ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 30.7.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1278/2013 του Ole Seelenmeyer, γερμανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της γερμανικής ένωσης μουσικών της ροκ και ποπ (Deutscher Rock & Pop Musikerverband e. V.), σχετικά με την είσπραξη δικαιωμάτων για μουσικά έργα από το γερμανικό ινστιτούτο GEMA και την εκπροσώπηση των μουσικών στον εν λόγω οργανισμό Αναφορά 1279/2013 της Monika Bestler, γερμανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της Sonthofer Kultur-Werkstatt GmbH, σχετικά με την είσπραξη δικαιωμάτων για μουσικά έργα από τον γερμανικό οργανισμό GEMA και την επανεξέταση των επιχειρησιακών του διαδικασιών Αναφορά αριθ. 1280/2013 του Wieland Harms, γερμανικής ιθαγένειας σχετικά με πρακτικές που αφορούν τον υπολογισμό και την είσπραξη δικαιωμάτων για μουσικά έργα από τον γερμανικό οργανισμό GEMA 1. Περίληψη της αναφοράς Αναφορά 1278/2013 Ο αναφέρων ζητεί ενδελεχή έλεγχο των ρυθμίσεων για την είσπραξη και την καταβολή των δικαιωμάτων δημιουργού από την GEMA, τη γερμανική εταιρεία που διαχειρίζεται τα δικαιώματα για την εκτέλεση σε κοινό και την αναπαραγωγή μουσικών έργων. Παραπονείται ότι η GEMA εισπράττει τέλη από καλλιτέχνες, των οποίων τα έργα καθίστανται διαθέσιμα στο διαδίκτυο για μεταφόρτωση, μεταδίδονται από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση και εκτελούνται σε συναυλίες, παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω καλλιτέχνες αποτελούν μέλη της GEMA και έχουν δηλώσει τα έργα τους σε αυτήν. Τονίζει επίσης ότι οι καλλιτέχνες δεν CM\1032516.doc PE537.237v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
εισπράττουν δικαιώματα από τοπικούς και μικρούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς που μεταδίδουν τα έργα τους, παρά μόνον από μεγάλους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς. Επιπλέον, θεωρεί άδικη την πρακτική της GEMA να μην καταβάλλει δικαιώματα σε καλλιτέχνες που εκτελούν τα έργα τους σε κοινό και να τους επιβάλλει τέλη για την ζωντανή εκτέλεση της μουσικής τους. Το δεύτερο ζήτημα που θίγει ο αναφέρων είναι η υποεκπροσώπηση των περίπου 60.000 μη τακτικών μελών στις γενικές συνελεύσεις της GEMA, παρόλο που τα εν λόγω μέλη συνεισφέρουν περίπου το 40% των εσόδων της. Ζητεί τα μέλη αυτά να εκπροσωπούνται αναλογικά προς τη συνεισφορά τους, ακόμη και στις επιτροπές που ασχολούνται με καταβολές δικαιωμάτων, και στο αρμόδιο εποπτικό συμβούλιο, ώστε τα δικαιώματα των χιλιάδων αυτών καλλιτεχνών να μπορούν να προστατεύονται. Αναφορά 1279/2013 Η αναφέρουσα είναι αντίθετη με την πρακτική της GEMA, γερμανικού οργανισμού που διαχειρίζεται τα δικαιώματα εκτέλεσης ενώπιον κοινού και αναπαραγωγής της μουσικής, να εισπράττει από μικρούς διοργανωτές μουσικών εκδηλώσεων τέλη τα οποία είναι δυσανάλογα, αναγκάζοντάς τους να μειώνουν τον αριθμό των συναυλιών που αναλαμβάνουν. Τονίζει επίσης ότι ο τρόπος υπολογισμού των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών που είναι μέλη της GEMA είναι άδικος και εξωθεί πολλούς καλλιτέχνες να εγκαταλείψουν τις δραστηριότητές τους. Επιπλέον η GEMA υποχρεώνει τους διοργανωτές να δηλώνουν κάθε εκδήλωση, προκειμένου να καταβάλλουν τα τέλη, ακόμα και όταν πρόκειται για εκδηλώσεις με ζωντανή εκτέλεση μουσικών έργων τα οποία δεν προστατεύονται από την GEMA. Εάν δεν δηλωθεί η εκδήλωση, επιβάλλεται ολόκληρο το τέλος, ανεξάρτητα από το εάν το περιεχόμενο είναι προστατευμένο ή όχι. Πιστεύει ότι όλα αυτά έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη μουσική σκηνή της Γερμανίας και ότι η GEMA, με τον τρόπο της, σκοτώνει τον πολιτισμό αντί να τον προστατεύει. Ζητεί να διεξαχθεί έρευνα σχετικά με τη GEMA, προκειμένου να ελεγχθεί εάν ενεργεί σύμφωνα με το γερμανικό σύνταγμα και τη γερμανική νομοθεσία περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και ενώσεων προσώπων, και να εξεταστεί κατά πόσον διαφανείς είναι οι μέθοδοι εργασίας της υπό το φως των προαναφερθέντων. Αναφορά 1280/2013 Ο αναφέρων είναι μέλος της GEMA, γερμανικής εταιρείας που διαχειρίζεται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για την εκτέλεση ενώπιον κοινού και την αναπαραγωγή μουσικών έργων. Καταγγέλλει την ανισορροπία που επικρατεί εντός του οργανισμού, του οποίου το 5% περίπου των μελών (τακτικά μέλη) καθορίζει την ακολουθούμενη πολιτική και εισπράττει το 90% περίπου των εσόδων του από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Τούτο γίνεται μέσω ενός απολύτως αδιαφανούς συστήματος αξιολόγησης. Ζητεί αλλαγή του συστήματος της GEMA για τον υπολογισμό και την είσπραξη των δικαιωμάτων. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 3 Απριλίου 2014. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216, παράγραφος 6, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 30 Ιουλίου 2014 PE537.237v01-00 2/6 CM\1032516.doc
Με τις αναφορές 1278/2013, 1279/2013 και 1280/2013 οι αναφέροντες θέτουν ορισμένα ζητήματα που αφορούν τις διαδικασίες που εφαρμόζει ο οργανισμός συλλογικής διαχείρισης ("ΟΣΔ") GEMA και τη γενική διακυβέρνηση της GEMA. Οι αναφέροντες, κατ'αρχάς, παραπονούνται γενικά για το σύστημα υπολογισμού και είσπραξης των τελών που επιβάλλει η GEMA και ειδικότερα για τα τέλη που ισχύουν για τις ενώπιον κοινού εκτελέσεις μουσικών έργων των ίδιων των μελών της GEMA. Υποστηρίζουν ότι το ύψος των τελών συχνά υπερβαίνει αυτό των δικαιωμάτων που εισπράττουν οι δημιουργοί για τις παραστάσεις αυτές. Δεύτερον, οι αναφέροντες παραπονούνται για το σύστημα διακυβέρνησης της GEMA, υπό το οποίο οι 60.000 περίπου δικαιούχοι, οι οποίοι εκπροσωπούνται μεν από τη GEMA και συνεισφέρουν κατά 40% στα έσοδά της, χωρίς όμως να έχουν καθεστώς μέλους, δεν εκπροσωπούνται δεόντως στις γενικές συνελεύσεις και στο διοικητικό συμβούλιο της GEMA. Τρίτον, ένας από τους αναφέροντες παραπονείται για το ύψος των τελών που επιβάλλει η GEMA ειδικά στους διοργανωτές μικρών μουσικών εκδηλώσεων, το οποίο θεωρεί δυσανάλογο. Τέταρτο, ένας από τους αναφέροντες παραπονείται για το ότι η GEMA υποχρεώνει τους διοργανωτές να δηλώνουν κάθε εκδήλωση, προκειμένου να καταβάλλουν τα τέλη, ακόμα και όταν πρόκειται για εκδηλώσεις στις οποίες δεν εκτελούνται μουσικά έργα των οποίων οι δημιουργοί εκπροσωπούνται από την GEMA. Σε περίπτωση που η εκδήλωση δεν δηλωθεί, η GEMA επιβάλλει ολόκληρο το τέλος. Οι αναφέροντες ζητούν γενικά να διεξαχθεί έρευνα σχετικά με τη GEMA, προκειμένου να εξακριβωθεί εάν ενεργεί σύμφωνα με το γερμανικό σύνταγμα και τη γερμανική νομοθεσία. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής Γενικά Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της εξουσίας της να ελέγχει την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 258 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έχει αρμοδιότητα να κινεί, εκτός του πεδίου εφαρμογής της σχετικής με τον ανταγωνισμό νομοθεσίας της ΕΕ, διαδικασίες κατά οργανισμών συλλογικής διαχείρισης, εφόσον πρόκειται για μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως η GΕΜΑ. Στο πεδίο της ενωσιακής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού, οι αρχές ανταγωνισμού (η γερμανική αρχή ανταγωνισμού και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) μπορούν σε ορισμένες περιπτώσεις να εξετάζουν εάν ένας ΟΣΔ ασκεί κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Σύμφωνα με τη γερμανική νομοθεσία, οι αναφέροντες μπορούν να απευθυνθούν οι ίδιοι στην Εθνική Αρχή Εποπτείας για συλλογικές εταιρείες, στη Γερμανική Υπηρεσία εμπορικών σημάτων και διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και στη Γερμανική Αρχή Ανταγωνισμού. Η προσφάτως εκδοθείσα οδηγία 2014/26/EU 1 (κατωτέρω "η Οδηγία") θέτει συνεκτικούς και 1 Οδηγία 2014/26/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, για τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων καθώς και τη χορήγηση πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμικές CM\1032516.doc 3/6 PE537.237v01-00
λεπτομερείς κανόνες σχετικά με τη διακυβέρνηση και την διαφάνεια των ΟΣΔ. Τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν μεταφέρει την οδηγία στην εσωτερική τους νομοθεσία έως τις 10 Απριλίου 2016. Η Επιτροπή πιστεύει ότι η εφαρμογή της οδηγίας θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στα θέματα που θίγουν οι αναφέροντες. Κατωτέρω παρατίθενται οι διατάξεις τις οδηγίας οι οποίες είναι οι πιο συναφείς με το ζήτημα: Σύστημα υπολογισμού και είσπραξης δικαιωμάτων/η περίπτωση των μελών της GEMA που εκτελούν οι ίδιοι τα έργα τους Το άρθρο 11, παράγραφος δύο προβλέπει ότι ο οργανισμός συλλογικής διαχείρισης θα πρέπει να επιδεικνύει επιμέλεια όσον αφορά τη συλλογή και τη διαχείριση των εσόδων από τα δικαιώματα (π.χ. τέλη που εισπράττονται από χρήστες) ενώ το άρθρο 13 ορίζει ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι κάθε ΟΣΔ διανέμει και καταβάλλει τα ποσά αυτά στους δικαιούχους τακτικά, σύντομα και σωστά. Η πολιτική για τη διανομή των ποσών που οφείλονται στους δικαιούχους αποφασίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 8, παράγραφος 5 της οδηγίας (καθώς και άλλες βασικές πολιτικές) από τη γενική συνέλευση των μελών του ΟΣΔ. Η καταγγελλόμενη κατάσταση, όπου το ποσό των επιβαλλόμενων τελών για τις παραστάσεις ενώπιον κοινού έργων των μελών του GEMA υπερβαίνει ενίοτε το ποσό των δικαιωμάτων που καταβάλλονται στους δημιουργούς για τις παραστάσεις αυτές, θέτει ορισμένα ζητήματα, όπως η σχέση μεταξύ του ποσού των τελών και του ποσού των δικαιωμάτων που καταβάλλεται στους δικαιούχους. Ορισμένες διατάξεις της οδηγίας μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμες ως προς το σημείο αυτό. Πρώτον, όσον αφορά τις τιμές που χρεώνουν οι ΟΣΔ, το άρθρο 16 παράγραφος 2 της οδηγίας προβλέπει ότι "οι χρεώσεις για τα αποκλειστικά δικαιώματα και τα δικαιώματα αμοιβής είναι εύλογα, μεταξύ άλλων, σε σχέση με την οικονομική αξία της χρήσης των δικαιωμάτων στο εμπόριο, λαμβανομένων υπόψη της φύσης και του πεδίου χρήσης των έργων και άλλων αντικειμένων, καθώς και σε σχέση με την οικονομική αξία των υπηρεσιών που παρέχονται από τον οργανισμό συλλογικής διαχείρισης. Το ίδιο άρθρο ορίζει ότι "οι δικαιούχοι θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλη αμοιβή για τη χρήση των δικαιωμάτων". Επιπλέον, με το άρθρο 5 της οδηγίας εισάγονται κανόνες που προσφέρουν ευελιξία στους δικαιούχους όταν εξουσιοδοτούν τους ΟΣΔ σύμφωνα με το άρθρο αυτό οι δικαιούχοι έχουν το δικαίωμα να εξουσιοδοτούν οργανισμό συλλογικής διαχείρισης της επιλογής τους να διαχειρίζεται τα δικαιώματα, τις κατηγορίες δικαιωμάτων (ανάλογα με το είδος της εκμετάλλευσης) ή τα είδη έργων και άλλα αντικείμενα της επιλογής τους. Οι κανόνες αυτοί μπορούν να αποδειχτούν χρήσιμοι για την επίτευξη συμφωνιών μεταξύ OΣΔ και δημιουργών οι οποίοι δίδουν παραστάσεις με δικά τους έργα, για τον συγκεκριμένο τύπο της εκμετάλλευσης που είναι η εκτέλεση ενώπιον κοινού έργων των δημιουργών. Τέτοιες συμφωνίες θα είναι σημαντικές για την επίτευξη ενός από τους στόχους της οδηγίας, π.χ. η δυνατότητα του δικαιούχου να επιλέγει, και τούτο θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής για τους ΟΣΔ. Δικαιούχοι που δεν είναι μέλη Η οδηγία αναγνωρίζει και σέβεται πλείονα συστήματα συλλογικής διαχείρισης και ένωσης δικαιούχων, μεταξύ των οποίων ενώσεις στις οποίες δεν επωφελούνται καθεστώτος μέλους χρήσεις μουσικών έργων στην εσωτερική αγορά. PE537.237v01-00 4/6 CM\1032516.doc
όλοι οι δικαιούχοι δικαιωμάτων οι οποίοι εκπροσωπούνται από τον ΟΣΔ και δεν επηρεάζουν την διαδικασία λήψεως αποφάσεων εντός του ΟΣΔ. Ταυτόχρονα εξασφαλίζεται ότι οι προϋποθέσεις προσχώρησης, π.χ. οι όροι για να εγγραφεί κάποιος ως μέλος, βασίζονται σε αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια που δεν εισάγουν διακρίσεις και που πρέπει να δημοσιοποιούνται (άρθρο 6, παράγραφος 2 της οδηγίας). Επιπλέον, η οδηγία προβλέπει ορισμένους κανόνες οι οποίοι διασφαλίζουν τα δικαιώματα δικαιούχων, οι οποίοι δεν είναι μέλη του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης. Μεταξύ των κανόνων αυτών είναι η υποχρέωση των ΔΜΟ να ενεργούν με γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον των δικαιούχων των οποίων τα δικαιώματα εκπροσωπούν (άρθρο 4), τα προαναφερθέντα δικαιώματα των δικαιούχων να εξουσιοδοτούν ΟΣΔ της επιλογής τους να διαχειρίζεται τα δικαιώματα, τις κατηγορίες δικαιωμάτων και τα είδη έργων (άρθρο 5), η πρόσβαση στις πληροφορίες (άρθρα 18 και 20) και το δικαίωμα προσφυγής σε διαδικασίες καταγγελίας (άρθρο 33). Φυσικά, τα κράτη μέλη δύνανται να εφαρμόζουν επίσης άλλες διατάξεις της οδηγίας στους δικαιούχους αυτούς. Ορθότητα των τελών αδειοδότησης και της υποχρέωσης δήλωσης των εκδηλώσεων Ως αναφέρεται ανωτέρω, στον τομέα της ενωσιακής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή μια εθνική αρχή ανταγωνισμού μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να εξετάζει εάν ο ΟΣΔ με το να επιβάλλει υπερβολικά ή άδικα τέλη άδειας εκμετάλλευσης ή αθέμιτους συμβατικούς όρους ασκεί κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Σε ότι αφορά τις χρεώσεις που επιβάλλουν οι ΟΣΔ, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης απεφάνθη ότι πρέπει να είναι λογικές και ανάλογες με την οικονομική αξία της χρήσης των δικαιωμάτων στο εμπόριο, λαμβανομένων υπόψη της φύσης και του πεδίου χρήσης των έργων και των άλλων θεματικών αντικειμένων, καθώς και σε σχέση με την οικονομική αξία των υπηρεσιών που παρέχονται από τον οργανισμό συλλογικής διαχείρισης 1. Επιπλέον, το άρθρο 16, παράγραφος 2 της οδηγίας ορίζει γενικές αρχές για τον υπολογισμό των χρεώσεων των ΣΟΔ (που βασίζεται στη νομολογία του ΔΕΕ). Συμπέρασμα Οι αναφέροντες πρέπει να εξετάσουν τη δυνατότητα να απευθυνθούν οι ίδιοι στις εθνική εποπτική αρχή για τους ΟΣΔ, που είναι η Γερμανική Υπηρεσία εμπορικών σημάτων και διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Εφόσον οι αναφέροντες θεωρούν ότι η GEMA ασκεί κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης με το να χρεώνει υπερβολικά ή άδικα τέλη άδειας εκμετάλλευσης ή επιβάλλοντας αθέμιτους συμβατικούς όρους, μπορούν να απευθυνθούν οι ίδιοι στην γερμανική αρχή ανταγωνισμού, εκθέτοντας συγκεκριμένα επιχειρήματα και αποδεικτικά στοιχεία, ή να υποβάλουν καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τέλος, η οδηγία που πρόκειται να μεταφερθεί, περιέχει πολλούς κανόνες οι οποίοι μπορούν να συμβάλλουν στη διευκρίνιση ζητημάτων, όπως το σύστημα υπολογισμού και είσπραξης των τελών άδειας εκμετάλλευσης, την περίπτωση των μελών ΟΣΔ που εκτελούν δικά τους έργα, την κατάσταση των δικαιούχων που δεν έχουν καθεστώς μέλους και τους κανόνες για 1 Απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2008, C52/07, Kanal 5 Ltd, TV 4 AB κατά STIM CM\1032516.doc 5/6 PE537.237v01-00
τα τέλη εκμετάλλευσης δικαιώματος. Επομένως, οι αναφέροντες μπορούν να εξετάσουν τη δυνατότητα να διακοινώσουν στις γερμανικές αρχές τις επιφυλάξεις τους σε σχέση με τη λειτουργία της GΕΜΑ, ώστε τα προβλήματα αυτά να επιλυθούν στο πλαίσιο της διαδικασίας μεταφοράς της οδηγίας. PE537.237v01-00 6/6 CM\1032516.doc