Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα: Δρ Μαρίνα Πατσίδου Ηλιάδου Σχολική Σύμβουλος ΕΑΕ
Η περίπτωση του Ορέστη Προνήπιο Χωρίς προβλήματα στο νοητικό επίπεδο. Έχει πολύ καλό γνωστικό επίπεδο, καλή κατανόηση και έκφραση του λόγου. Δεν μπορεί να προσαρμοστεί στους κανόνες του νηπιαγωγείου. Σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του. Ορμάει στα άλλα παιδιά για να τα πνίξει τόσο μέσα στην τάξη όσο και στο διάλειμμα. Παρακολουθεί την κανονική τάξη γιατί δεν υπάρχει θέση σε τμήμα ένταξης.
Η περίπτωση της Δανάης Νήπιο Νήπιο, χωρίς προβλήματα στο νοητικό επίπεδο. Παρακολουθεί για δεύτερη χρονιά το ίδιο τμήμα. Ωστόσο, δεν προσαρμόζεται στους κανόνες του νηπιαγωγείου. Σηκώνεται διαρκώς από τη θέση της στην παρεούλα προκειμένου να πετύχει κάποιο στόχο της, δεν αναστέλλει καμία σκέψη ή επιθυμία της, είναι ισχυρογνώμων. Εκδηλώνει αρνητικά συναισθήματα για τους συμμαθητές και τη νηπιαγωγό της όταν αυτοί στέκονται εμπόδιο στα σχέδιά της. Παρακολουθεί την κανονική τάξη
Η ΔΕΠΥ είναι νευρολογική διαταραχή και είναι κληρονομική. Τα χαρακτηριστικά προβλήματα οφείλονται σε χαμηλά επίπεδα δραστηριότητας των νευροβιβαστών στο μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου που ρυθμίζει τον τρόπο που κατευθύνουμε την προσοχή μας. Πρόκειται για ακούσιες αλλαγές της προσοχής, ακούσια κινητική δραστηριότητα ακούσια εκδήλωση των παρορμήσεων. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δεν έχουν κίνητρο να προσέξουν γιατί υπολειτουργεί το νευρολογικό σύστημα που διεγείρει την προσοχή. (Κάκουρος Μανιαδάκη, 2009)
Έξι ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα απροσεξίας αν επιμείνουν για 6 μήνες Αποτυγχάνει να συγκεντρώσει προσοχή σε λεπτομέρειες, κάνει λάθη απροσεξίας σε σχολικές εργασίες Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή σε δουλειές ή δραστηριότητες παιχνιδιού Φαίνεται να μην ακούει όταν του απευθύνεται ο λόγος Δεν ακολουθεί μέχρι τέλος τις οδηγίες και αποτυγχάνει να διεκπεραιώσει σχολικές εργασίες που του ανατίθενται ή καθήκοντα στο χώρο εργασίας Αποφεύγει ή αποστρέφεται ή είναι απρόθυμος να εμπλακεί σε δουλειές που απαιτούν αδιάπτωτη πνευματική προσπάθεια(σχολική εργασία ) Συχνά χάνει αντικείμενα απαραίτητα για δουλειές Συχνά διασπάται η προσοχή εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες
Έξι ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα υπερκινητικότητας παρορμητικότητας αν επιμείνουν για 6 μήνες Κουνά τα χέρια ή τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση Αφήνει τη θέση του στην τάξη Τρέχει σκαρφαλώνει εδώ και εκεί Δυσκολεύεται να παίζει σε δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου ήσυχα Είναι διαρκώς σε κίνηση και ενεργεί σαν να κινείται σε μηχανή Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του Διακόπτει ή ενοχλεί με την παρουσία του τους άλλους
Προσοχή!!!!!!!! Πρέπει να υπάρχει σαφής απόδειξη κλινικά σημαντικής έκπτωσης στην κοινωνική, σχολική επαγγελματική λειτουργικότητα Τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται αποκλειστικά στη διάρκεια της πορείας μιας διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής σχιζοφρένειας ή άλλης ψυχωτικής διαταραχής(διαταραχή διάθεσης Αγχώδης διαταραχή) Στην τάξη μπορούν να υπάρχουν μαθητές με μερικά συμπτώματα διάσπασης ή υπερκινητικότητας ή και τα δύο οι οποίοι όμως δεν πληρούν πιστά τα κριτήρια της ΔΕΠΥ που περιγράφηκαν παραπάνω. Οι μαθητές αυτοί κινδυνεύουν να έχουν χαμηλή σχολική απόδοση και μαθησιακές δυσκολίες αλλά δεν μπορούν να πάρουν διάγνωση ΔΕΠΥ(Harpin, 2005)
DSM V O oρισμός της ΔΕΠΥ αναθεωρήθηκε για να περιλάβει και εμπειρίες ενηλίκων με ΔΕΠΥ, που στη προηγούμενη έκδοση δεν υπήρχαν. Oι έφηβοι και οι ενήλικες παρουσιάζουν 5 από τα παραπάνω συμπτώματα. Τα άτομα στο φάσμα του Αυτισμού μπορεί να πάρουν διάγνωση ΔΕΠΥ.Η νέα έκδοση DSM V φροντίζει ώστε να έχουν τη δυνατότητα να λάβουν κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία
Μύθοι και πραγματικότητες-μύθοι Η ΔΕΠΥ προκαλείται από κατανάλωση ζάχαρης Οι μαθησιακές αδυναμίες των παιδιών οφείλονται πρωταρχικά στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ Οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις δεν είναι απαραίτητες εάν ο μαθητής λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν συνήθως καλές κοινωνικές δεξιότητες και σχέσεις με συνομηλίκους Η ΔΕΠΥ οφείλεται σε μειωμένη γονεϊκή ικανότητα Οι έφηβοι με ΔΕΠΥ έχουν τις ίδιες μαθησιακές επιδόσεις με τους εφήβους χωρίς ΔΕΠΥ Η ΔΕΠΠΥ ξεπερνιέται στη εφηβεία
Μύθοι και πραγματικότητες ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ Η ΔΕΠΥ έχει τις ίδιες πιθανότητες να εμφανιστεί στα αγόρια και τα κορίτσια Το ποσοστό των παιδιών με ΔΕΠΥ κυμαίνεται 5%-12% Τα παιδιά που έχουν διάσπαση προσοχής αλλά όχι υπερκινητικότητα μπορεί να διαγνωστούν με ΔΕΠΥ Η ΔΕΠΥ μπορεί να είναι κληρονομική Τα κορίτσια μπορεί να έχουν την ίδια εικόνα διαταραχής με τα αγόρια Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν γνωσιακά ελλείμματα στη μνήμη εργασίας και στις εκτελεστικές λειτουργίες ΔΕΠΥ
Επιδημολογία Οι εκτιμήσεις διαφέρουν από χώρα σε χώρα Ρόλο παίζουν τα διαγνωστικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται Σύμφωνα με το DSM-IV το 3%-7% των παιδιών σχολικής ηλικίας έχει διάγνωση ΔΕΠΥ (Sciulto, 2007) Άλλες έρευνες (Scounti, 2006)2,2%- 17,8%) Ως προς το φύλο Σε δείγματα γενικού πληθυσμού η αναλογία είναι 1:1, ενώ σε κλινικά δείγματα είναι αγόρια προς κορίτσια 9:1
Νευρολογία και ΔΕΠΥ Γενετικοί και βιολογικοί παράγοντες είναι υπεύθυνοι για τη ΔΕΠΥ Περιβαλλοντικές αιτίες Διαφορές σε συγκεκριμένους μηχανισμούς που συνδέουν το πρόσθιο με το οπίσθιο τμήμα του εγκεφάλου. Μικρότερο μέγεθος εγκεφάλου στα παιδιά με ΔΕΠΥ. Κάπνισμα και Αλκοόλ κατά τη διάρκεια της κύησης Μολυβδίαση Πρόσθετα των τροφών (υπό διερεύνηση) (Ρούσου, 2009) ς
Συννοσηρότητα Εμφάνιση παραπάνω από μιας ασθένειας σε ένα άτομο 60% με ΔΕΠΥ εναντιωματική συμπεριφορά 45% με ΔΕΠΥ σοβαρή διαταραχή αγωγής 25% με ΔΕΠΥ αντικοινωνική παραπτωματική συμπεριφορά 30% με ΔΕΠΥ χρόνιες αγχώδεις διαταραχές 33% με ΔΕΠΥ κατάθλιψη (Παπαγεωργίου, 2005) ΔΕΠΥ και δυσλεξία ΔΕΠΥ και επιληψία ΔΕΠΥ και διαταραχές ύπνου/νυχτερινή ενούρηση
DSM IV Τα ισχύοντα διαγνωστικά εργαλεία DSM IV και ICD- 10 αποκλείουν τη διάγνωση ΔΕΠΥ και Αυτισμού Πρόσφατες έρευνες αναφέρουν τη συνύπαρξη ΔΕΠΥ και Αυτισμού σε ποσοστό14%-78% DSM V
Απροσεξ Τριάδα υψηλού κινδύνου Σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες η τριάδα προβλημάτων της ΔΕΠΥ μπορεί να αναπαρασταθεί ως εξής απροσεξία Δυσλειτουργία μνήμης Περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες
Οικογένειες των παιδιών με ΔΕΠΥ Η παρουσία του παιδιού με ΔΕΠΥ στην οικογένεια συνδέεται με διαφορετικούς βαθμούς δυσλειτουργίας όπως:διαταραγμένη στάση γονέα παιδιού, αυξημένο γονεϊκό άγχος, μειωμένη εμπιστοσύνη των γονέων,. Παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξήγηση της οικογένειας είναι η κουλτούρα το φύλο και ο υπότυπος της ΔΕΠΥ.
Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις Αξιολόγηση των δυνατοτήτων και αδυναμιών του παιδιού Σχεδιασμός ΕΕΠ σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό ειδικής Αγωγής Επιλογή κατάλληλων μέσων και εφαρμογή στρατηγικών Προσαρμογές του Αναλυτικού προγράμματος Σπουδών και των δραστηριοτήτων της τάξης Ενημέρωση των άλλων εκπαιδευτικών του σχολείου και συνεργασία μαζί τους (Ρούσου, Μπάρλοου & Κατσάνη 2009)
Καταλήγοντας.. Η ειδική παιδαγωγική βοηθάει και η θεραπεία συμπεριφοράς είναι αναγκαία, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αφενός η ψυχολογική επιβάρυνση του παιδιού, αφετέρου τα προβλήματα στον γνωστικό τομέα. Τα παιδιά με Διαταραχή ελλειματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ADHD) χρειάζονται συνεπείς κανόνες και στρατηγικές που μπορούν να καταλάβουν και να ακολουθήσουν. Κάθε περίπτωση απαιτεί διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης/παρέμβασης.
Η πρόκληση να είσαι διαφορετικός!!!!!!!!!!!!σε γεμίζει Φως!!!!!! Από την πορεία προς το Φως να μην αφήσετε κανένα πίσω Πάρτε μαζί σας όποιον λησμόνησε η ευτυχία, αυτόν που η λυχνία του έσβησε, αυτόν που το τζάκι του δε φλόγισε ποτέ, το παιδί που ποτέ «τ άστρο το λαμπρό που οδηγεί» δεν γνώρισε, όσους πλανιέται απέλπιδα μέσα στη νύχτα και στη λήθη Πάρτε με αγάπη και έγνοια όλους αυτούς μαζί σας, να μην αφήνετε κανένα πίσω απ την πορεία προς το Φως!!!! Έκκληση του ποιητή Rosegger (1843-1918) προς τους ειδικούς παιδαγωγούς Της Αυστρίας το 1912(Salsburg)