Η σημερινή κατάσταση και προοπτικές του γεωργικού τομέα του νομού Ξάνθης.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας : Η σημερινή κατάσταση και προοπτικές του γεωργικού τομέα του νομού Ξάνθης. Υποβληθείσα στον Καθηγητή Βασίλη Ζουμπουλίδη από την σπουδάστρια ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ ΣΟΦΙΑ ( Εκτενεπόλ ο.τ.3/66,67100 Ξάνθη) Έναρξη :10-12-12 Παράδοση :10-05-13 Καβάλα 2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...4 Πίνακας Συντμήσεων... 5 Εισαγωγή...6 1. Ο νομός Ξάνθης...8 1.1. Γεωγραφικά στοιχεία... 9 1.2. Οικονομία του νομού Ξάνθης... 10 1.3. Ιστορική και αρχαιολογική περιήγηση...11 2. Η Γεωργία... 14 2.1. Η Γεωργία στην Ελλάδα... 14 2.1.1. Μια επιλογή ελληνικών γεωργικών προϊόντων... 16 2.1.2. Μια επιλογή ελληνικών αγροτικών συνεταιρισμών... 21 2.1.3. Η βιολογική γεωργία στην Ευρώπη και την Ελλάδα...24 2.2. Η γεωργική καλλιέργεια του νομού Ξάνθης...26 2.2.1..Συμπεράσματα για της γεωργικές καλλιέργειες του νομού Ξάνθης...44 2.2.2. Οι βιολογικές καλλιέργειες του νομού Ξάνθης... 45 2.2.3. Η στάση του καταναλωτή προς τα βιολογικά προϊόντα του νομού Ξάνθης.46 2.2.4. Προβλήματα της βιολογικής γεωργίας στον νομό Ξάνθης...47 3. Το μέλλον της Ελληνικής γεωργίας και ειδικότερα στον νομό Ξάνθης...48 3.1. Προοπτικές εξέλιξης της βιολογικής γεωργίας στην Ξάνθη... 48 3.2. Αειφόρος αγροτικοί ανάπτυξη και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ξάνθη...50 3.3. Η ανάπτυξη του αγροτικού τομέα... 51 3.4. Εξαγωγές στον νομό Ξάνθης... 52 4. Ερεύνα : Επιλεγμένες μονάδες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων στον νομό Ξάνθης... 54

4.1. ΣΕΒΑΘ Α.Ε... 54 4.2. ΣΕΚΑΠ Α.Ε... 55 4.3. Καπνική εταιρεία Π.Μοσκώφ Α.Ε... 57 4.4. ΣΕΚΕ Α.Ε... 57 4.5. Οινοποιείο Ξάνθης κτήμα Βουρβουκέλη... 61 4.6. Κτήμα Σγουρίδη... 63 5.Συμπεράσματα...65 Βιβλιογραφικές πηγές...67 Στατιστικοί Πίνακες Πίνακας 1: Καλλιέργειες σιτηρών... 26 Πίνακας 2: Εργασιακά χαρακτηριστικά της Ξάνθης το 1991... 27 Πίνακας 3: Κατανομή της απασχόλησης στον νομό Ξάνθης και Ροδόπης... 28 Πίνακας 4: Κατανομή των καπνοφυτευτικών μηχανημάτων κατά νομούς... 29 Πίνακας 5: Αύξηση της συνολικής μέσης τιμής καπνού ποικιλίας Μπάσμα... 31 Πίνακας 6: Η εμπορική αξία και η πριμοδοτήσεις από της εσοδείες... 32 Πίνακας 7: Σιτηρά,Καπνός, Βαμβάκι... 33 Πίνακας 8:Συνολικές εκτάσεις καλλιεργειών Ν. Ξάνθης... 44 Πίνακας 9:Συνολικές αξίες εξαγωγών στην Ξάνθη...52 Πίνακας 10:Αξίες εξαγωγών αγροτικών προϊόντων στην Ξάνθη...52 Πίνακας 11 :Οι κυριότερες εξαγωγικές επιχειρήσεις στην Νότια Ξάνθη...54 Σγεδιανράααατα/Γ ραφήματα Διάγραμμα 1: Οι κυριότερες καλλιέργειες του νομού Ξάνθης 27

Πρόλογος Το θέμα της παρούσας πτυχιακής μελέτης έχει τίτλο <<Η σημερινή κατάσταση και προοπτικές του γεωργικού τομέα του νομού Ξάνθης>>. Η επιλογή του θέματος οφείλεται στην μεγάλη σημασία που έχει ο αγροτικός τομέας για τον νομό Ξάνθης και την ζωή των κατοίκων της. Η αγροτική δραστηριότητα στο παρελθόν ήταν ήπιας μορφής και αποτελούσε βιοποριστική εργασία για τους γεωργούς. Σε αυτήν συμμετείχε συνήθως όλη η οικογένεια και ήταν τρόπο ζωής για αυτούς. Οφείλω να ευχαριστήσω τον καθηγητή και επιβλέπων κύριο Βασίλη Ζουμπουλίδη για την πολύτιμη συνεργασία που είχαμε κατά την διάρκεια της ενασχόλησης μου με την παρούσα μελέτη, καθώς και της αξιόλογες συμβουλές και παρατηρήσεις του.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ Α.Ε. Αν.Μακεδονία ΑΜΘ Δις Δρχ. ΔΗΩ Ανώνυμη Εταιρεία Ανατολική Μακεδονία Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Δισεκατομμύρια Δραχμές Οργανισμός ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων Δ.Θράκη Ε.Ε. Η.Π.Α. κ.α. κτλ Ν.ΕΒΡΟΥ Ν.ΞΑΝΘΗΣ Ν.ΡΟΔΟΠΗΣ ΟΠΑΚ Δυτική Θράκη Ευρωπαϊκή Ένωση Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και άλλα και τα λοιπά ΝΟΜΟΣ ΕΒΡΟΥ ΝΟΜΟΣ ΞΑΝΘΗΣ ΝΟΜΟΣ ΡΟΔΟΠΗΣ Ομάδα Παραγωγών Ακατέργαστου Καπνού σ. Σελίδα ΣΕΚΚΕ Συνεταιριστική Ένωση Καπνοπαραγωγών Ελλάδος ΣΕΚΑΠ ΣΕΒΑΘ Συνεταιριστική Καπνοβιομηχανία Ελλάδος Συνεταιριστική Βιομηχανία Αναπτύξεως Θράκης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία προσεγγίζει το θέμα της ελληνικής γεωργίας συγκεκριμένα αναφέρεται για την βιολογική γεωργία η οποία παράγει προϊόντα υγιεινά, ασφαλή, των οποίων η παραγωγοί σέβεται και προστατεύει το περιβάλλον. Η επιλογή του συγκεκριμένου ερευνητικού πεδίου πραγματοποιήθηκε λόγω των ιδιαίτερων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική αγορά λόγω οικονομικής κρίσης, αφού το ΑΕΠ μειώνεται συνεχώς ενώ το δημόσιο έλλειμμα αυξάνεται αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γεωργοί της Ελλάδας να αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα επειδή αδυνατούν να πουλήσουν όλη την καλλιεργούμενη ποσότητα που παράγουν. Οι βασικότερη στόχοι της παρούσας εργασίας είναι : Η περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στην Ελλάδα όσον αφορά την βιολογική γεωργία. Η παρουσίαση των βασικότερων χαρακτηριστικών της ελληνικής γεωργίας. Η αναλυτική περιγραφή των τρόπων με των οποίων καλλιεργούνται ορισμένα βιολογικά προϊόντα. Για την υλοποίηση των παραπάνω τεθέντων στόχων πραγματοποιήθηκε μια συστηματική βιβλιογραφική έρευνα που συμπεριέλαβε αναζήτηση σε βιβλία,επιστημονικά περιοδικά. Η χρήση του διαδικτύου υπήρξε εκτενής, μιας και το υπό διαπραγμάτευση θέμα είναι αρκετά σύγχρονο και, ως εκ τούτο, η συλλογή υλικού από βιβλιοθήκες δεν ήταν σε θέση να καλύψει το επιθυμητό εύρος των αναζητούμενων πληροφοριών. Τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν από την χρήση του διαδικτύου ως μέσο άντλησης πληροφοριών (ανώνυμες πηγές, ανεπίσημα στοιχεία,κτλ) αντιμετωπίστηκαν με διερεύνηση 6

του βάθους της δευτερογενούς έρευνας και διαμέσου μεγαλύτερης προσπάθειας άντλησης στοιχείων από επίσημες πηγές. Οι στόχοι της παρούσας εργασίας υλοποιούνται μέσα από την παρουσίαση των πέντε κεφαλαίων της. Το πρώτο επικεντρώνεται σε μια γενική αναφορά στον νομό Ξάνθης ενώ στο δεύτερο κεφάλαιο αναπτύσσεται ο όρος γεωργία και η σημασία της για τον νομό Ξάνθης. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το μέλλον του νομού Ξάνθης όσον αφορά την γεωργία επίσης υπάρχει μια σύντομη αναφορά σχετικά με την απασχόληση των νέων με την γεωργία.όσον αφορά το τέταρτο κεφάλαιο περιλαμβάνει χρήσιμες πληροφορίες για το βιομηχανικό τομέα που στηρίχθηκε κυρίως στην γεωργία του νομού Ξάνθης. Το πέμπτο κεφάλαιο περιλαμβάνει ορισμένα συμπεράσματα που αποτελούν σύνοψη και κριτική θεώρηση αυτών που προηγήθηκαν. 7

1.Ο ΝΟΜΟΣ ΞΑΝΘΗΣ Ο Νομός Ξάνθης είναι ένας από τους 51 νομούς της Ελλάδας και ανήκει στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης1. Ο νομός Ξάνθης ανήκει γεωγραφικά στην Θράκη1. Προς Βόρεια συνορεύει με την Βουλγαρία, στα ανατολικά του βρίσκονται οι νομοί Δράμας (βόρεια) και Καβάλας (νότια), στα δυτικά ο νομός Ροδόπης και στα νότια βρέχεται από το Θρακικό πέλαγος. Πρωτεύουσα του νομού είναι η πόλη της Ξάνθης1. Ο Νομός Ξάνθης είναι γνωστός για τις πολλές φυσικές καλλονές1. Κάποιες από αυτές είναι η λίμνη Βιστωνίδα, ο καταρράχτης του Λειβαδίτη και τα στενά του Νέστου1. Ο νομός Ξάνθης έχει έκταση 1.793 τετραγωνικά χιλιόμετρα δηλαδή αποτελεί το 1,2% περίπου του συνόλου της Ελλάδας2. Τα 582,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι πεδινά,τα 166,2 είναι ημιορεινά και τα 1.044.60 είναι ορεινά. Ο πληθυσμός του νομού είναι 101.856 κάτοικοι και άποψη κατανομής του το 19% είναι κάτω των 14 χρονών, μεταξύ 15-64 ετών είναι το 64% και άνω των 65 ετών είναι το 17 % 2. 1http://www.heΠogreece.gr/thrace/xanthi:html 2 http://www.pexanthis.eu/index.php/menu-nomxanthis/menu-gnorimia.html 8

1.1. Γεωγραφικά στοιχεία. Το έδαφος στο βόρειο τμήμα του νομού είναι ημιορεινό και ορεινό, ενώ στο νότιο πεδινό. ο Αναλυτικά η κατανομή του έχει ως εξής : 28,9% πεδινό, 9,2% ημιορεινό και 61,9% ορεινό. Στο νότιο τμήμα του νομού σχηματίζεται η εύφορη πεδιάδα της Ξάνθης, που έχει έκταση περίπου 400 τ. χλμ. Το κλίμα στον νομό Ξάνθης είναι ηπειρωτικό με αρκετές βροχοπτώσεις από το Νοέμβριο έως και το Μάρτιο ενώ οι άνεμοι που επικρατούν είναι βόρειοι και βορειοδυτικοί4. Οι ψυχροί χειμώνες και τα ζεστά καλοκαίρια αποτελούν σύνηθες φαινόμενο αξίζει να σημειωθεί ότι η ορεινή ζώνη δέχεται μεγάλες ποσότητες χιονιού, με θερμοκρασίες πολλές φορές κάτω από τους -20ο5. Οι υψομετρικές διαφορές που παρατηρούνται αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει το κλίμα του νομού. Ο νομός Ξάνθης έχει τα εξής βουνά6 : 1) Αχλατ τσαλ (Αχλαδοβούνι) όπου βρίσκεται σε υψόμετρο 1.402 μέτρων και έχει μήκος 12.272 μέτρα. 2) Αυγό η Σταύρος Τσακίρης το ύψος αγγίζει τα 665 μέτρα και το μήκος του τα 7.359 μέτρα βρίσκεται στο πλάι της πόλη στην Ξάνθης. Η καταγεγραμμένη διαδρομή είναι η διάσχιση του Αυγού, με αρχή και τέλος την Ξάνθη. Η ανάβαση προς την κορυφή γίνεται από το Καζίνο, ενώ η κατάβαση από το κλασικό μονοπάτι που διέρχεται από το Εκκλησιαστικό Λύκειο. 3) Καρπούζι το ύψος του φτάνει 1.284 μέτρα και το μήκος του 7.069 μέτρα. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Κρωμνικό και τα στενά του Νέστου. ο http://geografia.comxa.com/greece/xanthis/xanthis.htm#γεωγραφια 4Ηΐΐρ:/^ ^^ οο.αυώ. ΓΑ ο2004/αγΐΐο1θ8/ρ05_111.pdf 5Ηΐΐρ:// ^^^Κο11ο ΐΌθοο. Γ/ώΓαοο/χαηΐΜ±1^ 6http://www.he11aspath.gr/index.php?p=2&m=1&mntid=4#4 9

1.2 Οικονομία του νομού Ξάνθης Η οικονομία του Νομού Ξάνθης είναι κατ εξοχήν αγροτική. Κύρια θέση στις καλλιεργούμενες εκτάσεις έχουν τα δημητριακά, ο καπνός και τα κτηνοτροφικά φυτά7. Η δεντροκαλλιέργεια στην Ξάνθη είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η βιομηχανία του νομού συνίσταται σε βιοτεχνικές επιχειρήσεις επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων, ειδών διατροφής και καπνού7. Το 45% του πληθυσμού ασχολείται με την γεωργία η οποία αποτελεί κύρια πηγή εισοδήματος για πολλές οικογένειες. Το κύρια προϊόντα τα οποία καλλιεργούνται είναι ο καπνός χάρις του οποίο η Ξάνθη έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο,βαμβάκι,σιτάρι,καλαμπόκι, ακτινίδια,κηπευτικά Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας(ε.σ.υ.ε.). ο.ο νομός συνεισφέρει κατά 0,7% στο Η οικοδομική δραστηριότητα είναι έντονη παρά τα σημάδια κάμψης που εμφανίζει μετά το 2008. Η Ξάνθη είναι γνωστή για τα γλυκά της, όπως καριόκες, σουτζούκ λουκούμια, χαλβά,σιροπιαστά, και τους ξηρούς καρπούς της8. Η περιοχή εντάχθηκε στο παρελθόν σε αναπτυξιακούς νόμους και προσέλκυσε αρκετές βιομηχανίες και βιοτεχνίες. Τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της οικονομικής κρίσης κάποιες μονάδες, κυρίως συνεταιριστικά εργοστάσια, υπολειτουργούν ή έχουν κλείσει8. η ^ίρ:// geografia.comxa.com/greece/xanthi s/xanthis.htm#γεωγραφια ο http://www.xanthi.ilsp.gr/cultureportalweb/viewitems.php?topic_id=24&level=1&belongs= 0 0& area_id=4&lang=gr 10

1.3. Ιστορική και αρχαιολογική περιήγηση. Σύμφωνα με την μυθολογία στην Ξάνθη βρισκόταν το ορμητήριο του πολεμοχαρή θεού Άρη αλλά και του Βορέα, του άνεμου που είχαν θεοποιήσει οι αρχαίοι και σκορπούσε χαλάζι και χιόνι στο πέρασμά του. Με τη λίμνη Βιστωνίδα συνδέεται και ο 8ο άθλος του Ηρακλή με τα άλογα του Διομήδη9. Ιστορικά, όμως, η περιοχή κατοικείται από τους Νεολιθικούς χρόνους, όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν στην πεδιάδα της Ξάνθης9. Από τον 11ο π.χ. αιώνα άρχισε η εγκατάσταση των θρακικών φυλών. Σημαντική για την ιστορική πορεία της περιοχής στάθηκε η ίδρυση των Αβδήρων το 656 π.χ., που άκμασε στην πεδιάδα του νομού και διέγραψε μια λαμπρή πορεία9. Την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας αναπτύχθηκε η πόλη Τόπειρος που ιδρύθηκε τον 1ο αιώνα μ.χ. Η Ξάνθη ή Ξάνθεια αναφέρεται με αυτό το όνομα από το 879 μ.χ.9. Στην αρχή ήταν ένα μικρό χωριό. Πέρασε όλες τις περιπέτειες της Θράκης. Επιδρομές, καταστροφές, πότε στα χέρια των βυζαντινών, πότε στα χέρια των Βουλγάρων ή των ληστών. Έτσι, εύκολα οι Οθωμανοί Τούρκοι κυριεύουν την περιοχή στο διάστημα 1361 1385 και εγκαθίστανται σ αυτήν αλλοιώνοντας την εθνολογική της σύνθεση9. Τότε δημιουργείται η Γενισέα, ενώ το Ωραίο και η Ξάνθη είναι χριστιανικά και ελληνικά κέντρα. Στα 1715 η Ξάνθη είναι γνωστή για τα καπνά της, το ίδιο και η Γενισέα. Πολλοί ξένοι περιηγητές περνούν από την περιοχή και περιγράφουν τη ζωή και τον αγώνα των κατοίκων9. Το εμπόριο του περίφημου αρωματικού καπνού σε όλη την Ευρώπη, αναδεικνύει την περιοχή και της προσφέρει πλούτο. Ουσιαστικό ρόλο στην εξέλιξη της περιοχής έπαιξαν οι σεισμοί του 1829, που ισοπέδωσαν κυριολεκτικά την πόλη. Αμέσως, βέβαια, αρχίζει η ανοικοδόμηση9. ^Ρρ: / ^ ^^α Γθtour.net/web/guest/8/~/topicarts/view/76281/279?_topicarts_redirect=%2Fweb%2Fguest%2F 8(^ % 2 5 7 Ε (^ 1 ο ρ ΐο (^ 2 7 9 11

Από το 1860 έχουμε και την ανάπτυξη της Δημογεροντίας Ξάνθης. Το 1870 καίγεται η Γενισέα και η έδρα της περιοχής μεταφέρεται στην Ξάνθη, που στα χρόνια εκείνα έχει 10.000 κατοίκους9. Από τότε, αρχίζει μια ανοδική πορεία που ανακόπτεται όμως το 1912, όταν η πόλη κυριεύεται από τους Βουλγάρους και παραμένει στα χέρια τους ως το τέλος του Α Παγκόσμιου Πολέμου9. Η Ξάνθη στις παραμονές του Β Παγκόσμιου Πολέμου είχε 32.000 κατοίκους και ήταν έβδομη σε πλούτο στην Ελλάδα. Στην περιοχή συμβαίνουν βαθιές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Ξένες εταιρίες μπαίνουν στην αγορά καπνού και εκτοπίζουν τους ντόπιους, από την άλλη μεριά, οι καπνεργάτες αποκτούν συνείδηση του ρόλου τους και προχωρούν σε διεκδίκησης και αγώνες9. Στην σκληρή δεκαετία 1940-50 τα χαρακτηριστικά της Ξάνθης είναι κοινά για όλη την Ελλάδα. Ο λαός της περιοχής αντιστάθηκε στους Γερμανούς και στους Βουλγάρους που κατέλαβαν τη Θράκη. Η Βουλγαρική κατοχή ήταν πολύ σκληρή και για τις πόλεις και για τα χωριά9. Τ ο Σεπτέμβρη του1944 φεύγουν οι Βούλγαροι και την άνοιξη του 1945 εγκαθίστανται οι κεντρικές αρχές. Από το 1950 αρχίζει πάλι ένας νέος τιτάνιος αγώνας για οικονομική ανόρθωση και κοινωνική-πνευματική ανάπτυξη9. Μπορεί το εγχείρημα να είναι δύσκολο, αλλά και επιμονή των Ξανθιωτών τεράστια. Μέσα στα χρόνια που πέρασαν από την εποχή εκείνη, η Ξάνθη έγινε ήδη αγνώριστη9. Με το Πανεπιστήμιο, το Δ' Σώμα Στρατού, την εγκατάσταση των προσφύγων από τις ανατολικές χώρες και τη φυσική δυναμική των κατοίκων της, καθώς και τη δημιουργία νέων βιομηχανικών μονάδων στην ευρύτερη περιοχή της, η πόλη και περιοχή της ατενίζει με αισιοδοξία και πίστη το μέλλον9. 9Κίίρ:// ^^^α Γθtour.net/web/guest/8/~/topicarts/view/76281/279?_topicarts_redirect=%2Fweb%2Fguest%2F 8(^ % 2 5 7 Ε (^ ί ο ρ ΐ ο (^ 2 7 9 12

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους,Γερμανούς,Ιταλούς και Βούλγαρους η Ξάνθη άρχισε να αναπτύσσεται σε εμπορικό και διοικητικό κέντρο. Η πόλη απέκτησε αστικό χαρακτήρα μέσα στον εικοστό αιώνα. Ιδρύθηκαν δημόσιες υπηρεσίες, γυμνάσια,τράπεζες(νταυλιάνη(2003),σ.45). Παρά την εύφορη γεωργική γη που υπάρχει αρκετά μεγάλο ποσοστό κατοίκων ασχολήθηκε με αστικά επαγγέλματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα βρίσκει την πόλη της Ξάνθης εξαιρετικό εμπορικό,διοικητικό και κοινωνικό κέντρο με σημαντική οικιστική ανάπτυξη, που είναι ιδιαίτερα εμφανής στα κτήρια εποχής(μαλκογιώργος(2006),σ.50). Η δημιουργία βιομηχανικών μονάδων στην ευρύτερη περιοχή συντέλεσε ένα σημαντικό παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη του νομού. Ωστόσο η σημερινή κατάσταση που επικρατεί είναι απογοητευτικοί διότι οι περισσότερες βιομηχανικές μονάδες έχουν κλίση λόγω οικονομικής κρίσης(κλήμη,1996). 13

2. Η γεωργία. Η ασχολία που έχει σαν αντικείμενο την καλλιέργεια της γης η οποία γίνεται με διάφορα μηχανήματα(όπως σπαρτικές μηχανές,θεριζοαλωνιστικά συγκροτήματα) ή και άλλα μέσα, λέγεται γεωργία. Η παραγωγή γεωργικών προϊόντων, τα οποία χρησιμοποιούνται για την διατροφή του ανθρώπου η θα χρησιμοποιηθούν στην βιομηχανία είναι ο κύριος σκοπός της καλλιέργειας10. Η γεωργία περιλαμβάνει σύνθετες δραστηριότητες όπως η διεύθυνση και η οργάνωση μιας αγροτικής επιχείρησης διότι σαν επιστήμη έχει εξελιχτεί γνωρίζοντας μεγάλη ανάπτυξη10. Ο ειδικός εξοπλισμός που χρησιμοποιείται στης γεωργικές εργασίες είναι απαραίτητος και πολύ χρήσιμος διότι αυξάνει κατά πολύ την απόδοση μειώνοντας σε μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη εργασία10. Ο μηχανικός εξοπλισμός ενισχύθηκε μετά το 1948 εκτοπίζοντας τα παραδοσιακά συστήματα καλλιέργειας(μαλκογιώργος(2006),σ.35). 2.1.Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Η Ελλάδα έχει συνολική έκταση 131.944.000 στρέμματα. Από αυτά τα 29,5% καλλιεργούνται, τα 41,7% είναι βοσκοτόπια και βουνά, τα 21,4% είναι δάση και θαμνότοποι,τα 2% καλύπτονται από νερά και ποτάμια, λίμνες και τέλματα και τα 5,4% ορεινές εκτάσεις(μαλκογιώργος(2006),σ.18). 10Κίίρ:// ^^^α ΐΌ ΐ. ου/άοίαυιί.αβρχ? οαίΐά= 119 14

Κατά την πολεμική περίοδο η αγροτική παραγωγή παρουσίασε σημαντική πρόοδο, αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες. Πρώτα στην επέκταση των καλλιεργειών σε καινούργια εδάφη (το 1938 καλλιεργούνται 32 εκατομμύρια στρέμματα, το 1958 έγιναν 36,5 εκατομμύρια στρέμματα και το 1976 ξεπέρασαν τα 40 εκατομμύρια στρέμματα) και το δεύτερο στην αύξηση της παραγωγικότητας, που οφείλεται στην καλύτερη άροση, τη λίπανση,την επιλογή των ποικιλιών και στην βελτίωση των διαφόρων τύπων. Από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις τα 75,8% είναι καλλιέργειες με άροτρο, τα 3,1% κηπευτικά, τα 6,7% αμπέλια, δεντροκαλλιέργειες και καπνό τα 14,4% λέγοντας αγροτική γεωργία εννοούμε την γεωργία, την κτηνοτροφία, τα δάση και την αλιεία(μαλκογιώργος(2006),σ.20). Είδη Παραγωγής Τα γεωργικά προϊόντα εφόσον δεν έχουν υποστεί δευτερογενή επεξεργασία από τον άνθρωπο χαρακτηρίζονται με τον όρο πρωτογενή παραγωγή.όταν όμως έχουν υποστεί τα προϊόντα αυτά μεταποίηση μιλάμε για δευτερογενή παραγωγή. Ο σημαντικότερος τομέας της ελληνικής οικονομίας από απόψεως απασχόλησης, είναι ο αγροτικός, δεδομένου ότι απασχολεί το 35,5% του ενεργού πληθυσμού της χώρας. Συμβάλει στο εθνικό εισόδημα με 16,8%, έναντι 31,8% της βιομηχανίας και 51,4% των υπηρεσιών(ντα'ι'λιάνη(2003),σ.17). Το γεγονός ότι η γεωργία έπαψε τα τελευταία χρόνια να είναι ο σημαντικότερος τομέας της ελληνικής οικονομίας, δεν σημαίνει ότι έπαψε να είναι σημαντική. Εξακολουθεί να παίζει ρόλο πρωταρχικής σημασίας, επειδή η διατροφή μας στηρίζεται πάντα στα γεωργικά προϊόντα(ντα'ι'λιάνη(2003),σ.18). 15

Πριν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το μεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού ασχολιόταν με την γεωργία, όσο περνούν όμως τα χρόνια τόσο λιγότερος πληθυσμός ασχολείται αποκλειστικά με την γεωργία. Το 1961 το ποσοστό του πληθυσμού που ασχολούνταν με την γεωργία, έφτανε στα 53%. Μετά από δέκα χρόνια, το ποσοστό κατέβηκε στα 35% και σήμερα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί ακόμα περισσότερο(νταυλιάνη(2003),σ.20). Η παραγωγικότητα όμως της ελληνικής γεωργίας αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο. Η απόδοση της γεωργικής καλλιέργειας, εξαρτάται από τους εξής παράγοντες : Το κλίμα, την ποιότητα του εδάφους, τα μηχανικά μέσα που χρησιμοποιεί ο αγρότης και τις μορφές και μεθόδους καλλιέργειας, που εφαρμόζουμε σε κάθε περίπτωση. Το κλίμα κάθε περιοχής είναι δεδομένο και σταθερό. Το δικό μας κλίμα είναι μεσογειακό, έχει όμως μεγάλες διαφορές από περιφέρεια σε περιφέρεια και οι κλιματικές αυτές διαφορές επιτρέπουν μια ποικιλία καλλιεργειών. Έχουμε ένα θερμό και ξηρό καλοκαίρι, πολλές φορές, συμβαίνει να μην βρέξει για 4-5 μήνες, από το Μάη έως το Σεπτέμβρη. Και οι βροχές που πέφτουν το χειμώνα είναι ραγδαίες και διαρκούν λίγο( Μαλκογιώργος(2006),σ.21). 2.1.1 ΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ. > Η φράουλα: Η φράουλα καλλιεργήθηκε στην Μανωλάδα το 2004 από τα 600 στρέμματα καλλιέργειας το 2009 έφτασε τα 5.000 στρέμματα (Μαλκογιώργος(2006)σ.11) > Η πατάτα Νευροκοπίο: Η πατάτα, που ξεκίνησε να καλλιεργείται στο Νευροκόπι το 1920, καταχωρήθηκε το 2000 από την Ε.Ε. ως προϊόν με ονομασία γεωργικής ένδειξης. Κάθε χρόνο καλλιεργούνται 20.000 στρέμματα πατάτας τα οποία πωλούνται στην εγχώρια αγορά( Κοντός (2009),σ.49). 16

> Το καρπούζι της Τριφυλίας: Η καλλιέργεια του καρπουζιού άρχισε το 1983 καλλιεργούνται περίπου 12.000 στρέμματα και η παραγωγή τους φτάνει 60.000 τόνους( Κοντός 2009).Τα καρπούζια εξάγονται στην Πολωνία, τη Ρουμανία, την Ιταλία, την Τσεχία, τη Σλοβακία και την Σλοβενία. Είναι ένα βιολογικό προϊόν έχει πιστοποιηθεί με πρότυπα Euro Gap και Global Gap( Ντα'ι'λιάνη( 2003),σ.10). > Η καλλιέργεια του ρόδου: Το 1989 η ετήσια παραγωγή της χώρας ανερχόταν σε 2.700 τόνους. Το 1994 οι συνολικές εκτάσεις ροδιών ήταν 500 στρέμματα( Κοντός 2009).Καλλιεργείται στην Αργολίδα, στην Ηλεία, στη Λακωνία, στο Κιλκίς, στα Γιαννιτσά, στην Ξάνθη, στη Ροδόπη, στη Λάρισα, στα Φάρσαλα έχουν ξεπεράσει τα 4.000 στρέμματα πωλούνται στης Η.Π.Α( Κοντός (2009),σ.63). > Η μαστίχα Χίου: Η παραγόμενη ποσότητα της είναι 160-170 τόνους εξάγεται στης εξής χώρες : αραβικές χώρες,μέση Ανατολή, Η.Π.Α., Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Ολλανδία, Κύπρος κλπ.( Ντα'ι'λιάνη(2003),σ.12). > Το ροδάκινο: Καλλιεργείται στην Ημαθία 27.000 στρέμματα και διεξάγεται στην Ρωσία, Η.Π.Α., και Ευρώπη( Μαλκογιώργος(2006),σ.14). > Η καλλιέργεια του σύκου :Στους νομούς Μεσσηνίας, Λακωνίας, Αρκαδίας 3.500 αγρότες καλλιεργούν 30.000 στρέμματα περίπου 250.000 δέντρα με παραγωγή που ανέρχεται σε 4.000 τόνους ετησίως( Ντα'ι'λιάνη(2003),σ.15). > Η καλλιέργεια του Αβοκάντο: Στο νομό Χανιών ξεκίνησε το 2007 να καλλιεργούν 2.500 στρέμματα ενώ σήμερα είναι πάνω από 7.500 στρέμματα. Η παραγωγή τους ανέρχεται περίπου 5.000 τόνους εξάγεται το 60% στην Γαλλία και Αγγλία το υπόλοιπο διατίθεται στην εγχώρια αγορά( Κοντός (2009),σ.99-100). > Η παραγωγή φασολιών στης Πρέσπες: Η συνολική καλλιεργηθείσα έκταση ανέρχεται σε 13.000 στρέμματα και η ετήσια παραγωγή σε 3500 με 4000 τόνους. Διεξάγεται στην Ρωσία, Η.Π.Α., την Ελβετία και το Βέλγιο( Μαλκογιώργος(2006),σ.17). ΣΟΦΙΑ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ 17

> Δημητριακά :Το σιτάρι είναι μια από της πιο σημαντικές καλλιέργειες της Ελλάδας η συνολική καλλιεργούμενη επιφάνεια είναι 40 εκατομμύρια στρέμματα, η σιτοκαλλιέργεια φτάνει το 35% περίπου. Η στρεμματική απόδοση είναι μεγάλη εξαιτίας των βελτιωμένων ποικιλιών σιτόσπορου που χρησιμοποιείται, στη χρήση λιπασμάτων και την μηχανική καλλιέργεια. Δύο βασικά είδη καλλιεργούνται το μαλακό σιτάρι που χρησιμοποιείται στην αρτοποιεία και το σκληρό σιτάρι που χρησιμοποιείται για την παρασκευή ζυμαρικών,γλυκών κ.α. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται 25 ποικιλίες σιταριού(νταυλιάνη(2003),σ.30). Επίσης καλλιεργείται αραβόσιτος η παραγωγή του δεν καλύπτει της ανάγκες για αυτό κάνουμε εισαγωγές από το εξωτερικό, ακόμη καλλιεργούνται κριθάρι, βρώμη, σίκαλη,ρύζι το οποίο καλλιεργείται στον νομό Σερρών,Θεσσαλονίκης, Αιτωλοκαρνανίας,στη Θεσπρωτία,στη Φθιώτιδα, στην Μεσσηνία(Ντα'ι'λιάνη(2003),σ.30). > Η καπνοκαλλιέργεια γίνεται εντατικά και εποχιακά εξάγεται σε ποσοστό 80% επειδή συνδυάζει ευχάριστο άρωμα και χαμηλή περιεκτικότητα νικοτίνης. Η Ελλάδα εξάγει καπνό σε πάνω από 40 χώρες Ό,Μ.ΝοϊΙβοπ (1999),σ.70). > Το βαμβάκι μετά τον καπνό είναι το δεύτερο σημαντικό γεωργικό προϊόν της Ελλάδας. Η καλλιέργεια του γίνεται σε θερμές περιοχές χρειάζεται αρκετό νερό κατά την περίοδο ωρίμανσης, καλλιεργείται σε αρδευόμενες περιοχές με ηπειρωτικό κλίμα.η ποιότητα του καθορίζεται από τη λεπτότητα, τη στιλπνότητα, τη στερεότητα και το μήκος των ινών του. Καλλιεργείται στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα (στην περιοχή Κωπαϊδια ) η Μακεδονία στις κοιλάδες του Στρυμόνα και του Αξιού και η Θεσσαλία,,Ξάνθη.Το βαμβάκι χρησιμοποιείται σαν πρώτη ύλη στην ντόπια κλωστοϋφαντουργία.για της ανάγκες του μαζέματος εισάγονται βαμβακοσυλλεκτικές μηχανές(agricaltural statistics of Greece (1986),σ.29). 18

Τα ζαχαρότευτλα η καλλιέργεια τους στην Ελλάδα άρχισε το 1960 για πρώτη φορά καλλιεργήθηκαν στην Θεσσαλία η καλλιέργεια γίνεται σε καλά λιπασμένα ποτισμένα χωράφια και κυρίως στην Θεσσαλία, την Μακεδονία και την Βόρεια Ελλάδα^αγίοη D,M.Neilsen (1999),σ.72). Εσπεριδοειδή (πορτοκάλια) καλλιεργούνται σε καλά αρδευόμενες πεδιάδες.μεγάλη πορτοκαλεώνες είναι στην Αργολίδα, την Νότια Πελοπόννησο,την Πελοποννησιακή παραλία, την Ηλεία, την Άρτα, την Χίο, τη Ρόδο, στην Μαγνησία,την Τροιζήνα, την Εύβοια και την Κρήτη. Γίνεται εξαγωγή μεγάλων ποσοτήτων, μεγάλες ποσότητες απορροφούνται από της βιομηχανίες αναψυκτικών(agricaltural statistics of Greece (1986),σ.37) Τα οπωροφόρα όπως οι μηλιές, οι αχλαδιές, οι ροδακινιές, οι βερικοκιές, κερασιές κ.α.. Καλλιεργούνται στης ποταμόλουστες πεδιάδες της Δυτικής και της Κεντρικής Μακεδονίας και της Πελοποννήσου, στις πεδιάδες της Έδεσσας, της Νάουσας,της Βέροιας, στο οροπέδιο της Φλώρινας, στο Πήλιο, στην Αρκαδία.Παράλληλα άρχισε να αναπτύσσεται και η βιομηχανία για την παρασκευή κομπόστας, μαρμελάδες, γλυκών, χυμών από φρούτων(ντα'ι'λιάνη(2003),σ.32). Παράγονται σε μικρές ποσότητες ξηροί καρποί όπως καρύδια,αμύγδαλα,φουντούκια, κάστανα σε ορισμένες περιφέρειες όπως Μεσσηνία, τη Λακωνία και την Εύβοια, καλλιεργείται συστηματικά και η συκιά. Ξερά σύκα κάνουμε εξαγωγή(νταυλιάνη(2003),σ.33). Η ελιά καλλιεργείται σε ήπιο μεσογειακό κλίμα, η Ελλάδα έρχεται τρίτη στον κόσμο σε αριθμό ελαιόδεντρων και σε παραγωγή λαδιού, μετά την Ισπανία και την Ιταλία.Ένα μεγάλο μέρος από το παραγόμενο λάδι φεύγει για το εξωτερικό. Στην διεθνή αγορά φημισμένες επιτραπέζιες ελιές είναι της Καλαμάτας και της Άμφισσας. Μεγάλη ασθένεια της ελιάς είναι ο δάκος και οι ζημιές που προκαλεί φτάνουν το 30% (Μαλκογιώργος(2006),σ.37). Γίνεται η συστηματική καταπολέμηση του. Η καλλιέργεια της γίνεται σε άγονα εδάφη. Καλλιεργείται σχεδόν σε όλη την Πελοπόννησο, η Μυτιλήνη, η Κέρκυρα, η Κρήτη, η περιοχή της Άμφισσας, ο νομός Φθιώτιδας, τα νησιά του Ιονίου, η Μαγνησία, το Πήλιο, η Εύβοια, η Αττική κ.α.(μαλκογιώργος(2006),σ.38). 19

Τα αμπέλια (αμπελοειδή) είναι μια από της σημαντικότερες καλλιέργειες επειδή από αυτά παράγονται τρία βασικά εξαγωγικά προϊόντα(ντα'ι'λιάνη(2003),σ.35) : η σταφίδα, έχει προνομιούχα θέση στο εξωτερικό τα εκλεκτά μας σταφύλια τα ελληνικά κρασιά,ξανθή ρετσίνα Η καλλιέργεια του αμπελιού γίνεται σε κάθε είδος εδάφη, εκτός από τα τελείως ξηρά, η τα πολύ υγρά και τα αλμυρά. Γίνονται μεγάλες εξαγωγές. Τα αμπέλια για σταφίδα που έχουμε είναι την Κορινθιακή ή τη μαύρη σταφίδα και την σουλτανίνα η την λευκή σταφίδα. Στην Κορινθιακή σταφίδα η Ελλάδα κατέχει την πρώτη παγκόσμια θέση ενώ στην σουλτανίνα την τέταρτη. Οι περιοχές που καλλιεργούν αμπέλια για την παραγωγή κρασιού είναι οι εξής : Πελοπόννησος, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Κρήτη, Ξάνθη,Σάμος, των Ιονίων νησιά, Ηράκλειο, Ήπειρο και του Τίρναβο στη Θεσσαλία(Ντα'ι'λιάνη(2003),σ.37). Κηπευτικά καλλιεργούνται σε όλες της περιοχές της Ελλάδας διάφορα είδη λαχανικών, ντομάτες, πατάτες, πεπόνια, καρπούζια κλπ.. Μεγάλη παραγωγή έχουμε σε ντομάτες, που εξάγονται νωπές και κονσερβοποιημένες,ή και σαν ντοματοχυμός. Οι περιοχές που παράγουν ντομάτες είναι οι εξής : η Θεσσαλία, η Εύβοια, η Κωπαίδα,η Πελοπόννησος, η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα,η Ξάνθη κ.α.(μαλκογιώργος(2006),σ.40). 20

2.1.2.ΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ. Η ομάδα παραγωγών φρούτων και λαχανικών << Υρμίνη>>: ιδρύθηκε το 2004 στη Μανωλάδα από 30 πρωτοπόρους παραγωγούς φράουλας (Μαλκογιώργος(2006),σ.42). Ένωση αγροτικών συνεταιρισμών Αμυνταίου: ιδρύθηκε το 1960 ασχολείται με την παραγωγή του κρασιού έχει 300 μέλη, καλλιεργούνται 2.800 στρέμματα αμπελιών στον Άγιο Παντελεήμονα, περιφερειακά του Αμυνταίου(Μαλκογιώργος(2006),σ.43). Ένωση αγροτικών συνεταιρισμών Δράμας : Αποτελείται από 122 συνεταιρισμούς κα 910 φυσικά μέλη ασχολείται με την μεταποίηση,τυποποίηση, προβολή και διάθεση των αγροτικών προϊόντων της περιοχής και την προμήθεια στους αγρότες φτηνών γεωργικών εφοδίων( Κοντός (2009),σ.51). Η ομάδα παραγωγών Αντώνης Γεωργούλης : Έχει 20 μέλη οι οποίοι καλλιεργούν 2.000 στρέμματα και παράγουν 10.000 τόνους καρπουζιού. Η ομάδα έλαβε έγκριση το Δεκέμβριο του 2005 με στόχο την πιστοποίηση της( Κοντός (2009),σ.59). Η ομάδα παραγωγών Γουμένισσας <<Το ρόδι>> ιδρύθηκε το 2007 από 18 αγρότες. Η καλλιέργησα έκταση είναι 900 στρέμματα(κοντός (2009),σ.67). 21

ΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ. Στην Ημαθία ενώθηκαν 3 συνεταιρισμοί η κοινοπραξία ΑΛΜΜΕ ιδρύθηκε το 1996 στον νομό Ημαθίας,με σκοπό να λειτουργήσει βιομηχανικής επεξεργασίας και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, η επωνυμία ΑΛΜΜΕ προέρχεται από την συνένωση των τριών συνεταιρισμών ΑΣ Αλιάκμων, ΑΣ Μέσης, ΑΣ Μελίκης (Κοντός (2009),σ.80-82). Ο αγροτοβιομηχανικός συνεταιρισμός Τυμπακίου : ιδρύθηκε το 1945 ως ελαιουργικός πιστωτικός συνεταιρισμός έχει 550 μέλη ασχολείται με θερμοκηπιακές καλλιέργειες και ελαιοκαλλιέργειες. Ο συνεταιρισμός διακινεί 16.000 τόνους πρώιμα κηπευτικά (Ντα'ι'λιάνη(2003),σ.40). Η ομάδα παραγωγών Λακωνίας και Αρκαδίας η Συκίκη είναι μια τριτοβάθμια κλαδική συνεταιριστική ένωση η οποία με την 66/14-3-97 απόφαση της γενικής συνέλευσης λειτουργεί ως ομάδα παραγωγών, συμφωνά με τον κανονισμό 2201/96 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Συκίκη εκπροσωπεί τους συκοκαλλιεργειτές από τους νομούς Μεσσηνίας,Λακωνίας, Αρκαδίας έχει 3.500 μέλη επαγγελματίες αγρότες, 30.000 στρέμματα περίπου 250.000 δέντρα παράγει 4.000 τόνους ετησίως (Ντα'ι'λιάνη(2003),σ.42). Η ομάδα παραγωγών εσπεριδοειδών <<Κορμός>> ξεκίνησε το 2007 με 110 μέλη που καλλιεργούσαν 2.500 στρέμματα ενώ το 2009 είχε 400 μέλη που καλλιεργούσαν 7.500 στρέμματα (Κοντός (2009),σ.99-100). 22

ΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ. Ο αγροτικός ανθοκομικός συνεταιρισμός γυναικών Μακρυρράχης δημιουργήθηκε το 1998 από 15 μέλη η κάθε γυναίκα παράγει τα δικά της λουλούδια και η διάθεση τους γίνεται μέσα από τον συνεταιρισμό παράγουν πάνω από 70.000 γλάστρες με γαρδένιες,καμέλιες,μανόλιες, ορτασιές διατίθονται στην εσωτερική και διεθνή αγορά (Μαλκογιώργος(2006),σ.45). Ο αγροτικός συνεταιρισμός εθνικού Δρυμού Πρέσπων << Ο Πελεκάνος» ιδρύθηκε το 2004 από μια ομάδα 25 νέων παραγωγών, διακινεί το 50% της συνολικής παραγωγής της περιοχής(κοντός (2009),σ.113). Η ένωση αγροτικών συνεταιρισμών Πιερίας ιδρύθηκε το 1924 αποτελείται από 74 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς έχει 11.000 μέλη είναι η δευτεροβάθμια κορυφαία συνεταιριστική οργάνωση του νομού(μαλκογιώργος (2006),σ.45). Ο αγροτικός συνεταιρισμός << Άγιος Λουκάς» Ράχης Πιερίας ιδρύθηκε το 1978 έχει 108 μέλη και η συνολική έκταση που καλλιεργείται με κεράσια είναι 1.100 στρέμματα (Κοντός (2009),σ.139-140). Η ένωση μαστιχοπαραγωγών Χίου ιδρύθηκε το 1938 είναι μια δευτεροβάθμια συνεταιριστική οργάνωση όλων των συνεταιρισμών μαστιχοπαραγωγών του νομού Χίου (Κοντός (2009),σ.73). Η Ένωση αγροτικών συνεταιρισμών Ξάνθης και η συμβολή της στην ανάπτυξη της <<άλλης γεωργίας» στο νομό.η Ένωση Ξάνθης, μια δευτεροβάθμια συνεταιριστική οργάνωση, ιδρύθηκε το 1926 και έχει ως μέλη της 77 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, εκπροσωπώντας 6.000 αγρότες στο νομό Ξάνθης(Κοντός(2009),σ.149). 23

2.1.3.Η βιολογική γεωργία στην Ευρώπη και την Ελλάδα Η βιολογική γεωργία στην Ευρώπη, τόσο στο σύνολό της, όσο και μεταξύ των 15 χωρών της Ε.Ε, παρουσίασε μια σημαντική άνοδο, κυρίως από το 1985 και μετά 11.Οι παράγοντες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας ήταν σύμφωνα με τον Σγουρό (1997): Η έντονη παρουσία των κινημάτων για την προστασία του περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη της έρευνας, ακόμα και ειδικών επιστημονικών ινστιτούτων στον τομέα της βιολογικής γεωργίας11. Η ψήφιση κοινών προδιαγραφών (Standards) (1991), τόσο για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και για τις εισαγωγές από τις τρίτες χώρες11. Η ενίσχυση του Marketing βιολογικών προϊόντων από μερικές χώρες όπως Δανία, Σουηδία, κ.τ.λ. αλλά και σε επίπεδο Ε.Ε., με σκοπό την εξάπλωση των βιολογικών προϊόντων στο ευρύ καταναλωτικό κοινό. Η ενίσχυση στο μεταβατικό στάδιο που εφαρμόζεται σε μερικές χώρες (Δανία, Σουηδία, Νορβηγία) 11. Σε κάποια κράτη ο τομέας αυτός είναι αρκετά ανεπτυγμένος, πράγμα που οφείλεται στην ύπαρξη εθνικής νομοθεσίας, όπως επίσης και στην δημιουργία δυνατών οικολογικών κινημάτων. Μετά από έρευνες και μελέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκύπτει η άποψη ότι η βιολογική γεωργία περικλείει μια δυναμική που καταλήγει σε συνεχώς αυξανόμενη ανάπτυξη του κλάδου. Συγκεκριμένα λαμβάνονται μέτρα που δημιουργούν συνθήκες ισορροπίας μεταξύ της παραγωγής και των πωλήσεων βιολογικών προϊόντων, με αποτέλεσμα να αποφευχθεί η κατάρρευση της αγοράς από υπερβολική προσφορά σε σχέση με την ζήτηση βιολογικών προϊόντων. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε πως το 1991 η έκταση που διατέθηκε για παραγωγή βιολογικώς προϊόντων ήταν 46.920 στρέμματα σε αντίθεση με τα 7.000 στρέμματα του 1983(Kαβαλλάρης(1998),σ.Π3-125). 11 http://invenio.lib.auth.gr/record/112900/files/teliko.pdf?version=1 24

Στην Ελλάδα τώρα, το 2001 οι καλλιεργούμενες εκτάσεις με βιολογικό τρόπο είναι περίπου 311.182,02 στρέμματα ενώ οι καλλιεργητές φτάνουν τους 600. Τα πρώτα βήματα στην βιολογική καλλιέργεια έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 από καλλιεργητές οι οποίοι μεμονωμένα ασχολήθηκαν με τον βιολογικό τρόπο παραγωγής αγροτικών προϊόντων(καβαλλάρης(1998),σ.π3-125). Ολοένα και περισσότεροι αγρότες άρχισαν να ασχολούνται με την βιολογική γεωργία με τελικό αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μονάδες με επιχειρηματικό προσανατολισμό. Ωστόσο στην Ελλάδα το εμπόριο βιολογικών προϊόντων δεν έχει μεγάλη ανάπτυξη διότι οι Έλληνες καταναλωτές σε μεγάλο ποσοστό θεωρούν ότι τα βιολογικά προϊόντα είναι δυσεύρετα και δύσκολα διακρίνονται από τα συμβατικά(καβαλλάρης(1998),σελ.114-115). Αξίζει να σημειωθεί ότι λίγα προϊόντα εξάγονται σε χώρες της βόρειας Ευρώπης διότι τιμές των βιολογικών προϊόντων είναι μέχρι και 40% μεγαλύτερες από τις τιμές των προϊόντων της συμβατικής γεωργίας. Σημαντικό παράγοντα αποτελεί το αυξημένο κόστος παραγωγής, τα έξοδα διακίνησης και συσκευασίας,η μικρή παραγωγή (Καβαλλάρης (1998),σελ.116). Συνήθως τα βιολογικά προϊόντα διατίθενται από τους ίδιους τους παραγωγούς σε ειδικές αγορές ή σε καταστήματα με υγιεινές τροφές11 12. Η βιολογική καλλιέργεια στην Ελλάδα ξεκίνησε ουσιαστικά την αρχή της δεκαετίας του '80. Οι πρώτοι βιοκαλλιεργητές ήταν κυρίως ερασιτέχνες που θέλησαν να δοκιμάσουν τις διάφορες βιολογικές μεθόδους καλλιέργειας π.χ Steiner,Φουκουόκα κ.ά11. Παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των εκτάσεων της βιολογικής γεωργίας από το 1994 μέχρι και το 1996 και αυτό λόγο του κανονισμού της ΕΕ, που αφορά τις επιδοτήσεις για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων. 11http://invenio.lib.auth.gr/record/112900/files/teliko.pdf?version=1 12 http://www. euranek.com/alter-agro/pdf/ study 1_gr.pdf 25

2.2.Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Θεωρείται ότι η συνέχιση της καλλιέργειας ποικιλίας μπασμά είναι δεδομένη για το νομό Ξάνθης λόγω της εξαιρετικής ποιότητας του προϊόντος και της ιδιομορφίας της περιοχής ( ορεινές περιοχές), αλλά και των ικανοποιητικών τιμών που απολαμβάνουν οι καπνοπαραγωγοί(βασιλάκης,2011). Η περιοχή της Θράκης ειδικεύεται στις καλλιέργειες όπως : σιτηρά, καλαμπόκι, ζαχαρότευτλα, ηλίανθος,βαμβάκι κλπ. Έχει εκτιμηθεί ότι το κατά κεφαλήν αγροτικό εισόδημα της Θράκης είναι συγκριτικά από τα χαμηλότερα στην χώρα(ακαδημία Αθηνών (1995), σ.20). Στατιστικά στοιχεία - Καλλιέργειες σιτηρών-καπνού Καλλιέργειες σιτηρών 1990( σε χιλιάδες στρέμματα) Σιτηρά Σιτάρι μαλακό Σιτάρι σκληρό Κριθάρι Καλαμπόκι Σύνολο Ν.Έβρου 324 458 50 367 1213 Ν.Ξάνθης 103 33 20 152 314 Ν.Ροδόπης 168 170 60 65 470 Σύνολο Θράκης 596 661 129 583 1997 Σύνολο Χώρας 3385 6516 1874 2066 14703 Ποσοστό Θράκης 17,6% 10,1% 6,9% 28,2% 13,6% Βιομηχανικά φυτά Καπνός Βαμβάκι Ζαχαρότευτλα Ηλίανθος Σύνολο Ν.Έβρου 4 24 75 199 302 Ν.Ξάνθης 33 26 12 6 77 Ν.Ροδόπης 55 168 19 6 248 Σύνολο Θράκης 93 218 105 211 627 Σύνολο Χώρας 783 2619 461 259 4245 Ποσοστό Θράκης 11,8% 8,3% 22,8% 81,3% 15,4% Πίνακας 1: Στατιστικά στοιχεία - Καλλιέργειες σιτηρών-καπνού Πηγή: (Ακαδημία Αθηνών (1995),σ.20). 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΞΑΝΘΗΣ. Διάγραμμα! : Οι κυριότερες καλλιέργειες του Νομού Ξάνθης. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΠΝΑ ΚΑΠΝΑ ΒΕΡΤΙΝΙΑ ΣΠΑΡΑΓΓΙΑ Πηγή :(ΕΣΥΕ, 2011) Ξάνθη Εργατικό δυναμικό/πληθυσμό 39,10 Εργατικό δυναμικό(άτομα) 35.605 Άνεργοι 3.000 Απασχολού μενοι-σύνολο 32.605 Στον Πρωτογενή 13.978 Στον Δευτερογενή 7.587 Στον Τριτογενή 11.040 Στον πρωτογενή % 43 Πίνακας 2: Εργασιακά χαρακτηριστικά της Ξάνθης το 1991. Πηγή:(ΕΣΥΕ, 2004) 27

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. % Κατανομής Κατά κεφαλή % Κατανομής Αστικού Νομοί Α.Ε.Π.(χώρα=100) Περιφερειακού Α.Ε.Π. Πληθυσμού 1989 1994 1989 1994 1981 1991 Ξάνθης 76,83 78,34 14,04 14,35 15,80 16,51 Ροδόπης 68,85 63,03 14,29 13,05 17,73 17,59 Πίνακας 3:Κατανομή της απασχόλησης στον νομό της Ξάνθης και της Ροδόπης. Πηγή: (ΕΣΥΕ, 2004) Η ΚΑΠΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗ. α) ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΠΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗ Η καλλιέργεια του καπνού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα στην Ρούμελη, στα περίχωρα των Γιαννιτσών και της Ξάνθης. Η καπνοκαλλιέργεια ήταν διαδεδομένη κυρίως στον νομό της Ξάνθης( Ομέρογλου (2003),σ.68). β)η καλλιέργεια του καπνού στην Δυτική Θράκη ουσιαστικά περιορίζεται στους νομούς Ροδόπης και Θράκη (Υπουργείο γεωργίας(1988),σ.10). 28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. γ)οι οικισμοί που έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό αδειών καλλιέργειας (εκμεταλλεύσεων) είναι ο Εχίνος, ο Κένταυρος, το Ωραίο, η Μύκη και η Γλαύκη (Ντα'ι'λιάνη (2003),σ.50). Ως προς την προδηλωθείσα ποσότητα παραγωγής για την εσοδεία 2002, η συνολική ποσότητα παραγωγής των πέντε αυτών οικισμών ανέρχεται σε 1.013.417 κιλά. Η ποσότητα αυτή αποτελεί περίπου το 30% του σύνολο του νομού.η γεωγραφική κατανομή των οικισμών του νομού Ξάνθης όπου πραγματοποιείται καλλιέργεια καπνού (Ντα'ι'λιάνη(2003),σ.51). Η ΚΑΠΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗ Πίνακας 4 : Η κατανομή των καπνοφυτευτικών μηχανημάτων κατά νομούς. Σύνολο Έτη χώρας Θράκη Ν.Έβρου [ I ] Υ Ρ < " Ν.Ροδόπης 1986 202 77 4 121 1996 42.569 369 97 25 247 1997 486 163 30 293 Πηγή:(Ομέρογλου(2003),σ.72). Όπως προκύπτει από τον Πίνακας 4, η χρήση των καπνοφυτευτικών μηχανημάτων αυξάνεται συνεχώς.το φύτευμα των δενδρυλλίων καπνού πραγματοποιείται πια συνήθως με καπνοφυτευτικά μηχανήματα σε εκτάσεις που προσφέρονται στη χρήση τέτοιων μηχανημάτων(ομέρογλου (2003),σ.73).Οι εκμεταλλεύσεις που απασχολούνται στην καλλιέργεια του καπνού στην Δυτική Θράκη είναι κατά 99% μειονοτικές(νταυλιάνη(2003),σ.54).στην Θράκη η καλλιέργεια του καπνού πραγματοποιείται σε οικισμούς που είναι εγκατεστημένοι σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές(ντα'ι'λιάνη(2003),σ.55). 29

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΠΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Η Δυτική Θράκη είναι μια αγροτική περιοχή όπου ο αγροτικός τομέας αποτελεί το θεμέλιο λίθο της τοπικής οικονομίας. Ένα από τα πιο σημαντικά προϊόντα του αγροτικού τομέα είναι ο καπνός ποικιλίας Μπασμά(Agricultural Statistics of Greece(1986)^.29,37).(Agricultural statistics of θγ0000(1997),σ.13,15).τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα που καλλιεργούνται στην Θράκη είναι το σιτηρά,το καλαμπόκι, το βαμβάκι,το ζαχαρότευτλο και ο καπνός(υπουργείο γεωργίας (1984),σ.75). Η Θράκη, λόγω των ιδιαίτερων κλιματολογικών και εδαφολογικών της συνθηκών, αλλά και της εξειδίκευσης των παραγωγών της, αποτελεί τη μητέρα πατρίδα της παραγωγής του καπνού ποικιλίας Μπάσμα. Στην Θράκη εκτός από την ποικιλία Μπάσμα καλλιεργείται σε ασήμαντες ποσότητες και η ποικιλία Βιρτζίνια. Η Θράκη όμως στην εθνική και διεθνή αγορά καπνού είναι γνωστή και φημίζεται για την υψηλής ποιότητας καπνό ποικιλίας Μπάσμα που παράγει(δημαρά,(1997),σκούρας(1997),σ.35). Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΚΑΠΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗ. Η καλλιέργεια του καπνού στην Δυτική Θράκη άρχισε πρώτα στην Ξάνθη, όπου ιδρύθηκαν και τα πρώτα καπνομάγαζα επεξεργασίας καπνού. Η Ξάνθη κατά το παρελθόν υπήρξε το κέντρο καπνού της περιοχής(the Greek Tobacco,Ευστράτογλου-Τόδογλου(1994),σ.30). 30

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Η απασχόληση που προσφέρει ο καπνός μπορεί να διακριθεί στις εξής τρεις φάσεις: * η φάση της παραγωγής φύλλων καπνού * η φάση της επεξεργασίας φύλλων καπνού * η φάση της παραγωγής τσιγάρων(τκο Greek Tobacco,Ευστράτογλου- Τόδογλου(1994)σ.31). Πηγή εισοδήματος Ο καπνός, προσφέρει αρκετές ευκαιρίες απασχόλησης, αποτελεί επίσης μια σημαντική πηγή εισοδήματος(ομέρογλου (2003),σ.76). Στον Πίνακα 5: παρατίθενται οι αύξησης στην συνολική μέση τιμή (δρχ/κιλό) του καπνού σε φύλλα της ποικιλίας Μπασμά από την εσοδεία 1993 έως την εσοδεία 2000. Πίνακας 5 : Αύξηση της συνολικής μέσης τιμής καπνού ποικιλίας Μπάσμα. 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 1.413 1.631 2.135 2.225 2.175 2.266 2.200 2.300 Πηγή : (Ομέρογλου(2003),σ.77). Στον Πίνακα 6: παρατίθεται συνολικά εισοδήματα στον νομό Ξάνθης τα οποία συνίστανται από το άθροισμα της εμπορικής αξίας και των πριμοδοτήσεων(ομέρογλου(2003),σ.77). 31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. ΠΙΝΑΚΑΣ 6 : Η εμπορική αξία και η πριμοδοτήσεις από της εσοδείες. Εσοδείες αξία Εμπορική Πριμοδοτήσεις Σύνολο 1999 3.340.309.550 3.344.303.307 6.684.712.657 2000 3.684.851.357 3.113.218.299 6.977.069.656 2001 4.161.013.402 2.826.938.582 7.023.951.084 Πηγή : (Ομέρογλου (2003),σ.77). Σύμφωνα με κατά προσέγγιση υπολογισμούς, μεταξύ των εσοδειών 1993 και 2000 το συνολικό εισόδημα των καπνοπαραγωγών της Θράκης ανήλθε περίπου σε 175 δις δραχμές. Τα 100 δις περίπου του ποσού αυτού αντιστοιχούν σε πριμοδοτήσεις(ομέρογλου (2003),σ.78). Το κόστος παραγωγής του καπνού. Η παραγωγή του καπνού σε φύλλα περιλαμβάνει διάφορα στάδια έως ότου προκύψει το τελικό προϊόν(ευτράτογλου-τόδογλου(1994),σ.32): α) Το στάδιο του φυτωρίου: Το φυτώριο αποτελεί το κεφάλαιο του καπνού. Χωρίς υγιή δενδρύλλια που καλλιεργούνται σε φυτώρια δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η παραγωγή του καπνού. β) Το στάδιο του αργού: Ο καπνός ποικιλίας Μπασμά που παράγεται στην Δυτική Θράκη. Τα ανατολικά καπνά απαιτούν κλίμα με μέτριες θερμοκρασίες, αραιές βροχές ή συνθήκες ανομβρίας. 32

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Τα καπνόφυλλα που ωριμάζουν μαζεύονται από 4-6 τεμάχια σε κάθε πέρασμα. Το κιτρίνισμα της κορυφής των φύλλων θεωρείται σημάδι ωρίμανσης. γ) Το στάδιο της επεξεργασίας : Περιλαμβάνει όλες τις εργασίες που πραγματοποιεί ο καλλιεργητής μετά τη συλλογή από την καπνοφυτεία των φύλλων καπνού και την αποξήρανση τους ώστε αυτά να είναι έτοιμα προς πώληση(νταυλιάνη(2003),σ.57). Εάν, με βάση τα στοιχεία των εσοδειών 1966,1997 υπολογίσουμε τα ποσοστά των καλλιεργούμενων με σιτηρά, καπνό και βαμβάκι εκτάσεων σε σχέση με το σύνολο των γεωργικών εκτάσεων της Θράκης,τότε προκύπτουν τα μεγέθη που προέρχονται στον Πίνακα 7. Εσοδείες Σιτηρά Καπνός Βαμβάκι % % % 1966 42 4 1 1997 37 3 20 Πίνακας7:Εσοδείεςσιτηρών,καπνού,βαμβακιού Πηγή: ( Ο μέρογλου (2003),σ.80) Ως προς της καλλιεργούμενες εκτάσεις, στην κατάταξη των κυριότερων προϊόντων σιτηρά διατηρούν την πρώτη θέση, ανερχόμενο στην δεύτερη θέση (Ομέρογλου( 2003),σ.80). το βαμβάκι παρουσιάζει μια γρήγορη ανάπτυξη τα 33

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. δ. Οι ποικιλίες του καπνού που καλλιεργήθηκαν φέτος: Οι ποικιλίες που καλλιεργήθηκαν φέτος ήταν κυρίως <<Μπασμάς και Κατερίνη >>, ενώ τα <<Βιρτζίνια>> που πέρσι ήταν 47.000 τόνοι, φέτος θα καλλιεργηθούν σε ελάχιστα στρέμματα (Παρασκευόπουλος,(Χ.Χ). ε).η σημασία του καπνού στην Ελλάδα: Ο καπνός υπήρξε πάντα για την Ελλάδα ένα από τα κύρια γεωργικά προϊόντα σε ότι αφορά κυρίως την εισαγωγή συναλλάγματος και την απασχόληση αγροτικού δυναμικού σε μικρές εκτάσεις και μάλιστα όχι πολύ κατάλληλες για άλλες καλλιέργειες. Και ο καπνοπαραγωγός ήταν αντικείμενο εκμετάλλευσης από πολλές πλευρές. Για το λόγω αυτό και οι κινητοποιήσεις τους διαρκείς για να εξασφαλίσουν κάποιο εισόδημα και να επιζήσουν οι οικογένειες τους(κλήμη (1996),σ.55). > Το τρίγωνο του σπαραγγιού στον νομό Ξάνθης. Η ομάδα ονομάστηκε τρίγωνο του σπαραγγιού από τις τρεις λέξεις που έχει ως αρχή της στην παραγωγοί των προϊόντων της : Ποιότητα, Περιβάλλον, Προϊόν. Η έδρα της βρίσκεται στο Εράσμιο του νομού Ξάνθης, σε μια περιοχή που θεωρείται η καρδιά της καλλιέργειας σπαραγγιού, αφού διαθέτει τα πιο κατάλληλα εδάφη για την συγκεκριμένη καλλιέργεια(ντα'ι'λιάνη(2003),σ.58). Τα ιδρυτικά μέλη αυτής της ομάδας ήταν 14 αγρότες της περιοχής, οι οποίοι καλλιεργούσαν σπαράγγι σε μια έκταση που δεν ξεπερνούσε τα 400 στρέμματα(ντα'ι'λιάνη(2003),σ.59). 34

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Η ποσότητα της εμπορεύσιμης παραγωγής ήταν κατά μέσο όρο περίπου 120.000 κιλά(κοντός (2009),σ.156). Επειδή η αποδόσεις τους ήταν πολύ χαμηλές αναγκάστηκαν να συνεταιριστούν, έτσι κατάφεραν να αυξήσουν την παραγωγή του σπαραγγιού(κοντός (2009),σ.156). 1). Οι θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του που προκαλεί η παραγωγή του σπαραγγιού. Το σπαράγγι αντικατέστησε καλλιέργειες κυρίως αραβοσίτου και βαμβακιού, που είναι δύο φυτά τα οποία απαιτούν για την καλλιέργεια τους σε μεγάλες ποσότητες νερού. Απεναντίας, το σπαράγγι είναι από την φύση του ανθεκτικό στην έλλειψη νερού(μαλκογιώργος(2006),σ.52). 2)Το σπαράγγι αποτρέπει τη διάβρωση αφού : Διαθέτει μεγάλο ριζικό σύστημα, κάτι που συνεπάγεται τον περιορισμό της ευπάθειας του εδάφους σε διαβρωτικά φαινόμενα. Η φιλική του κάλυψη είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα τη μείωση της απορροής του εδάφους από βροχοπτώσεις. (Ευθυμιάδης,2011). Απαιτεί περιορισμένες ή ελαφρές καλλιεργητικές φροντίδες, καθώς αυτές πραγματοποιούνται με ελαφριού τύπου μηχανήματα και το βάθος τους περιορίζεται στα 10 εκατοστά(κοντός (2009),σ.158). 35

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 5 η θέση παγκοσμίως αναφορικά στις εξαγωγές σπαραγγιών με κυριότερες αγορές από την Γερμανία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία την Γαλλία, την Αυστρία και την Μεγάλη Βρετανία(Ευθυμιάδης, 2011). Το σπαράγγι έχει υψηλή διατροφική αξία,αφού διαθέτει σε μεγάλο βαθμό φαρμακευτικές και διαιτητικές ιδιότητες(κοντός(2009),σ.159). 3)Τα πλεονεκτήματα του σπαραγγιού που παράγεται στην περιοχή της Καβάλας και Ξάνθης είναι τα εξής(σαραντίδης,2011): η πρωιμότητα η ποιοτική του υπέροχη, η οποία αναδεικνύεται πρωτίστως από τις εδαφολογικές συνθήκες και δευτερεύοντος από της εφαρμοζόμενες καλλιεργητικές μεθόδους και τους τρόπους τυποποίησης. η ασφάλεια και η πιστοποίησή του. Συγκομιδή και επεξεργασία :Το πρώτο διάστημα η συγκομιδή πραγματοποιείται μια φορά ανά τρεις μέρες. Με το πέρασμα των ημερών και την αύξηση της θερμοκρασίας γίνεται μια φορά ανά δυο μέρες, ώστε στο τέλος να καθιερωθεί καθημερινή συγκομιδή. Τα σπαράγγια κόβονται σε βάθος 19-23 εκατοστά με ειδικά μαχαίρια (Ευθυμιάδης, 2011). Σε γενικές γραμμές πάντως η φετινή χρονιά κλείνει πολύ καλύτερα από τις 3-4 των τελευταίων ετών, που ταλαιπώρησαν την καλλιέργεια και το προϊόν(μαλτεπιώτης,2011). 36

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Στον έφορο κάμπο των εκβολών του Νέστου, πριν από μια δεκαετία, οι πιο δυναμικές καλλιέργειες της περιοχής ήταν το βαμβάκι και το καλαμπόκι. Σήμερα οι φυτείες καλαμποκιού είναι περιορισμένες το προϊόν που γνωρίζει δόξα στην περιοχή είναι το σπαράγγι(μολάς,2011). Ο νομός Ξάνθης έχει 4 συσκευαστήρια. Από την άλλη πλευρά ο υπεύθυνος πωλήσεων του συνδέσμου παραγωγών σπαραγγιών Ξάνθης «Δ ημόκριτος» ο Τάσος Μπάρλας δήλωσε στην εφημερίδα Ακρίτας ότι οι παραγωγοί των σπαραγγιών βιώνουν μια άσχημη κατάσταση. Οι κακές φετινές καιρικές συνθήκες προκάλεσαν ανεπανόρθωτη ζημιά στους παραγωγούς(μπάρλας, 2011). > Η καλλιέργεια της Ροδιάς. Η καλλιέργεια της Ροδιάς ξεκίνησε στο νομό Ξάνθης το έτος 2006(Κοντός, (2009). Τα τελευταία χρονιά σε πολλούς νομούς της Ελλάδας (Αργολίδας, Ηλείας, Λακωνίας, Μεσσηνίας, Πέλλας, Ξάνθης, Λάρισας, Σερρών) έγιναν φυτεύσεις νέων φυτειών ροδιάς της ποικιλίας Wonderful, που είναι κατάλληλη για παραγωγή χυμών. Οι φυτεύσεις αυτές γίνονται με το σύστημα της συμβολαιακής γεωργίας(βασιλακάκης,2011). Η ελληνική αγορά είναι ελλειμματική όσον αφορά τα ρόδια και για το λόγω αυτό κάθε χρόνο γίνονται εισαγωγές που φθάνουν τους 800 τόνους, ενώ η συνολική κατανάλωση ροδιών φθάνει τους 1.000-1.200 τόνους. Οι κυριότερες χώρες από τις οποίες γίνονται οι εισαγωγές είναι η Τουρκία, το Ιράν, η Ινδία, η Αίγυπτος, το Ισραήλ(Βασιλακάκης,2011). 37

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Η διάρκεια της παραγωγικής ζωής μίας φυτείας ροδιάς υπολογίζεται σε 25-30 έτη. Οι αποδόσεις ανά δέντρο κυμαίνονται μεταξύ 40-50 κιλών και ανά στρέμμα 2.500-3.000 κιλών. Το κόστος εγκατάστασης ενός στρέμματος καλλιέργειας ροδιάς ανέρχεται σε 540 ευρώ, ενώ το καθαρό εισόδημα είναι 1.000-1.200 ευρώ ανά στρέμμα(βασιλακάκης,2011). Η ροδιά μπορεί να μπει σε καρποφορία από το 3ο ή 4ο έτος μετά την εγκατάστασή της, ενώ σε πλήρη παραγωγή φθάνει μετά το 7ο -8ο έτος(βασιλακάκης,2011). Η ωρίμανση των καρπών της ροδιάς γίνεται την περίοδο Σεπτέμβριος-Οκτώβριος ανάλογα με την ποικιλία.η συγκομιδή των ροδιών συνήθως αρχίζει όταν τα δένδρα έχουν φθάσει σε ηλικία 3-4 ετών.η συγκομιδή τους γίνεται συνήθως στα τέλη Σεπτεμβρίου έως στα μέσα Οκτωβρίου(Βασιλακάκης, 2011).Δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα σε εδάφη που είναι : βαθιά, στραγγιζόμενα, μέσης συστάσεως τα οποία έχουν ικανοποιητική περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και ph 5,5-7,0(Βασιλακάκης 2011). Η φύτευση γίνεται με δενδρύλλια ηλικίας δύο ετών. Συνήθως φυτεύονται 50-100 δέντρα ανά στρέμμα σε αποστάσεις μεταξύ των γραμμών τέτοιες, ώστε να διευκολύνονται οι διάφορες εργασίες συντήρησης της φυτείας(βασιλακάκης,2011). 38

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Οι ποικιλίες του φυτού :διακρίνονται σε τρις κατηγορίες : γλυκές, ημίγλυκες και ξινές ποικιλίες(βασιλακάκης, 2011). Η ποικιλία που καλλιεργείται τα τελευταία χρόνια εντατικά στην χώρα μας είναι η αμερικάνικη ποικιλία Wonderful. Η ποικιλία αυτή είναι πιο γνωστή ποικιλία ροδιάς παγκοσμίως(βασιλακάκης,2011). Χρησιμοποιείται από τρόφιμο και ποτό έως φάρμακο και καλλυντικό. Ο φλοιός του καρπού είναι φαρμακευτικός και βαφικός για την βαφή των μάλλινων και μεταξωτών νημάτων. Η πούλπα των καρπών της ροδιάς χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική πολλών λαών της Μεσογείου(Βασιλακάκης, 2011). Τα άνθη της είναι φαρμακευτικά και ο φλοιός της ρίζας χρησιμοποιείται από την παραδοσιακή ιατρική. Οι ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες των καρπών της ροδιάς τους καθιστούν βασικούς παράγοντες της βιομηχανίας φαρμάκων και της βιομηχανίας παραγωγής καλλυντικών κυρίως για την παραγωγή προϊόντων που αφορούν την φροντίδα του δέρματος των ανθρώπων, αλλά και προϊόντων προστασίας του δέρματος από τον καρκίνο(βασιλακάκης,2011). 1).Τα οφέλη στην υγεία Το ρόδι είναι μία μεγάλη πηγή χαλκού για τον οργανισμό του ανθρώπου, ενώ είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α, Β, C και σε ανόργανα στοιχεία : φωσφόρο, ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, χαλκό,σίδηρο, μαγγάνιο, πυρίτιο, νάτριο,θείο, ψευδάργυρος κλπ (Βασιλακάκης, 2011). 39

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΞΑΝΘΗΣ. Λίγα λόγια για την καλλιέργεια της Ροδιάς η πιο δεδομένη ποικιλία είναι η Wonderful. 2)Απόδοση παραγωγής : η Ροδιά παράγει καρπούς από το 3 ο έτος από την φύτευση ένας καλός οπωρώνας 8-10 ετών αποδίδει 1,8 με 2,5 τόνους /στρέμματα κάθε έτος(βασιλακάκης,2011). Προβλήματα Ροδιάς : Σχίσιμο καρπών : Αντιμετώπιση : Σωστή άρδευση- γενικά η Ροδιά ευδοκιμεί σε ξηροθερμικό κλίμα αλλά κατά του καλοκαιριού η σωστή άρδευση των δέντρων μειώνει το φαινόμενο του σχισίματος των καρπών(βασιλακάκης,2011). > Το ακτινίδιο. Το ακτινίδιο είναι ένα φρούτο πλούσιο σε Βιταμίνη C, με πολλά θρεπτικά συστατικά ωφέλιμα για την υγεία. Οι ποικιλίες Hayward και Τσεχελίδης, που ευδοκιμούν στην Ήπειρο και στην κεντρική Μακεδονία, χαρακτηρίζονται για το βαθύ έντονο χρώμα τους και την πλούσια γεύση τους. Οι ποικιλίες ελληνικής προέλευσης ενδείκνυνται για χυμοποίηση και ανάμειξη με άλλα φρούτα. Η συγκομιδή γίνεται το Νοέμβριο(Τσεχελίδης,2011). Η λειτουργία, το φθινόπωρο 2009, από την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ξάνθης σύγχρονο διαλογητηρίου -συσκευαστηρίου και ψυκτικών θαλάμων ακτινιδίων και φρούτων στην περιοχή Ευλάλου νομού Ξάνθης( 20 ψυκτικοί θάλαμοι με δυνατότητα για συντήρηση πάνω από 3.500.000 κιλά ακτινιδίων και ροδιών )(Κοντός (2009),σ.150). 40