Διαχείριση Υδατικών Πόρων

Σχετικά έγγραφα
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Τεχνολογία Συστημάτων Υδατικών Πόρων

Τεχνολογία Συστημάτων Υδατικών Πόρων

Τεχνολογία Συστημάτων Υδατικών Πόρων

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Τεχνολογία Συστημάτων Υδατικών Πόρων

Υδροηλεκτρικά Έργα. 8ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών. Ταμιευτήρες. Ανδρέας Ευστρατιάδης, Νίκος Μαμάσης, & Δημήτρης Κουτσογιάννης

Η επίδραση της δειγματοληπτικής αβεβαιότητας των εισροών στη στοχαστική προσομοίωση ταμιευτήρα

Κασταλία Σύστηµα στοχαστικής προσοµοίωσης υδρολογικών µεταβλητών

Υδροηλεκτρικοί ταμιευτήρες

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή

μαθήματος: 120 Επίπεδο μαθήματος: Προπτυχιακό Μεταπτυχιακό Τύπος μαθήματος: Υποχρεωτικό Επιλογής Κατηγορία Ώρες 8 ο διδασκαλίας

Γιατί μας ενδιαφέρει; Αντιπλημμυρική προστασία. Παροχή νερού ύδρευση άρδευση

Διαχείριση Υδατικών Πόρων

Υ ΡΟΓΑΙΑ. Λογισµικό ιαχείρισης Υδατικών Πόρων. Υ ΡΟΝΟΜΕΑΣ: : Βέλτιστη διαχείριση υδροσυστηµάτων

Υδρολογική θεώρηση της λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου Πλαστήρα

Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις)

Τυπικές και εξειδικευµένες υδρολογικές αναλύσεις

Από το μεμονωμένο υδραυλικό έργο στο υδροσύστημα: Το παράδειγμα του υδρολογικού σχεδιασμού των έργων Ευήνου

Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης της λίµνης Πλαστήρα

Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης της λίµνης Πλαστήρα

ΔÂ ÓÔÏÔÁ À ÙÈÎÒÓ fiúˆó

Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων στη διαχείριση υδατικών πόρων: Η περίπτωση του υδροδοτικού συστήματος της Αθήνας

Το µαθηµατικό µοντέλο του Υδρονοµέα

Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων στη διαχείριση υδατικών πόρων: Η περίπτωση του υδροδοτικού συστήματος της Αθήνας

ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΩΝ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ

Εισαγωγή στην υδροπληροφορική και βελτιστοποίηση συστημάτων υδατικών πόρων

Το υπολογιστικό σύστηµα Υδρονοµέας και η εφαρµογή του στην µελέτη των έργων εκτροπής του Αχελώου

Από το μεμονωμένο υδραυλικό έργο στο υδροσύστημα: Το παράδειγμα του υδρολογικού σχεδιασμού των έργων Ευήνου

Εισαγωγή στην υδροπληροφορική και βελτιστοποίηση συστημάτων υδατικών πόρων

Το υπολογιστικό σύστηµα Υδρονοµέας και η εφαρµογή του στην µελέτη των έργων εκτροπής του Αχελώου

Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου

Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου

Ιωάννα Ανυφαντή, Μηχανικός Περιβάλλοντος Επιβλέπων: Α. Ευστρατιάδης, ΕΔΙΠ ΕΜΠ. Αθήνα, Ιούλιος 2018

ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ. Εισαγωγή στην Υδρολογία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων

ιάρθρωση παρουσίασης 1. Ιστορικό διαχείρισης της λίµνης Πλαστήρα 2. Συλλογή και επεξεργασία δεδοµένων 3. Μεθοδολογική προσέγγιση

Εξάτμιση και Διαπνοή

ΜΑΘΗΜΑ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

Υδρολογική διερεύνηση λειτουργίας ταµιευτήρα Πλαστήρα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Διαχείριση Υδατικών Πόρων Εισαγωγή στη βελτιστοποίηση συστημάτων υδατικών πόρων

ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τεχνική Υδρολογία Διαγώνισμα κανονικής εξέτασης

Σύγχρονα συστήµατα προβλέψεων και µοντελοποίησης. Τµήµα Στατιστικής και Αναλογιστικών Χρηµατοοικονοµικών Μαθηµατικών

ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ. Παρουσίαση διπλωματικής εργασίας Αθανάσιος Πασχάλης Επιβλέπων καθηγητής: Δημήτρης Κουτσογιάννης

ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ ΕΞΑΤΜΙΣΟΔΙΑΠΝΟΗ

Υδρονοµέας Σύστηµα υποστήριξης της διαχείρισης υδατικών πόρων

15η Πανελλήνια Συνάντηση Χρηστών Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών ArcGIS Ο ΥΣΣΕΥΣ

ΑΣΚΗΣΗ 2 Στην έξοδο λεκάνης απορροής µετρήθηκε το παρακάτω καθαρό πληµµυρογράφηµα (έχει αφαιρεθεί η βασική ροή):

Εφαρμογή προσομοίωσης Monte Carlo για την παραγωγή πλημμυρικών υδρογραφημάτων σε Μεσογειακές λεκάνες

Κλιματική αλλαγή, δυναμική Hurst- Kolmogorov και αβεβαιότητα

Τυπικές και εξειδικευµένες υδρολογικές αναλύσεις

Υδρολογική και ποιοτική θεώρηση της λειτουργίας του ταμιευτήρα Πλαστήρα

ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

Τα υδρολογικά µοντέλα του Υδροσκοπίου

Υ ΡΟΓΑΙΑ. Συνοπτική περιγραφή υπολογιστικών συστηµάτων και συστηµάτων πληροφοριών ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΔΥΠ χρησιμοποιώντας πολύκριτηριακές μεθόδους

Τεχνική Υδρολογία - Αντιπλημμυρικά Έργα

Εξατµισοδιαπνοή ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Ε.Μ.Π Τομέας Υδατικών Πόρων Υδραυλικών & Θαλασσίων Έργων Μάθημα: Τεχνολογία Συστημάτων Υδατικών Πόρων 9 ο Εξάμηνο Πολ. Μηχανικών Ε. Μπαλτάς.

Αστικά δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων

Διαχείριση Υδατικών Πόρων

15η Πανελλήνια Συνάντηση Χρηστών Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών ArcGIS Ο ΥΣΣΕΥΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 30 ΛΕΠΤΑ ΜΟΝΑΔΕΣ: 3 ΚΛΕΙΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Ανάλυση δικτύων διανομής

Διάρθρωση παρουσίασης

ΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΠΟ ΟΣΕΩΣ ΤΩΝ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ

Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις)

Περίπου ίση µε την ελάχιστη τιµή του δείγµατος.

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Τεχνολογία Συστημάτων Υδατικών Πόρων

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ. Εισαγωγή στην Υδρολογία (1η Άσκηση)

Διερεύνηση προσομοίωσης πλημμύρας για το σχεδιασμό σε λεκάνες χειμαρρικής δίαιτας Εφαρμογή στη λεκάνη του Σαρανταπόταμου

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

1. ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Εξάμηνο: Κωδικός μαθήματος:

Ανάπτυξη και δηµιουργία µοντέλων προσοµοίωσης ροής και µεταφοράς µάζας υπογείων υδάτων σε καρστικούς υδροφορείς µε χρήση θεωρίας νευρωνικών δικτύων

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Διαχείριση Υδατικών Πόρων

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στοχαστικές Μέθοδοι στους Υδατικούς Πόρους Φασματική ανάλυση χρονοσειρών

ΕΡΓΑΣΙΑ 3: ΠΟΛΥΚΡΙΤΙΡΙΑΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ ΠΛΑΣΤΗΡΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 7. ΔΙΟΔΕΥΣΗ ΠΛΗΜΜΥΡΩΝ

Διαχείριση Ταμιευτήρα

Στοχαστική προσομοίωση και βελτιστοποίηση υβριδικού συστήματος ανανεώσιμης ενέργειας

Γκανούλης Φίλιππος Α.Π.Θ.

ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τεχνική Υδρολογία Διαγώνισμα κανονικής εξέτασης

Νερό για την πόλη: Στρατηγικός σχεδιασμός, διαχείριση της ζήτησης και έλεγχος των διαρροών στα δίκτυα

Υ ΡΟΛΟΓΙΚΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ

Ποσοτικές Μέθοδοι στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΙΙ Σύνολο- Περιεχόμενο Μαθήματος

Μη μετρούμενες λεκάνες απορροής: Διερεύνηση στη λεκάνη του Πηνειού Θεσσαλίας, στη θέση Σαρακίνα

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

Διαχείριση ξηρασιών Η έμμονη ξηρασία των ετών

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων

ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ. Ενότητα 9: Μέθοδοι εκτίμησης πλημμύρας σχεδιασμού- Ασκήσεις. Καθ. Αθανάσιος Λουκάς. Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων

Υδατικοί πόροι και έργα αξιοποίησης

Διονύσης Νικολόπουλος

ΕΝΟΤΗΤΑ III ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

Βελτιστοποίηση συστημάτων υδατικών πόρων Εισαγωγή. Δημήτρης Κουτσογιάννης Τομέας Υδατικών Πόρων Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Βελτιστοποίηση συστημάτων υδατικών πόρων Εισαγωγή

Τεχνικές Εκτίμησης Υπολογιστικών Συστημάτων 1ο Σετ Ασκήσεων - Λύσεις

Transcript:

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Διαχείριση Υδατικών Πόρων Χρήστος Μακρόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ

Διαχείριση Υδατικών Πόρων: δομή μαθήματος Το μάθημα αποτελείται από τα εξής μέρη: [Έργα]: Σχεδιασμός Ταμιευτήρων (Ωφέλιμος Όγκος και έργα ασφαλείας) [Ειδικά θέματα Υδρολογίας]: Κατανομές, Ακραίες Τιμές, Χρονοσειρές [Συστήματα]: Διαχείριση πολλών ταμιευτήρων ως σύνολο θεωρία συστημάτων, θεωρία παιγνίων, διακινδύνευση/αξιοπιστία, αβεβαιότητα [Βελτιστοποίηση]: μαθηματική βελτιστοποίηση, κλασικοί/γενετικοί αλγόριθμοι, αβεβαιότητα, Θέμα Εξαμήνου: (i) σχεδιασμός ταμιευτήρα και (ii) διαχείριση συστήματος ταμιευτήρων (βασισμένο στο Φράγμα Πλαστήρα)

Έργα/Υποδομές για τη διαχείριση «Δυστυχώς» το νερό είναι σε λάθος μέρος, λάθος χρόνο, λάθος ποσότητα! Επεμβαίνουμε στον Υδρολογικό Κύκλο Αλλάζοντας την κατανομή νερού στο χώρο και τον χρόνο Ταμιευτήρες, Υδραγωγεία Q t K S t R t

Σημαντικοί όγκοι: Ωφέλιμος όγκος, (VΩ) Όγκος μεταξύ ελάχιστης και μέγιστης (κανονικής) στάθμης λειτουργίας. Απ αυτόν γίνεται η υδροληψία και η ρύθμιση της ροής του ποταμού. Η μέγιστη (κανονική) στάθμη λειτουργίας του έργου καθορίζει επίσης το υδροηλεκτρικό δυναμικό του έργου, αφού η κανονική παραγωγή ενέργειας γίνεται για στάθμες μεταξύ της ελάχιστης και της μέγιστης.

Τι μας ενδιαφέρει από τους Ταμιευτήρες; Σχεδιασμός (πόσο νερό έχουμε να δώσουμε) Διαστασιολόγηση Πλημμύρα σχεδιασμού υπερχειλιστή και εκτροπής Νεκρός όγκος/φερτά Λειτουργία στο πλαίσιο ενός συστήματος (σε ποιόν και από πού το δίνουμε) Ανταγωνιστικές χρήσεις Πολλαπλοί ταμιευτήρες Με άλλα λόγια, μας ενδιαφέρει ο ρόλος της στη διαχείριση υδατικών πόρων

Τί είναι όμως η Διαχείριση Υδατικών Πόρων Διαδικασία: όχι συγκεκριμένο αποτέλεσμα Πολλές παράμετροι (πχ. υδατικά οικοσυστήματα) Πολλοί στόχοι Περιβάλλον ως περιοριστικός παράγοντας στη «βελτιστοποίηση» Πολλά ενδιαφερόμενα μέρη Σε μεγάλες χρονικές κλίμακες (i.e. Brundtland Report, 1987)

Τα δικά μας εργαλεία.. Μακροπρόθεσμος σχεδιασμός: (στοχαστικές) χρονοσειρές Σενάρια Πολλά κριτήρια: Πολυκριτηριακοί αλγόριθμοι βελτιστοποίησης (pareto) Πολυκριτηριακή ανάλυση (βάρη) Πολλά ενδιαφερόμενα μέρη: Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων Μοντέλα ως εργαλεία σκέψης Serious games (!) VR/AR (!!)

Ειδικοί στόχοι διαχείρισης υδατικών πόρων Προμήθεια νερού επαρκούς ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας για την ικανοποίηση «αναγκών» Προστασία των υδατικών πόρων από τη ρύπανση Διατήρηση των οικοσυστημάτων και του φυσικού περιβάλλοντος Προστασία από ακραία φαινόμενα (πλημμύρες & ξηρασίες) Μεγιστοποίηση της κοινής ωφέλειας από τους υδατικούς πόρους Μέριμνα για τη διατήρηση των αναγκαίων αποθεμάτων στο μέλλον και αποφυγή μη αναστρέψιμων επεμβάσεων Διατήρηση υψηλού επιπέδου αξιοπιστίας (περιορισμός της αβεβαιότητας) Υπόγεια Νερά Διαχείριση σε επίπεδο λεκάνης απορροής

Διαχείριση Υδατικών Πόρων στην Ελλάδα

Προβλήματα; Πολλά! Ανομοιόμορφη χωρική και χρονική κατανομή των υδατικών πόρων Ανομοιόμορφη χωρική και χρονική κατανομή της ζήτησης Έντονη γεωμορφολογία Εξάρτηση Β. Ελλάδας από ποταμούς που πηγάζουν από άλλες χώρες Μεγάλη ακτογραμμή Σημαντικός αριθμός νησιών χωρίς επαρκείς υδατικούς πόρους

Ζήτηση

Και βέβαια μικρές λεκάνες απορροής

Διαχειριστικό Πλαίσιο Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60) Νόμος 3199/2003 για την Προστασία και Διαχείριση των Υδάτων Ειδική Γραμματεία Υδάτων (ΥΠΕΚΑ) http://www.ypeka.gr/default.aspx?tabid=246&language=el GR

Βασικά Διαχειριστικά Προβλήματα

Πόσο είναι όμως το i; (Χρονοσειρές) Θα είναι η χρονοσειρά εισροών που χρησιμοποιήθηκε στο σχεδιασμό ακριβώς η ίδια και στο μέλλον κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του έργου; (!) Προφανώς όχι!! (αν και συνήθως χρησιμοποιούμε κάποια ιδιαίτερα δυσμενή χρονιά για τον υπολογισμό) Άρα ο ταμιευτήρας μάλλον δε θα μπορεί να ικανοποιεί την απαιτούμενη ζήτηση (και πιθανώς να αδειάσει). Η «εξασφαλισμένη» παροχή δεν είναι ιδιαίτερα εξασφαλισμένη Στοχαστικές χρονοσειρές Χρονοσειρά: ένα σύνολο παρατηρήσεων x(t) της X(t), για μεταβαλλόμενο χρόνο t.

Συνθετικές χρονοσειρές Λόγω έλλειψης παρατηρήσεων μας ενδιαφέρει να παράγουμε συνθετικές χρονοσειρές: Οι οποίες πρέπει όμως να διατηρούν τα χαρακτηριστικά των ιστορικών χρονοσειρών. Να είναι πιθανό να παρατηρηθούν Να αναπαράγουν τα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά (για το υπο σχεδίαση σύστημα: πχ χαμηλές εισροές για ταμιευτήρες, βροχοπτώσεις μεγάλης έντασης για αντιπλημμυρικά έργα κτλ) Για να δημιουργήσουμε χρονοσειρές πρέπει να μπορούμε να παράγουμε στοχαστικές μεταβλητές μέσω στοχαστικών ομοιωμάτων.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό: Εμμονή Η εμμονή, είναι μια μακράς διάρκειας στατιστική ιδιότητα της σειράς των παροχών (και των βροχών) σύμφωνα με την οποία περίοδοι ψηλών παροχών τείνουν να ακολουθήσουν άλλες περιόδους ψηλών πάλι παροχών, ενώ το ίδιο φαινόμενο συσπείρωσης παρατηρείται και στις περιόδους χαμηλών παροχών. Με άλλα λόγια: Τα υγρά χρόνια τείνουν να συμβούν κατά ομάδες και ομοίως τα ξηρά Ο Hurst (1965), ανέλυσε 1050 χρόνια στοιχείων από το Νείλο και βρήκε ότι η μεταβλητότητα (variability) των παροχών, είναι μεγαλύτερη όταν αυτές βρίσκονται σε φυσική χρονική ακολουθία, παρά όταν οι ίδιες παροχές συνέβαιναν σε τυχαία ακολουθία

Ελάχιστη στάθμη του ποταμού Νείλου Γιατί μάζευαν τα στοιχεία αυτά; Από Δ. Κουτσογιάννη, Εκτίμηση και διαχείριση αβεβαιότητας

Επιρροή της εμμονής Διαστασιολόγηση με χρήση συνθετικών σειρών που έχουν υπολογιστεί από ομοιώματα που δε διατηρούν την εμμονή, θα οδηγήσει σε τι όγκους αποθήκευσης; Θα οδηγήσει σε μικρότερους όγκους απ' ότι αν χρησιμοποιηθούν ομοιώματα διατήρησης εμμονής, για μια δεδομένη τιμή διακινδύνευσης ε%. Άρα η χρήση (πιο σύνθετων) ομοιωμάτων με διατήρηση της εμμονής οδηγεί σε πιο συντηρητικούς και αξιόπιστους σχεδιασμούς σε ταμιευτήρες, ψηλού βαθμού εκμετάλλευσης.

Ένα (απλό) είδος χρονοσειρών: Markov Χρονοσειρές στις οποίες η τιμή (κατάσταση του συστήματος) για το χρόνο t+1 εξαρτάται μόνο από την τιμή (κατάσταση του συστήματος) στο χρόνο t (πχ. τάξεως k = 1) X 1 X 2 X 3 X 4 X 5 Παραδείγματα: όγκος ταμιευτήρα, υπόγειου υδροφορέα κτλ

Αλυσίδες Markov Αλυσίδες Markov (Markov chains): ανελίξεις Markov που παίρνουν μόνο διακριτές τιμές. Περιγράφονται πλήρως με τον ορισμό Πιθανοτήτων Μετάβασης (που δεν αλλάζουν με τον χρόνο)

Ανελίξεις Markov: Παράδειγμα Αν βρέχει σήμερα (t) 40% να βρέχει αύριο (t+1) 60% να μη βρέχει αύριο (t+1) Αν δεν βρέχει σήμερα (t) 20% να βρέχει αύριο (t+1) 80% να μη βρέχει αύριο (t+1) Στη περίπτωση αυτή οι πιθανότητες μετάβασης είναι: (βλ. γραμμές (i) αθροίζουν 1) P 0.4 0.2 0.6 0.8

Παράδειγμα: Ποια η πιθανότητα να παρακολουθήσουμε την ακολουθία: [β, β, β, β] Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις πιθανότητες μετάβασης για να κατασκευάσουμε μια ακολουθία 10 ημερών;

Εκτίμηση διαδρομών πιθανοτήτων Αν βρέχει σήμερα η πιθανότητα να βρέχει αύριο είναι 90% Αν δε βρέχει σήμερα η πιθανότητα να μη βρέχει αύριο είναι 80% P 0.9 0.2 0.1 0.8 Ερώτηση: Αν δε βρέχει σήμερα, ποια η πιθανότητα να βρέχει σε δυο μέρες;

Επίλυση Pr[ -Β?Β ] = Pr[ -ΒΒΒ ] + Pr[ -Β -Β Β ] = 0.2 * 0.9 + 0.8 * 0.2 = 0.34 2 P 0.9 0.2 0.10.9 0.8 0.2 0.1 0.8 0.83 0.34 0.17 0.66

Και σε τρείς μέρες; 3 P 0.9 0.2 0.10.83 0.8 0.34 0.17 0.66 0.781 0.438 0.219 0.562 Πχ. Αν δε βρέχει σήμερα, ποια η πιθανότητα να μη βρέχει σε τρείς μέρες;

Πολλαπλασιασμός πινάκων: υπενθύμιση 1η γραμμή Χ 1η στήλη= Στοιχείο 1ης γραμμής, 1ης στήλης BA 2 0 2( 3) 02 3 0 0 1 2 1 1 5 1η γραμμή Χ 2η στήλη= Στοιχείο 1ης γραμμής, 2ης στήλης BA 2 0 6 20 01 3 0 0 1 2 1 1 5

Πιθανότητες σταθερής κατάστασης Όσο t, τόσο οι πιθανότητες σταθεροποιούνται Για να τις υπολογίσω αρκεί να επιλύσω τις: Όπου P το μητρώο πιθανοτήτων μετάβασης και p οι ζητούμενες πιθανότητες

Πιθανότητες σταθερής κατάστασης 2/3 Pr[X i = Βρέχει] 2 1 2 1 3 3 0.9 0.2 0.1 0.8 Σταθερή κατάσταση 3 3 week - i 29

Δημιουργία χρονοσειρών: Στοχαστικά ομοιώματα Για στάσιμες σειρές: Ομοίωμα αυτοσυσχέτισης ΑR(p) Ομοίωμα κυλιομένων μέσων όρων ΜΑ (q) Σύνθετο ΑRΜΑ(p,q) ομοίωμα (Box Jenkins) Για τις μη στάσιμες σειρές: Ομοιώματα ΑRΙΜΑ(p,d,q), που περιέχουν και μηχανισμό διαφόρισης (μονιμοποίησης της σειράς). FFGN (fast fractional gaussian noises), που διατηρούν και την εμμονή της σειράς.

Πρόβλεψη; Δε θα πρέπει να γίνεται η παρανόηση ότι οι συνθετικές χρονοσειρές (πχ των 100 χρόνων) αποτελούν υδρολογική πρόγνωση, ότι δηλαδή προβλέπει ο μελετητής το μέλλον!! Οι προσομοιωμένες συνθετικές σειρές δε αντιπροσωπεύουν τίποτε άλλο παρά στατιστικά ισοδύναμες σειρές με την παρατηρημένη.

Πίσω στα Διαχειριστικά Προβλήματα (ας πούμε ότι) αντιμετωπίσαμε το i για να βρούμε τα q, πρέπει: να είμαστε σίγουροι ότι ισχύουν οι περιορισμοί σε κάθε χρονικό βήμα και να βρούμε το καλύτερο q που τους ικανοποιεί

Τα βασικά εργαλεία της Διαχείρισης: Μαθηματικά μοντέλα και Βελτιστοποίηση Χρειαζόμαστε μια συστηματική διαδικασία αναζήτησης της «βέλτιστης» διαχειριστικής πολιτικής ενός υδροσυστήματος, που βασίζεται σε μια διαδοχή από εναλλακτικές αποφάσεις (decisions) και αξιολογήσεις (evaluations) των επιπτώσεων κάθε απόφασης. Για να το κάνουμε αυτό χρειαζόμαστε: Ένα εργαλείο Ανάλυσης/Αξιολόγησης μιας απόφασης: Μαθηματικό μοντέλο υδροσυστήματος: Σύνολο υποθέσεων σχετικά με την λειτουργία του συστήματος, εκφρασμένων με τη μορφή μαθηματικών ή λογικών σχέσεων και κωδικοποιημένων σε γλώσσα προγραμματισμού. Ένα εργαλείο αναζήτησης βέλτιστων αποφάσεων: Αλγόριθμοι Βελτιστοποίησης

Μοντέλα (ή Μαθηματικά Ομοιώματα) Περιγράφουν τη δομή (στατικά στοιχεία) και την κατάσταση (δυναμικά στοιχεία) του συστήματος: Η περιγραφή γίνεται μέσω των εξισώσεων της κατάστασης (state equations) του συστήματος, οι οποίες συσχετίζουν μεταξύ τους τις παραμέτρους (parameters) του μοντέλου με τις εισόδους για να παράγουν εξόδους. Σκοπός μας (αρχικά) είναι να προσδιορίσουμε τις παραμέτρους ώστε το μοντέλο να ακολουθεί όσο πιο κοντά γίνεται τη πραγματικότητα (βαθμονόμηση) Το μοντέλο λειτουργεί εντός περιοριστικών διατάξεων (σε μορφή ανισοεξισώσεων), οικονομικές, πολιτικές, φυσικές, ηθικές κ.λ.π. (constraints). Άλλες απ αυτές ποσοτικοποιούνται και άλλες όχι.

Η Αρχή της Ελλιπούς Γνώσης Ένα μοντέλο είναι εξ ορισμού ελλιπές Η αρχή αυτή μπορεί να συναχθεί από πολλές άλλες (βασικές!) αρχές: Πχ. από την αρχή της απροσδιοριστίας του Heisenberg, από την οποία συνεπάγεται ότι η πληροφορία που μπορεί να λάβει ένα σύστημα ελέγχου, είναι απαραιτήτως ημιτελής.

Βασική αρχή: Ockham s Razor William of Ockham (1290 1349): Αν πολλές θεωρίες (ή μοντέλα) εξηγούν το ίδιο πράγμα, επέλεξε την απλούστερη

Ποιό μοντέλο είναι σωστό;???

Ο Ockham λέει: Το απλούστερο!

Ίσως όμως και όχι πάντα...

Συστήματα Μοντέλα Προσομοίωση

Τα μαθηματικά μοντέλα υποκαθιστούν τα φυσικά μοντέλα Δεν είναι πάντα εύκολο να φτιάξεις ένα φυσικό μοντέλο για να διερευνήσεις δυνατότητες (π.χ. κανόνες λειτουργίας )

(Γενικοί) Τύποι Μαθηματικών Μοντέλων

Μέθοδος Penman (Δυνητική Ε από υδάτινη επιφάνεια) Τ: θερμοκρασία ( o C) u 2 : ταχύτητα ανέμου σε ύψος 2 m (m/sec) e s : πίεση κορεσμού των υδρατμών e s 17.27*T T 6.11* 2.718 237.3 hpa λ ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΕΞΑΤΜΙΣΗΣ 2501 2.361* Τ kj/kg Δ ΚΛΙΣΗ ΚΑΜΠΥΛΗΣ ΚΟΡΕΣΜΟΥ ΥΔΡΑΤΜΩΝ e s 2 4098* ( T 237.3) S n αλγεβρικό άθροισμα εισερχόμενης μείον ανακλώμενης μικροκυματικής ακτινοβολίας n (1 r)* S kj 0 *(0.29*cos 0.55* ) m day S n 2 hpa o C F(u) ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΑΝΕΜΟΥ ( u) 0.26*(1 0.54* u kg 2) m day F 2 Rn E * * F( u)* D Rn ΟΛΙΚΗ ΚΑΘΑΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ R S L kj m day n n n 2 kg 2 m day γ ΨΥΧΡΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ 0.67 hpa o C e: τάση υδρατμών e e * U s hpa 100 καθαρή μακροκυματική ακτινοβολία 4 0.5 n * *(0.56 0.09* e )*(0.1 0.9* ) kj m day L n 2 L n D ΕΛΛΕΙΜΑ ΚΟΡΕΣΜΟΥ ΥΔΡΑΤΜΩΝ D e s e hpa U: σχετική υγρασία (%) r: ανακλαστικότητα εδάφους (αlbedo) 0<r<1 So: ακτινοβολία βραχέων κυμάτων στο εξωτερικό όριο της ατμόσφαιρας φ: γεωγραφικό πλάτος της θέσης ( o ) kj m 2 day Εκτιμάται (Πίνακας 3.1) με βάση το μήνα και το γεωγραφικό πλάτος n: πραγματική ηλιοφάνεια (hr) Ν: δυνητική ηλιοφάνεια (hr) Εκτιμάται (Πίνακας 3.2) με βάση το μήνα και το γεωγραφικό πλάτος σ: σταθερά Stefan-Bolzmann 4.9*10 6 Τ κ : θερμοκρασία σε Kelvin T 273 Kelvin kj m 2 k 4 day

Q S Curve 350 300 250 y = 12.166e 0.0145x R² = 0.7667 M (kg/sec) 200 150 M (kg/sec) Expon. (M (kg/sec)) 100 50 0 0 50 100 150 200 250 Q (m3/sec)

Μοντέλα Τύποι Υδρολογικών Μοντέλων Κατανεμημένα Διαχωρισμός της λεκάνης σε μικρότερα τμήματα Ενιαία ή Συγκεντρωτικά Ολόκληρη η λεκάνη αποτελεί μία ενιαία χωρική οντότητα Συνεχή Λειτουργεί και εξάγει αποτελέσματα σε συνεχή χρόνο (π.χ. πολλά έτη) Μεμονωμένου υδρολογικού γεγονότος Λειτουργεί σε χρονικό επίπεδο επεισοδίου βροχής Εννοιολογικά Βασίζονται σε απλουστευτικές παραδοχές του φυσικού συστήματος Προσδιοριστικά Καμία μεταβλητή δεν έχει στοχαστική δομή Φυσικά Προσομοιώνουν το σύστημα με βάση μαθηματικές εξισώσεις της φυσικής Στοχαστικά Λαμβάνουν υπόψη τα στατιστικά χαρακτηριστικά των μεταβλητών Μαύρου κουτιού Βασισμένα σε Ι/Ο δεδομένων)

Σκοπός της δημιουργίας μοντέλων (Προσομοίωσης) Μελέτη της συμπεριφοράς ενός συστήματος σε δύο (συνήθως) βασικά βήματα: Έλεγχο υποθέσεων ή θεωριών σχετικά με την συμπεριφορά ενός συστήματος (ή απλά βαθμονόμηση!) Πρόβλεψη ή εκτίμηση της μελλοντικής συμπεριφοράς ενός συστήματος Κριτήρια Καλού Μοντέλου Αντιπροσωπεύει πιστότερα ένα «σύστημα» Ανταποκρίνεται στους συγκεκριμένους (μας) σκοπούς Είναι εύκολο στην κατανόηση από τον χρήστη και μπορεί να μεταβληθεί εύκολα

Αντιστοιχία Μοντέλου Συστήματος: Βήμα 1 Είσοδοι Είσοδοι Αντιστοιχία Παράμετροι Σύστημα Συμπέρασμα Μοντέλο Παράμετροι Αντιστοιχία Έξοδοι α) Θεωρία για τη λειτουργία του συστήματος (ή απλά βαθμονόμηση) Έξοδοι

Αντιστοιχία Μοντέλου Συστήματος: Βήμα 2 Είσοδοι Είσοδοι Αντιστοιχία Παράμετροι Σύστημα Αντιστοιχία Μοντέλο Παράμετροι Συμπέρασμα Έξοδοι β) Πρόβλεψη Συμπεριφοράς του συστήματος στο μέλλον Έξοδοι

Τί είναι όμως σύστημα; Σύστημα: (system): Σύνολο ανεξάρτητων μεταξύ τους στοιχείων, το οποίο χαρακτηρίζεται από: ένα σύνορο που καθορίζει αν το στοιχείο ανήκει στο σύστημα ή το περιβάλλον, αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον (είσοδοι και έξοδοι) σχέσεις μεταξύ των στοιχείων του και των εισόδων και εξόδων (Mays & Tung, 1992).

Ανάλυση Συστημάτων Ανάλυση συστημάτων (systems analysis): Μεθοδολογική αντιμετώπιση πολύπλοκων δομών ή φαινομένων, για τα οποία δεν υπάρχει αναλυτική λύση. Από πού προκύπτει ένα σύστημα? Μία διάκριση, χωρίζει τον κόσμο σε δύο μέρη, στο «σύστημα» και στο «περιβάλλον» Βέβαια, ο κόσμος γύρω μας δεν είναι χωρισμένος σε συστήματα, υποσυστήματα και περιβάλλοντα... Ποιο το σύνορο για ένα υδροσύστημα;

Κάποια ορολογία Στοιχεία ενός συνόλου Είναι τα μέρη του συνόλου Δυναμικά όχι στατικά Λειτουργικές διαδικασίες Ενδιαφέροντα στοιχεία συστήματος Εισροή (ύλη, πληροφορία?, ενέργεια) Επεξεργασία (παραγωγή, διατήρηση, ρύθμιση) Εκροή (υπηρεσία, προϊόν, πληροφορία, ενέργεια) Περιβάλλον Δεν αποτελεί μέρος του συστήματος Δεν ελέγχεται από το σύστημα Επιδρά στο σύστημα Προσφέρει δεδομένα εισόδου Συμπεριφορά / απόδοση Δέχεται επίδραση από το σύστημα Δέχεται αποτελέσματα εξόδου

Παράδειγμα: Διάγραμμα Συστήματος μιας Λεκάνης Απορροής Βροχόπτωση Απορροή Άλλες πηγές Ταμιευτήρας Περιορισμοί κατάντη (και οικοσυστήματα) Εξάτμιση-Διαπνοή Χρήσεις Σύστημα διανομής Επεξεργασία Σύστημα Μεταφοράς Βροχόπτωση Αγροτικές Χρήσεις Βροχόπτωση Άντληση από υπόγεια Απορροή Όμβριων, Επεξεργασία Λυμάτων Υπόγειος Υδροφορέας D. McKinney, 2008

Και πως μπορεί να μοιάζει το μοντέλο του Ταμιευτήρα Βήματα: 1. Υπολογισμός Ισοζυγίου 2. Προσδιορισμός εκροής 3. Υπολογισμός κατανομής της εκροής αυτής στους χρήστες Μοντέλο ισοζυγίου

Και πάλι (!) πίσω στα Διαχειριστικά Προβλήματα (ας πούμε ότι) αντιμετωπίσαμε το i (και ας πούμε ότι) φτιάξαμε και ένα μοντέλο ώστε να ξέρουμε ότι ισχύουν οι περιορισμοί του συστήματος σε κάθε χρονικό βήμα και Τί είναι ένα q καλύτερο από ένα άλλο q;

Πως υπολογίζουμε την επίδοση ενός συστήματος; Αξιοπιστία: πόσο συχνά αστοχεί το σύστημα; Ανθεκτικότητα: πόσο γρήγορα ανακάμπτει ένα σύστημα μετά από μια αστοχία; Ευαισθησία: πόσο μεγάλες είναι οι επιπτώσεις από μια αστοχία; Προφανώς κάθε τρόπος υπολογισμού καταλήγει σε διαφορετικό σχεδιασμό ή/και κανόνα λειτουργίας (διαφορετική Αντικειμενική Συνάρτηση)