ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 009-04 Επιτροπή Αναφορών 0.7.04 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0098/0, του Ferran Rosa Gaspar, ισπανικής ιθαγένειας, σχετικά με το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας στην Ευρώπη και τις απαιτήσεις για τη χορήγηση υποτροφιών για σπουδές στη Βαλονία και τις Βρυξέλλες (Βέλγιο). Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων επισημαίνει ότι, σύμφωνα με τους όρους του προγράμματος χρηματοδοτικής βοήθειας για τους φοιτητές που σπουδάζουν στη Βαλονία και τις Βρυξέλλες, οι φοιτητές πρέπει να διαμένουν στο Βέλγιο και ο ένας από τους γονείς τους να έχει εργαστεί εκεί. Ως προς αυτό, ο αναφέρων εκτιμά ότι, σύμφωνα με το άρθρο 9 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τα άρθρα 8 και της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι εν λόγω απαιτήσεις συνιστούν παραβίαση της αρχής της μη διακριτικής μεταχείρισης των υπηκόων των κρατών μελών καθώς και της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.. Παραδεκτό Χαρακτηρίστηκε παραδεκτή στις 4 Νοεμβρίου 0. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 0 παράγραφος 6 του Κανονισμού).. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 8 Φεβρουαρίου 04 Η Επιτροπή σημειώνει ότι η οικονομική βοήθεια στους φοιτητές είναι δύο τύπων, ανάλογα με το σκοπό τους: (α) ενισχύσεις για την κάλυψη των διδάκτρων και την εγγραφή CM\0489.doc PE59.94v0-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
(β) ενισχύσεις για την κάλυψη του κόστους διαβίωσης («συντήρηση») του φοιτητή. Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Gravier ) και το άρθρο 4 παράγραφος της οδηγίας 004/8/ΕΚ σύμφωνα με ο οποίο «όλοι οι πολίτες της Ένωσης που διαμένουν στην επικράτεια του κράτους μέλους υποδοχής βάσει της παρούσας οδηγίας, απολαύουν ίσης μεταχείρισης σε σύγκριση με τους ημεδαπούς του εν λόγω κράτους μέλους εντός του πεδίου εφαρμογής της συνθήκης. Το ευεργέτημα του δικαιώματος αυτού εκτείνεται στα μέλη της οικογένειας που δεν είναι υπήκοοι κράτους μέλους, εφόσον έχουν δικαίωμα διαμονής ή μόνιμης διαμονής», απαγορεύεται οποιαδήποτε διάκριση για δίδακτρα και εγγραφή μεταξύ εγχώριων φοιτητών και των υπηκόων των άλλων κρατών μελών. Ωστόσο, όσον αφορά την σπουδαστική βοήθεια (έξοδα συντήρησης), το ίδιο το άρθρο 4 παράγραφος, της οδηγίας 004/8/ΕΚ αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο κάποιων εξαιρέσεων, αλλά τονίζει ότι οι εξαιρέσεις πρέπει να είναι συγκεκριμένες και ακριβείς. Όμως, ενώ το άρθρο 4 παράγραφος της οδηγίας προβλέπει μια τέτοια εξαίρεση, δίνοντας τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να μην χορηγούν σπουδαστική βοήθεια με τη μορφή υποτροφιών ή δανείων, ο κανόνας της ίσης μεταχειρίσεως των φοιτητών από την ΕΕ αποτελεί δικαίωμα που πρέπει αν σεβαστεί η χώρα υποδοχής, συμπεριλαμβανομένου του τύπου της οικονομικής βοήθειας σε όλους τους φοιτητές που έχουν αποκτήσει το δικαίωμα μόνιμης διαμονής στη χώρα αυτή, που έχουν την ιδιότητα του μισθωτού ή μη μισθωτού, στα πρόσωπα που διατηρούν αυτή την ιδιότητα και στα μέλη των οικογενειών τους. Είναι ως εκ τούτου αδιάφορο για το δίκαιο της ΕΕ, εάν ο σπουδαστής μέλος της οικογένειας του εργαζομένου ο οποίος κατοικεί σε ένα κράτος μέλος ή διατηρεί την ιδιότητα του έμμισθου εργαζομένου πραγματικά κατοικεί στο εν λόγω κράτος μέλος, για να μπορεί να λάβει μια σπουδαστική βοήθεια: διατηρεί αυτό το δικαίωμα, ακόμη και αν ο ίδιος επέλεξε να κάνει τις σπουδές του ή/και να διαμένει σε άλλο κράτος μέλος. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν κάνει μια πρώτη έρευνα σχετικά με τους βελγικούς κανονισμούς που εφαρμόζονται στην Ομοσπονδία Βαλονία - Βρυξέλλες σύμφωνα με την παρούσα αναφορά. Ωστόσο, η βασική νομοθεσία, το «διάταγμα που ρυθμίζει για τη γαλλική κοινότητα, τις υποτροφίες σπουδών» της 7ης Νοεμβρίου 98 προβλέπει στο άρθρο, τρίτο εδάφιο, ότι «Η εκτελεστική εξουσία μπορεί να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής αυτού του διατάγματος στους σπουδαστές και ξένους φοιτητές οι οποίοι διαμένουν στο Βέλγιο και κάνουν σπουδές». Για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επί του παρόντος προβλέπεται ότι θα πρέπει να κατοικούν στο Βέλγιο και ένας από τους γονείς τους πρέπει να εργάζεται ή έχει εργαστεί στο Βέλγιο 4. Αυτή η πληροφορία έχει επιβεβαιωθεί από τη διοικητική πρακτική, όπως παρουσιάζεται στο φυλλάδιο με τίτλο «Πληροφορίες σχετικά με τις 4 Απόφαση του Δικαστηρίου της ης Φεβρουαρίου 985 στην υπόθεση 9/8, Gravier Françoise c / Πόλη της Λιέγης, του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, σ. 985. 59. Οδηγία 004/8/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Απριλίου 004, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, ΕΕ L 9 της 9.6.004, σ. 5. Δημοσιεύθηκε στον Moniteur belge στις 04-0-984 το διάταγμα έχει υποστεί πολλές τροποποιήσεις. Για το αντίστοιχο κείμενο, βλ. http://www.gallilex.cfwb.be/document/pdf/09990_000.pdf Βλ. επίσημη ιστοσελίδα της Βαλονίας Βρυξέλλες: https://www.enseignement.cfwb.be/burs_web/faces/superieur/etranger/d_condition_supplementaire.jsp;jsessionid=0000d7fxzzy0xi54ytwsgggvqji PE59.94v0-00 /5 CM\0489.doc
επιδοτήσεις και τα σπουδαστικά δάνεια της Ομοσπονδίας Βαλονίας-Βρυξελλών», που δημοσιεύθηκε από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Louvain για τους σπουδαστές. Διευκρινίζει, όσον αφορά τους σπουδαστές που είναι υπήκοοι χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι πρέπει να «κατοικούν [= διεύθυνση] στο Βέλγιο, εφόσον ένας γονέας είναι ή έχει απασχοληθεί στο Βέλγιο». Ο αναφέρων δεν είναι σαφής στην αναφορά του σχετικά με τον τόπο διαμονής του, τον τόπο σπουδών του και όλα τα γεγονότα που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το δικαίωμά του σε σπουδαστική βοήθεια στο Βέλγιο. Η πρώτη περίπτωση είναι ότι ο αναφέρων ζούσε με την οικογένειά του στο Βέλγιο και στη συνέχεια μετακόμισε στην Ισπανία για να συνεχίσει τις σπουδές του. Σε αυτή την περίπτωση θα ήταν a priori, δικαίωμα του η σπουδαστική βοήθεια του Βελγίου. Αν η φράση «κατοικούν [= διεύθυνση]», όπως ορίζεται παραπάνω, σημαίνει ότι ο σπουδαστής πρέπει απαραίτητα να κατοικεί στο Βέλγιο ενώ, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, η ιδιότητα του εργαζομένου για έναν από τους γονείς του είναι αρκετό για να του δώσει πρόσβαση σε επίδομα συντήρησης, το Βέλγιο θα δρούσε κατά παραβίαση του δικαίου της ΕΕ. Ωστόσο, αν η έκφραση αυτή σημαίνει ότι αρκεί για τον σπουδαστή να έχει «κατοικία» στο Βέλγιο μόνο από διοικητική άποψη, η Επιτροπή δεν βλέπει κανένα πρόβλημα. Ένα άλλο σενάριο είναι ότι ο αναφέρων να ζούσε με την οικογένειά του στην Ισπανία και στη συνέχεια να μετακόμισε στο Βέλγιο για να συνεχίσει τις σπουδές του. Σε αυτή την περίπτωση δεν έχει το δικαίωμα σπουδαστικής βοήθειας από το Βέλγιο, εκτός εάν έχει αποκτήσει το δικαίωμα μόνιμης διαμονής στο Βέλγιο ή έχει την ιδιότητα του έμμισθου εργαζομένου, του αυτοαπασχολούμενου ή του μέλους οικογένειας. Και άλλα σενάρια είναι πιθανά, και είναι επιθυμητό ο αναφέρων να διευκρινίσει την κατάσταση, για να καταστεί δυνατή η αποτελεσματικότερη αναζήτηση της κατάλληλης λύσης. Ωστόσο, παρά την αβεβαιότητα σχετικά με τα γεγονότα, η Επιτροπή σημειώνει ότι, εν πάση περιπτώσει, η βελγική νομοθεσία φαίνεται να είναι υπερβολικά περιοριστική στην παροχή βοήθειας για σπουδές και δεν εξετάζει όλες τις δυνατότητες που προσφέρονται από την οδηγία 004/8/ΕΚ. Συμπέρασμα Για να διευκρινίσει τα παραπάνω σημεία, η Επιτροπή θα επικοινωνήσει με τις βελγικές αρχές και θα ενημερώσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την πρόοδο της διαδικασίας αυτής. 4. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ.), που ελήφθη στις 0 Ιουλίου 04 Στην προηγούμενη ανακοίνωσή της, η Επιτροπή εκθέτει το σύστημα της χρηματοδοτικής βοήθειας προς τους φοιτητές και τη διαφορά μεταξύ, αφενός, των ενισχύσεων για την κάλυψη των διδάκτρων και της εγγραφής και, δεύτερον, την ενίσχυση για την κάλυψη του κόστους διαβίωσης («συντήρηση») του σπουδαστή. Επιπλέον, ανακοίνωσε ότι επικοινώνησε με τις https://www.uclouvain.be/cps/ucl/doc/aide/documents/bro-sae-aide-0-defweb.pdf Βλέπε, για παράδειγμα, την απόφαση του Δικαστηρίου της ης Οκτωβρίου 007 στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-/06 και C-/06, Morgan et Bucher, Συλλογή της νομολογίας του Δικαστηρίου 007, I-096. [Οδηγία 004/8/ΕΚ άρθρο παράγραφος 4]. CM\0489.doc /5 PE59.94v0-00
βελγικές αρχές για να διευκρινιστούν τα σημεία που θίγει η αναφορά. Ωστόσο, τα ερωτήματα της Επιτροπής στις βελγικές αρχές έλαβαν μια σαφή απάντηση, που καταδεικνύει ότι η βελγική νομοθεσία προβλέπει επιχορηγήσεις για την εκπαίδευση όχι μόνο στους εγχώριους φοιτητές, αλλά και για τους ξένους φοιτητές, σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 004/8/ΕΚ, το άρθρο 4 και του κανονισμού 49/, άρθρο 0. Εξάλλου, ο αναφέρων έχει διευκρινίσει την κατάστασή του: είναι ένας ισπανός φοιτητής που διαμένει νόμιμα στο Βέλγιο για να πραγματοποιήσει τις σπουδές του, ενώ οι γονείς του ζουν στην Ισπανία και δεν έχουν ποτέ ζήσει ή εργαστεί στο Βέλγιο. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος της οδηγίας 004/8/ΕΚ, το κράτος μέλος υποδοχής δεν υποχρεούται να του χορηγήσει σπουδαστική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης για την επαγγελματική κατάρτιση, εφόσον δεν έχει αποκτήσει το δικαίωμα μόνιμης διαμονής στην εν λόγω χώρα. Πράγματι, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ του απλού δικαιώματος νόμιμης διαμονής που ο σπουδαστής ισχυρίζεται ότι είναι η περίπτωσή του, και του δικαιώματος μόνιμης διαμονής, που συνήθως αποκτάται μετά από μια περίοδο νόμιμης διαμονής πέντε ετών (άρθρο 6 της οδηγίας 004/8/ΕΚ) ή υπό άλλες συνθήκες (που περιγράφονται από την οδηγία). Η απάντηση του Βελγίου είναι ικανοποιητική από την άποψη του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη σημερινή του μορφή, και δεν υπάρχει ευθύνη των βελγικών αρχών όσον αφορά την παροχή της επιχορήγησης συντήρησης, άρα ο αναφέρων πρέπει να απευθυνθεί στην χώρα καταγωγής του, την Ισπανία, η οποία θεωρείται ότι είναι ταυτόχρονα και χώρα μόνιμης διαμονής του, εφόσον δεν έχει αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής σε ένα άλλο κράτος μέλος. Θα ενημερωθεί από τις αρχές της χώρας του, υπό ποιες συνθήκες χορηγούνται ενισχύσεις για την εκπαίδευση για τους υπηκόους της που μεταβαίνουν σε άλλο κράτος μέλος για να πραγματοποιήσουν τις σπουδές τους. Το θέμα της μεταφοράς της οικονομικής βοήθειας προς τους σπουδαστές, αποτελεί το αντικείμενο μελέτης και συζήτησης στο εσωτερικό της ΕΕ, αλλά δεν υπάρχουν δεσμευτικές διατάξεις του δικαίου της ΕΕ σχετικά με αυτό. Ωστόσο, όταν ένα κράτος μέλος προβλέπει ένα σύστημα ενισχύσεων για την εκπαίδευση που επιτρέπει στους σπουδαστές να λαμβάνουν παρόμοιες υποτροφίες εάν σπουδάζουν σε άλλο κράτος μέλος (μεταφορά των υποτροφιών), θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι όροι για τη χορήγηση αυτών των υποτροφιών δεν δημιουργούν αδικαιολόγητο περιορισμό 4. 4 Οδηγία 004/8/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Απριλίου 004, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, ΕΕ L 9 της 9.6.004, σ. 5. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 49/0 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 0, σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στο εσωτερικό της Ένωσης (ΕΕ L 4 της 7.5.0, σ. ). Η Επιτροπή παραπέμπει στο έγγραφο (http://europa.eu/rapid/press-release_memo-4-7_fr.htm - στη συνέχεια πατήστε στο Word ή PDF) για τις μεταφορές των υποτροφιών. Για την Ισπανία, βλ. σελίδες και 4 του εγγράφου. Βλέπε απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 8ης Ιουλίου 0, υπόθεση C-585/, Prinz, εδ. 0. Ομοίως, η απόφαση της 4ης Οκτωβρίου του 0, υπόθεση C-75/, Elrick και η απόφαση του Δικαστηρίου της ης Οκτωβρίου 007, συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-/06 Morgan PE59.94v0-00 4/5 CM\0489.doc
Συμπεράσματα Η Επιτροπή συμμερίζεται την άποψη των βελγικών αρχών ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, ο αναφέρων δεν δικαιούται την ενίσχυση εκπαίδευσης στο Βέλγιο. Η Επιτροπή συνιστά στον αναφέροντα να ενημερωθεί από τις ισπανικές αρχές υπό ποίους όρους χορηγούν βοηθήματα κατάρτισης στους ισπανούς υπηκόους που πραγματοποιούν τις σπουδές τους σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ. και C-/06 Bucher. CM\0489.doc 5/5 PE59.94v0-00