Άσκηση και διατήρηση μυϊκής μάζας Ξανθή Μιχαήλ,MD, PhD Ομότιμος Καθηγήτρια Ιατρικής Αποκατάστασης Πρόεδρος Ευρωπαϊκής εταιρείας Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης 1
Η γήρανση χαρακτηρίζεται από βαθμιαία μείωση της μυϊκής μάζας και της δύναμης των μυών που συμβάλλει στην μείωση της σωματικής λειτουργίας, αυξημένη ανικανότητα, ευθραυστότητα, και απώλεια της ανεξαρτησίας. Το 1989, ο Irwin Rosenberg πρότεινε τον όρο "σαρκοπενία" (Ελληνικά»sarx» ή σάρκα + «Πενία» ή ένδυα ) για να περιγράψει την μείωση της μυϊκής μάζας που σχετίζεται με την ηλικία. Η σαρκοπενία έκτοτε έχει οριστεί ως η απώλεια της μυϊκής μάζας και της μυϊκής δύναμης που συμβαίνει με την πρόοδο της ηλικίας. 2
a PRM approach would be (According to ICIDH + ICF ) sarcopenia = impairment Frailty = handicap (under specific environmental and personal parameters) evaluation of frailty (>75y) A pragmatic step by step approach by A Benetos & Guy Vancon 3
Στο μυϊκό ιστό παρατηρείται εξασθένηση στην ένωση των εγκάρσιων γεφυρών (Brooks & Faulkner,) μείωση των κινητικών μονάδων (Doherty & Brown,) της μυϊκής μάζας (Booth et al.), του μεγέθους και του αριθμού των μυϊκών ινών (Lexell et al.,) Η μέγιστη μυϊκή δύναμη επιτυγχάνεται κατά τη διάρκεια της 3ης δεκαετίας της ζωής του ανθρώπου, και έπειτα μειώνεται με την ηλικία (Laforest et al., Booth et al.). Η πτώση της μυϊκής δύναμης είναι μικρή μέχρι την ηλικία των 60 ετών, ενώ μετά την ηλικία αυτή παρατηρείται μια αξιοσημείωτη μείωση της (Laforest et al., Booth et al.). Καθώς οι ηλικιωμένοι άνδρες και γυναίκες είναι ικανοί να δραστηριοποιήσουν τους μύες τους μέγιστα, ή κοντά στο μέγιστο, ο βασικός λόγος για τη μείωση της μυϊκής δύναμης με την πάροδο του χρόνου φαίνεται να είναι η μυϊκή μάζα (Frontera et al). 4
5
6
. 7
Συμπερασματικά, η γήρανση προκαλεί επιπλέον εναπόθεση λίπους και συνδετικού ιστού με παράλληλη μείωση των συσταλτών ιστών του μυός με αποτέλεσμα η μείωση στη μυϊκή δύναμη να είναι μεγαλύτερη από την πραγματική μείωση που παρατηρείται στη μυϊκή μάζα. Οι μειώσεις στη μυϊκή μάζα που προκαλούνται λόγω της επίδρασης της γήρανσης, οφείλονται κύρια στην απώλεια αριθμού μυϊκών ινών, καθώς επίσης και στη μείωση του μεγέθους τους (Lexell et al.,) Πλήθος ερευνών, οι οποίες έχουν μελετήσει τον τετρακέφαλο μυ, κατέληξαν ότι οι μυϊκές ίνες τύπου ΙΙ μειώνονται με την πάροδο της ηλικίας, ενώ οι μυϊκές ίνες τύπου Ι παραμένουν λιγότερο επηρεασμένες (Doherty et al.; Lexell et al.; Aniansson et al.). Οι Lexell & Downham αναφέρουν ότι η μυϊκή ατροφία του τετρακέφαλου προκαλείται από τη ταυτόχρονη μείωση του αριθμού και του μεγέθους των μυϊκών ινών. 8
Η μυϊκή ατροφία η οποία σχετίζεται με τη γήρανση, καθώς και η μείωση της μυϊκής δύναμης μπορεί να εξηγηθεί από τις μορφολογικές αλλαγές της κινητικής μονάδας,και την μείωση του συνολικού αριθμού των κινητικών μονάδων. Επιπλέον, ο αριθμός των μυϊκών ινών που νευρώνονται από έναν κινητικό νευρώνα είναι μεγαλύτερος στα ηλικιωμένα άτομα σε σχέση με νεαρά. 9
Η απώλεια της μυϊκής δύναμης έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία και σημαντικό επακόλουθο κόστος υγειονομικής περίθαλψης. Έχουν περιγραφεί καθοριστικοί παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, το μέγεθος, η κληρονομικότητα και τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και είναι ευρέως αποδεκτός ο τύπος της άσκησης αντίστασης ως η πιο αποτελεσματική παρέμβαση για να επιβραδυνθεί η απώλεια μυϊκού ιστού. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική ανεξήγητη μεταβολή της απώλειας μυϊκής μάζας στη μετέπειτα ζωή και η προσοχή έχει στραφεί προς τις επιρροές που λειτουργούν νωρίτερα κατά τη διάρκεια της ζωής. 10
Τά οφέλη της άσκησης Ως άσκηση μυϊκής ενδυνάμωσης μπορεί να οριστεί η προοδευτική φόρτιση του νευρομυϊκού συστήματος χρησιμοποιώντας υπομέγιστες ή μέγιστες μυϊκές συστολές ενάντια σε αντίσταση. Σκοπός της άσκησης δύναμης είναι η βελτίωση της ικανότητας πραγματοποίησης μέγιστων συστολών ή η αύξηση της μυϊκής μάζας (Porter, Vandervoort, & Lexell,). Οι διαφορετικοί μέθοδοι άσκησης με αντιστάσεις και τύποι μυϊκών συστολών που χρησιμοποιούνται παρουσιάζουν διαφορές στις φυσιολογικές απαιτήσεις του νευρομυϊκού συστήματος. Oι προσαρμογές που αναπτύσσονται με την άσκηση δύναμης συμβάλλουν στην υγεία και στη λειτουργική ικανότητα του ηλικιωμένου και κατ επέκταση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Συμπερασματικά, φαίνεται ότι η άσκηση δύναμης αποτελεί τροχοπέδη στην μείωση της νευρομυϊκής λειτουργίας και λειτουργικής ικανότητας στα άτομα της τρίτης ηλικίας. Ιδιαίτερα, η άσκηση δύναμης συμβάλλει στην ανάπτυξη και διατήρηση επαρκούς μυϊκής δύναμης που απαιτείται για την εκτέλεση βασικών καθημερινών δραστηριοτήτων, βελτιώνει τη λειτουργική ικανότητα, διατηρεί την οστική πυκνότητα, μειώνει τον κίνδυνο των πτώσεων και των οστοπορωτικών καταγμάτων, και αυξάνει το εύρος κίνησης των αρθρώσεων στα ηλικιωμένα άτομα. 11
Aerobic & Resistance Exercises An optimal effect on the mechanical and metabolic properties of aged muscle cannot be obtained by a single type of exercise Considering that AE is better than PRE for developing endurance capacity, it has been suggested that these two types of exercises should be combined to combat the global issues of sarcopenia in the elderly population Harber MP, et al. Aerobic exercise training improves whole muscle and single myofiber size and function in older women. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 2009;297:R1452. 12
13
Messages to take home Exercise training represents an effective interventional strategy to attenuate and/or even reverse the age-related loss of muscle mass and function (Charette et al., 1991; Esmarck et al.,2001; Fiatarone et al., 1994; Frontera et al., 1988; Hikida et al.,2000; Ivey et al., 2000; Kosek et al., 2006; Martel et al., 2006;Verdijk et al., 2009a,b) ) 14
Messages to take home At the 2014 International Conference on Frailty and Sarcopenia Research, a panel of scientists presented their latest findings on the mechanisms underlying muscle atrophy in the elderly and strategies to reverse this process. Prolonged resistance-type exercise training represents an effective therapeutic strategy to augment skeletal muscle mass and improve functional performance in the elderly. However, the increase in protein synthesis in response to exercise largely depends on protein intake at certain times before, during and/or after exercise. 15
Messages to take home 16
Recommendations for Older Adults American College of Sport Medicine & American Heart Association Aerobic Exercise (Walking, Aquatic exercise, Stationary cycle etc.) : 30-60 min/d, Moderate 20-30 min/d, Vigorous Strength Exercise: 2 days/wk Weight training (8-10 Exercises, 8-12 Repetitions each) Stair climbing Flexibility Exercise: 2 days/wk, for each major muscle group Balance Exercise: If at risk of falling 17
18