Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Εφαρμογών Ξένων Γλωσσών Στη Διοίκηση και το Εμπόριο ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Εφαρμογών Ξένων Γλωσσών Στη Διοίκηση και το Εμπόριο ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Δίγλωσσα και πολύγλωσσα έντυπα Μία μεταφρασιολογική προσέγγιση Καθηγητής: Βλαχόπουλος Στέφανος Φοιτήτρια: Τσέγκου Ολυμπία Ηγουμενίτσα 2007

2

Στους γονείς μου Με απεριόριστη αγάπη 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...6 Εισαγωγή 8 Πρώτο Μέρος Θεωρητικό.11 1.1 Η έννοια της μετάφρασης.12 1.2 Ο ρόλος του εντολέα.14 1.3 Ο ρόλος του μεταφραστή.15 1.4 Η μετάφραση ως μία κατάσταση επικοινωνίας.18 1.5 Σχέσεις μεταξύ κειμένου-πηγής και κειμένου-στόχος..18 1.6 Τι είναι Ύφος και πώς αναλύεται.20 1.6.1 Η εξέταση του ύφους στο πλαίσιο της μετάφρασης 20 1.6.2 Πώς αναλύεται το ύφος στα διαφημιστικά φυλλάδια...22 1.7 Ο σκοπός της μετάφρασης...23 Δεύτερο Μέρος Πρακτικό Εισαγωγή 27 2.1 Ξενοδοχείο Αλκυών..28 2.2 Ξενοδοχείο A.L.M.A..30 2.3 Ξενοδοχείο ASTOR ATHENS.31 2.4 Ξενοδοχείο ΑΧΑΙΟΣ.35 2.5 Ξενοδοχείο EUROPE...36 2.6 Ξενοδοχείο GALAXIAS BEACH.38 2.7 Ξενοδοχείο EL GRECO...40 2.8 Ξενοδοχείο Holiday Inn 42 2.9 Ξενοδοχείο Ionia Maris 43 2.10 Ξενοδοχείο Kempinski Nikopolis 46 2.11 Ξενοδοχείο KOALA..48 2.12 Ξενοδοχείο MANDRINO..49 2.13 Ξενοδοχείο Maritina..51 4

2.14 Ξενοδοχείο Grand Palace 53 2.15 Ξενοδοχείο Park 56 2.16 Ξενοδοχείο Poseidon 58 2.17 Ξενοδοχείο SUN BEACH.60 Τρίτο Μέρος Συμπεράσματα 3.1 Οι διαφορές μεταξύ κειμένου-πηγή και κειμένου-στόχος 64 3.2 Τι πρέπει να γίνεται και τι όχι κατά τη μετάφραση του διαφημιστικού ενός ξενοδοχείου 66 3.3 Γιατί έγιναν κάποια λάθη..67 3.4 Ποιοι παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη συγγραφήσχεδιασμό πολύγλωσσων εντύπων...69 Επίλογος..72 Βιβλιογραφία..74 5

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Κατά τη διαδικασία της μετάφρασης προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα κείμενο που να μεταφέρει το ίδιο ακριβώς νόημα με αυτό που μεταφέρεται από το πρωτότυπο κείμενο. Χρησιμοποιούμε επίσης λέξεις και προτάσεις έχοντας ως απώτερο σκοπό να παραγάγουμε στον αναγνώστη του τελικού κειμένου τις ίδιες ακριβώς αξίες με αυτές που δημιουργούνται στον αναγνώστη του πρωτότυπου κειμένου 1. Σε ορισμένους η διαδικασία της μετάφρασης φαντάζει απλή, ωστόσο στην πραγματικότητα είναι μία επίπονη και πολυεπίπεδη κατάσταση. Είναι μία δύσκολη και κοπιαστική εργασία που απαιτεί αντίστοιχες σπουδές, εμπειρία, εξειδίκευση, κατάρτιση, ενημέρωση, προσοχή, υπευθυνότητα, ακρίβεια, πιστότητα, ταχύτητα, ποιότητα, αφοσίωση, αγάπη και πάνω από όλα μεράκι. Ο μεταφραστής προσπαθεί να παραγάγει ένα δευτερογενές κείμενο ισοδύναμο προς το πρωτογενές σε όλα του τα σημεία. Μετάφραση δεν είναι μόνο θεωρία ή μόνο πράξη, όπως επίσης δεν είναι μόνο νόημα ή μόνο μορφή. Είναι το σύνολο όλων αυτών των στοιχείων. Το θέμα της εργασίας μου είναι το εξής: Δίγλωσσα και πολύγλωσσα έντυπα. Μία μεταφρασιολογική προσέγγιση. Συγκεκριμένα ασχολούμαι με διαφημιστικά φυλλάδια ξενοδοχείων τα οποία είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα και μεταφρασμένα στην αγγλική αλλά και τη γερμανική. Πιο συγκεκριμένα στο θεωρητικό μέρος της εργασίας γίνεται προσπάθεια προσέγγισης της έννοιας της μετάφρασης, γίνεται αναφορά στο ρόλο που έχουν ο εντολέας και ο μεταφραστής στη διαδικασία της μετάφρασης, επίσης γίνεται προσπάθεια προσέγγισης του σκοπού της μετάφρασης. Στο πρακτικό μέρος της εργασίας μου ασχολούμαι με την υφολογική, συντακτική, λεξιλογική και κειμενική ανάλυση των διαφημιστικών φυλλαδίων ορισμένων ξενοδοχείων. Η προσπάθεια μου έγκειται στην παρουσίαση κάποιων διαφορών, μικρών και μεγάλων που παρουσιάζουν τα κείμενα μεταξύ τους μετά την ολοκλήρωση της μεταφραστικής διαδικασίας. Στην ουσία αυτό που έκανα ήταν να συγκρίνω το εκάστοτε μετάφρασμα με το αντίστοιχο πρωτότυπο κείμενο και να εντοπίζω τις 1 Βλ. Κεντρωτής 2000, σ. 15 6

όποιες διαφορές παρατηρούσα ότι έχει το κείμενο-στόχος με το κείμενο-πηγή. Η σύγκριση έχει να κάνει με το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται σε καθένα από τα δύο κείμενα, με τον τρόπο σύνταξης των προτάσεων καθώς επίσης και τις κειμενικές ιδιότητες που παρουσιάζει το καθένα. Όπως θα φανεί άλλωστε και στη συνέχεια της εργασίας μου, συγκεκριμένα στο πρακτικό μέρος αυτής, δεν είναι λίγες οι διαφορές που παρουσιάζουν τα κείμενα-στόχος με τα κείμενα-πηγή στα σημεία που αναφέρθηκαν νωρίτερα. Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να αναφέρω είναι ότι τα διαφημιστικά φυλλάδια των ξενοδοχείων τα συγκέντρωσα από την έκθεση PHILOXENIA που διοργανώνεται κάθε χρόνο στη Θεσσαλονίκη, επίσης πηγαίνοντας και ζητώντας τα η ίδια από διάφορα ξενοδοχεία αλλά και από φίλους. Το κριτήριο σύμφωνα με το οποίο έγινε η επιλογή των φυλλαδίων ήταν ότι τα κείμενα τους έπρεπε να είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα και μεταφρασμένα στην αγγλική κυρίως, αλλά και στη γερμανική. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή μου κύριο Στέφανο Βλαχόπουλο για τις πολύτιμες συμβουλές του και για τη σημαντική βοήθεια που μου προσέφερε, προκειμένου να φέρω εις πέρας την εργασία μου. 7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτό που με οδήγησε στο συγκεκριμένο θέμα είναι το γεγονός ότι τα διαφημιστικά φυλλάδια των ξενοδοχείων είναι σήμερα από τα πιο χρησιμοποιούμενα κείμενα στον κόσμο. Αυτό βέβαια είναι συνέπεια του γεγονότος ότι ο παράγοντας τουρισμός είναι ιδιαιτέρως σημαντικός για την ανάπτυξη της οικονομίας κάθε χώρας. Το ίδιο ασφαλώς ισχύει και για τη χώρα μας. Κι αυτό είναι κάτι που αποδεικνύεται άλλωστε με τις συνεχείς προσπάθειες της πολιτείας και των αρμόδιων φορέων όσον αφορά στην παρουσίαση και διαφήμιση της χώρας μας στο εξωτερικό. Οι ιδιοκτήτες των ξενοδοχείων αποβλέπουν περισσότερο στον επισκέπτη από το εξωτερικό, οπότε προσπαθούν να βελτιώσουν όχι μόνο την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να προσελκύσουν επισκέπτες στο ξενοδοχείο τους. Ένας από αυτούς τους τρόπους είναι και το διαφημιστικό φυλλάδιο του ξενοδοχείου. Η πλειοψηφία των φυλλαδίων που συγκέντρωσα είναι γραμμένα στην ελληνική και μεταφρασμένα στην αγγλική, αυτό οφείλεται βέβαια στο γεγονός ότι η αγγλική είναι η πλέον διεθνής γλώσσα. Υπάρχουν όμως και φυλλάδια που είναι μεταφρασμένα εκτός από την αγγλική και στην γερμανική γλώσσα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρω ότι η ανάλυση των κειμένων γίνεται με βάση την αλφαβητική τους σειρά και μόνο. Η μελέτη τους όντως παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όσον αφορά στη μετάφραση του ελληνικού κειμένου στην εκάστοτε γλώσσα-στόχος, στην επιτυχή ή μη επιτυχή μεταφορά του νοήματος του κειμένου-πηγή στο κείμενο-στόχος. Καθώς επίσης και όσον αφορά στη χρήση λεξιλογίου, επιθετικών προσδιορισμών και ορολογίας. Η εργασία μου αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος, που είναι και το θεωρητικό, γίνεται μία προσπάθεια προσέγγισης της έννοιας της μετάφρασης. Καθώς επίσης και μία προσπάθεια περιγραφής του ρόλου των συμμετεχόντων στην μεταφραστική διαδικασία, δηλαδή αυτού του εντολέα και του μεταφραστή. Επίσης γίνεται λόγος για την μετάφραση ως μία κατάσταση επικοινωνίας καθώς και για τις σχέσεις μεταξύ του κειμένου-πηγή και του κειμένου-στόχος. Επίσης 8

γίνεται προσπάθεια προσέγγισης της έννοιας του ύφους γενικότερα αλλά και ειδικότερα όσον αφορά στην εξέταση του ύφους στο πλαίσιο της μετάφρασης, και ακόμη πιο συγκεκριμένα στην ανάλυση του στα διαφημιστικά φυλλάδια των ξενοδοχείων. Ακόμη γίνεται προσπάθεια προσέγγισης του σκοπού της μετάφρασης. Στο δεύτερο και πρακτικό μέρος της εργασίας μου αναλύω τα κείμενα των διαφημιστικών φυλλαδίων ορισμένων ξενοδοχείων. Η ανάλυση αφορά στη χρήση λεξιλογίου, στον τρόπο σύνταξης των κειμένων καθώς επίσης και στις κειμενικές ιδιότητες που αυτά παρουσιάζουν. Το τρίτο μέρος της εργασίας περιλαμβάνει τα συμπεράσματα που βγαίνουν από την όλη διαδικασία. Γίνεται λόγος για τις διαφορές που παρουσιάζουν μεταξύ τους το κείμενο-πηγή και το κείμενο-στόχος. Αναφέρεται τι πρέπει να γίνεται και τι όχι κατά τη μετάφραση του διαφημιστικού ενός ξενοδοχείου. Παρατίθενται κάποιες επισυμάνσεις ή παρατηρήσεις σχετικά με το τι πρέπει να αποφεύγεται κατά τη δημιουργία τέτοιων κειμένων. Για παράδειγμα, καλό είναι οι πληροφορίες για το ξενοδοχείο να παρουσιάζονται στο κείμενοστόχος με την ίδια σειρά που παρουσιάζονται και στο κείμενο-πηγή, να μην συμβαίνει δηλαδή αυτό που γίνεται σε ορισμένα από τα κείμενα όπου δεν ακολουθείται η ίδια σειρά στην παράθεση πληροφοριών. Κάτι άλλο που επίσης πρέπει να αποφεύγεται είναι η προσθήκη πληροφοριών στο κείμενο-στόχος οι οποίες όμως δεν υπάρχουν στο κείμενοπηγή. Αλλά και το αντίθετο, δηλαδή να υπάρχουν πληροφορίες για το ξενοδοχείο στο πρωτότυπο κείμενο οι οποίες όμως παραλείπονται από το μετάφρασμα. Επίσης στο ίδιο τμήμα της εργασίας αναφέρεται ο λόγος για τον οποίο έγιναν ίσως κάποια λάθη. Σε ορισμένα κείμενα-στόχος θεωρώ ότι σκοπίμως έγιναν τα λάθη. Για παράδειγμα στο κείμενο-στόχος του Grand Hotel Palace δεν γίνεται αναλυτική περιγραφή των χώρων του ξενοδοχείου όπως συμβαίνει στο πρωτότυπο. Αυτό ίσως συμβαίνει επειδή σύμφωνα με την πολιτική της Διεύθυνσης δεν θα πρέπει να κουραστεί ο ξένος επισκέπτης με περιττές ίσως περιγραφές. Αρκεί προφανώς η αναφορά των χώρων. Ακόμη ένα στοιχείο που αναφέρεται είναι οι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη συγγραφή και το σχεδιασμό πολύγλωσσου εντύπου. Όπως θα γίνει αντιληπτό άλλωστε και στη συνέχεια, αυτό που αποδεικνύεται περίτρανα είναι ότι η δουλειά του μεταφραστή δεν είναι καθόλου 9

εύκολη και απλή. Απαιτεί τον επιτυχημένο συνδυασμό πολλών δεξιοτήτων και ικανοτήτων, μερικές εκ των οποίων αναφέρθηκαν νωρίτερα, κυρίως όμως απαιτεί την αγάπη και την αφοσίωση του μεταφραστή. 10

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ 11

1.1 Η έννοια της μετάφρασης Ονομάζοντας τη γλώσσα από την οποία μεταφράζουμε ένα κείμενο γλώσσα-πηγή, και τη γλώσσα προς την οποία γίνεται η μετάφραση γλώσσαστόχος, τότε μετάφραση είναι γενικά η διαδικασία μεταφοράς ενός μηνύματος από τη γλώσσα-πηγή στη γλώσσα-στόχος. Πιο συγκεκριμένα είναι η μεταφορά ενός συγκεκριμένου κειμένου το οποίο έχει συνταχθεί σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν τη γλώσσα-πηγή, σε μία γλώσσα-στόχος στην οποία πρέπει το κείμενο να διατηρεί το νόημα του πρωτότυπου 2. Όταν μεταφράζουμε επιθυμούμε να παραγάγουμε ένα κείμενο που να μεταφέρει στον αποδέκτη του μεταφράσματος το ίδιο νόημα με αυτό που μεταφέρεται από το πρωτότυπο κείμενο. Χρησιμοποιούμε λέξεις και προτάσεις έχοντας ως σκοπό να δημιουργήσουμε στον αναγνώστη του εκάστοτε μεταφράσματος τις ίδιες αξίες με αυτές που δημιουργούνται στον αναγνώστη του πρωτότυπου κειμένου 3. Με τον όρο μεταφραστική διαδικασία ή αλλιώς διαδικασία της μετάφρασης, εννοούμε όλες εκείνες τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει κάποιος μεταφραστής προκειμένου να μπορέσει κάτω από ορισμένες συνθήκες να μεταφράσει κάποιο κείμενο, ώστε το κείμενο-στόχος δηλαδή το μετάφρασμα να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα 4. Είναι φανερό ότι κατά τη διάρκεια της μεταφραστικής διαδικασίας ο μεταφραστής έχει να αντιμετωπίσει αρκετές δυσκολίες. Αυτό που θα τον βοηθήσει στην αντιμετώπιση των διάφορων δυσκολιών είναι οι γνώσεις και η εμπειρία του, όπως επίσης και οι κατευθυντήριες γραμμές που θα τεθούν από τον εντολέα του. Η θέση του είναι πολύ λεπτή και η επίτευξη του στόχου θα πραγματοποιηθεί μόνο αν ακολουθηθούν σωστά οι κανόνες που διέπουν την συγκεκριμένη διαδικασία. Θα πρέπει να μελετήσει προσεχτικά το πρωτότυπο κείμενο σε όλα του τα σημεία, όπως για παράδειγμα το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται, τους 2 Βλ. στο ίδιο, σ. 117 3 Βλ. στο ίδιο, σ. 15 4 Βλ. Βλαχόπουλος 2001, σ. 5 12

γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες που ακολουθούνται, καθώς επίσης θα πρέπει να είναι σε θέση να προσδιορίζει με σαφήνεια το μήνυμα και το περιεχόμενο του κειμένου. Μόνο έτσι θα μπορέσει να μεταφέρει αυτούσιο το μήνυμα του κειμένου-πηγή στο κείμενο-στόχος και να προσαρμόζει κατάλληλα το μετάφρασμα στους κανόνες που διέπουν τη γλώσσα-στόχος. Μετάφραση σημαίνει μεταφορά τόσο της έννοιας, του περιεχομένου ενός μηνύματος, μίας πληροφορίας όσο και της μορφής αυτών. Πράγμα που σημαίνει ότι κάθε κείμενο πριν μεταφραστεί θα πρέπει να μελετηθεί και από τη συντακτική αλλά και από την υφολογική και σημασιολογική του πλευρά. Πράγμα που σημαίνει ότι ο μεταφραστής θα πρέπει να μελετήσει καλά το λεξιλόγιο που χρησιμοποιήθηκε στο πρωτότυπο κείμενο, προκειμένου να χρησιμοποιήσει το ανάλογο και στο μετάφρασμα. Είναι γνωστό ότι κάθε γλώσσα έχει διαφορετικό λεξιλόγιο από κάποια άλλη. Οπότε ο μεταφραστής πρέπει συνέχεια να προσπαθεί να προσαρμόσει το εκάστοτε μετάφρασμα στην εκάστοτε γλώσσα-στόχος, σύμφωνα πάντα και με τις δυνατότητες που αυτή έχει. Επίσης ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα είναι ο τρόπος σύνταξης των προτάσεων τόσο στο πρωτότυπο κείμενο όσο και στο μετάφρασμα. Κι αυτό γιατί αν ο μεταφραστής δεν είναι καλός γνώστης του συντακτικού δεν θα μπορέσει να αποδώσει κατάλληλα το νόημα του πρωτότυπου στο μετάφρασμα 5. Για παράδειγμα αν γίνεται χρήση μακροσκελών φράσεων οι οποίες αποτελούνται από πολλές δευτερεύουσες προτάσεις, πολλές φορές θα χρειάζεται ίσως να σπάει τις μακροσκελείς προτάσεις σε μικρότερες, ανάλογα βέβαια και με τις δυνατότητες της κάθε γλώσσας-στόχος, προκειμένου να μεταφέρεται αυτούσιο το περιεχόμενο του πρωτότυπου στο μετάφρασμα 6. Είναι λοιπόν άδικο η δουλειά του μεταφραστή να θεωρείται από ορισμένους απλή και εύκολη. Απεναντίας είναι δουλειά που απαιτεί πάρα πολλές γνώσεις και όχι μόνο. Ο μεταφραστής κατά τη διαδικασία της μετάφρασης προσπαθεί να παραγάγει ένα δευτερογενές κείμενο ισοδύναμο προς το πρωτογενές σε όλα του τα σημεία. Μετάφραση δεν είναι μόνο θεωρία ή μόνο πράξη, όπως επίσης δεν είναι μόνο νόημα ή μόνο μορφή. Είναι το σύνολο όλων αυτών των στοιχείων. 5 Βλ. Κεντρωτής 2000, σ. 125 6 Βλ. Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη 1997, σ. 299 13

Η έναρξη αυτής της διαδικασίας γίνεται ως επί το πλείστον με την εντολή που δίνει κάποιος εντολέας σε κάποιον μεταφραστή. Ο εντολέας είναι αυτός που επιθυμεί το κείμενο-στόχος να έχει μία συγκεκριμένη μορφή, το οποίο με τη σειρά του θα απευθυνθεί σε συγκεκριμένο αναγνώστη 7. Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτοί που συμμετέχουν στη μεταφραστική διαδικασία είναι ο εντολέας, ο μεταφραστής και ο παραλήπτης του τελικού κειμένου δηλαδή του μεταφράσματος. 1.2 Ο ρόλος του εντολέα Στη μεταφραστική διαδικασία εμπλέκονται ο εντολέας, ο μεταφραστής και ο παραλήπτης του μεταφράσματος, δηλαδή του κειμένου-στόχος. Ο εντολέας είναι αυτός που χρειάζεται το μετάφρασμα σε μία συγκεκριμένη μορφή, το οποίο με τη σειρά του απευθύνεται σε συγκεκριμένο αναγνώστη. Ο ρόλος του εντολέα στην διαδικασία της μετάφρασης είναι σημαντικός καθότι είναι το πρόσωπο που οδηγεί τη διαδικασία θέτοντας και προσδιορίζοντας κάποια όρια μέσα στα οποία πρέπει να κινηθεί ο μεταφραστής 8. Είναι αυτός που προσδιορίζει το σκοπό για τον οποίο θα μεταφραστεί κάποιο κείμενο, υποδεικνύοντας έτσι το δρόμο που θα ακολουθήσει ο μεταφραστής. Από τη στιγμή που ο εντολέας είναι το πρόσωπο που καθορίζει το σκοπό για τον οποίο θα μεταφραστεί το κείμενο, αυτό σημαίνει ταυτόχρονα ότι είναι και το πρόσωπο που προσδιορίζει την κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί ο μεταφραστής. Γεγονός που αναμφισβήτητα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θέτοντας ο εντολέας όρια και κατευθύνσεις στη μεταφραστική διαδικασία, οδηγεί τον μεταφραστή σε συγκεκριμένες και προκαθορισμένες επιλογές. 7 Βλ. Βλαχόπουλος 2001, σ. 6 8 Βλ. στο ίδιο, σ. 7 14

Εκείνος όμως που φέρει την ευθύνη για την τελική μορφή του κειμένουστόχος είναι ο μεταφραστής, ο οποίος καλείται με τη σειρά του να ζητά πάντα από τον εντολέα του συγκεκριμένες οδηγίες για το πώς θα κινηθεί. Είναι εκείνος ο οποίος πρέπει να κρίνει και να αξιολογήσει σωστά τις εντολές που θα λάβει προκειμένου να τις υλοποιήσει κατά τον ζητούμενο τρόπο για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα 9. Από την πλευρά του ο εντολέας θα πρέπει να είναι σαφής στις εντολές ή καλύτερα στις οδηγίες που δίνει, προκειμένου να αποφευχθούν ανεπιθύμητες καταστάσεις. Κατά τη γνώμη μου ο εντολέας οφείλει να είναι σε συνεχή επαφή με τον μεταφραστή. Δεν αρκεί μόνο να καθορίσει τα πλαίσια μέσα στα οποία θα κινηθεί ο μεταφραστής αλλά καλό είναι να συνεργάζεται μαζί του και να ζητάει και τη γνώμη του σε ορισμένα βασικά θέματα που αφορούν στη διαδικασία της μετάφρασης. Κι αυτό γιατί τελικά ο σκοπός και των δύο είναι κοινός, και δεν είναι άλλος από την επίτευξη επικοινωνίας. 1.3 Ο ρόλος του μεταφραστή Η θέση του μεταφραστή στη διαδικασία της μετάφρασης είναι ιδιαιτέρως σημαντική. Είναι εκείνος που πρίν προβεί στην παραγωγή του κειμένου-στόχος πρέπει να γνωρίσει την κατάσταση του κειμένου-πηγή, να μελετήσει τον τρόπο σύνταξης αυτού, καθώς και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται. Είναι υποχρεωμένος να μελετήσει διεξοδικά το πρωτότυπο κείμενο ώστε να μπορέσει απόλυτα να το κατανοήσει και στη συνέχεια να το μεταφράσει μεταφέροντας το νόημα του πρωτότυπου. Παράλληλα όμως όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ο μεταφραστής γίνεται δέκτης κάποιων εντολών από το πρόσωπο που του έχει αναθέσει τη μετάφραση του κειμένου. Επομένως θα πρέπει να κινηθεί μέσα στα πλαίσια που του έχουν 9 Βλ. στο ίδιο, σσ. 7-8 15

τεθεί και να υλοποιήσει τις δοθείσες εντολές, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχει περιθώρια να παρεκκλίνει της πορείας που του έχουν υποδείξει. Ο μεταφραστής θα πρέπει να ζητήσει πληροφορίες για τις συνθήκες δημιουργίας του πρωτότυπου κειμένου ώστε να είναι σε θέση να ταυτιστεί με τη σκέψη του αρχικού συντάκτη. Το στοιχείο αυτό είναι προϋπόθεση ώστε να μπορέσει να κατανοήσει σε βάθος το εκάστοτε κείμενο. Ταυτόχρονα όμως οφείλει να ταυτιστεί και με τις απαιτήσεις του τελικού αναγνώστη καθώς και με τις προσδοκίες του εντολέα του 10. Ο μεταφραστής καλείται να ζητάει πάντα από τον εντολέα του συγκεκριμένες οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές ως προς την επικοινωνιακή κατάσταση στην οποία πρόκειται να περιέλθει το κείμενο-στόχος. Από τη στιγμή που ο μεταφραστής θα έχει ενημερωθεί πλήρως και σωστά, θα είναι σε θέση να φροντίσει το μετάφρασμα να ικανοποιεί όλες εκείνες τις απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε να επιτευχθεί η απαιτούμενη και προσδοκόμενη επικοινωνία. Στη συνέχεια ο μεταφραστής καλείται να αποδώσει το κείμενο-στόχος, δηλαδή το μετάφρασμα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί μία απαιτούμενη επικοινωνία, έχοντας πάντα κάποιο απώτερο σκοπό. Επομένως πρέπει να διασφαλίσει το ζητούμενο αποτέλεσμα. Στη διάρκεια της μεταφραστικής διαδικασίας, ο μεταφραστής καλείται πολλές φορές να μπει στη θέση τόσο του συγγραφέα του πρωτότυπου κειμένου όσο και στη θέση του τελικού αναγνώστη 11. Πρέπει όπως αναφέρθηκε και παραπάνω να λαμβάνει υπόψη του τη θέση του αρχικού συγγραφέα του κειμένου, και να προσπαθεί να το προσεγγίσει όσο το δυνατόν καλύτερα. Ταυτόχρονα να μπορεί να παραγάγει το απαιτούμενο μετάφρασμα, το οποίο θα απευθύνεται σε συγκεκριμένο αναγνώστη του οποίου πιθανότατα οι γνώσεις να διαφέρουν από εκείνες του ιδίου. Ακόμη μία δυσκολία που έχει να αντιμετωπίσει ο μεταφραστής είναι ότι ήδη κατά την ανάγνωση του κειμένου-πηγή γνωρίζει τον σκοπό της μετάφρασης, σύμφωνα πάντα με τις εντολές που του έχουν δοθεί. Γεγονός που ίσως μπορεί να τον προδιαθέσει απέναντι στο κείμενο-πηγή. Επομένως θα πρέπει κατά την ανάγνωση αλλά και την ανάλυση του πρωτότυπου κειμένου να μένει όσο το 10 Βλ. στο ίδιο, σσ. 8-9 11 Βλ. στο ίδιο, σ. 10 16

δυνατόν ανεπηρέαστος από αυτό για να μπορέσει αντικειμενικά να παραγάγει το κείμενο-στόχος 12. Επιπλέον ο μεταφραστής για να φέρει εις πέρας με επιτυχία το έργο του, θα πρέπει όχι μόνο να είναι πολύ καλός γνώστης της γλώσσας-πηγής και της γλώσσας-στόχος, αλλά να είναι και γνώστης τόσο του πολιτισμού-πηγή όσο και του πολιτισμού-στόχος. Κι αυτό γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να μεταφέρει αυτούσιο το νόημα του πρωτότυπου κειμένου στο μετάφρασμα. Για ορισμένα μάλιστα κείμενα όπως είναι για παράδειγμα τα λογοτεχνικά θα πρέπει να γνωρίζει και κάτω από ποιες ιστορικοπολιτικές συνθήκες συντάχθηκαν αυτά 13. Επομένως είναι προφανές από τα προηγούμενα ότι ο ρόλος του μεταφραστή δεν είναι καθόλου εύκολος. Όπως επίσης είναι φανερό ότι σκοπός του είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη και πληρέστερη μεταφορά του νοήματος του πρωτότυπου κειμένου στο μετάφρασμα, ανάλογα πάντα με τον αναγνώστη στον οποίο απευθύνεται το τελικό κείμενο. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι ο μεταφραστής δεν αρκεί να είναι μόνο καλός γνώστης τόσο της γλώσσας-πηγής όσο και της γλώσσας-στόχος, αλλά θα πρέπει να διαθέτει μεταξύ άλλων και εμπειρία, εξειδίκευση, υπευθυνότητα, ταχύτητα, ποιότητα και κυρίως αγάπη για αυτό που κάνει. Οι γνώσεις, η εμπειρία του αλλά και οι κατευθυντήριες γραμμές που θα του τεθούν είναι στην ουσία τα στοιχεία που θα τον βοηθήσουν να φέρει εις πέρας επιτυχώς κάποια μετάφραση. 1.4 Η μετάφραση ως μία κατάσταση επικοινωνίας Η μετάφραση ως μία κατάσταση επικοινωνίας διαφέρει από μία συνήθη επικοινωνιακή κατάσταση, ακριβώς επειδή εμπλέκονται δύο γλώσσες. 12 Βλ. στο ίδιο, σ. 9 13 Βλ. στο ίδιο, σ. 10 17

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη επικοινωνίας μέσω της μετάφρασης είναι η ύπαρξη μέσα σε δεδομένο χώρο και χρόνο μίας κατάστασης και τουλάχιστον δύο μερών που θέλουν να επικοινωνήσουν για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Στην προκειμένη περίπτωση το όργανο της επικοινωνίας είναι το κείμενο το οποίο επηρεάζεται εν μέρει από το όλο σύνολο των επικοινωνιακών συγκυριών 14. Οπότε κατά τη διάρκεια της μεταφραστικής διαδικασίας επιθυμούμε να μεταφέρουμε από μία γλώσσα-πηγή σε μία γλώσσα-στόχο, ή διαφορετικά από ένα κείμενο-πηγή σε ένα κείμενο-στόχος ένα συγκεκριμένο μήνυμα. Αυτό θα επιτευχθεί όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, μόνο αν τηρηθούν οι κανόνες που διέπουν την μεταφραστική διαδικασία. 1.5 Σχέσεις μεταξύ κειμένου πηγής και κειμένου στόχος Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως η μετάφραση αποτελεί διαδικασία η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με την επικοινωνιακή κατάσταση στην οποία θα εισαχθεί το κείμενο-στόχος. Πράγμα που σημαίνει ότι και το πλαίσιο αναφοράς που ορίζει τη σχέση του κειμένου-πηγή και του κειμένου-στόχος υπόκειται σε μεταβολές ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο θα μεταφραστεί το εκάστοτε κείμενο. Επομένως κάποια στοιχεία του κειμένου-πηγή μεταφράζονται προς τη γλώσσα-στόχος και εντάσσονται στον πολιτισμό-στόχος με διαφορετικό τρόπο, με αποτέλεσμα οι προδιαγραφές της επικοινωνιακής επάρκειας να διαφοροποιούνται ανάλογα με τον επιδιωκόμενο σκοπό 15. Με τον όρο επικοινωνιακή επάρκεια εννοούμε τη σχέση που υπάρχει μεταξύ ενός δομικού στοιχείου του κειμένου-πηγή και ενός δομικού στοιχείου του κειμένου-στόχος. Ή αλλιώς μεταξύ του συνολικού κειμένου-στόχος όταν το 14 Βλ. στο ίδιο, σσ. 10-11 15 Βλ. στο ίδιο, σ. 12 18

δομικό στοιχείο του μεταφράσματος ή το συνολικό μετάφρασμα ανταποκρίνεται στον επικοινωνιακό σκοπό που όρισε ο εντολέας 16. Σύμφωνα με τα προηγούμενα η αλλαγή μίας συγκεκριμένης συνιστώσας της επικοινωνιακής κατάστασης θα έχει ως συνέπεια και την αλλαγή του συνολικού πλαισίου αναφοράς, πράγμα που σημαίνει και αλλαγή της επικοινωνιακής επάρκειας. Το κείμενο-πηγή και το κείμενο-στόχος είναι δυνατόν να παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους ως προς το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στο καθένα, ως προς τον τρόπο σύνταξης που ακολουθεί το καθένα, αλλά και ως προς τις μορφολογικές ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει το καθένα. Ο μεταφραστής οφείλει να μελετήσει όλες αυτές τις παραμέτρους επιμελώς προκειμένου να μπορέσει να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ζητούμενη επικοινωνία. Και για να πραγματοποιηθεί η επικοινωνία χρειαζόμαστε τα δύο κείμενα και τον μεταφραστή που θα συμβάλλει στην επίτευξη αυτής 17. Επομένως όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, μία επικοινωνιακή κατάσταση αποτελείται από τους επικοινωνιακούς εταίρους που επιθυμούν να επικοινωνήσουν για συγκεκριμένο σκοπό, σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, καθώς επίσης και με συγκεκριμένο μήνυμα. 16 Βλ. στο ίδιο, σ. 12 17 Βλ. στο ίδιο, σ. 13 19

1.6 Τι είναι ύφος και πώς αναλύεται Ύφος είναι ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο καθένας επιλέγει να χρησιμοποιήσει τη γλώσσα και να αξιοποιήσει τα ποικίλα μέσα που αυτή προσφέρει στον προφορικό και τον γραπτό λόγο. Είναι επίσης ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο διαφοροποιείται ένα είδος γραφής ή κειμένου από ένα άλλο, ένας συγγραφέας από έναν άλλο με βάση τις γλωσσικές επιλογές, για παράδειγμα δημοσιογραφικό, επιστημονικό, λογοτεχνικό 18. Το ύφος ενός κειμένου είναι αποτέλεσμα του συνόλου των επιλογών και των αποκλίσεων που εμφανίζονται συνειδητά και με ορισμένη συχνότητα στο κείμενο ενός συγγραφέα. Επιλογές είναι οι εναλλακτικές δυνατότητες που υπάρχουν σε κάθε γλώσσα, για παράδειγμα η χρήση ονοματικής ή ρηματικής φράσης, όπως επίσης και η χρήση ενεργητικής ή παθητικής φωνής. Ενώ αποκλίσεις είναι οι επί ευκαιρία χρήσεις, συνήθως στη σύναψη των λέξεων που επινοεί ο συγγραφέας 19. Εν ολίγοις μπορούμε να πούμε ότι το ύφος αποτελείται από τα εξής στοιχεία: λεξιλόγιο, συντακτικό και κειμενικές ιδιότητες. 1.6 1 Η εξέταση του ύφους στο πλαίσιο της μετάφρασης Ο μεταφραστής κατά τη μεταφραστική διαδικασία δεν οφείλει μόνο να προσδιορίσει το ύφος του πρωτότυπου κειμένου και να το μεταφέρει αυτούσιο, αλλά θα πρέπει να κάνει και όλες τις απαραίτητες ενέργειες-επιλογές, οι οποίες 18 Βλ. Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτης 2006, σ. 1861 19 Βλ. στο ίδιο, σ. 1861 20

ομοίως θα αποδίδουν την επικοινωνιακή λειτουργικότητα του πρωτότυπου με εκείνη του μεταφράσματος 20. Αυτό πρέπει να γίνει γιατί το ύφος αποτελεί σημαντικό στοιχείο της επικοινωνίας. Περικλείει συγκεκριμένες πληροφορίες για τα δύο μέρη που συμμετέχουν στην επικοινωνία, για τη σχέση τους, καθώς επίσης και για το θέμα και τις συνθήκες υπό των οποίων λαμβάνει χώρα η επικοινωνία. Επομένως το ύφος κατέχει καθοριστική θέση στην διαδικασία της επικοινωνίας, καθότι το ύφος του πρωτότυπου κειμένου μπορεί να προκαλέσει ανάλογα τον αποδέκτη-στόχο του τελικού μεταφράσματος 21. Ο μεταφραστής θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι δεν μεταφέρει απλά νοήματα και μηνύματα από μία γλώσσα-πηγή σε μία γλώσσα-στόχος. Δημιουργεί τελικά ένα κείμενο στο οποίο θα πρέπει οι διάφορες υφολογικές ή σημασιολογικές επιλογές του να συμβαδίζουν με τη γλώσσα-πηγή αλλά και με τη γλώσσαστόχος. Ανάλογα με τις δυνατότητες που έχει η εκάστοτε γλώσσα-στόχος, είτε πρόκειται για υφολογικές, σημασιολογικές είτε για λεξιλογικές και συντακτικές, ο μεταφραστής θα πρέπει κατά τη διάρκεια της μεταφραστικής διαδικασίας να προσέχει τις επιλογές του. Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα σκοπός είναι να μεταφερθεί όμοιο νόημα στο μετάφρασμα με αυτό του πρωτότυπου. Οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των γλωσσών είναι πολλές. Η εξέταση των μπορεί να γίνει μόνο αν λάβουμε υπόψη τους λεξιλογικούς, συντακτικούς, μορφολογικούς και συντακτικούς παράγοντες της κάθε γλώσσας ξεχωριστά. Για παράδειγμα η ελληνική γλώσσα χάρη στη δομή που διαθέτει, δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας μακροσκελών φράσεων αποτελούμενων από πολλές δευτερεύουσες προτάσεις οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με λίγο περίπλοκο θα λέγαμε τρόπο. Επομένως ο μεταφραστής από την ελληνική προς μία ξένη γλώσσα, για παράδειγμα την αγγλική είναι υποχρεωμένος να σπάσει την ελληνική φράση σε μικρότερες προτάσεις, να επαναλάβει το υποκείμενο και το αντικείμενο της πρωτότυπης φράσης όσες φορές κι αν χρειαστεί, καθώς επίσης να αντικαταστήσει ίσως κάποια από τα στοιχεία της φράσης. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να υπάρχει συμφωνία μεταξύ των κειμένων 22. 20 Βλ. Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη 1997, σ. 178 21 Βλ. στο ίδιο, σσ. 178-179 22 Βλ. στο ίδιο, σ. 299 21

Εν ολίγοις ο μεταφραστής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τα πάντα γύρω από τα στοιχεία που αποτελούν την έννοια του ύφους ενός κειμένου. Ειδικότερα όσον αφορά στα λεξιλογικά στοιχεία μίας γλώσσας θα πρέπει να γνωρίζει και τον τρόπο που αυτά χρησιμοποιούνται στην καθομιλουμένη. Όπως επίσης οφείλει να προσέχει ιδιαίτερα τη σημασία, την έννοια που έχουν ορισμένες λέξεις, οι οποίες κατά τη μεταφορά τους σε μία γλώσσα-στόχος μπορεί εν μέρει να διαφοροποιούνται σε σύγκριση με τη γλώσσα-πηγή. Αυτό που επίσης πρέπει να προσέχει ο μεταφραστής είναι ότι κατά τη μεταφορά πληροφοριών ή μηνυμάτων από τη μία γλώσσα στην άλλη, δεν αλλάζουν μόνο οι έννοιες των λέξεων αλλά αλλάζει και ο τρόπος σύνταξης ολόκληρης της πρότασης. Επομένως ο μεταφραστής πρέπει να γνωρίζει πώς μπορούν να δομηθούν οι προτάσεις στο μετάφρασμα, πώς συνθέτονται οι προτάσεις προκειμένου να εκφράσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το περιεχόμενο που αυτές είχαν στο πρωτότυπο κείμενο 23. Το συμπέρασμα λοιπόν που βγαίνει είναι ότι κάθε μετάφραση μπορεί να συνδυάζει άλλοτε σωστά και άλλοτε λανθασμένα τα στοιχεία που αποτελούν την έννοια του ύφους. Πράγμα που σημαίνει ότι η επιτυχία ή μη μίας μετάφρασης εξαρτάται και από τον τρόπο που ο μεταφραστής θα αξιοποιήσει τα στοιχεία που συνθέτουν την έννοια του ύφους μίας γλώσσας. 1.6 2 Πώς αναλύεται το ύφος στα διαφημιστικά φυλλάδια Όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή, στην εργασία μου και συγκεκριμένα στο πρακτικό μέρος αυτής, ασχολούμαι με την ανάλυση των κειμένων των φυλλαδίων. Η ανάλυση αφορά στη χρήση λεξιλογίου, συντακτικού, γραμματικών φαινομένων, καθώς και κειμενικών ιδιοτήτων. Όπως ειπώθηκε και νωρίτερα όλα αυτά τα στοιχεία αποτελούν την έννοια του ύφους ενός κειμένου. 23 Βλ. Κεντρωτής 2000, σ. 125 22

Συγκεκριμένα όσον αφορά στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στα κείμενα, αυτό που παρατηρώ είναι αν το λεξιλόγιο του κειμένου-πηγή και του κειμένουστόχος είναι του ιδίου επιπέδου. Αν δηλαδή χρησιμοποιείται και στα δύο κείμενα πλούσιο ή λιτό και καθομιλούμενο λεξιλόγιο. Αυτό που θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια είναι ότι τα κείμενα, το πρωτότυπο και το μετάφρασμα διαφέρουν κατά πολύ όσον αφορά στη χρήση λεξιλογίου. Έπειτα όσον αφορά στη σύνταξη των προτάσεων στα διαφημιστικά, αυτό που συγκρίνω είναι ο τρόπος σύνταξης αυτών. Για παράδειγμα στην πλειοψηφία των ελληνικών κειμένων έχουμε μακροσκελείς προτάσεις, δεν ισχύει όμως το ίδιο και στα αντίστοιχα κείμενα-στόχος. Αυτό βέβαια μπορεί να οφείλεται στις δυνατότητες ή στις ιδιαιτερότητες που έχει η κάθε γλώσσα, ή καλύτερα στους κανόνες που διέπουν την κάθε γλώσσα. Όσον αφορά στις κειμενικές ιδιότητες που παρουσιάζουν τα κείμενα των διαφημιστικών, σε αυτό που δίνεται προσοχή είναι ο αριθμός και το μήκος των παραγράφων τόσο του κειμένου-πηγή όσο και του κειμένου-στόχος, είναι το μέγεθος της γραμματοσειράς με την οποία είναι γραμμένα τα κείμενα αλλά και ο τρόπος στοίχισης των κειμένων στο φυλλάδιο. Εν ολίγοις μπορώ να πω ότι ουσιαστικά η ανάλυση του ύφους των φυλλαδίων γίνεται με την ανάλυση των επιμέρους στοιχείων που αποτελούν την έννοια του ύφους, και δεν είναι άλλα από το λεξιλόγιο, το συντακτικό και τις κειμενικές ιδιότητες του κάθε κειμένου. 1.7 Ο σκοπός της μετάφρασης Αν δεχθούμε την άποψη ότι κάθε πράξη γίνεται για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, τότε και η μετάφραση αποσκοπεί στην επίτευξη κάποιου συγκεκριμένου στόχου. Η μετάφραση μπορούμε να πούμε ότι έχει ως σκοπό την μεταφορά ή αλλιώς την προσφορά μηνυμάτων και πληροφοριών από ένα κείμενο-πηγή ή 23

διαφορετικά από μία γλώσσα-πηγή σε ένα κείμενο-στόχος ή σε μία γλώσσαστόχος 24. Προκειμένου να διαπιστώσουμε αν έχει ικανοποιηθεί ο σκοπός της μετάφρασης του εκάστοτε μεταφράσματος, θα πρέπει πρώτα να μελετήσουμε την μεταφραστική διαδικασία που ακολουθήθηκε προκειμένου να προκύψει το εκάστοτε αποτέλεσμα. Κι αυτό γιατί μόνο αν έχουμε καταλάβει τη μεταφραστική διαδικασία που ακολουθήθηκε θα μπορέσουμε να κρίνουμε το μετάφρασμα αλλά και να οδηγηθούμε σε κάποια συμπεράσματα τα οποία πιθανόν να φανούν χρήσιμα και σε άλλες μεταφράσεις 25. Ο σκοπός του μεταφράσματος είναι πιθανό να διαφέρει από το σκοπό του πρωτότυπου κειμένου. Κι αυτό γιατί η μετάφραση είναι στην ουσία μία ενέργεια δημιουργίας ενός νέου κειμένου διαφορετική από αυτή της δημιουργίας του πρωτότυπου. Οπότε η μετάφραση μπορεί να έχει έναν άλλο σκοπό διαφορετικό από αυτόν του κειμένου-πηγή 26. Ευνόητο είναι το γεγονός ότι η μετάφραση αποτελεί έναν τρόπο προσφοράς πληροφοριών. Ως γνωστόν μία πληροφορία μεταδίδεται από κάποιον που ελπίζει ότι το περιεχόμενο της θα έχει ενδιαφέρον για τον αποδέκτη της, από τη στιγμή που ο αποδέκτης θα λάβει κάτι καινούργιο 27 Όπως ανέφερα στην εισαγωγή, στην εργασία μου ασχολούμαι με την ανάλυση των διαφημιστικών φυλλαδίων ορισμένων ξενοδοχείων. Ασχολούμαι με την ανάλυση της μεταφραστικής διαδικασίας που ακολουθείται στο κάθε φυλλάδιο. Ο σκοπός αυτής της ανάλυσης είναι ο εντοπισμός κυρίως των διαφορών αλλά και των ομοιοτήτων που παρουσιάζουν το πρωτότυπο κείμενο και το μετάφρασμα. Αυτή η ανάλυση με οδήγησε στο συμπέρασμα ότι τα συγκεκριμένα μεταφράσματα έχουν ως σκοπό να προσελκύσουν τον ξένο επισκέπτη, τον πελάτη από το εξωτερικό στο ξενοδοχείο τους. Ο σκοπός όλων των φυλλαδίων είναι κοινός. Η ανάλυση του πρωτότυπου κειμένου σε σύγκριση πάντα με το κείμενο ή με τα κείμενα-στόχος, με οδήγησε στο συμπέρασμα ότι προκειμένου να επιτευχθεί ο απαιτούμενος σκοπός επιτρέπεται ως ένα σημείο βέβαια, η μικρή 24 Βλ. στο ίδιο, σ. 72 25 Βλ. στο ίδιο, σ. 73 26 Βλ. στο ίδιο, σ. 75 27 Βλ. στο ίδιο, σ. 75 24

διαφοροποίηση του μεταφράσματος ως προς το πρωτότυπο. Ο σκοπός βέβαια όλων των κειμένων-στόχος είναι ο ίδιος, και δεν είναι άλλος από την παρουσίαση του ξενοδοχείου στον επισκέπτη από το εξωτερικό και της προσέλκυσης αυτού. 25

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟ 26

Εισαγωγή Όπως ανέφερα άλλωστε και στην εισαγωγή της εργασίας μου, στο δεύτερο και πρακτικό μέρος αυτής, ασχολούμαι με την ανάλυση των κειμένων των διαφημιστικών φυλλαδίων ορισμένων ξενοδοχείων. Τα φυλλάδια αυτά είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα και μεταφρασμένα στην αγγλική στην πλειοψηφία τους, αλλά και στην γερμανική. Αυτό ήταν εξάλλου και το κριτήριο σύμφωνα με το οποίο έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων φυλλαδίων. Αυτό δηλαδή που ζητούσα ήταν το κείμενο του φυλλαδίου να είναι γραμμένο στην ελληνική αλλά και μεταφρασμένο στην αγγλική και τη γερμανική. Έτσι ώστε συγκρίνοντας τα κείμενα, το πρωτότυπο και το μετάφρασμα, να εντοπίζω τις ομοιότητες αλλά κυρίως τις διαφορές που αυτά παρουσιάζουν. Όπως θα γίνει αντιληπτό και στη συνέχεια οι διαφορές έχουν να κάνουν με το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται σε κάθε κείμενο, για παράδειγμα στο πρωτότυπο μπορεί να έχουμε πλούσιο λεξιλόγιο με πολλούς επιθετικούς προσδιορισμούς, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και στο κείμενο-στόχος, όπου χρησιμοποιείται λιτό και καθομιλούμενο λεξιλόγιο χωρίς να γίνεται χρήση επιθετικών προσδιορισμών και λεπτομερής περιγραφή. Διαφορές ακόμη παρουσιάζονται και όσον αφορά στις κειμενικές ιδιότητες που χαρακτηρίζουν το κάθε κείμενο. Συγκεκριμένα συγκρίνω τον αριθμό και το μήκος των παραγράφων του κειμένου-πηγή και του κειμένου-στόχος. Επίσης το μέγεθος της γραμματοσειράς με την οποία είναι γραμμένα τα κείμενα, όπως και τον τρόπο στοίχισης αυτών στο διαφημιστικό φυλλάδιο. Η ανάλυση των κειμένων γίνεται με βάση την αλφαβητική τους σειρά και μπορεί να χαρακτηρισθεί πραγματικά ενδιαφέρουσα. Εν ολίγοις πρόκειται για την υφολογική ανάλυση των κειμένων και τον εντοπισμό τυχόν διαφορών. Αυτό που εξετάζω είναι ο τρόπος μετάφρασης που χρησιμοποιείται σε κάθε φυλλάδιο. 27

Ξενοδοχείο Αλκυών Ο τίτλος του ελληνικού κειμένου που είναι και το πρωτότυπο, προτρέπει τον κόσμο, τους πιθανούς πελάτες του ξενοδοχείου να επιλέξουν άνεση και ηρεμία στις διακοπές τους. Αυτό όμως δεν συμβαίνει και με τον τίτλο του αγγλικού κειμένου το οποίο είναι και το κείμενο-στόχος, όπου σύμφωνα με αυτόν θεωρείται σίγουρο ότι οι διακοπές θα είναι γεμάτες από άνεση και ηρεμία. Παρατηρούμε λοιπόν ότι υπάρχει διαφορά όσον αφορά στο ύφος της πρότασηςτου τίτλου. Στην περίπτωση του ελληνικού κειμένου έχουμε μία προτροπή προς τον κόσμο να επιλέξει το συγκεκριμένο ξενοδοχείο, ενώ στην περίπτωση του αγγλικού κειμένου έχουμε έναν τίτλο τύπου διαβεβαίωσης ότι οι διακοπές θα είναι γεμάτες από άνεση και ηρεμία. Η πρώτη πρόταση του ελληνικού κειμένου παρακινεί τον κόσμο να επιλέξει το ξενοδοχείο το οποίο τους εξασφαλίζει άνετη διαμονή. Στην πρώτη πρόταση τώρα του αντίστοιχου αγγλικού αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο μπορεί να εξασφαλίσει μία αξέχαστη διαμονή. Παρατηρούμε λοιπόν ότι γίνεται χρήση διαφορετικών επιθέτων, στην πρώτη περίπτωση έχουμε τον όρο άνετη διαμονή ενώ στη δεύτερη τον όρο αξέχαστη διαμονή. Στη συνέχεια και στα δύο κείμενα γίνεται αναφορά των υπηρεσιών που παρέχει το ξενοδοχείο. Βλέπουμε ότι στο ελληνικό κείμενο αναφέρεται ότι όλες αυτές οι υπηρεσίες που είναι ταυτόχρονα και υψηλής στάθμης, συντελούν έτσι ώστε οι διακοπές να είναι ήρεμες και ευχάριστες. Στο αντίστοιχο όμως τμήμα του αγγλικού κειμένου αναφέρεται ότι οι υψηλής ποιότητας υπηρεσίες του ξενοδοχείου παρέχονται προκειμένου να ικανοποιούν όλες τις ανάγκες των επισκεπτών. Παρατηρούμε λοιπόν ότι στο ελληνικό κείμενο έχουμε περισσότερο λεπτομερή περιγραφή του σκοπού των προσφερόμενων υπηρεσιών του ξενοδοχείου σε σχέση με το αγγλικό. Κατόπιν βλέπουμε ότι στο κείμενο-στόχος υπάρχει πρόταση που χαρακτηρίζει το ξενοδοχείο ως το κατάλληλο μέρος για όσους θέλουν να είναι 28

ξένοιαστοι κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Η πρόταση αυτή όμως παραλείπεται από το κείμενο-πηγή. Ο επίλογος του αγγλικού κειμένου είναι μία προτροπή προς τον κόσμο να διαλέξει αυτό που πραγματικά του αξίζει, ενώ ο επίλογος του ελληνικού είναι μία πρόταση τύπου διαβεβαίωσης ότι οι φετινές διακοπές έχουν αυτό που πραγματικά αξίζουμε. Βλέπουμε ότι και στις δύο περιπτώσεις ο σκοπός είναι ο ίδιος, να πεισθεί δηλαδή ο κόσμος να επιλέξει το συγκεκριμένο ξενοδοχείο, αλλά εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο. Στην περίπτωση του κειμένου-πηγή έχουμε μία πρότασηδιαπίστωση, ενώ στο κείμενο-στόχος έχουμε μία πρόταση-προτροπή προς τον κόσμο. Από κειμενικής απόψεως παρατηρούμε ότι και τα δύο κείμενα αποτελούνται από τρεις παραγράφους. Η πρώτη παράγραφος του ελληνικού κειμένου αποτελείται από δύο προτάσεις ενώ του αγγλικού από τρεις. Στο κείμενο-στόχος υπάρχει πρόταση που χαρακτηρίζει το ξενοδοχείο ως το καταλληλότερο μέρος για διακοπές, κάτι όμως που δεν συμβαίνει και στο κείμενο-πηγή. Συνεπώς το μήκος της συγκεκριμένης παραγράφου είναι μεγαλύτερο στο αγγλικό κείμενο. Στη συνέχεια τόσο η δεύτερη όσο και η τρίτη παράγραφος των κειμένων αποτελούνται από μία μόνο πρόταση και στις δύο περιπτώσεις. Το μήκος των συγκεκριμένων παραγράφων είναι το ίδιο, όπως επίσης και οι πληροφορίες που δίνονται. Όσον αφορά στο μέγεθος της γραμματοσειράς με την οποία είναι γραμμένα τα δύο κείμενα, παρατηρούμε ότι είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις. Το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο στοίχισης των κειμένων, συγκεκριμένα έχουμε στοίχιση στο κέντρο της σελίδας. Όσον αφορά στο λεξιλόγιο και των δύο κειμένων, μπορεί να χαρακτηρισθεί καθομιλούμενο και ιδιαιτέρως λιτό, χωρίς να γίνεται χρήση ιδιαίτερων όρων και εντυπωσιακών χαρακτηρισμών. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα δύο κείμενα δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Δεν παραλείπονται πληροφορίες οι οποίες συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη εικόνα του ξενοδοχείου και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Παρουσιάζουν όμως διαφορά όσον αφορά στο ύφος που χρησιμοποιείται στο καθένα προκειμένου να πεισθεί ο κόσμος να επιλέξει το 29

συγκεκριμένο ξενοδοχείο. Ο στόχος βέβαια που δεν είναι άλλος από την προσέλκυση πελατών είναι ο ίδιος και στις δύο περιπτώσεις. Ξενοδοχείο Α. Λ. Μ. Α. Στο αγγλικό κείμενο που είναι και το κείμενο-στόχος, τα δωμάτια του ξενοδοχείου χαρακτηρίζονται ως <<elegant>>, δηλαδή κομψά, καλαίσθητα. Ο χαρακτηρισμός αυτός όμως λείπει από το ελληνικό κείμενο. Στη συνέχεια στο κείμενο-πηγή αναφέρεται ότι ο χώρος είναι ανακαινισμένος και νεόκτιστος, κάτι όμως που δεν αναφέρεται στο κείμενοστόχος. Παρατηρούμε λοιπόν ότι παραλείπεται μία σημαντική πληροφορία για το ξενοδοχείο η οποία συμβάλει στην ολοκληρωμένη παρουσίασή του. Έπειτα όσον αφορά στην περιγραφή των παρεχόμενων υπηρεσιών του ξενοδοχείου, στο ελληνικό κείμενο αναφέρεται ότι οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν σπιτικές γεύσεις, καθώς επίσης ότι το ξενοδοχείο διαθέτει 2 αίθουσες πρωινού, καθώς και καφετέρια με Filmnet και τζάκι. Στο αγγλικό όμως κείμενο αναφέρεται ότι οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν νόστιμα φαγητά, καθώς επίσης και ελληνικά παραδοσιακά ποτά. Επίσης δεν γίνεται λόγος για τις 2 αίθουσες πρωινού και για την καφετέρια του ξενοδοχείου. Στη συνέχεια στο κείμενο-πηγή αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο συνεργάζεται με ταξιδιωτικά γραφεία και με διάφορους οργανισμούς και συλλόγους. Η συγκεκριμένη πληροφορία όμως δεν αναφέρεται πουθενά στο κείμενο-στόχος. Για μία ακόμη φορά παρατηρούμε ότι από το αγγλικό κείμενο παραλείπεται κάποια σημαντική πληροφορία. Βλέπουμε λοιπόν ότι απουσιάζουν σημαντικές πληροφορίες είτε από το ένα είτε από το άλλο κείμενο, οι οποίες συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη εικόνα του ξενοδοχείου και των υπηρεσιών που προσφέρει. 30

Όσον αφορά στον αριθμό των παραγράφων παρατηρούμε ότι στο ελληνικό κείμενο έχουμε πέντε παραγράφους ενώ στο αγγλικό έχουμε τέσσερις. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του γεγονότος ότι στο κείμενο-πηγή έχουμε μία παράγραφο στην οποία αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο συνεργάζεται με ταξιδιωτικά γραφεία και άλλους οργανισμούς. Τα στοιχεία αυτά όμως παραλείπονται από το κείμενο-στόχος. Σχετικά με το μήκος των υπόλοιπων παραγράφων παρατηρούμε ότι είναι το ίδιο και στα δύο κείμενα, αποτελούνται δηλαδή από τον ίδιο αριθμό προτάσεων, εκτός από τη δεύτερη παράγραφο η οποία στο ελληνικό κείμενο αποτελείται από δύο προτάσεις ενώ στο αγγλικό από μία. Κι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στο κείμενο-πηγή δίνονται πληροφορίες οι οποίες όμως παραλείπονται από το κείμενο-στόχος. Όσον αφορά στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται και στα δύο κείμενα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως καθομιλούμενο και λιτό. Σχετικά με το μέγεθος της γραμματοσειράς με την οποία είναι γραμμένα τα κείμενα παρατηρούμε ότι είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις. Όσον αφορά τώρα στον τρόπο στοίχισης των κειμένων βλέπουμε ότι δεν έχει μία συγκεκριμένη μορφή. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα δύο κείμενα παρουσιάζουν διαφορές όσον αφορά στο γεγονός ότι παραλείπονται κάποιες πληροφορίες από το κείμενο-στόχος, οι οποίες συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη παρουσίαση του ξενοδοχείου. Ξενοδοχείο ASTOR ATHENS Η περιγραφή του ξενοδοχείου αρχίζει με αναφορά στο χώρο όπου διοργανώνονται οι διάφορες εκδηλώσεις. Στο ελληνικό κείμενο αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο διαθέτει σύγχρονο τμήμα εκδηλώσεων, κάτι όμως που δεν αναφέρεται 31

στο αγγλικό. Επίσης στο κείμενο-πηγή αναφέρεται ότι οι αίθουσες είναι ανακαινισμένες, δεν ισχύει όμως το ίδιο και στο κείμενο-στόχος. Βλέπουμε λοιπόν ότι από το κείμενο-στόχος παραλείπονται σημαντικές πληροφορίες για το ξενοδοχείο, κάτι που ενδεχομένως να δημιουργεί και λαθεμένες εντυπώσεις στους πιθανούς επισκέπτες του. Στη συνέχεια στο αγγλικό κείμενο υπάρχει πρόταση στην οποία αναφέρεται ότι η κεντρική θέση που κατέχει το ξενοδοχείο σε συνδυασμό με το επιμελές προσωπικό του, είναι μία κατάλληλη λύση για όλες τις ανάγκες μας. Η πρόταση αυτή όμως δεν υπάρχει πουθενά στο κείμενο-πηγή. Παρατηρούμε λοιπόν και πάλι ότι παραλείπονται σημαντικές πληροφορίες για το ξενοδοχείο, αυτή τη φορά όμως από το κείμενο πηγή, κάτι που δικαιολογημένα μπορεί να προκαλέσει την απορία του αναγνώστη. Στο τμήμα του κειμένου όπου περιγράφεται το εστιατόριο του ξενοδοχείου, παρατηρούμε ότι στο ελληνικό κείμενο αναφέρεται ότι ίσως είναι το μοναδικό εστιατόριο της Αθήνας που διαθέτει την ωραιότερη θέα της Ακρόπολης. Στο αγγλικό τώρα κείμενο βλέπουμε ότι παραλείπεται η λέξη ίσως η οποία εκφράζει κάποια πιθανότητα. Επιπλέον στο αγγλικό κείμενο το εστιατόριο χαρακτηρίζεται ως <<unique>> δηλαδή μοναδικό, χαρακτηρισμός που σε συνδυασμό με την παράλειψη του επιρρήματος ίσως, δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας και αμφισβήτησης. Παρατηρούμε λοιπόν ότι υπάρχει κάποια διαφοροποίηση των δύο κειμένων όσον αφορά στην περιγραφή του εστιατορίου. Έχουμε χαρακτηρισμό αυτού στο κείμενο-στόχος ο οποίος όμως δεν υπάρχει στο κείμενο-πηγή. Στη συνέχεια όσον αφορά στην περιγραφή του εστιατορίου, έχουμε στο ελληνικό κείμενο τον όρο <<μοναδικές γεύσεις>> ενώ στο αγγλικό τον όρο <<the best tastes>> δηλαδή τις καλύτερες γεύσεις. Βλέπουμε λοιπόν εδώ ότι έχουμε τη χρήση διαφορετικών επιθέτων, η οποία οδηγεί κατά κάποιο τρόπο σε διαφοροποίηση του νοήματος. Στην πρώτη περίπτωση με το χαρακτηρισμό μοναδικές οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι άλλες παρόμοιες δεν υπάρχουν, ενώ στη δεύτερη περίπτωση με τον όρο καλύτερες τίθεται θέμα σύγκρισης με κάποιες άλλες. Όσον αφορά στην περιγραφή των δωματίων του ξενοδοχείου, παρατηρούμε ότι στο κείμενο-πηγή αναφέρεται ότι τα δωμάτια είναι πλήρως ανακαινισμένα και εξοπλισμένα με όλες τις ανέσεις για να ικανοποιούν όλες τις 32

απαιτήσεις που έχει ο σύγχρονος ταξιδιώτης και για να προσφέρει την καλύτερη φιλοξενία. Στο αντίστοιχο τμήμα του αγγλικού κειμένου όμως αναφέρεται ότι <<the rooms have been renovated to accommodate all of your specific travel needs and to provide you the best service possible>>, δηλαδή ότι τα δωμάτια έχουν ανακαινισθεί για να ικανοποιήσουν όλες τις ιδιαίτερες ταξιδιωτικές μας ανάγκες και για να μας παρέχουν την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση. Βλέπουμε λοιπόν ότι ενώ στο ελληνικό κείμενο αναφέρεται ότι τα δωμάτια είναι πλήρως ανακαινισμένα και εξοπλισμένα με όλες τις ανέσεις, στο αγγλικό κείμενο παραλείπεται το επίρρημα πλήρως καθώς και η αναφορά για τις ανέσεις, αναφέρεται μόνο ότι τα δωμάτια έχουν ανακαινισθεί. Σχετικά με το σκοπό αυτής της ανακαίνισης όπως περιγράφεται και στα δύο κείμενα, μπορούμε να πούμε ότι το νόημα είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις, απλά χρησιμοποιούνται διαφορετικοί όροι για την περιγραφή του. Από συντακτικής απόψεως κάτι που μπορούμε να σημειώσουμε εδώ είναι ότι στην πρώτη περίπτωση έχουμε χρήση χρόνου Ενεστώτα <<είναι πλήρως ανακαινισμένα>>, ενώ στη δεύτερη περίπτωση έχουμε τη χρήση Παθητικής Φωνής <<have been renovated>>. Στη συνέχεια στο ελληνικό κείμενο αναφέρεται ότι η τοποθεσία του ξενοδοχείου αποτελεί το βασικό συστατικό της επιτυχίας του. Η πρόταση αυτή όμως δεν υπάρχει πουθενά στο αγγλικό κείμενο. Παρατηρούμε λοιπόν ότι έχουμε παράλειψη ολόκληρης πρότασης. Έπειτα στο κείμενο-πηγή το ξενοδοχείο χαρακτηρίζεται ως πόλος έλξης για όλους τους επισκέπτες της Αθήνας, ενώ στο κείμενο-στόχος ως ιδανική επιλογή για την παραμονή μας στην πόλη. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο σκοπός και των δύο κειμένων που δεν είναι άλλος από την παρουσίαση του ξενοδοχείου ως την καταλληλότερη επιλογή, είναι ο ίδιος και στις δύο περιπτώσεις, απλά η περιγραφή του γίνεται με τη χρήση διαφορετικών επιθέτων. Στην περίπτωση του ελληνικού κειμένου θα μπορούσαμε να πούμε ότι γίνεται χρήση περισσότερο εντυπωσιακού χαρακτηρισμού. Από κειμενικής απόψεως παρατηρούμε ότι και τα δύο κείμενα αποτελούνται από τρεις παραγράφους, ωστόσο η διαφορά τους έχει να κάνει με το μέγεθος αυτών. Ξεκινώντας από την πρώτη παράγραφο παρατηρούμε ότι στο ελληνικό κείμενο αποτελείται από δύο προτάσεις ενώ στο αγγλικό από τρεις, 33

όπου και έχουμε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την τοποθεσία όπου βρίσκεται το ξενοδοχείο, καθώς και χαρακτηρισμούς για το προσωπικό που απασχολεί, στοιχεία όμως που απουσιάζουν από το κείμενο-πηγή. Βλέπουμε λοιπόν ότι στο κείμενο-στόχος η συγκεκριμένη παράγραφος είναι μεγαλύτερη σε έκταση από την αντίστοιχη του κειμένου-πηγή. Στη συνέχεια η δεύτερη παράγραφος και των δύο κειμένων αποτελείται από δύο προτάσεις. Δίνονται οι ίδιες πληροφορίες για το ξενοδοχείο και το μήκος της παραγράφου είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις. Έπειτα η τρίτη παράγραφος παρατηρούμε ότι στο ελληνικό κείμενο περιέχει τρεις προτάσεις ενώ στο αγγλικό δύο. Βλέπουμε λοιπόν ότι το μήκος της συγκεκριμένης παραγράφου στο κείμενο-πηγή είναι μεγαλύτερο σε σύγκριση με το κείμενο-στόχος. Όσον αφορά στο μέγεθος της γραμματοσειράς με την οποία είναι γραμμένα τα δύο κείμενα, παρατηρούμε ότι είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις. Το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο στοίχισης των κειμένων. Στο εξώφυλλο του διαφημιστικού βλέπουμε ότι το όνομα του ξενοδοχείου καθώς και η περιοχή στην οποία βρίσκεται είναι γραμμένα μόνο στα αγγλικά. Επίσης στο εσωτερικό του, στο πάνω μέρος της σελίδας υπάρχουν κάποιες λέξεις-καλλωπιστικά στοιχεία οι οποίες είναι γραμμένες μόνο στα αγγλικά και είναι οι εξής: welcome, enjoy, relax. Επίσης παρατηρούμε ότι είναι γραμμένες με δύο τρόπους, με πλάγια μορφή και μικρά γράμματα και με κανονική μορφή και κεφαλαία γράμματα. Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτά τα λεγόμενα καλλωπιστικά στοιχεία είναι γραμμένα μόνο στην αγγλική γλώσσα. Όσον αφορά στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στα κείμενα παρατηρούμε ότι δεν υπάρχει μεγάλη απόκλιση. Η διαφορά τους έγκειται στη χρήση διαφορετικών αλλά ταυτόχρονα παρόμοιων επιθετικών προσδιορισμών. Το λεξιλόγιο θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί καθομιλούμενο. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα δύο κείμενα δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, οι οποίες θα μπορούσαν να διαφοροποιήσουν το νόημα των. Το μόνο που παρατηρούμε είναι ότι στο ελληνικό κείμενο γίνεται ίσως περισσότερο λεπτομερής περιγραφή των χώρων του ξενοδοχείου. 34

Ξενοδοχείο ΑΧΑΙΟΣ Στην εισαγωγή του αγγλικού και του γερμανικού κειμένου, που είναι και τα κείμενα-στόχος, αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο είναι τεσσάρων αστέρων, κάτι όμως που δεν αναφέρεται στο κείμενο-πηγή. Παρατηρούμε λοιπόν ότι από το ελληνικό κείμενο παραλείπεται ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του ξενοδοχείου. Στη συνέχεια όσον αφορά στο χαρακτηρισμό της κατασκευής του ξενοδοχείου παρατηρούμε ότι στο ελληνικό κείμενο έχουμε το χαρακτηρισμό αυτής ως προσεγμένη, το ίδιο ισχύει και στο γερμανικό. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και στο αγγλικό κείμενο όπου έχουμε τον χαρακτηρισμό careful δηλαδή προσεχτική. Βλέπουμε λοιπόν ότι υπάρχει κάποια διαφορά μεταξύ των δύο χαρακτηρισμών. Ο όρος προσεγμένη δηλώνει πολλά περισσότερα από τον όρο προσεχτική, δηλώνει ότι το ξενοδοχείο έχει κατασκευαστεί όχι μόνο με προσοχή και φροντίδα αλλά και με ιδιαίτερο μεράκι και επιμέλεια. Χαρακτηριστικά τα οποία δεν περικλείονται στον όρο προσεχτική. Παρατηρούμε λοιπόν εδώ ότι σε ένα από τα κείμενα-στόχος γίνεται χρήση λιγότερο περιεκτικού σε νόημα όρου. Έπειτα στην περιγραφή των εγκαταστάσεων και των παρεχόμενων υπηρεσιών του ξενοδοχείου, παρατηρούμε ότι στο κείμενο-πηγή υπάρχει πρόταση στην οποία αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο διαθέτει αίθουσες συνεδρίων χωρητικότητας τετρακοσίων ατόμων οι οποίες μάλιστα είναι κατάλληλα εξοπλισμένες, κάτι όμως που δεν αναφέρεται πουθενά στα κείμενα-στόχος. Βλέπουμε λοιπόν ότι κι εδώ παραλείπεται μία σημαντική πληροφορία για το ξενοδοχείο, γεγονός που δικαιολογημένα προκαλεί την απορία του αναγνώστη. Από κειμενικής απόψεως παρατηρούμε ότι και τα τρία κείμενα αποτελούνται από έξι παραγράφους. Οι τρεις πρώτες παράγραφοι αποτελούνται από τον ίδιο αριθμό προτάσεων και στις τρεις περιπτώσεις. Η τέταρτη παράγραφος του κειμένου-πηγή αποτελείται από δύο προτάσεις, δεν ισχύει όμως το ίδιο και στα κείμενα-στόχος των οποίων η παράγραφος αποτελείται από μία πρόταση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στο ελληνικό κείμενο δίνονται περισσότερες πληροφορίες οι οποίες όμως 35

παραλείπονται από τα κείμενα-στόχος. Συγκεκριμένα γίνεται λόγος για τις αίθουσες συνεδρίων που διαθέτει το ξενοδοχείο, κάτι όμως που όπως αναφέρθηκε δεν ισχύει στα μεταφράσματα. Τόσο η πέμπτη όσο και η έκτη παράγραφος και των τριών κειμένων αποτελούνται από δύο προτάσεις. Βλέπουμε ότι το μήκος των συγκεκριμένων παραγράφων είναι το ίδιο και στα τρία κείμενα, όπως και οι πληροφορίες που δίνονται. Όσον αφορά στο μέγεθος της γραμματοσειράς με την οποία είναι γραμμένα τα κείμενα παρατηρούμε ότι είναι το ίδιο και στις τρεις περιπτώσεις. Σχετικά με τη στοίχιση των κειμένων βλέπουμε ότι δεν έχουν μία συγκεκριμένη και διατηρούμενη μορφή σε όλη την έκταση του φυλλαδίου. Για παράδειγμα τμήματα του ελληνικού κειμένου άλλοτε είναι στοιχισμένα στην αριστερή πλευρά της σελίδας και άλλοτε δεξιά. Το ίδιο ισχύει και για τα κείμενα στην αγγλική και τη γερμανική. Δεν υπάρχει δηλαδή ομοιογένεια στη στοίχιση σε όλες τις σελίδες του φυλλαδίου. Όσον αφορά στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται και στα τρία κείμενα μπορεί να χαρακτηρισθεί λιτό και καθομιλούμενο. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα κείμενα δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην μη ολοκληρωμένη παρουσίαση του ξενοδοχείου. Ξενοδοχείο EUROPE Στην πρώτη παράγραφο του ελληνικού κειμένου αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο είναι ένα από τα ομορφότερα της περιοχής, αναφέρεται επίσης ότι είναι ανακαινισμένο και έπειτα παραθέτονται οι υπηρεσίες των δωματίων. Στην πρώτη τώρα παράγραφο του γερμανικού κειμένου, ενός εκ των δύο κειμένων-στόχος, παρατηρούμε ότι γίνεται ακριβώς η ίδια περιγραφή με αυτή του ελληνικού. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για το αγγλικό κείμενο από το οποίο 36