ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Γ: Σχέδια Δράσης ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Σχέδιο Δράσης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «Ευρύτερη περιοχή πόλης Ιωαννίνων» ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Καλλιόπη Στάρα και Ρήγας Τσιακίρης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009
Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Στάρα Κ. & Τσιακίρης Ρ. (2009). Σχέδιο δράσης για τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας «Ευρύτερη περιοχή πόλης Ιωαννίνων». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Stara K. & Tsiakiris R. (2009). Action Plan for the Special Protection Area «Euriteri perioxi polis Ioanninon». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 2. ΣΤΟΧΟΣ...3 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ...4 4. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ...6 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ...7 6. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...10 7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ...11 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...13 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν Σχέδιο Δράσης εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «Ευρύτερη περιοχή πόλης Ιωαννίνων». Για το σκοπό αυτό προτείνονται κατάλληλα διαχειριστικά και θεσμικά μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ. 2. ΣΤΟΧΟΣ Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι η παροχή γενικών κατευθύνσεων για την αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «Ευρύτερη περιοχή πόλης Ιωαννίνων», ιδίως σε ότι αφορά τη διατήρηση των ειδών χαρακτηρισμού της. Έτσι, προτείνονται κατάλληλα μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ, με τελικό στόχο την επίτευξη Ικανοποιητικού Καθεστώτος Προστασίας στην περιοχή. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3
3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η πρόταση οριοθέτησης περιλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων, χτισμένη σε υψόμετρο 500 μ., η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη πόλη της βορειοδυτικής Ελλάδας. Η ορεινή λεκάνη περιμετρικά της πόλης περιβάλλεται από βουνά και υψίπεδα και συγκεκριμένα από το Μιτσικέλι (1.810 μ.), το Δρίσκο (1.078 μ.), την Αετορράχη (1.059 μ.), τη Μανολιάσα (1.076 μ.), τη Μεγάλη Τσούκα (766 μ.), τις Αμυγδαλιές (775 μ.) και τα Πενταλώνια (840 μ.). (Νιτσιάκος κ.α. 1998). Στο κέντρο του λεκανοπεδίου κυριαρχεί η λίμνη Παμβώτιδα. Η συνολική έκταση της ΖΕΠ είναι 22.460 εκτάρια. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όριά τους. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία της λίμνη Παμβώτιδας, από δεκάδες μικρούς εποχιακούς υγρότοπους που διατηρούνται σε όλο το λεκανοπέδιο και ιδιαίτερα στο νότιο κομμάτι του, καθώς και από ένα ποικίλο αγροτικό τοπίο, που είναι διαμορφωμένο από τη χρόνια εκτατική βόσκηση. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4
Χάρτης 1. Όρια Ζώνης Ειδικής Προστασίας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5
; GR2130013 ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΤΚΣ:GR2130004 ΖΕΠ&ΤΚΣ:GR2130008 GR2130011 ΖΕΠ&ΤΚΣ:GR2130005 GR2130013 GR2130013 Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 240000 Συντάκτες χάρτη: Άρης Μανωλόπουλος, Victoria Saravia EΓΣΑ87 ΚΛΙΜΑΚΑ 1:100.000 Οριογραμμή ΤΚΣ 230000 Κοινή οριογραμμή ΤΚΣ & ΖΕΠ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ Οριογραμμή ΖΕΠ Ν. ΑΡΤΑΣ Ν. ΠΡΕΒΕΖΗΣ 220000 Προτεινόμενη Οριογραμμή ΖΕΠ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 4410000 4400000 4390000 4380000
Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 4. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Πίνακας 1. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «Ευρύτερη περιοχή πόλης Ιωαννίνων»: A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική Κριτήριο ονομασία 1 2 3 4 5 6 95 Falco naumanni Κιρκινέζι παγκ. απειλ. είδος 3.000 αρπακτικά Ισχύει* * Η περιοχή είναι για το είδος μια από τις 5 σημαντικότερες περιοχές στην γεωγραφική περιφέρειά της και φιλοξενεί >1 του εθνικού πληθυσμού. Γεωγραφικές περιφέρειες: 1) Θράκη Μακεδονία - Θεσσαλία, 2) Ήπειρος-Δυτική Ελλάδα-Στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησος, 3) Νησιά Αιγαίου Πίνακας 2. Είδη οριοθέτησης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «Ευρύτερη περιοχή πόλης Ιωαννίνων»: A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Κριτήριο 69 Milvus migrans Τσίφτης > 1 πληθυσμού Ελλάδας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6
5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Κιρκινέζι (Falco naumanni) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Παγκόσμιος Κόκκινος Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Κατάλογος Κατάλογος IUCN Τρωτό Τρωτό Χ Καθεστώς παρουσίας Πληθυσμός: Το Κιρκινέζι αποτελεί καλοκαιρινό επισκέπτη στη Νότια Ευρώπη, όπου συγκεντρώνεται περίπου ο μισός παγκόσμιος αναπαραγόμενος πληθυσμός του, ο οποίος είναι σχετικά μικρός (<42.000 ζευγάρια) και αποτυπώνει σοβαρές μειώσεις που συνέβησαν κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1970-1990. Ο είδος θεωρούνταν σταθερό ή αύξησε τους πληθυσμούς του στη δεκαετία 1990-2000 στην νοτιοδυτική Ευρώπη, αλλά πολοί πληθυσμοί του συνέχισαν να μειώνονται στο νοτιοανατολικό κομμάτι με αποτέλεσμα τη γενικότερη εικόνα μείωσης. Το είδος θεωρείται Παγκοσμίως Απειλούμενο με εξαφάνιση και πληθυσμιακά «εξαντλημένο» (Depleted) στην Ευρώπη. Ο πληθυσμός του είδους στη χώρα μας εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 2.600-3.300 ζευγαριών (Χανδρινός & Καστρίτης, 2009) και έτσι η χώρα μας φιλοξενεί έτσι τον 3 ο ή 4 ο μεγαλύτερο πληθυσμό της Ευρώπης (Tucker & Heath 1994). Στην περιοχή μελέτης φώλιαζε μέσα στην παλαιά πόλη των Ιωαννίνων, σε σπίτια κοντά στο κάστρο της πόλης των Ιωαννίνων αλλά σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων πάνω από το 90 αυτών των ζευγαριών έχει πλέον εξαφανιστεί, αν και σε γενικά (αν και πολύ λιγότερα σήμερα) τα παλαιά κτίρια παραμένουν. Σήμερα κύριο χώρο αναπαραγωγής αποτελούν τα δημόσια κτίρια με κεραμοσκεπές στο κέντρο της πόλης. Τα φωλιάζοντα ζευγάρια υπολογίζονται το ελάχιστο σε 22-26, ενώ μπορεί να ξεπερνούν και τα 30. Κατά τη φετινή περίοδο μελέτης ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά μία μικρή ομάδα να φωλιάζει στην Πανεπιστημιούπολη. Η ευρύτερη ορεινή περιοχή καθώς και η ίδια η πόλη είναι επίσης σημαντική σε βαλκανικό επίπεδο ως χώρος προμεταναστευτικής συγκέντρωσης και τροφοληψίας, την ευαίσθητη περίοδο πτερόρροιας των ενήλικων πουλιών, αφού χιλιάδες άτομα από άγνωστη προέλευση ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7
συνωστίζονται στα τέλη του Αυγούστου και κουρνιάζουν στα δέντρα της παραλιακής οδού, από όπου διασπείρονται την ημέρα σε αναζήτηση τροφής στα ορεινά λιβάδια των γύρω βουνών. Ομάδες λίγων δεκάδων ατόμων έχουν παρατηρηθεί ως και 35 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την πόλη, που είναι η μέγιστη απόσταση όπου έχουν παρατηρηθεί τα πουλιά αυτά από την κούρνια τους στα Γιάννενα, ενώ το μέγιστο υψόμετρο που τρέφονται είναι συχνά πάνω από τα 2.500 μέτρα. Οικολογία: Απαντά σε ζεστές περιοχές με χαμηλή βλάστηση (λιβάδια κλπ) που περιέχουν τμήματα γυμνά από βλάστηση όπου εύκολα μπορεί να εντοπίσει τη λεία του. Τρέφεται κύρια με έντομα (ορθόπτερα και κολεόπτερα) και σπανιότερα με σαύρες. Φωλιάζουν κατά αποικίες σε τρύπες στους τοίχους παλιών σπιτιών, κάτω από τις στέγες, σε τρύπες δέντρων και σε βραχώδεις θέσεις. Στην περιοχή μελέτης τρέφονται κυρίως στις λοφοπλαγιές των δυτικών και ανατολικών ορίων της περιοχής μελέτης, ανάμεσα στην Πανεπιστημιούπολη, το Ασβεστοχώρι και τα Μάρμαρα, αλλά και στο Μιτσικέλι, ενώ είναι πιθανό ανώριμα άτομα να συναντηθούν στα γύρω οροπέδια όπως της Δωδώνης και του Ζαγορίου. Μετά το τέλος της αναπαραγωγής ιδιαίτερη σημασία φαίνεται ότι παίζουν τα ορεινά και τα αλπικά χορτολιβαδικά οικοσυστήματα που βοσκούνται. Στον ορεινό γειτονικό όγκο του Περιστερίου έχει παρατηρηθεί στα τέλη καλοκαιριού και τρέφεται σε οικογενειακές ομάδες μαζί με το Βραχοκιρκίνεζο, στα ορεινά λιβάδια και κυρίως στους βοσκοτόπους, κυνηγώντας έντομα, κυρίως ορθόπτερα. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση αποτελούνταν από 90 άτομα αργά το απόγευμα, τέλη Αυγούστου νότια από το χωριό Ματσούκι τα οποία καταγράφηκαν το 2005. Το είδος έχει καταγραφεί σε ολόκληρη την γύρω ορεινή περιοχή διασκορπισμένο σε μικρές ομάδες, μέχρι τις γύρω κορυφές που είναι και οι ψηλότερες όπου το είδος έχει παρατηρηθεί στην Ευρώπη (Τσιακίρης 2005). Η περιοδική χρήση ορεινών λιβαδιών από το είδος δεν έχει μελετηθεί ακόμη, αλλά το Κιρκινέζι έχει καταγραφεί την ίδια σχεδόν εποχή σχεδόν σε κάθε ορεινή λιβαδική περιοχή γύρω από τα Ιωάννινα, όπως και στο Ζαγόρι (Τσιακίρης 1998). Επιπλέον τα Κιρκινέζια είναι ιδιαίτερα κοινωνικά πουλιά και επίσης μεταναστεύουν και ξεχειμωνιάζουν ομαδικά, ενώ εκατοντάδες άτομα χρησιμοποιούν σαν κούρνιες το ίδιο ή γειτονικά δέντρα της παραλιακής περιοχής της πόλης και συγκεκριμένα πλατάνια στα κεντρικά πάρκα και πλατείες της πόλης. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8
Τσίφτης (Milvus migrans) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Κρισίμως Κινδυνεύον Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Χ Καθεστώς παρουσίας Πληθυσμός: Ο Τσίφτης αποτελεί καλοκαιρινό επισκέπτη στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης όπου ζει λιγότερο από το ¼ του παγκόσμιου πληθυσμού του. Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός και εκτιμάται σε <100.000 ζευγάρια. Το είδος χαρακτηρίζεται ως Τρωτό (Vulnerable), καθώς, αν και σήμερα κάποιοι πληθυσμοί του παραμένουν σταθεροί, παρουσίασε σοβαρή μείωση (>30) τα τελευταία 60 χρόνια. Ο ελληνικός πληθυσμός του εκτιμάται σε 5-20 ζεύγη (BirdLife International 2004). Στην Ελλάδα ο Τσίφτης δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα κοινός, ωστόσο παρουσίαζε αρκετά ευρύτερη κατανομή κατά τον 19 ο αιώνα. Απαντά κυρίως σε συστάδες υδροχαρών δασών ή σε γειτνίαση με υγροτόπους. Κάποια άτομα εμφανίζονται στη χώρα, σχεδόν αποκλειστικά σε υγρότοπους και το χειμώνα (Handrinos & Akriotis 1997). Στην περιοχή μελέτης απαντά το καλοκαίρι να τρέφεται στο σκουπιδότοπο της Δουρούτης νότια της πόλης των Ιωαννίνων, όπου έχουν παρατηρηθεί παλιότερα 3-4 άτομα. Εκτιμάται ότι το είδος φωλιάζει σε κάποιο από τα δασύλλια της πόλης (δάσος Μονής Δουρούτης, Περιαστικό Άλσος Ιωαννίνων ή Γιαννιώτικο Σαλόνι ) και ότι η περιοχή συντηρεί ένα ζευγάρι. Οικολογία: Το είδος προτιμά χαμηλές περιοχές ή κοιλάδες που γειτνιάζουν με υγρότοπους ή λίμνες, που του παρέχουν επάρκεια τροφής σε ψάρια. Συχνά επίσης συνδέεται με περιοχές όπου ασκείται η εκτατική κτηνοτροφία. Κυνηγά σε ανοιχτές εκτάσεις επίσης έντομα και μπορεί να τραφεί και με μικρά κομμάτια νεκρών ζώων και για το λόγο αυτό η παρουσία του συχνά συνδέεται με σκουπιδότοπους, αστικές περιοχές και σφαγεία. Φωλιάζει σε φυλλοβόλα δέντρα ή κωνοφόρα, αλλά ακόμη και πάνω σε κατασκευές (Tucker & Heath 1994). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9
6. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1 Επέκταση - εντατικοποίηση ετήσιων καλλιεργειών Οικιστική ανάπτυξη, αστική ή εκτός σχεδίου, νόμιμη ή αυθαίρετη Εγκατάλειψη παραδοσιακών αγροτικών πρακτικών και χρήσεων γης, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάλειψης της εκτατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας 1 Η κατηγοριοποίηση ορολογία των απειλών ακολουθεί την αντίστοιχη του BirdLife International, σύμφωνα και με τις τροποποιήσεις και τις περιγραφές του προγράμματος «Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας» (Δημαλέξης κ.α., 2009) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10
7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Γενικές προϋποθέσεις για την ορθή διαχείριση των ελληνικών ΖΕΠ: Εθνικός Συντονισμός Διαχείρισης Παρακολούθησης των ΖΕΠ με κατάλληλο μηχανισμό διοικητικής και επιστημονικής υποστήριξης. Χαρτογράφηση πυρήνων κατανομής και κρίσιμων ενδιαιτημάτων των ειδών χαρακτηρισμού στο σύνολο των ΖΕΠ. Καθορισμός Επιθυμητών Τιμών Αναφοράς για τα είδη χαρακτηρισμού (FRVs) στο σύνολο των ΖΕΠ. Παρακολούθηση πληθυσμιακών τάσεων των ειδών προτεραιότητας των ΖΕΠ. Εθνικά Σχέδια Δράσης για τα είδη χαρακτηρισμού. Απαγόρευση εισαγωγής αλλόχθονων ειδών ή υβριδίων. Χαρτογράφηση και οριοθέτηση υγροτόπων εντός των ΖΕΠ. Απαγόρευση χρήσης μολύβδινων βολίδων στους υγροτόπους. Υποχρέωση εκπόνησης Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης για τα έργα των κατηγοριών Α1,Α2,Β3 στην διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ειδικών ομάδων χρηστών της περιοχής. Ειδικά μέτρα για την περιοχή: Μέτρο Εκπόνηση Σχεδίου Διαχείριση για τη ΖΕΠ Θεσμοθέτηση Καταφυγίων Άγριας Ζωής για την προστασία των ειδών χαρακτηρισμού. Εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών, σε συνεργασία με τον Δήμο και τοπικούς φορείς, για την σπανιότητα και τη σημασία του κιρκινεζιού, σε μια προσπάθεια αυτό να καταστεί εμβληματικό είδος για τα Ιωάννινα Ενσωμάτωση των οικολογικών απαιτήσεων του κιρκινεζιού στο χωροταξικό σχεδιασμό της ευρύτερης περιοχής του Νομού Ιωαννίνων, σε συνδυασμό με την παροχή πολεοδομικών κινήτρων για αύξηση της διαθεσιμότητας θέσεων φωλεοποίησης. Διατήρηση των χώρων φωλεοποίησης του Κιρκινεζιού και Προτεραιότητα Υψηλή Υψηλή Υψηλή Υψηλή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11
αποφυγή όχλησης κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Προστασία της αγροτικής γης από αλλαγή χρήσης και οικοπεδοποίηση, καθώς και ρύθμιση των χρήσεων γης μέσω ενός ενιαίου χωροταξικού σχεδιασμού που θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του Κικρκινεζιού. Διατήρηση των υδροχαρών δασών Υλοποίηση προγράμματος τοποθέτησης τεχνητών φωλιών κοντά στις περιοχές όπου παραδοσιακά φώλιαζε το Κιρκινέζι, καθώς και σε νέες θέσεις όπως στην Πανεπιστημιούπολη, ώστε να βοηθηθεί ο μικρός πληθυσμός που βρέθηκε να φωλιάζει εκεί. Υλοποίηση αγροπεριβαλλοντικών μέτρων για: περιορισμό της χρήσης αγροχημικών, διατήρηση αλλά και επαναφορά της εκτατικής γεωργίας και ιδιαίτερα της κτηνοτροφίας στις γύρω ορεινές περιοχές, ελεγχόμενη βόσκηση έτσι ώστε να εξασφαλίζεται μεγάλη ποικιλότητα της βλάστησης και συνεπώς των εντόμων λείας του Κιρκινεζιού. Εκστρατεία ενημέρωσης κατά της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων Δημιουργία και λειτουργία οργανωμένου ΧΤΑΠ («Χώρου Τροφοληψίας Αρπακτικών Πουλιών») Υψηλή Ενδιάμεση Ενδιάμεση Υψηλή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12
8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ BirdLife International, 2004. Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. Cambridge, UK: BirdLife International. (BirdLife Conservation Series No. 12). Bourdakis S, Vareltzidou S, 2000. Greece. In Heath MF, Evans MI, eds. Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8: 261-333. Handrinos G. Akriotis T, 1997. The Birds of Greece. Helm Publications, London, UK. Sfougaris A, Alivizatos C, Giannakopoulos A, Weigelt C, 2004. Conservation of a raptor in an intensively cultivated agroecosystem: the case of lesser kestrel (Falco naumanni) in Thessaly plain, Central Greece. Proceedings of MEDECOS 2004-10th International Conference on Mediterranean Climate Ecosystems, Rhodes Island, Greece, 25 April- 1 May 1. Tucker GM, Heath MF, 1994. Birds in Europe: their conservation status. BirdLife Conservation Series No. 3. Cambridge, UK. Δημαλέξης Α, Μπουρδάκης Σ, Χατζηχαραλάμπους Ε, 2004. Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Δημαλέξης Τ., Καστρίτης Θ., Μανωλόπουλος Α., & Κ. Γρίβας. 2009. Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Τελική Έκθεση, ΥΠΕΧΩΔΕ. Νιτσιάκος, Β., Αράπογλου Μ. και Καρανάτσης, Κ. 1998. Νομός Ιωαννίνων. Σύγχρονη Πολιτισμική Γεωγραφία. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Γιάννινα. Τσιακίρης Ρ, 1998. Η ορνιθοπανίδα του Ζαγορίου. Στο: Μερτζάνης, Γ. (υπευθ. Εκδ.) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη της Πίνδου-Ζαγορίου. Life96 NAT/GR/3222. Τεύχος 1. Πρόγραμμα ΑΡΚΤΟΣ ΙΙ: «Διατήρηση της καφέ αρκούδας (Ursus arctos) και των βιοτόπων της στην Ελλάδα». Θεσσαλονίκη. Τσιακίρης Ρ, 2005. Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Περιοχής Τζουμέρκων- Περιστερίου-Αράχθου. Μέρος Β: Περιγραφή και ανάλυση της περιοχής μελέτης. Κεφάλαιο 2.2 Ανάλυση της περιοχής μελέτης- Βιοτικό περιβάλλον. Τσιακίρης Ρ, Σιδηρόπουλος Λ, Κομηνός Θ, Μπούνας Τ, 2008. Σύστημα Επιστημονικής Παρακολούθησης για τα «Είδη Προτεραιότητας Διατήρησης της Ορνιθοπανίδας του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου. Ιωάννινα, Σελ.152. Χανδρινός Γ., Καστρίτης Θ. 2009. Πουλια Στο: Α. Λεγάκις & Π. Μαραγκού (επιμ.) (2009). Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία. Αθήνα (υπό έκδοση). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13