει προκύψει μετά από την αναμόρφωση των εκδόσεων του Φεβρουαρίου, Ιουνίου και του Σεπτεμβρίου 2008. Αποτελεί συνέχεια της Α Φάσης η οποία καταρτίστηκε από την αρμόδια Διεπιστημονική Ομάδα Έργου (συγκροτήθηκε με την 89/26-09-2007 Απόφαση Δημάρχου) στην οποία συμμετέχουν αιρετοί και στελέχη του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας και της Πάρνων Α.Ε. Ανώνυμη Αναπτυξιακή Εταιρία. Το τεύχος της Α Φάσης «Στρατηγικός Σχεδιασμός» εγκρίθηκε ομόφωνα από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας με την 328/2007 απόφαση. Διαδικασίες Διαβούλευσης Κατά την εκπόνηση του παρόντος τηρήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες από το Π.Δ. 185/2007 (ΦΕΚ Α 221/12-9-2007) και την Υ.Α. 18183/2007 (ΦΕΚ 534/13-4-2007) διαδικασίες. Ειδικότερα: - Έγκριση του τεύχους της Α Φάσης «Στρατηγικός Σχεδιασμός» από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας. Η απόφαση έγκρισης (328/2007) λήφθηκε στο συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε στις 2/11/2007. - Ελλείψει ενεργής ιστοσελίδας Δήμου το κείμενο στρατηγικού σχεδιασμού αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Αναπτυξιακής Πάρνωνα Αναπτυξιακή Α.Ε. ΟΤΑ. Επίσης στο χώρο του Δημαρχείου μπορούσαν όλοι οι πολίτες να το μελετήσουν και να υποβάλουν τις απόψεις / προτάσεις τους. - Στις 30/11/2007 πραγματοποιήθηκε δημόσια συνάντηση εργασίας με στόχο την ευρύτερη δημοσιοποίηση της Α Φάσης «Στρατηγικός Σχεδιασμός» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Επιπλέον, με πρωτοβουλία του Δήμου και της Αναπτυξιακής Πάρνωνα Αναπτυξιακή Α.Ε. ΟΤΑ πριν την έγκριση της Α Φάσης από το Δ.Σ. του Δήμου πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από συναντήσεις διαβουλεύσεις: - Στις 20 / 21 Απριλίου 2007 έλαβε χώρα συνάντηση η 1η Συνάντηση / Διαβούλευση στα πλαίσια της οποίας έγινε παρουσίαση σκοπιμότητας, μεθοδολογίας & διαδικασίας εκπόνησης Επιχειρησιακού Προγράμματος. Δημιουργήθηκε ομάδα εργασίας η οποία θα συμμετείχε πιο ενεργά στην εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος. ΔΗΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ 1
- Στις 25 Μαΐου 2007 έλαβε χώρα η 2 η Συνάντηση / Διαβούλευση η οποία είχε σα σκοπό: τη γνωριμία της ομάδας εργασίας που δημιουργήθηκε κατά την 1 η διαβούλευση την παρουσίαση των εξελίξεων της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα. την έναρξη της κοινής συζήτησης πάνω στην υφιστάμενη κατάσταση του Δήμου και προς ποια κατεύθυνση είναι σκόπιμο να κινηθεί. Στη συνάντηση πλην των μελών της ομάδας εργασίας και των εκπροσώπων των ΜΚΟ του Δήμου είχαν κληθεί και παρουσίασαν εισηγήσεις εκπρόσωποι της «Καμπάνιας των 800 ΜΚΟ για τη Συνταγματική Αναβάθμιση της Κοινωνίας των Πολιτών», οι κκ. Λιοναράκης (αντιπρόεδρος Greenpeace), Κιρκίτσος (Οικολογικής Εταιρία Ανακύκλωσης) και Μηλιώνης (υπεύθυνος της «Καμπάνιας» για θέματα αυτοδιοίκησης). - Στις 2/06/2007 έλαβε χώρα η 3 η Συνάντηση / Διαβούλευση η οποία είχε σα σκοπό: Κατάθεση απόψεων περι των πλεονεκτημάτων, των αναγκών και της πορείας του Δήμου. Παρουσίαση από την Ομάδα Έργου των αποτελεσμάτων των μέχρι τώρα συναντήσεων και γραπτών προτάσεων Πρώτη καταγραφή πρωτοβουλιών και έργων από τους συμμετέχοντες Για την εκπόνηση του παρόντος εργάστηκε το σύνολο των υπηρεσιών του Δήμου συνεισφέροντας ανάλογα με τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες τους. Όπως αναφέρει η εγκύκλιος 66/2007 του Υφυπουργού Εσωτερικών: «Στόχος...είναι η εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος από τους υπόχρεους ή μη Ο.Τ.Α., να μην εστιάζει μόνο στην παραγωγή ενός προγραμματικού κειμένου, αλλά κυρίως στις διαδικασίες με τις οποίες αυτό εκπονείται, παρακολουθείται και αξιολογείται...οι δημοτικές αρχές και οι υπηρεσίες των Ο.Τ.Α. πρέπει να κατανοήσουν την επιτακτική ανάγκη ενεργού συμμετοχής τους στη διαδικασία κατάρτισης.» Στις σελίδες που ακολουθούν παρουσιάζονται συνοπτικά βασικά στοιχεία του εγκεκριμένου Στρατηγικού Σχεδίου του Δήμου. Κρίσιμα ζητήματα ανάπτυξης Στην Α Φάση του Επιχειρησιακού Προγράμματος εντοπίστηκαν έξι κρίσιμα ζητήματα ανάπτυξης στα οποία θα χρειαστεί να επικεντρωθούν οι μεσοπρόθεσμες προσπάθειες του Δήμου. Τα ζητήματα αυτά είναι: 1. Έλλειψη χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, με τα μεγαλύτερα προβλήματα να προέρχονται από οικιστικές πιέσεις στην παραλιακή ζώνη του Δήμου αλλά και σε αναγκαίες ρυθμίσεις στους ορεινούς οικισμούς. ΔΗΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ 2
2. Ανάγκη για περιβαλλοντική προστασία και διαχείριση, με τις εξής διακριτές παραμέτρους: - χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός - ελλιπής διαχείριση υδάτινων πόρων και λειψυδρία - ελλιπής διαχείριση στερεών αποβλήτων συμπεριλαμβανομένων των οικιακών, γεωργικών και βιοτεχνικών αποβλήτων - προστασία του ορεινού όγκου του Πάρνωνα. Η αντιμετώπιση των επιμέρους ζητημάτων περιβαλλοντικής προστασίας αφορά δημόσια υγεία, την πολιτική προστασία και την οικονομική ανάπτυξη. 3. Η ανάγκη για παιδεία, κατάρτιση και τοπική συνείδηση αναδείχθηκε σε μείζον ζήτημα κατά τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης. Πέρα από ζητήματα «σκληρών» υποδομών (π.χ. σχολικές και πολιτιστικές εγκαταστάσεις) μεγαλύτερη έμφαση χρειάζεται να δοθεί στην επαγγελματική κατάρτιση και προσανατολισμό στον αγροτικό και στον τουριστικό κλάδο, προκειμένου να βελτιωθεί το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών. 4. Βασικές υποδομές προσπελασιμότητας. Οι υποδομές αυτές αφορούν πρωτίστως το ορεινό οδικό δίκτυο και τη σύνδεση του Δήμου με άλλες περιοχές της Πελοποννήσου. 5. αποτελεσματική διοίκηση, με έμφαση στην αναδιοργάνωση των νομικών προσώπων, στη βελτίωση των δημοτικών υπηρεσιών στα ορεινά δημοτικά διαμερίσματα, στελέχωση υπηρεσιών και δραστηριοποίηση στη γεωργία, τον προγραμματισμό και τις κοινωνικές υπηρεσίες 6. η παροχή επαρκών υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Όραμα και Αποστολή Όραμα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας είναι να αναδειχθεί σε περιοχή όπου η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, η προστασία του περιβάλλοντος και το πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων του θα αποτελούν τη βάση για την τοπική ανάπτυξη και θα τον καταστήσουν έναν ελκυστικό τόπο για διαβίωση, εργασία, επίσκεψη και επενδύσεις. Αποστολή του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας είναι η προστασία, ανάπτυξη και συνεχής βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας, λαμβάνοντας υπ όψιν όλες τις απόψεις και ενθαρρύνοντας τη συνεργασία και συμμετοχή όλων των πολιτών Στρατηγική και Στόχοι Καθοριστικό στοιχείο της φυσιογνωμίας του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας είναι η γεωγραφική έκτασή του και ο πολύ μεγάλος αριθμός των οικισμών του. Ο παράγοντας αυτός καθορίζει τόσο το πλαίσιο ανάπτυξης της περιοχής όσο και την εσωτερική οργάνωση και τις αδυναμίες των υπηρεσιών. Ο κύριος όγκος της έκτασης ΔΗΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ 3
του Δήμου αφορά τον ορεινό όγκο του Πάρνωνα και τους εκεί ευρισκόμενους φθίνοντες οικισμούς. Αντίθετα, ο πληθυσμός έχει συγκεντρωθεί στα πεδινά και παραλιακά Τοπικά Διαμερίσματα. Το «τρίγωνο» Άστρος Παράλιο Άστρος Μελιγού, αποτελεί το σημαντικότερο εμπορικό και διοικητικό κέντρο της Ανατολικής Αρκαδίας. Ταυτόχρονα, τα παράλια του Δήμου αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης για ανάπτυξη παραθεριστικής κατοικίας και λιγότερο τουρισμού καθώς και για ημερήσιες επισκέψεις κυρίως από την Τρίπολη. Η υποβάθμισή τους σε επίπεδο εικόνας οικισμού και παροχής υπηρεσιών είναι ένα γεγονός το οποίο ο Δήμος αντιμετωπίζει καθημερινά. Οι παραπάνω συνθήκες αντικατοπτρίζονται και στην παράδοξη σύνθεση της παραγωγής δομής του Δήμου. Το 29% της απασχόλησης στο Δήμο προκύπτει από τη γεωργία επιβεβαιώνοντας πως η αγροτική οικονομία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του Δήμου, στηρίζοντας ένα ποσοστό γύρω στο 50% του συνολικού πληθυσμού. Από την άλλη μεριά, οι κλάδοι των κατασκευών, των εστιατορίων και των ξενοδοχείων αποτελούν ένα δυναμικό πεδίο όπου δραστηριοποιείται ένα ποσοστό 40% των επιχειρήσεων του Δήμου (στην συντριπτική πλειοψηφία τους ελεύθεροι επαγγελματίες), απασχολώντας όμως μόνο το 15% των ενεργώς απασχολούμενων. Το παραπάνω πλαίσιο σε συνδυασμό με τις ευρύτερες εξελίξεις του πλαισίου ανάπτυξης αποτελούν τα βασικά στοιχεία που καθορίζουν τη στρατηγική του Δήμου. Βασικό στοιχείο της στρατηγικής αυτής είναι η αναβάθμιση της ποιότητας των οικισμών και των παρεχόμενων δημοτικών υπηρεσιών στο σύμπλεγμα Άστρους Παράλιου Άστρους- Μελιγούς. Οι οικισμοί αυτοί αποτελούν το σημαντικότερο κέντρο της Ανατολικής Αρκαδίας. Η συγκρότηση ενός διακριτού κέντρου υπερτοπικής εμβέλειας είναι μια πραγματικότητα που δύσκολα μπορεί να αγνοηθεί και επιβεβαιώνεται τους καλοκαιρινούς μήνες όταν το Άστρος λειτουργεί ως επίνειο της Τρίπολης, με ραγδαία αύξηση του πληθυσμού του και αντίστοιχα προβλήματα καθώς δεν διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές. Μέρος του αναβαθμισμένου ρόλου του Άστρους θα πρέπει να είναι και η λειτουργία του ως σημείο εισόδου στον Πάρνωνα. Ως ανεκτίμητος περιβαλλοντικός και πολιτιστικός πόρος της περιοχής ο Πάρνωνας αποτελεί το κλειδί για τη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος της Βόρειας και όχι μόνο Κυνουρίας, σύμφωνα με τις επιταγές του εθνικού σχεδιασμού. Ενώ το σύνολο της ελληνικής επικράτειας βιώνει τις αρνητικές συνέπειες του μοντέλου «ήλιος θάλασσα» αλλά και τη σημαντική πτώση του αριθμού αλλά και της ποιότητας των επισκεπτών, η Κυνουρία προσφέρει έναν μοναδικό συνδυασμό ο οποίος μπορεί να την καταστήσει ιδιαίτερα δημοφιλή καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Κοινή συνισταμένη στα δύο παραπάνω βασικά στοιχεία της στρατηγικής του Δήμου είναι η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στον μακροχρόνιο σχεδιασμό για την περιοχή. Λαμβάνοντας υπ όψιν πως τα κύρια προβλήματα των πεδινών Τοπικών Διαμερισμάτων είναι περιβαλλοντικά (ύδρευση, άρδευση, ποιότητα νερών, αποχέτευση, διαχείριση αποβλήτων, υποβάθμιση ακτών), ο σχεδιασμός του Δήμου θα πρέπει να περιλάβει ολοκληρωμένες και όχι απλώς τεχνικές λύσεις. ΔΗΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ 4
Ταυτόχρονα, η οριοθέτηση του οικολογικού πάρκου Πάρνωνα και η ενεργοποίηση του Φορέα Διαχείρισης καθιστά την ευρύτερη περιβαλλοντική προστασία (διατήρηση βιοποικιλότητας, απειλούμενα είδη) καθοριστικό στοιχείο της φυσιογνωμίας του Δήμου εφόσον πλέον του 40% της έκτασης του αφορά προστατευόμενη περιοχή. Παρά τις διαφορετικές πλευρές του περιβαλλοντικού ζητήματος που αφορούν τα ορεινά και πεδινά Τοπικά Διαμερίσματα είναι σαφές πως σε επίπεδο τοπικής συνείδησης και αυτοδιοικητικής αντίληψης η περιβαλλοντική προστασία θα πρέπει να αναχθεί σε βασικό κριτήριο λήψης αποφάσεων. Λαμβάνοντας υπ όψιν τη παραπάνω στρατηγική του Δήμου όπως προέκυψε από την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και τη δημόσια διαβούλευση, οι γενικοί στρατηγικοί στόχοι του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας έχουν διαμορφωθεί ως εξής: Στόχος 1: Διαρκής βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και της εσωτερικής λειτουργίας του Δήμου και των νομικών προσώπων του Στόχος 2: Ανάπτυξη υποδομών και πολιτικών προσπελασιμότητας και προστασίας του περιβάλλοντος. Στόχος 3: Στήριξη της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της Βόρειας Κυνουρίας. ΔΗΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ 5