ΟΘΟΝΕ ΟΠΣΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΗ (ΟΟΑ) ΕΙΑΓΩΓΗ Η οκόνθ οπτικισ απεικόνιςθσ είναι μια ςοβαρι πθγι προβλθμάτων για τουσ χειριςτζσ Η/Τ. Είναι πθγι αντανακλάςεων του φωτιςμοφ και πολλζσ φορζσ επιβάλλει επίπονεσ κζςεισ εργαςίασ όταν δεν υπάρχει δυνατότθτα ρυκμίςεων τθσ κλίςθσ τθσ και δεν μπορεί να περιςτρζφεται. Επίςθσ μπορεί να προκαλζςει οπτικι κόπωςθ εάν δεν ρυκμίηεται θ λαμπρότθτα τθσ ι ζχει ζντονο contrast. Πολλζσ φορζσ μπορεί να είναι εμφανισ θ διακφμανςθ (flicher) τθσ εικόνασ γι' αυτό προτείνεται θ ςυχνότθτα ςάρωςθσ να είναι πάνω από 75Ηz. Η απόςταςθ τθσ οκόνθσ πρζπει να είναι 50-70 εκατοςτά. Σο κζντρο τθσ οκόνθσ πρζπει να βρίςκεται 150 300 κάτω από τθν οπτικι ευκεία του εργαηόμενου. Πρζπει να τοποκετείται μακριά από τα παράκυρα. Σζλοσ πρζπει να τθροφνται αποςτάςεισ αςφαλείασ από τισ γφρω οκόνεσ. Κανείσ εργαηόμενοσ δεν πρζπει να απζχει λιγότερο από καμία οκόνθ γφρω του από ότι απζχει από τθ δικι του.
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ (Ι) Σο κζμα τθσ εκπομπισ ακτινοβολιϊν των οκονϊν οπτικισ απεικόνιςθσ ζχει απαςχολιςει πολλοφσ επιςτιμονεσ ς' όλο τον κόςμο και ζχει γίνει αντικείμενο πλθκϊρασ ερευνϊν. Σα ευριματα των ερευνϊν ιταν ότι τα όρια τθσ ακτινοβολίασ ιταν πολφ κάτω από τα επικίνδυνα για τον άνκρωπο και χαμθλότερα από αυτά που εκπζμπουν ςυςκευζσ κακθμερινισ χριςθσ. υγκεκριμζνα οι ακτινοβολίεσ που εκπζμπονται είναι: ΑΚΤΙΝΕΣ Χ Ακτινοβολία ακτινϊν Χ από τον κακοδικό ςωλινα (CRT) τθσ οκόνθσ (υποςτθρίηεται ότι το προςτατευτικό γυαλί που υπάρχει αποτρζπει διαρροζσ και ζτςι τζτοιου είδουσ εκπομπζσ δεν είναι ανιχνεφςιμεσ). Η τεχνολογία που εφαρμόηεται ςτουσ φορθτοφσ Η/Τ (υγρϊν κρυςτάλλων) εξαλείφει πικανοφσ κινδφνουσ.
ΑΚΣΙΝΟΒΟΛΙΑ (ΙΙ) Υπεριϊδησ ακτινοβολία Η υπεριϊδθσ ακτινοβολία μπορεί να ανιχνευτεί από Ο.Ο.Α, παρ' όλα αυτά κεωρείται χαμθλότερθ από αυτι από τθν ακτινοβολία του θλίου από τα παράκυρα. Ορατι ακτινοβολία Χαμθλισ ςυχνότθτασ θλεκτρομαγνθτικά πεδία [Very low frequency (VLF)] και πολφ χαμθλισ ςυχνότθτασ [Extremely low frequency (ELF)]. Επιδθμιολογικζσ μελζτεσ δεν ζχουν αποδείξει ςυςχζτιςθ μεταξφ αυτϊν των πεδίων και προβλθμάτων υγείασ των εργαηομζνων. Ηλεκτροςτατικά πεδία ε πολλζσ χϊρεσ ζχουν παρουςιαςτεί δερματικά προβλιματα ςτουσ εργαηόμενουσ με Ο.Ο.Α και τα αίτια ζχουν αναηθτθκεί ςτα θλεκτροςτατικά πεδία που αναπτφςςονται μπροςτά από τον χειριςτι. Παρότι δεν ζχει αποδειχκεί επίςθμα κάτι τζτοιο, επιβάλλεται θ κακαριότθτα του χϊρου, τθσ οκόνθσ και τα απαραίτθτα επίπεδα υγραςίασ.
ΟΙ ΚΙΝΔΤΝΟΙ Όπωσ προαναφζρκθκε, οι οκόνεσ οπτικισ απεικόνιςθσ (οκόνεσ υπολογιςτϊν, τθλεοράςεισ, οκόνεσ κυκλωμάτων παρακολοφκθςθσ κλπ) κρφβουν μια ποικιλία κινδφνων για τουσ εργαηόμενουσ που εργάηονται μπροςτά από αυτζσ. Οι κίνδυνοι αφοροφν κυρίωσ τα μάτια αλλά και τα χζρια, τθν πλάτθ και γενικότερα το μυοςκελετικό ςφςτθμα του ανκρϊπου. Επειδι, ςτο μζλλον θ εργαςία μπροςτά ςε οκόνεσ όλο και κα αυξάνεται, ακολουκϊντασ τισ τεχνολογικζσ εξελίξεισ, ζχει ςθμαςία να εφαρμόηονται εξ αρχισ όλα τα ενδεδειγμζνα μζτρα για τθν προςταςία των εργαηομζνων. Μπορεί οι αρνθτικζσ για τθν υγεία επιπτϊςεισ από τθν εργαςία ςε οκόνεσ να μθν είναι άμεςεσ, αλλά αυτζσ δεν πρζπει να αγνοοφνται γιατί με τθν πάροδο του χρόνου μπορεί να γίνουν ςοβαρότερεσ. Σα μζτρα που πρζπει να λαμβάνονται για τθν προςταςία των εργαηομζνων που χρθςιμοποιοφν τισ οκόνεσ είναι τεχνικά, εργονομικά, αλλά και οργανωτικά.
Μελζτεσ κατζδειξαν ότι θ χριςθ των οκόνων οπτικισ απεικόνιςθσ επθρεάηει τθ ςωματικι και ψυχικι υγεία των εργαηομζνων όπωσ επίςθσ και τον φπνο τουσ. Επίςθσ, υπάρχει ςθμαντικι ςχζςθ μεταξφ των ςωματικϊν ςυμπτωμάτων και του χρόνου χριςθσ τθσ οκόνθσ. Όςο περιςςότερο χρόνο περνά κάποιοσ μπροςτά από τθν οκόνθ, τόςο αυξάνεται και θ ςυχνότθτα των ςωματικϊν ςυμπτωμάτων.
ΩΜΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ Σα ςυχνότερα ςωματικά προβλιματα που παρουςιάηουν οι εργαηόμενοι είναι: 1. υμπτϊματα οφκαλμικισ κοπϊςεωσ (πόνοι, ερεκιςμόσ και τςοφξιμο ςτα μάτια) 2. Μυοςκελετικά προβλιματα άνω άκρων (τενοντίτιδεσ, αρκρίτιδεσ και ςφνδρομο καρπιαίου ςωλινα) 3. Μυοςκελετικά προβλιματα του αυχζνα, των ϊμων και τθ μζςθ (πόνοι, δυςκαμψία, ιςχιαλγίεσ κ.α.
ΨΤΧΙΚΑ ΤΜΠΣΩΜΑΣΑ Τα ψυχικά ςυμπτϊματα όπωσ είναι η ληιαργία, το άγχοσ και η απροιυμία για εργαςία καιϊσ και τα προβλθματα φπνου π.χ. η αχπνία και η κοφραςη εμφανίζονται ςε πρόςωπα τα οποία ςυνθιωσ εργάζονται για περιςςότερεσ από 5 ϊρεσ καιημερινά με τισ οιόνεσ.
Σα προβλιματα που ςχετίηονται με απαςχόλθςθ ςε οκόνεσ οπτικισ απεικόνιςθσ είναι ςφνκετα. Δεν οφείλονται μόνο ςτθν ποιότθτα τθσ οκόνθσ αλλά και ςτθ αλλθλεπίδραςθ διαφόρων άλλων παραγόντων, όπωσ είναι οι κακζσ ςυνκικεσ φωτιςμοφ ςτον εργαςιακό χϊρο, οι προχπάρχουςεσ οφκαλμολογικζσ διαταραχζσ όραςθσ των εργαηομζνων, οι μικροκλιματικζσ ςυνκικεσ του περιβάλλοντα εργαςιακοφ χϊρου όπωσ είναι θ αυξθμζνθ κερμοκραςία ςε ςυνδυαςμό μάλιςτα με τθ χαμθλι υγραςία, οι εργονομικοί παράγοντεσ όπωσ ο ςχεδιαςμόσ των γραφείων, των κακιςμάτων κακϊσ και οι οργανωτικοί παράγοντεσ όπωσ είναι ο χρόνοσ χριςθσ τθσ οκόνθσ και τα διαλείμματα. θμαντικό ρόλο ςτθν πρόκλθςθ των ψυχικϊν ςυμπτωμάτων παίηει ο ςχεδιαςμόσ του πλθροφοριακοφ ςυςτιματοσ και το πόςο φιλικό είναι με το χριςτθ (user friendly).
ΜΕΣΡΑ ΠΡΟΣΑΙΑ Για τουσ εργαηόμενουσ ςτισ οκόνεσ οπτικισ απεικόνιςθσ και τθ διατιρθςθ τθσ καλισ τουσ υγείασ πρζπει να λαμβάνονται τα κατάλλθλα και επαρκι προφυλακτικά μζτρα. Η κζςθ του χειριςτι για παράδειγμα, πρζπει να είναι εργονομικά ςχεδιαςμζνθ, ϊςτε O ςχεδιαςμόσ θ ςτάςθ του τθσ ςϊματοσ κζςθσ εργαςίασ και θ απόςταςθ που περιλαμβάνει από τθ ςυςκευι το κάκιςμα να είναι του θ κατάλλθλθ. χειριςτι και το τραπζηι εργαςίασ, του περιβάλλοντοσ εργαςίασ που ζχει άμεςθ ςχζςθ με το φωτιςμό, το κόρυβο και τθ κερμοκραςία, θ ςχετικι κζςθ του θλεκτρονικοφ υπολογιςτι ωσ προσ τον εργαηόμενο, θ επιλογι του πλθροφορικοφ ςυςτιματοσ και θ κζςθ του εξοπλιςμοφ εργαςίασ, είναι πολφ ςθμαντικά ςτοιχεία όχι μόνο για τθν εξαςφάλιςθ τθσ υγείασ και τθσ άνεςθσ των εργαηομζνων, αλλά και για τθν καλι απόδοςθ τουσ. Επιπλζον, επειδι τόςο οι ςυνκικεσ ςτο περιβάλλον εργαςίασ όςο και αυτά κακαυτά τα πλθροφορικά ςυςτιματα με τθ χριςθ τουσ ι με τθν πάροδο του χρόνου μεταβάλλονται, προκφπτει θ ανάγκθ ςυνεχοφσ ςυςτθματικισ αξιολόγθςισ τουσ, όςον αφορά ςτθν προςαρμογι τουσ ςτουσ χριςτεσ των οκονϊν και τθν εργαςία που αυτοί εκτελοφν.
Φωτισμός Είναι μία από τισ ςθμαντικότερεσ πθγζσ ενοχλιςεων των εργαηομζνων. Σα βαςικότερα προβλιματα είναι θ ανεπάρκεια του, θ ακαταλλθλότθτα των φωτιςτικϊν ςωμάτων και θ δθμιουργία κάμβωςθσ ςτουσ εργαηόμενουσ. Προτείνεται χριςθ λαμπτιρων φκοριςμοφ με χρϊμα που μοιάηει με το φυςικό φωσ με κατάλλθλθ ςυνδεςμολογία, τοποκζτθςθ ειδικϊν περςίδων και ςωςτι ςυντιρθςθ, κακαριςμό και αντικατάςταςθ όταν απαιτείται (για τθν αποφυγι φαινομζνων όπωσ το ορατό flichering όταν τελειϊνει θ ηωι των λαμπτιρων). Η ςωςτι τοποκζτθςθ των γραφείων είναι παράλλθλα προσ τισ φωτιςτικζσ πθγζσ (φωτιςτικά ςϊματα και παράκυρα). Προτείνονται επίπεδα φωτιςμοφ 300-500 Lux για ςκουρόχρωμθ οκόνθ και 500-700 Lux για ανοιχτόχρωμθ οκόνθ. Οι διαφορζσ λαμπρότθτασ (λόγοσ λαμπρότθτασ δφο επιφανειϊν) πρζπει να είναι μζςα ςτο κεντρικό οπτικό πεδίο 3:1, μεταξφ κεντρικοφ οπτικοφ πεδίου και γφρω χϊρου 10:1και ο λόγοσ λαμπροτιτων οπουδιποτε μζςα ςτο χϊρο εργαςίασ 40:1.
Μικροκλίμα Δεδομζνου ότι ο Η/Τ παράγει μια κερμότθτα και παράλλθλα αναπτφςςει θλεκτροςτατικά πεδία μπροςτά από τθν οκόνθ οι κζςεισ εργαςίασ απαιτοφν ειδικι μελζτθ τθσ κερμοκραςίασ και υγραςίασ και εξαεριςμοφ ςτον χϊρο. Επιπλζον τα καινοφργια κτίρια γραφείων ζχουν ςυνικωσ ςυςτιματα κλιματιςμοφ και δθμιουργείται ζτςι μια ξθρι ατμόςφαιρα. Πρζπει να μελετθκεί και το είδοσ του φωτιςμοφ (λαμπτιρεσ πυρακτϊςεωσ) γιατί μπορεί ζτςι να αυξθκεί θ κερμοκραςία του χϊρου. Γενικά προτείνεται θ κερμοκραςία των χϊρων να κυμαίνεται τον χειμϊνα από 18-22 0C και 23-260C το καλοκαίρι. Η υγραςία πρζπει να κυμαίνεται μεταξφ 45-60%. Η νομοκεςία προτείνει υψθλότερα επίπεδα υγραςίασ 50-70%. Όταν θ κερμοκραςία είναι υψθλι θ υγραςία πρζπει να είναι χαμθλι. Όταν θ κερμοκραςία είναι χαμθλι θ υγραςία πρζπει να είναι υψθλότερθ. Η εναλλαγι του αζρα πρζπει να εξαςφαλίηει 20-30 μ3/άτομο (για χϊρουσ καπνιςτζσ περιςςότερο). Η ταχφτθτα του αζρα προτείνεται να είναι 0,1 m/sec για 20 C και 0,3 m/sec για 26 C. Απαιτείται ςυχνόσ κακαριςμόσ και περιοδικι αντικατάςταςθ των φίλτρων των κλιματιςτικϊν.
Νομοιεςία 1. Σο ΠΔ. 398/94, Ελάχιςτεσ προδιαγραφζσ αςφάλειασ και υγείασ κατά τθν εργαςία με Οκόνεσ Οπτικισ Απεικόνιςθσ ςε ςυμμόρφωςθ με τθν Οδθγία του ςυμβουλίου 990/240/ΕΟΚ. 2. Η Τ.Α 2048842/6017/0022/6.6.1989 "Χοριγθςθ ειδικοφ επιδόματοσ ςε προςωπικό των Κζντρων Πλθροφόρθςθσ του Δθμοςίου και των Ν.Π.Δ.Δ ". 3. Η Τ.Α 130558/12.6.1989 "Τγιεινι και Αςφάλεια ςε προςωπικό των εργαηομζνων ςε μθχανογραφικά κζντρα του Δθμοςίου, Ν.Π.Δ.Δ και ΟΣΑ ". 4. Η Τ.Α 130709/1991ςχετικι με τθν χοριγθςθ ειδϊν Ατομικισ Προςταςίασ (ειδικϊν γυαλιϊν) ς' όλουσ τουσ εργαηόμενουσ ςτα Μθχανογραφικά κζντρα του Δθμοςίου, Ν.Π.Δ.Δ και ΟΣΑ".
ΠΗΓΕ 1)http://www.tcodevelopment.com 2)1) Working with VDUshttp://www.hse.gov.uk/pubns/indg36.pdf 3) Officewise, http://www.hse.gov.uk/pubns/indg173.pdf 4) «Understanding Ergonomics - Reduce accidents and ill health and increase productivity by fitting the task to the worker», http://www.hse.gov.uk/pubns/indg90.pdf 5) http://www.elinyae.gr/el/lib_file_upload/_vdu.1113227463187.pdf 6) http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dli.nsf/all/ 248B0AD129F4F64CC2257168003765BC/ $file/othones.pdf 7) http://www.certh.gr/4daf4a02.el.aspx 8) http://europa.eu/legislation_summaries/employment_and_social_policy/ health_hygiene_safety_at_work/c11119_el.htm