ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΟΠΡΑΝΩΝ Θεοδώρα Μπινιάρη Επιμ. Β Μικροβιολογικού ΓΟΝΚ ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ
Εισαγωγικά Τα μακροσκοπικά χαρακτηριστικά των κοπράνων (σχήμα, σύσταση, ποσότητα, χρώμα, οσμή, κ.ά.) καθώς και η περιεκτικότητα σε άπεπτα υπολείμματα τροφών και διαλυμένων ουσιών στα κόπρανα υγιών ατόμων δεν είναι σταθερά χαρακτηριστικά, γιατί επηρεάζονται από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες όπως οι διατροφικές συνήθειες, η αυξημένη ή υπολειπόμενη κινητικότητα του εντέρου, ο αριθμός των κενώσεων κλπ. Μεταβολές στα μακροσκοπικά χαρακτηριστικά των κοπράνων, στη χημική τους σύσταση, στη φυσιολογική χλωρίδα αλλά και εμφάνιση μη φυσιολογικών ουσιών ή χαρακτηριστικών, παρατηρούνται σε νοσήματα του πεπτικού σωλήνα, του ήπατος, του παγκρέατος, σε νοσήματα του μεταβολισμού καθώς και υπό την επίδραση εξωγενών παραγόντων όπως είναι η λήψη φαρμάκων ή ειδικών τροφών. Οι μεταβολές αυτές συχνά έχουν διαγνωστική αξία και η εργαστηριακή προσέγγιση συμβάλλει στην κλινική διάγνωση
Νοσήματα στα οποία ζητείται εξέταση κοπράνων Νόσος Έλκος, καρκίνος Γαστρεντερικού σωλήνα Νόσοι παγκρέατος, απόφραξη παγκρεατικού πόρου Απόφραξη χοληφόρου πόρου Σύνδρομο δυσαπορρόφησης και δυσανεξίας δισακχαριτών Γαστρεντεροπάθεια με απώλεια λευκώματος Λαχνώδες αδένωμα παχέος εντέρου Γαστρεντερίτιδες, Εντερικές παρασιτώσεις Ευρήματα στα κόπρανα Αίμα Άπεπτα υπολείμματα τροφής Μείωση ενζύμων,στεατόρροια Στεατόρροια, Άχροα κόπρανα Σάκχαρα,αναγωγικές ουσίες στα κόπρανα, όξινο ph Λεύκωμα στα κόπρανα Άφθονη βλέννη Εντεροπαθογόνοι μικροοργανισμοί Παράσιτα
Συλλογή δείγματος κοπράνων Για τις περισσότερες εξετάσεις αρκεί δείγμα μιας τυχαίας κένωσης που έχει γίνει φυσιολογικά και όχι με προκλητό τρόπο(καθαρτικά κ.ά.), σε καθαρό στεγνό δοχείο. Σε πολλές περιπτώσεις είναι σκόπιμο να ελέγχεται ολόκληρη η κένωση, άλλως με ξύλινη σπάτουλα μεταφέρεται μικρή ποσότητα σε ευρύστομο πλαστικό φιαλίδιο μιας χρήσεως. Το πώμα δεν πρέπει να βιδώνεται πολύ σφιχτά γιατί αναπτύσσονται αέρια και κατά τη διάνοιξη στο εργαστήριο μπορεί να εκτιναχτούν τα κόπρανα. Προσκομίζονται στο Εργαστήριο εντός μιας ώρας, άλλως φυλάσσονται στο ψυγείο ή προηγείται συνεννόηση με το Εργαστήριο. Για ποσοτικό προσδιορισμό λίπους ή άλλων ουσιών και στις εξετάσεις ισοζυγίων στις μεταβολικές νόσους συλλέγονται κόπρανα 24ώρου ή 72 ωρών και πλέον
Τρόποι συλλογής δείγματος κοπράνων κατά είδος εξέτασης Κόπρανα 24ώρου ή 72 ωρών ή >3 μέρες Κόπρανα μιας κένωσης Ορθικό επίχρισμα Πρωκτικό επίχρισμα Ορθοσκοπικό ή σιγμοειδοσκοπικό επίχρισμα Προσδιορισμός λίπους Διάφορα ισοζύγια Αίμα, Άπεπτα, Παράσιτα, Μικροβιολογική Μικροβιολογική στα παιδιά Για οξύουρους Μικροβιολογική, Παρασιτολογική εξέταση
Μακροσκοπικοί χαρακτήρες με διαγνωστική αξία Χρώμα φυσιολογικό καστανοκίτρινο και πράσινο σε βρέφη Κίτρινο:Χολερυθρίνη, φάρμακα Μαύρο-Καφετί: Αίμα, τροφές, φάρμακα Πράσινο: Λαχανικά Άχρωμα : Απόφραξη χοληφόρου ή παρουσία βαρίου Γκρι-λευκό: Στεατόρροια, φάρμακα Βλέννη φυσιολογικά δεν υπάρχει Πύο φυσιολογικά δεν υπάρχει Λαχνώδες αδένωμα παχέος εντέρου Δυσκοιλιότητα Κολίτιδες βλενώδεις, ελκώδεις,καρκίνος παχέος εντέρου Χρονία ελκώδης κολίτις Μικροβιακή γαστρεντερίτιδα, συρίγγια σιγμοειδούς ή περιορθικά
Μορφή και Σύσταση Μεταβάλλονται σε αρκετά νοσήματα: Υδαρή μη σχηματισμένα σε διάρροια Πολτώδη, κάκοσμα, λευκωπά ή φαιά και επιπλέοντα στο νερό σε στεατόρροια Ταινιοειδή μικρής διαμέτρου σε στένωση του ορθού ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου Μικρά, σκληρά σε νεοπλασίες του παχέος εντέρου
Μικροσκοπική Εξέταση κοπράνων Λήψη δείγματος όπως και στη μακροσκοπική. Θα πρέπει να έχει προηγηθεί επί 4ήμερο σίτιση του ασθενούς με λίπος, υδατάνθρακες (κυρίως άμυλο) και πρωτεΐνες (κρέας) και να μην υπάρχει δυσκοιλιότητα. Αναζητούνται άπεπτα στοιχεία τροφής για τον έλεγχο λειτουργίας του παγκρέατος καθώς και για τα σύνδρομα δυσαπορρόφησης. Ο Βιοπαθολόγος πρέπει να γνωρίζει τα έμορφα στοιχεία που υπάρχουν φυσιολογικά στα κόπρανα ώστε να αναγνωρίζει και ταυτοποιεί τα παθολογικά.
Φυσιολογικά μικροσκοπικά ευρήματα στα κόπρανα Υπολείμματα τροφών Κύτταρα Μύκητες Γύρη λουλουδιών Βακτήρια της Φυσιολογικής Χλωρίδας Μυϊκές,ελαστικές ίνες, Συνδετικός ιστός, τρίχες, κλπ. Κοκκία αμύλου, Κρύσταλλοι λιπαρών οξέων Επιθηλιακά αποφολιδώσεως εντέρου, πρωκτού, μακροφάγα, λευκά, ερυθρά Candida spp. Κοκκία Αερόβια, μικροαερόφιλα και αναερόβια,γαλακτοβάκιλλοι στα βρέφη
Μη φυσιολογικά μικροσκοπικά ευρήματα στα κόπρανα Γενική μικροσκοπική Αναγνώριση της γράμμωσης των μυϊκών ινών Αναγνώριση των κοκκίων αμύλου μπλε χρώματος Διαγνωστικά σχόλια Σε νόσους του παγκρέατος και κυρίως στον καρκίνο εμφανίζονται πολλές μυϊκές ίνες με σπασμένα άκρα, διαθλαστική περιφέρεια και έντονη γράμμωση Σε ανεπάρκεια της παγκρεατικής αμυλάσης από ελλιπή παραγωγή λόγω νόσου του παγκρέατος ή από απόφραξη ροής παγκρεατικού υγρού
Εξετάσεις Κοπράνων για αιμοσφαιρίνη (Hb) Φυσιολογικά στα κόπρανα υπάρχει ελάχιστο ποσό αίματος (2-2,5 ml/ημερησίως) που δεν αντιδρά με τις συνήθεις εργαστηριακές δοκιμασίες ανιχνεύσεως Hb. Άλλωστε μέρος αυτής διασπάται σε μη σιδηρούχα προϊόντα όπως οι πορφυρίνες που δεν αντιδρούν με τις αντιδράσεις Hb. Σε ταχεία όμως διέλευση του εντερικού περιεχομένου μπορεί να αντιδράσουν (ψευδώς θετικό αποτέλεσμα).
Νοσήματα για τα οποία ζητείται εξέταση κοπράνων για αίμα Έλκος στομάχου, δωδεκαδακτύλου και οισοφάγου: Η Αιμορραγία είναι συνήθως διαλείπουσα και μεγάλη. Καρκίνος στομάχου: Η Αιμορραγία είναι συνήθως συνεχής και μικρή, το αίμα αφανές. Νεοπλάσματα στον πεπτικό σωλήνα: Η αιμορραγία συνεχής και το αίμα αφανές Παράσιτα στο έντερο: Diphylobothrium latum, Hymenolepis (=Rodentolepis) nana, Ancylostoma duodenale κ.ά. Λήψη φαρμάκων (σαλικυλικά, μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη, κορτικοειδή, ηπαρίνη, κολχικίνη, ινδομεθακίνη κ.ά.) Γαστρεντερίτιδες από μερικά βακτήρια (Σαλμονέλα, Σιγκέλα κ.ά.)
Η εξέταση κοπράνων για αίμα (Mαyer κοπράνων) έχει διαγνωστική αξία κυρίως στον καρκίνο στομάχου αλλά και σε άλλες περιπτώσεις όπου υπάρχει αφανής αιμορραγία. Ακόμη όμως και στην εμφανή μέλαινα κένωση χρειάζεται πολλές φορές να γίνει διαφορική διάγνωση παρουσίας αίματος ή άλλων ουσιών πλην της αιμοσφαιρίνης.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι Χημικές Οξειδώσεως της ορθοτολουιδίνης Οξειδώσεως της πυραμιδόνης Οξειδώσεως της γουαϊακόλης Μέθοδοι Οξειδώσεως άλλων ουσιών (διμεθυλναφθιδίνης κ.ά.) Ραδιοϊσοτοπικές: Η μέθοδος εφαρμόζεται μόνο σε ειδικά εργαστήρια με ειδικό εξοπλισμό και εξειδικευμένη στελέχωση Ανοσολογικές
Χημικές μέθοδοι Αρχή των Χημικών Μεθόδων: Η Hb και τα παράγωγά της μέχρι την αιματίνη έχουν δράση υπεροξειδάσης άρα παρουσία υπεροξειδίου του υδρογόνου το διασπούν και ελευθερώνουν οξυγόνο εν τω γεννάσθαι. Αν στην αντίδραση προστεθεί άχρωμη ουσία που όταν οξειδωθεί αλλάζει χρώμα ανιχνεύεται η υπεροξειδάση και κατά συνέπεια η Hb. Προετοιμασία ασθενούς: Πρέπει να αποκλειστεί αιμορραγία από τα ούλα ή τη μύτη Δίαιτα χωρίς κρέας και λαχανικά για 2-6 μέρες Διακοπή σιδηρούχων φαρμάκων για 2 μέρες τουλάχιστον
Αξιολόγηση των μεθόδων: Το αποτέλεσμα θεωρείται αξιόπιστο εφόσον ή εξέταση γίνει 3 ή Ψευδώς θετικά: καλύτερα 6 φορές Μετά από κατανάλωση σπανακιού, ωμών λαχανικών, μπανανών, κρέατος κλπ. Παρουσία σημαντικής ποσότητας Pseudomonas spp στη φ.χ. του εντέρου (παράγει πολύ υπεροξειδάση). Λήψη φαρμάκων (σιδηρούχα, ιωδιούχα, βισμούθιο κ.ά.) Μόλυνση των κοπράνων με αίμα από έμμηνο ρύση ή αιμορροΐδες Σε υπερκινητικότητα του εντέρου Ψευδώς αρνητικά: Σε υποκινητικότητα του εντέρου: Τα κόπρανα παραμένουν πολλές μέρες στο έντερο και η αιμοσφαιρίνη διασπάται μέχρι πορφυρίνες που δεν έχουν δράση υπεροξειδάσης Τα κόπρανα παραμένουν πολύ χρόνο μετά την κένωση. Ίδια ερμηνεία. Παρουσία στα κόπρανα λίπους ή άλλων ουσιών ανασταλτικών της δράσης της υπεροξειδάσης (πχ λήψη από του στόματος βιταμίνης Κ) Κακή τεχνική της δοκιμασίας (μη ομογενοποίηση των κοπράνων) ή αστοχία των αντιδραστηρίων
Η ευαισθησία της μεθόδου έχει μεγάλη σημασία για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων διότι όπως προαναφέρθηκε στα κόπρανα φυσιολογικών ατόμων αποβάλλονται 2-2,5 ml αίματος/ημερησίως. Η χρησιμοποιούμενη μέθοδος πρέπει να έχει σχετικά μικρή ευαισθησία ώστε να αποβαίνει θετική με απώλεια αίματος >5-10 ml /ημερησίως. Από τα αναφερθέντα αντιδραστήρια η γουαϊακόλη παρουσιάζει τη μικρότερη ευαισθησία άρα λιγότερα ψευδώς θετικά και γι αυτό τα περισσότερα εμπορικά αντιδραστήρια βασίζονται σε αυτήν την ουσία.
Ανοσολογικές μέθοδοι Αντισώματα προς την ανθρώπινη Hb, προσροφημένα σε σωματίδια Latex συγκολλώνται μόνο παρουσία ανθρώπινης Hb στα κόπρανα ενώ δεν αντιδρούν με την Hb του κρέατος της τροφής ή τη μυοσφαιρίνη ή τις φυτικές υπεροξειδάσες.
Αντισώματα προς τις ουσίες του στρώματος των ερυθρών αιμοσφαιρίων προσροφημένα σε σωματίδια Latex. συγκολλώνται μόνο παρουσία κατεστραμμένων ερυθρών ανθρώπου στα κόπρανα. Εκτός από τις συγκολλητινοαντιδράσεις, μπορεί να εφαρμοστούν για τον ίδιο σκοπό τεχνικές ανοσοδιάχυσης ή ανοσοφθορισμού. Με τα αντισώματα προς την Hb ανιχνεύεται Hb από αιμορραγία σε οποιοδήποτε σημείο του γαστρεντερικού, ενώ με τα αντισώματα προς τις ουσίες του στρώματος των ερυθρών ανιχνεύεται η αιμορραγία από τα κατώτερα σημεία του εντέρου, γιατί δεν έχει γίνει η πέψη των στοιχείων του στρώματος των ερυθρών..
Πλεονέκτημα και των δύο αυτών μεθόδων εκτός από την ειδικότητα: Δεν απαιτείται ειδική δίαιτα. Μειονέκτημα: Η πολύ υψηλή ευαισθησία τους συνεπάγεται πολλά ψευδώς θετικά και ως εκ τούτου δεν έχουν σημαντική διαγνωστική αξία. Σε περιπτώσεις όμως που έχει βεβαιωθεί η παρουσία αίματος χρησιμεύουν για να γίνει έλεγχος αν είναι ανθρώπινο αίμα ή όχι.
Λίπος κοπράνων Από το προσλαμβανόμενο λίπος των τροφών πέπτεται και απορροφάται το 95%. Έτσι στα φυσιολογικά άτομα το λίπος στα κόπρανα δεν πρέπει να ξεπερνά τα 5gr/24ωρο. Αύξηση του ποσού του λίπους στα κόπρανα >5gr/24ωρο λέγεται στεατόρροια. Ακόμη και ποσότητες 6-8 gr χαρακτηρίζονται ως στεατόρροια αλλά το ποσό του λίπους μπορεί να φτάσει και τα 50 gr. Τα αίτια της στεατόρροιας είναι πολλά
Αιτιολογία στεατόρροιας και ευρήματα από τα κόπρανα Νόσοι Παγκρέατος Ινοκυστική παγκρέατος Συγγενής έλλειψη λιπάσης Καρκίνος κεφαλής παγκρέατος Χρονία παγκρεατίτις Ευρήματα στα κόπρανα Ουδέτερο λίπος(άφθονο) Κρεατόρροια
Ηπατογενής Χολική απόφραξη Λιπαρά οξέα (άφθονα) Συγγενής έλλειψη χολικών αλάτων Ουδέτερο λίπος (λίγο) Εξωτερικό συρίγγιο χολής Σάπωνες (πολλοί)
Εντερογενής Σύνδρομα δυσαπορρόφησης (κοιλιοκάκη, τροπικό sprue) Λαμβλίαση Λεμφώματα με απόφραξη απαγωγής Διάρροιες ποικίλης αιτιολογίας Λιπαρά οξέα (άφθονα) Σάπωνες(άφθονοι) Ουδέτερο λίπος (όχι)
Οι ανωτέρω διαταραχές μπορεί και να συνυπάρχουν στον ίδιο ασθενή. Ανίχνευση και ποσοτικός προσδιορισμός λίπους στα κόπρανα παραγγέλλονται συνήθως σε σύνδρομα δυσαπορρόφησης. Οι ποσοτικοί προσδιορισμοί λιπιδίων στα κόπρανα γίνονται σε εξειδικευμένα κέντρα μελέτης μεταβολικών νόσων. Στα Εργαστήρια των Νοσοκομείων γίνονται συνήθως μικροσκοπικές για λιπίδια ή και δοκιμές λειτουργικής ανοχής λιπιδίων.
Εξετάσεις Κοπράνων για λίπος Μακροσκοπική: Τα κόπρανα στη στεατόρροια. είναι λιπαρά, αφρώδη ή σαν στόκος, και δύσοσμα Μικροσκοπική: Δεν ανιχνεύονται παρά μετά από ειδικές χρώσεις soudan απλή ή με θέρμανση, όξινη soudan, κυανούν του Νείλου Ποσοτικός προσδιορισμός λίπους στα κόπρανα Δοκιμές απορροφήσεως λίπους
Ποσοτικός προσδιορισμός λίπους στα κόπρανα Η πλέον αξιόπιστη δοκιμασία είναι η εξής: Ο ασθενής λαμβάνει με την τροφή 100gr λίπους την ημέρα επί 4ήμερο. Συλλέγονται τα κόπρανα 3 τουλάχιστον ημερών, προσδιορίζεται το ολικό τους λίπος και ανάγεται στο 24ωρο. Για τον ποσοτικό προσδιορισμό του ολικού λίπους στα κόπρανα συνήθως χρησιμοποείται η μέθοδος Van de Kamer (Μέθοδος Αναφοράς)
Ουροχολινογόνο Κοπράνων Η χολερυθρίνη που μπαίνει στο έντερο με τη χολή με τη δράση των μικροβίων της χλωρίδας ανάγεται προς ουροχολινογόνο. Το μισό επαναρροφάται, ενώ το υπόλοιπο μισό αποβάλλεται με τα κόπρανα ως στερκοχολινογόνο, δηλ. ουροχολινογόνο κοπράνων στο οποίο οφείλεται το χρώμα των κοπράνων. Η φυσιολογική τιμή ουροχολινογόνου των κοπράνων είναι: 50-300 mg/24ωρο. Μειωμένο είναι σε πλήρη απόφραξη των χοληφόρων οδών συνήθως στον καρκίνο, σε βαριές ηπατικές νόσους με ελάττωση της παραγωγής χολής από τα ηπατικά κύτταρα, σε χαμηλό ρυθμό μεταβολισμού της Hb (καχεξία, χρόνιες λοιμώξεις, απλαστική αναιμία κ.ά.) και σε λήψη αντιβιοτικών που καταστρέφουν τη χλωρίδα. Αυξημένο είναι σε καταστάσεις που παράγεται πολύ χολερυθρίνη και η ηπατική λειτουργία είναι καλή(αιμολυτικές αναιμίες, λύση αποφράξεωςκ.ά.). Ο προσδιορισμός του ουροχολινογόνου γίνεται όπως και στα ούρα.
Ηλεκτρολύτες Κοπράνων Με τις τροφές και τις εντερικές εκκρίσεις συγκεντρώνεται στο έντερο μεγάλη ποσότητα νερού το οποίο επαναρροφάται από τον εντερικό βλεννογόνο. Στη διακίνηση αυτή οι ηλεκτρολύτες έχουν σημαντική δράση. Διαταραχές της επαναρρόφησης του νερού και των ηλεκτρολυτών συμβαίνουν σε διάρροιες με ηλεκτρολυτικές διαταραχές και αφυδάτωση, όπως συμβαίνει χαρακτηριστικά στη χολέρα αλλά και στις γαστρεντερίτιδες των βρεφών ή ακόμη και σε όλα τα διαρροϊκά σύνδρομα. Στα σύνδρομα δυσαπορρόφησης δεν παρατηρούνται διαταραχές επαναρρόφησης του νερού και των ηλεκτρολυτών εκτός εάν συνυπάρχει διάρροια όπως συμβαίνει στη δυσανεξία στη λακτόζη.
Νάτριο: Φυσιολογικά αποβάλλεται με τα κόπρανα μικρή ποσότητα μέχρι 10 meq /24ωρο. Σε βαριές διάρροιες μπορεί να φτάσει μέχρι 60 meq /24ωρο. Κάλιο: Φυσιολογικά αποβάλλεται με τα κόπρανα μεγάλη ποσότητα σε σχέση με την τιμή στον ορό που φτάνει μέχρι 5 meq /24ωρο. Σε βαριές διάρροιες μπορεί να φτάσει επίσης μέχρι 60 meq /24ωρο με κίνδυνο υποκαλιαιμίας. Οι προσδιορισμοί των ηλεκτρολυτών στα κόπρανα γίνονται μόνο σε εξειδικευμένα διαγνωστικά κέντρα μελέτης μεταβολικών νοσημάτων και ισοζυγίων.
ph Κοπράνων Σε συνήθη μικτή δίαιτα τα κόπρανα έχουν ελαφρά αλκαλική αντίδραση αν υπερτερούν οι πρωτεΐνες ή ελαφρά όξινη αν υπερτερούν οι υδατάνθρακες. Φυσιολογικές τιμές ph : Ενήλικες και παιδιά: 7-7,5 Νεογνά: 5-7 Παθολογικές τιμές ph: <6,5 ανευρίσκονται σε σύνδρομα δυσανεξίας (πχ δυσανεξία λακτόζης) και δυσαπορρόφησης υδατανθράκων ή και λιπών. >8 σε Κολίτιδα, θηλώδες αδένωμα Για τον προσδιορισμό του ph εφαρμόζεται μια από τις συνήθεις ταινίες με εύρος ph από 5,5 έως 9. Γίνεται πρώτα διαβροχή της ταινίας με απεσταγμένο νερό και στη συνέχεια επαφή με διάφορα μέρη των πρόσφατων κοπράνων. Ανάγνωση του αποτελέσματος όπως και στα ούρα.
Θρυψίνη Κοπράνων Η θρυψίνη είναι ένζυμο που παράγεται από το πάγκρεας. Στα νεογνά και μικρά παιδιά εξακολουθεί να διατηρείται ποσόν από τη θρυψίνη του παγκρέατος στα κόπρανα και να ανιχνεύεται θρυψινική δραστικότητα στα κόπρανα αυτά. Στους ενήλικες δεν υπάρχει ή είναι ελάχιστη. Όσο τα κόπρανα παραμένουν περισσότερο στο έντερο (δυσκοιλιότητα) ή στο περιβάλλον η θρυψίνη μειώνεται. Εκφράζεται σαν τίτλος, δηλ. η τελευταία αραίωση των κοπράνων που παρουσιάζει θρυψινική δραστικότητα. Φυσιολογικές τιμές: 1:100 και άνω στα παιδιά, 1:50 και κάτω στους ενήλικες. Σε νοσήματα του παγκρέατος και κυρίως στην ινοκυστική νόσο στα παιδιά η θρυψινική δραστικότητα εξαφανίζεται ή μειώνεται σημαντικά σε τίτλους <1:50. Εκτός από τη θρυψίνη, θρυψινική δραστικότητα έναντι της πηκτής (ρευστοποίηση της πηκτής), έχουν και άλλα ένζυμα όπως η ζελατινάση των μικροοργανισμών της φ.χ. του εντέρου ή μερικά κυτταρικά ένζυμα.
Μέθοδοι Προσδιορισμού της θρυψινικής δραστικότητας Μέθοδος πέψεως πηκτής σε σωληνάρια Μέθοδος διαβρώσεως ακτινογραφικής πλάκας Αξιολόγηση: Οι δύο αυτές μέθοδοι έχουν κάποια χρησιμότητα στην εκτίμηση της παγκρεατίτιδας αλλά η ηλικία του ασθενούς, η ταχύτητα διάβασης των κοπράνων, η φ.χ. του εντέρου και άλλες παράμετροι θέτουν περιορισμούς. Γίνονται σαν προκαταρκτική εξέταση (screening) ή συμπληρωματική για την ινοκυστική νόσο των νεογνών. Είναι απαραίτητη όμως και η δοκιμή του νατρίου ή/και των χλωριούχων του ιδρώτα. Η κυστική ίνωση είναι μια γενετικά ετερογενής κατάσταση. Πάνω από 50 μεταλλάξεις του γονιδίου της κυστικής ίνωσης έχουν περιγραφεί. Η πλήρης γενετική γνώση θα συμβάλλει καθοριστικά στην πρόληψη με προγεννητικό έλεγχο και τη θεραπευτική αντιμετώπιση με παρεμβάσεις στο γένωμα.
Μικροσκοπική εικόνα παρασκευάσματος κοπράνων. Διακρίνονται α = άπεπτες μυϊκές ίνες, β = ατελώς πεφθείσες μυϊκές ίνες, δ = καλώς πεφθείσες μ. ίνες, γ = ίνες κολλαγόνου. (Κονιαβίτης 1968).
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ