Αλληλεπιδπάζειρ μαθηηών πποζσολικήρ ηλικίαρ ζηα πλαίζια δπαζηηπιοηήηυν με τηθιακά παισνίδια

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 331 Αλληλεπιδπάζειρ μαθηηών πποζσολικήρ ηλικίαρ ζηα πλαίζια δπαζηηπιοηήηυν με τηθιακά παισνίδια Σ. Κίπγιναρ 1, Ε. Μαζηαύπαλη 2 1 Γάζθαινο, M. Ed. ICT, kirginas@sch.gr 2 Νεπηαγσγόο, mastavrali@sch.gr Πεπίλητη θνπόο ηεο παξνύζαο έξεπλαο ήηαλ λα θαηαγξαθνύλ ηα είδε ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ αλαπηύζζνληαη κεηαμύ ησλ καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νκνηνγελείο θαη αλνκνηνγελείο νκάδεο θαζώο θέξλνπλ ζε πέξαο ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηόηεηεο κε ςεθηαθά παηρλίδηα θαη πώο απηέο επεξεάδνπλ ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο. Σν δείγκα ηεο εξεπλεηηθήο κειέηεο απνηέιεζαλ 20 παηδηά ειηθίαο 4-5 εηώλ. Σα παηδηά απηά βάζε κηαο αξρηθήο αμηνιόγεζεο κε θύιια εξγαζίαο ρσξίζηεθαλ ζε 3 ππννκάδεο επίπεδα (θαινί, κέηξηνη θαη αδύλαηνη). Από απηέο ηηο ππννκάδεο επίπεδα ησλ καζεηώλ δεκηνπξγήζεθαλ 5 νκνηνγελείο θαη 5 αλνκνηνγελείο νκάδεο. Οη καζεηέο ζηε ζπλέρεηα ζπκκεηείραλ ζην πξόγξακκα παξέκβαζεο παίδνληαο κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα ζε ζπλεδξίεο ησλ 10 12 ιεπηώλ, 2 θνξέο ηελ εβδνκάδα γηα κηα πεξίνδν 4 εβδνκάδσλ κε ζθνπό λα θαηαγξαθνύλ θαη λα ζπγθξηζνύλ νη ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο ησλ καζεηώλ όηαλ απηνί δνπιεύνπλ ζε νκνηνγελείο θαη αλνκνηνγελείο νκάδεο. Η αλάιπζε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ ησλ καζεηώλ έδεημε πσο νη καζεηέο πνπ δνύιεςαλ ζε νκάδεο νκνηνγελείο σο πξνο ηε ζύζηαζε ηνπο παξνπζίαζαλ ζηα πιαίζηα ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπο κεησκέλε ιεθηηθή αιιειεπίδξαζε ζε ζρέζε κε ηα παηδηά πνπ αλήθαλ ζε αλνκνηνγελείο νκάδεο. Λέξειρ κλειδιά: ςεθηαθά παηρλίδηα, πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε, ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο, 1. Ειζαγυγή Σν λεπηαγσγείν απνηειεί ην πξώην νξγαλσκέλν πεξηβάιινλ κάζεζεο ζην νπνίν θνηηνύλ κε ζπζηεκαηηθό ηξόπν ηα παηδηά θαη γηα ην ιόγν απηό κπνξεί λα ζπκβάιεη νπζηαζηηθά ζηελ θαιιηέξγεηα θηλήηξσλ γηα κάζεζε, ζηελ αλάπηπμε ηθαλνηήησλ θαη ζηελ πξόιεςε καζεζηαθώλ δπζθνιηώλ. ην λεπηαγσγείν ζεσξείηαη ζεκαληηθή ε επηηπρήο ζύλδεζε παηρληδηνύ θαη κάζεζεο, θαζώο κέζσ ηνπ παηρληδηνύ ηα παηδηά κπνξνύλ λα πεηξακαηηζηνύλ θαη ζπλεξγαζηνύλ αιιειεπηδξώληαο κε ηα άιια παηδηά. Σα ηειεπηαία ρξόληα εληείλεηαη ε πξνζπάζεηα έληαμεο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ςεθηαθνύ παηρληδηνύ, όπσο θαη ην παξαδνζηαθό θνηλσληθό παηρλίδη, σο εθπαηδεπηηθό εξγαιείν ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (Γαθέξκνπ, Κνπινύξε & Μπαζαγηάλλε, 2006). ύκθσλα κε ηνλ Papert (1980), ν Η/Τ ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθό ξόιν, επεηδή αληηκεησπίδεηαη από ην παηδί σο παηρλίδη. Ο καζεηήο απηήο ηεο ειηθίαο δελ ληώζεη ζε θακηά πεξίπησζε πσο ηνπ επηβάιινπλ λα αζρνιεζεί κε ηνλ Η/Τ, αιιά αληίζεηα αηζζάλεηαη πσο είλαη κέξνο ηνπ θαζεκεξηλνύ ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 332 παηρληδηνύ, πσο δνθηκάδεη θαηλνύξγηεο εκπεηξίεο, πσο δεκηνπξγεί θαη καζαίλεη ηαπηόρξνλα. ήκεξα ηα ςεθηαθά παηρλίδηα είλαη κέξνο ησλ θαζεκεξηλώλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ παηδηώλ. ην ζρνιείν, εάλ ηα παηρλίδηα είλαη θαηάιιεια ζρεδηαζκέλα, κπνξνύλ λα απνηειέζνπλ έλα πνιύ ηζρπξό εθπαηδεπηηθό εξγαιείν. Σα θαιά ζρεδηαζκέλα εθπαηδεπηηθά παηρλίδηα κπνξνύλ λα ζπκβάινπλ ζηελ θαιιηέξγεηα θηλήηξσλ γηα κάζεζε θαη ζηελ λνεηηθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή αλάπηπμε. 2. Θευπηηικό πλαίζιο Αξθεηνί εξεπλεηέο κειέηεζαλ ηε ζεκαζία ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, θπξίσο όηαλ απηή ιακβάλεη ρώξα ζηελ παξαδνζηαθή δηδαζθαιία θαη ρσξίο ηε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ (Peterson et al., 1981; Webb, 1982), αιιά πνιύ ιίγνη δηεξεύλεζαλ ην είδνο θαη ηε θύζε ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ αλαπηύζζνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεξγαηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ (Wild, 1995; Hyun, 2004; Hyun & Davis, 2005). Κη απηό γηαηί ζύκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία νη ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμύ ησλ καζεηώλ δελ είλαη απνδεθηέο ζηα πιαίζηα ηεο επίζεκεο εθπαίδεπζεο. Σα ζύγρξνλα πνξίζκαηα ησλ εξεπλώλ όκσο θάλνπλ ιόγν γηα ηα ηδηαίηεξα ζεηηθά απνηειέζκαηα πνπ απνθέξνπλ ε ζπλεξγαζία θαη ε αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηώλ. πζηαηηθά ζηνηρεία ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο κπνξνύλ λα ζεσξεζεί (Μαηζαγγνύξαο, 2007, Υαξαιάκπνπο, 2000, Μπηξκπίιε, 2005) ν θνηλόο καζεζηαθόο ζηόρνο, νη κηθξέο νκάδεο, ε αλνκνηνγέλεηα ζηε ζύλζεζε ησλ νκάδσλ, ε αιιειεπίδξαζε πξόζσπν κε πξόζσπν, ε αιιειεμάξηεζε κεηαμύ ησλ κειώλ ηεο νκάδαο, νη ζπλεξγαηηθέο δεμηόηεηεο, νη ίζεο επθαηξίεο γηα αηνκηθή επηηπρία θαη ζπκβνιή ζηελ επηηπρία ηεο νκάδαο, ε πξνζσπηθή επζύλε θαη ε ζπιινγηθή επζύλε γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηόρνπ ηεο νκάδαο. ύκθσλα κε ην Mercer (1996) ε αιιειεπίδξαζε κεηαμύ ησλ καζεηώλ είλαη ζεκαληηθή γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο γλώζεο. Οη καζεηέο πξνζπαζώληαο λα θέξνπλ ζε πέξαο κηα θνηλή ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηόηεηα αλαπηύζζνπλ ην δηάινγν γεγνλόο πνπ επλνεί ηε κάζεζε όισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ. Ο Wild (1995) ζηε δηθή ηνπ έξεπλα δηεξεύλεζε ηηο αιιειεπηδξάζεηο πνπ αλαπηύζζνπλ νη καζεηέο όηαλ δνπιεύνπλ ζε νκνηνγελείο θαη αλνκνηνγελείο νκάδεο ελώ ρξεζηκνπνηνύλ ινγηζκηθό πξνζνκνίσζεο θαη επεμεξγαζηή θεηκέλνπ. ύκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο νη καζεηέο ησλ νκνηνγελώλ νκάδσλ παξνπζίαζαλ ιηγόηεξεο ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο ησλ αλνκνηνγελώλ νκάδσλ. Απηό όκσο πνπ επεξεάδεη ζε κεγαιύηεξν βαζκό ηηο ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο ησλ καζεηώλ είλαη ε θύζε ηεο εξγαζίαο θαη ην είδνο ηνπ ινγηζκηθνύ θαη ζε κηθξόηεξν βαζκό ε δνκή ησλ νκάδσλ. ε κηα άιιε έξεπλα ν Hyun (2004) δηεξεύλεζε ηε ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηώλ πξνζρνιηθήο ειηθίαο όηαλ ζπλεξγάδνληαη κε ηε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή ζε ζπλάξηεζε κε ηελ εμνηθείσζή ηνπο κε ηα ηερλνινγηθά κέζα. Όζν πην ηθαλά ήηαλ ηα παηδηά σο πξνο ηε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή, ηόζν πην «ζεηηθά» θαίλεηαη πσο ζπλεξγάζηεθαλ. Σέινο νη Hyun & Davis (2005) κειέηεζαλ ηνπο δηαιόγνπο καζεηώλ ειηθίαο 5-6 εηώλ ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 333 ζε κηα ηάμε κε πινύζην ηερλνινγηθό εμνπιηζκό. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο έδεημαλ όηη ν δηάινγνο ησλ παηδηώλ κεηαμύ ηνπο αιιά θαη κε ηνπο εθπαηδεπηηθνύο από ζσξεπηηθόο εμειίρηεθε ζε δηεξεπλεηηθό κε εξσηήζεηο θαη απαληήζεηο πνπ είραλ λα θάλνπλ κε ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ ινγηζκηθνύ, γεγνλόο πνπ κπνξεί λα ζεκαίλεη θαηάθηεζε λέσλ γλώζεσλ από ηνπο καζεηέο. 3. Μεθοδολογία ηηρ έπεςναρ 3.1 Σηόσοι ηηρ έπεςναρ Η εξγαζία είρε ζαλ ζηόρν (α) λα θαηαγξάςεη ηα είδε ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ αλαπηύζζνληαη κεηαμύ ησλ καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νκνηνγελείο θαη αλνκνηνγελείο νκάδεο θαη πώο απηέο επεξεάδνπλ ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο θαη (β) αλ ην θύιν ησλ παηδηώλ παίδεη θάπνην ξόιν ζηε αλάπηπμε θαη ηελ εμέιημε ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ. 3.2 Επιλογή ηος δείγμαηορ - Μέζα ζςλλογήρ δεδομένυν Οη ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα ήηαλ 20 καζεηέο (Ν=20) πξνζρνιηθήο ειηθίαο, 4 έσο 5 εηώλ (πξνλήπηα θαη λήπηα), πνπ θνηηνύζαλ ζε δεκόζην λεπηαγσγείν ηεο Αζήλαο. Από ην ζύλνιν ησλ παηδηώλ ηα 12 ήηαλ λήπηα θαη ηα 8 πξνλήπηα, ηα 13 ήηαλ αγόξηα θαη ηα 7 θνξίηζηα, ηα 14 ήηαλ ειιελόγισζζα θαη ηα 6 αιιόγισζζα. Βαζηθό ζέκα πξνβιεκαηηζκνύ από ηελ αξρή ηεο έξεπλαο απνηέιεζε ε κέζνδνο ζπιινγήο δεδνκέλσλ, θαζώο ε επηινγή θαηάιιεισλ κεζόδσλ αμηνιόγεζεο θαη κέζσλ ζπιινγήο πιεξνθνξηώλ θαζνξίδεη ζε πνιύ κεγάιν πνζνζηό ηελ επηηπρία κηαο έξεπλαο. Μηα επηηπρεκέλε εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα δελ είλαη απηή πνπ δίλεη ην κεγαιύηεξν όγθν πιεξνθνξηώλ, αιιά απηή πνπ επηηξέπεη ζηνλ εξεπλεηή λα ζπλζέζεη ηηο πιεξνθνξίεο, λα ηηο εξκελεύζεη θαη λα θαηαιήμεη ζε απνθάζεηο πνπ αθνξνύλ ζην πεξηερόκελν θαη ζηνλ ηξόπν δηδαζθαιίαο. ηελ παξνύζα έξεπλα ζπλδπάζηεθαλ πνζνηηθέο θαη πνηνηηθέο κέζνδνη ζπιινγήο δεδνκέλσλ θαηά ηξόπν ζπκπιεξσκαηηθό κεηαμύ ηνπο. Γηα ηε ζπιινγή πνζνηηθώλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ε κέζνδνο ηεο αμηνιόγεζεο κέζσ θύιισλ εξγαζίαο, ελώ ε ζπιινγή πνηνηηθώλ δεδνκέλσλ έγηλε κε ηε κέζνδν ηεο παξαηήξεζεο κέζσ Πξσηνθόιισλ Παξαηήξεζεο θαη Αμηνιόγεζεο θαη ηε βηληενζθόπεζε ησλ ζπλεδξηώλ. Με βάζε ηε βηληενζθόπεζε ησλ ζπλεδξηώλ νη εξεπλεηέο ζπκπιήξσζαλ ηα Πξσηόθνιια Παξαηήξεζεο θαη Αμηνιόγεζεο ζηα νπνία δίλνληαλ πιεξνθνξίεο γηα ηνπο δηαιόγνπο ησλ καζεηώλ, ην είδνο ηνπ ιόγνπ πνπ αλέπηπζζαλ (επεμήγεζε, εξώηεζε, απάληεζε, επίδεημε, ζρόιην, πεξηγξαθή θ.α.) θαη αλ νη δηάινγνη ηνπο είραλ ζρέζε κε ην πεξηερόκελν ησλ παηρληδηώλ ή κε ηηο δεμηόηεηεο πνπ απαηηνύληαλ από ηνπο καζεηέο γηα λα θέξνπλ ζε πέξαο ηηο δξαζηεξηόηεηεο. 3.3 Σσεδιαζμόρ και διεξαγυγή ηηρ έπεςναρ Πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ε επίδξαζε ησλ ςεθηαθώλ παηρληδηώλ, νη καζεηέο βάζε κηαο αξρηθήο αμηνιόγεζεο κε θύιια εξγαζίαο ρσξίζηεθαλ ζε 3 ππννκάδεο - επίπεδα ζε ζρέζε κε ηελ επίδνζή ηνπο ζε γισζζηθέο θαη καζεκαηηθέο δεμηόηεηεο (7 καζεηέο πςεινύ, 6 κεζαίνπ θαη 7 ρακεινύ επηπέδνπ). Από απηέο ηηο ππννκάδεο επίπεδα ησλ ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 334 καζεηώλ δεκηνπξγήζεθαλ 5 νκνηνγελείο (καζεηέο ίδηνπ επηπέδνπ) θαη 5 αλνκνηνγελείο νκάδεο (καζεηέο δηαθνξεηηθνύ επηπέδνπ). Οη καζεηέο ζηε ζπλέρεηα ζπκκεηείραλ ζην πξόγξακκα παξέκβαζεο παίδνληαο κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα ζε ζπλεδξίεο ησλ 10 12 ιεπηώλ, 2 θνξέο ηελ εβδνκάδα γηα κηα πεξίνδν 4 εβδνκάδσλ κε ζθνπό λα θαηαγξαθνύλ θαη λα ζπγθξηζνύλ νη ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο ησλ καζεηώλ όηαλ απηνί δνπιεύνπλ ζε νκνηνγελείο θαη αλνκνηνγελείο νκάδεο. 3.4 Διάπκεια ηος ππογπάμμαηορ Οη εθπαηδεπηηθέο παξεκβάζεηο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζε εηδηθά δηακνξθσκέλν ρώξν, εθηόο ηεο αίζνπζαο δηδαζθαιίαο, ώζηε νη καζεηέο λα δνπιεύνπλ απεξίζπαζηνη από θάζε άιιν εμσηεξηθό εξέζηζκα, αιιά θαη γηα λα κε δεκηνπξγεζνύλ πξνβιήκαηα ζηελ νκαιή δηεμαγσγή ηνπ καζήκαηνο κέζα ζηελ ηάμε. ηνλ εηδηθό απηό ρώξν πξνζέξρνληαλ νη καζεηέο (ρσξηζκέλνη ζε νκάδεο ησλ δύν καζεηώλ ε θαζεκηά) θαη απαζρνινύληαλ γηα 10-12 ιεπηά κε έλα ζπγθεθξηκέλν παηρλίδη πνπ ηνπο ππνδεηθλύνληαλ. 3.5 Το ςλικό ηηρ παπέμβαζηρ Ο ηζηνρώξνο Poisson Rouge (http://www.poissonrouge.com) απνηειεί έλαλ ςεθηαθό παηδόηνπν γηα κηθξά παηδηά πνπ δηαηίζεηαη ειεύζεξα κέζσ δηαδηθηύνπ. Σν ζθεληθό ηνπ ηζηνρώξνπ είλαη νηθείν ζε όινπο: έλα παηδηθό δσκάηην γεκάην κε παηρλίδηα ζην νπνίν ν ρξήζηεο κπνξεί λα βξεη θπβάθηα κε αξηζκνύο, αιθαβήηεο ζηνπο ηνίρνπο, παδι, έλα πηάλν θαη άιια. Έηζη ηα παηδηά κπνξνύλ λα παίμνπλ κνπζηθή, λα εμνηθεησζνύλ κε αξηζκνύο θαη κε δηάθνξεο ιέμεηο ζηε γιώζζα ηνπο ή ζε άιιεο γιώζζεο. Σα ςεθηαθά παηρλίδηα ηνπ Poisson Rouge επλννύλ ηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε, θαζώο ηα παηδηά είλαη ειεύζεξα λα επηιέμνπλ όπνην παηρλίδη ζέινπλ θαη λα παίμνπλ κε απηό. Κακία πξνϋπάξρνπζα γλώζε δελ είλαη απαξαίηεηε θαη απνηειεί πξαγκαηηθά έλα εξγαιείν γηα λα εμνηθεησζνύλ κε έλα πιήζνο δεμηνηήησλ, από δεμηόηεηεο γξαθήο θαη αλάγλσζεο, καζεκαηηθέο δεμηόηεηεο, δεμηόηεηεο κνπζηθήο, εηθαζηηθώλ έσο θαη δεμηόηεηεο εμνηθείσζεο κε ηηο ηερλνινγίεο ησλ ΣΠΔ. Απηή ε κε θαηεπζπλόκελε, απηόλνκε πξνζέγγηζε απερεί ζε απηά πνπ ν Piaget (1951) θαζόξηζε σο ηα δύν πξώηα ζηάδηα αλάπηπμεο ηνπ παηδηνύ: ηε θάζε ησλ αηζζεζην-θηλεηηθώλ ιεηηνπξγηώλ θαη ηε θάζε ησλ ζπκβνιηθώλ ιεηηνπξγηώλ, νη νπνίεο ηθαλνπνηνύληαη ππό ηελ έλλνηα όηη ηα παηδηά είλαη ηθαλά λα αιιειεπηδξνύλ κε πεξηβάιινληα πνπ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηνλ πξαγκαηηθό θόζκν θαη έηζη ηνπο παξέρνληαη ζπγθεθξηκέλεο θαηαζηάζεηο, από ηηο νπνίεο ζα αλαζύξνπλ ηα λνεηηθά ζρήκαηα πνπ ζα απνηειέζνπλ ηηο βάζεηο γηα ηελ αθαηξεηηθή ζθέςε. Σα ςεθηαθά παηρλίδηα ηνπ ηζηνρώξνπ Poisson Rouge πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ εθπαηδεπηηθώλ παξεκβάζεσλ ήηαλ ηα εμήο: Διιεληθή Αιθαβήηα: Έλα παηρλίδη πνπ αθνξά ζηελ εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ κε ηα γξάκκαηα ηεο ειιεληθήο αιθαβήηαο θαη κε ηνπο ήρνπο ηνπο, βνεζώληαο ηνπο έηζη λα θαηαθηήζνπλ ζηαδηαθά ηε θσλνινγηθή ζπλεηδεηνπνίεζε πνπ είλαη εληζρπηηθή γηα ηελ εθκάζεζε ηεο αλάγλσζεο. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 335 ρνιείν Διιεληθώλ: Έλα παηρλίδη πνπ αθνξά ζηελ εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ πξνζρνιηθήο ειηθίαο κε ιέμεηο ηεο θαζεκεξηλήο ηνπο δσήο, πξνζθέξνληαο ηνπο έλα πινύζην ζε γξαπηά πεξηβάιινλ κε ζθνπό λα ηα βνεζήζεη λα θαηαθηήζνπλ ηε θσλνινγηθή ζπλεηδεηνπνίεζε κέζα από κηα θπζηθή δηαδηθαζία. Αξηζκνί: Έλα παηρλίδη πνπ αθνξά ζηελ εθκάζεζε ησλ αξηζκεηηθώλ ζπκβόισλ θαη ζηελ ζπζρέηηζε ηνπ αξηζκνύ κε ην αληίζηνηρν πιήζνο αληηθεηκέλσλ. Ο καζεηήο θαιείηαη λα παηήζεη θάπνηνπο θύβνπο πάλσ ζηνπο νπνίνπο ππάξρνπλ γξακκέλνη νη αξηζκνί από ην 1 έσο ην 9. Κάζε θύβνο αληηζηνηρεί θαη ζε κία παξνπζίαζε ηνπ αξηζκνύ κε αλάινγν πιήζνο αληηθεηκέλσλ. Έληνκα! Αξηζκνί: Κη απηό ην παηρλίδη αθνξά ζηελ εθκάζεζε ησλ αξηζκεηηθώλ ζπκβόισλ θαη ζηελ ζπζρέηηζε ηνπ αξηζκνύ κε ην αληίζηνηρν πιήζνο αληηθεηκέλσλ. Ο καζεηήο θαιείηαη λα ζύξεη ηα έληνκα ζην ζσζηό αξηζκό αλάινγα κε ηνλ αξηζκό ησλ θνπθθίδσλ πνπ έρνπλ ζηα θηεξά ηνπο. Έλσζε ηηο Σειείεο: Έλα παηρλίδη πνπ αθνξά ζηε εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ κε ηελ αθνινπζία ησλ θπζηθώλ αξηζκώλ. Ο καζεηήο θαιείηαη λα ελώζεη ηηο θνπθίδεο πνπ εκθαλίδνληαη ζηελ νζόλε γηα λα ζρεδηάζεη έλα αληηθείκελν. Κάζε θνπθίδα αληηζηνηρεί ζε έλαλ αξηζκό θαη ν καζεηήο πξέπεη λα αθνινπζήζεη ηελ ζσζηή ζεηξά ησλ αξηζκώλ γηα λα κπνξέζεη λα νινθιεξώζεη κε επηηπρία ην ζρέδην. Έληνκα! Μέηξεζε: Κη απηό ην παηρλίδη αθνξά ζηε εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ κε ηελ αθνινπζία ησλ θπζηθώλ αξηζκώλ. Ο καζεηήο θαιείηαη λα θαζαξίζεη ηελ νζόλε από ηα πεζκέλα θύιια κεηαθηλώληαο ην πνληίθη αξηζηεξά δεμηά,. Αθνύ θαζαξίζεη ε νζόλε εκθαλίδνληαη δηάθνξα έληνκα πνπ ζηα θηεξά ηνπο έρνπλ έλαλ αξηζκό από ην 1 έσο ην 9. Ο καζεηήο πξέπεη λα παηήζεη πάλσ ζην θάζε έληνκν αθνινπζώληαο ηε ζσζηή αθνινπζία ησλ αξηζκώλ γηα λα θύγνπλ ηα έληνκα. Δπηηξαπέδην Παηρλίδη: Μηα αλαπαξάζηαζε ησλ θιαζηθώλ επηηξαπέδησλ παηρληδηώλ όπνπ ν παίθηεο έρεη έλα πηόλη θαη πξνζπαζεί, ξίρλνληαο ην δάξη, λα θηάζεη πξώηνο ζην ηέξκα ώζηε λα θεξδίζεη. ην ζπγθεθξηκέλν παηρλίδη ν καζεηήο παίδεη ελάληηα ζηνλ ππνινγηζηή θαη πξέπεη λα κεηαθηλήζεη ην πηόλη ηνπ όζα ηεηξάγσλα δείρλεη ν αξηζκόο ηνπ δαξηνύ. Δπηδίσμε ηνπ παηρληδηνύ είλαη ν καζεηήο λα κάζεη λα αληηζηνηρεί ηελ πνζόηεηα πνπ αλαθέξεηαη ζην δάξη κε ηηο ζέζεηο ζηηο νπνίεο κεηαηνπίδεη ην πηόλη ηνπ θαη λα πξνζζέηεη κηθξέο πνζόηεηεο. Κνπηί Παηρληδηώλ ρήκαηα: Έλα παηρλίδη πνπ έρεη ζαλ ζηόρν λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο λα αλαγλσξίδνπλ βαζηθά γεσκεηξηθά ζρήκαηα θαη λα ηα νκαδνπνηνύλ κε βάζε ην ρξώκα ή ην είδνο ηνπο. Ο καζεηήο θαιείηαη λα ζύξεη ηα κηθξά ζρήκαηα κέζα ζηα κεγάια, έηζη ώζηε λα ηαηξηάμνπλ ηα ζρήκαηα ή ηα ρξώκαηα ησλ ζρεκάησλ. 4. Αποηελέζμαηα ηηρ έπεςναρ ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνύλ παξνπζηάδεηαη ην ζύλνιν ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ αλαπηύρζεθε κεηαμύ ησλ καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε αλνκνηνγελείο (καζεηέο δηαθνξεηηθώλ ηθαλνηήησλ θαη επηδόζεσλ) ή νκνηνγελείο ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 336 νκάδεο (καζεηέο ίδησλ δηαθνξεηηθώλ ηθαλνηήησλ θαη επηδόζεσλ), όπσο απηέο θαηεγξάθεζαλ κε βάζε ηε βηληενζθόπεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ελαζρόιεζήο ησλ καζεηώλ κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα. Παξαηεξώληαο ηνλ Πίλαθα 1 δηαπηζηώλνπκε όηη νη ξόινη κεηαμύ ησλ καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε αλνκνηνγελείο νκάδεο είλαη μεθάζαξνη. Οη θαινί καζεηέο πηνζεηνύλ πεξηζζόηεξεο θνξέο ην ξόιν ηνπ δηακεζνιαβεηή, ην ξόιν ηνπ «έκπεηξνπ άιινπ» (More Knowledgeable Other) ζύκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ Vygotsky (6,5 αιιειεπηδξάζεηο 1,5 αιιειεπηδξάζεηο), εμεγώληαο ή δίλνληαο νδεγίεο γηα ηε ζπλέρεηα ηνπ παηρληδηνύ ζηνπο κέηξηνπο θαη αδύλαηνπο καζεηέο, ζηεξίδνληαο ηηο πξνζπάζεηεο ηνπο θαη αλεβάδνληαο ην επίπεδν ηεο νκάδαο. Οη κέηξηνη θαη αδύλαηνη καζεηέο θάλνπλ πεξηζζόηεξεο εξσηήζεηο γηα ην πεξηερόκελν θαη ηε δηαδηθαζία ηνπ παηρληδηνύ (0,4 αιιειεπηδξάζεηο 1,6 αιιειεπηδξάζεηο), δίλνληαο έηζη ηε δπλαηόηεηα ζηνπο θαινύο καζεηέο λα απαληνύλ ζηηο εξσηήζεηο ηνπο. ην ζεκείν απηό πξέπεη λα ηνληζηεί όηη ελώ δελ παξαηεξείηαη θακηά αμηνζεκείσηε δηαθνξά ζηνλ αξηζκό ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ αλαπηύζζνληαη κεηαμύ ησλ καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε αλνκνηνγελείο νκάδεο όηαλ απηέο απαξηίδνληαη από δπλαηό κέηξην ή κέηξηναδύλακν καζεηή, δειαδή όηαλ ην γλσζηηθό επίπεδν ησλ καζεηώλ δε δηαθέξεη πνιύ, δε ζπκβαίλεη ην ίδην όηαλ νη νκάδεο απαξηίδνληαη από έλαλ δπλαηό θαη έλαλ αδύλακν καζεηή. ηηο πεξηπηώζεηο απηέο ν ξόινο ησλ καζεηώλ είλαη πεξηζζόηεξν μεθάζαξνο από ηηο άιιεο πεξηπηώζεηο θαζώο νη θαινί καζεηέο αλαιακβάλνπλ ην ξόιν ηνπ «έκπεηξνπ άιινπ» ζε κεγαιύηεξε θιίκαθα. Πίνακας 1: Αιιειεπηδξάζεηο καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε αλνκνηνγελείο νκάδεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ελαζρόιεζήο ηνπο κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα Ψεθηαθά παηρλίδηα Ο καζεηήο εμεγεί Γπλαηόο καζεηήο Αδύλακνο καζεηήο Ο καζεηήο ξσηάεη Γπλαηόο καζεηήο Αδύλακνο καζεηήο Αξηζκνί 4,5 0,8 0 0 Έληνκα! Αξηζκνί 6,5 2,3 1 0 Έλσζε ηηο Τειείεο 6 0 0 1,5 Έληνκα! Μέηξεζε 4,3 1,3 0 0,7 Δπηηξαπέδην Παηρλίδη 11 3 0 1,8 Κνπηί Παηρληδηώλ Σρήκαηα 11 3 1 3,7 Διιεληθή Αιθαβήηα 4,8 1,4 0,8 2,8 Σρνιείν Διιεληθώλ 4,2 0 0,25 2 Σύλνιν 52,3 11,8 3,05 12,5 Μ.Ο. 6,5 1,5 0,4 1,6 ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 337 Παξαηεξώληαο ηνλ Πίλαθα 2 δηαπηζηώλνπκε όηη νη ξόινη κεηαμύ ησλ καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νκνηνγελείο νκάδεο δελ είλαη μεθάζαξνη. Καλέλαο από ηνπο καζεηέο δε κνλνπσιεί ην ξόιν ηνπ δηακεζνιαβεηή. Σηο πεξηζζόηεξεο θνξέο (5,1 αιιειεπηδξάζεηο 5,0 αιιειεπηδξάζεηο) θαη νη δύν καζεηέο θαίλεηαη λα πξνζπαζνύλ λα πηνζεηήζνπλ ην ξόιν απηό, δεκηνπξγώληαο έλα θιίκα πεξηζζόηεξν αληαγσληζηηθό ηόζν κεηαμύ ησλ θαιώλ καζεηώλ όζν θαη κεηαμύ ησλ κέηξησλ ή ησλ αδύλαησλ καζεηώλ. Πίνακας 2: Αιιειεπηδξάζεηο καζεηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νκνηνγελείο νκάδεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ελαζρόιεζήο ηνπο κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα Ψεθηαθά παηρλίδηα ν καζεηήο εμεγεί Μαζεηέο ίδηνπ επηπέδνπ ν καζεηήο ξσηάεη Μαζεηέο ίδηνπ επηπέδνπ Αξηζκνί 5 4 0,5 0,5 Έληνκα! Αξηζκνί 7 5,5 0 0 Έλσζε ηηο Τειείεο 5 5,5 0 0 Έληνκα! Μέηξεζε 4 3,5 1,3 0 Δπηηξαπέδην Παηρλίδη 6 7 1 1 Κνπηί Παηρληδηώλ Σρήκαηα 7,7 7,7 0,3 2,3 Διιεληθή Αιθαβήηα 2,25 1,75 1,25 0,25 Σρνιείν Διιεληθώλ 3,5 5 0 1 Σύλνιν 40,45 39,95 4,35 5,05 Μ.Ο. 5,1 5,0 0,5 0,6 πκπεξαζκαηηθά κπνξνύκε λα πνύκε όηη ζηηο πεξηπηώζεηο πνπ νη καζεηέο ηνπνζεηήζεθαλ ζε αλνκνηνγελείο νκάδεο, νη δπλαηνί καζεηέο ζηήξηδαλ ηνπο πην αδύλακνπο καζεηέο, βνεζώληαο ηνπο ή εμεγώληαο ηνπο ην πεξηερόκελν ησλ παηρληδηώλ θάλνληάο ηνπο λα αηζζαλζνύλ πεξηζζόηεξν αζθαιείο θαη λα βηώζνπλ ην αίζζεκα ηεο επηηπρίαο. Αληίζεηα, ζηηο πεξηπηώζεηο πνπ νη καζεηέο ηνπνζεηήζεθαλ ζε νκνηνγελείο νκάδεο θαλέλαο από ηνπο καζεηέο δελ αλαιάκβαλε ην ξόιν ηνπ δηακεζνιαβεηή, αιιά όινη νη καζεηέο εξγάδνληαλ από θνηλνύ πξνθεηκέλνπ λα ζπκβάιινπλ ν έλαο ζηελ επηηπρία ηνπ άιινπ. Σν θύιν παξακέλεη έλαο ηζρπξόο δηαθνξνπνηεηηθόο παξάγνληαο όζνλ αθνξά ζηηο ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο πνπ αλαπηύζζνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ελαζρόιεζεο ησλ καζεηώλ κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα. Από ηελ έξεπλα ηεθκαίξεηαη όηη ζηηο νκάδεο πνπ απαξηίδνληαλ ακηγώο από αγόξηα (είηε νκνηνγελείο είηε αλνκνηνγελείο νκάδεο) νη ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο ήηαλ πνιύ πεξηζζόηεξεο ζε ζύγθξηζε κε ηηο νκάδεο πνπ απαξηίδνληαλ ακηγώο από θνξίηζηα. Πάλησο θαη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο νη ιεθηηθέο ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 338 αιιειεπηδξάζεηο ήηαλ θαηά πνιύ πεξηζζόηεξεο ζε ζύγθξηζε κε ηηο κεηθηέο νκάδεο πνπ απαξηίδνληαλ από έλα αγόξη θαη έλα θνξίηζη. 5. Σςμπεπάζμαηα και πεπιοπιζμοί ηηρ έπεςναρ Η θαηαγξαθή θαη αλάιπζε ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμύ ησλ καζεηώλ θαζηζηά ζαθέο πσο νη πεξηζζόηεξεο από ηηο νκάδεο ησλ καζεηώλ αλέπηπμαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ελαζρόιεζήο ηνπο κε ηα παηρλίδηα δείγκαηα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, έρνληαο ζαλ ζηόρν λα κεγηζηνπνηήζνπλ ηηο πξνζσπηθέο γλώζεηο κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο κε ηα άιια κέιε ηεο νκάδαο πνπ πξνζπαζνύλ γηα ην θνηλό όθεινο. ηηο πεξηπηώζεηο πνπ νη καζεηέο ηνπνζεηήζεθαλ ζε αλνκνηνγελείο νκάδεο θαη έπαημαλ κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα ηνπ Poisson Rouge, παξαηεξήζεθε πσο νη θαινί καζεηέο ζηήξηδαλ ηηο πξνζπάζεηεο ησλ κέηξησλ θαη αδύλακσλ καζεηώλ, βνεζώληαο ηνπο ή εμεγώληαο ηνπο ην πεξηερόκελν ησλ παηρληδηώλ. Με άμνλα ηε ζπλεξγαζία ησλ κειώλ ησλ νκάδσλ γηα ηελ επίηεπμε θνηλώλ ζηόρσλ, άξρηζε λα ιεηηνπξγεί κηα δπλακηθή αιιειεπίδξαζεο. Οη αδύλακνη καζεηέο άξρηζαλ λα αηζζάλνληαη πεξηζζόηεξν αζθαιείο, βίσζαλ ηελ εκπεηξία ηεο επηηπρίαο κε όια ηα ζεηηθά επαθόινπζα ζηε καζεζηαθή θαη θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά ηνπο. Έηζη πξνσζήζεθε ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε πνπ είρε σο απνηέιεζκα λα βνεζεζνύλ όινη νη καζεηέο θαη ηδηαίηεξα νη πην αδύλακνη. ηηο πεξηπηώζεηο πνπ νη καζεηέο ηνπνζεηήζεθαλ ζε νκνηνγελείο νκάδεο, κόλν δπλαηώλ, κόλν κεηξίσλ ή κόλν αδύλακσλ καζεηώλ, παξαηεξήζεθε πσο όινη νη καζεηέο εξγάδνληαλ καδί θαηά ηέηνην ηξόπν, ώζηε λα ζπκβάιινπλ ν έλαο ζηελ επηηπρία ηνπ άιινπ κε ηελ παξνρή βνήζεηαο, ηελ ππνζηήξημε ηνπ ελόο πξνο ηνλ άιινλ, θαη κε ην λα εκπλέεη ν έλαο ηνλ άιινλ. Απηό ην πιαίζην πεξηιακβάλεη πξνθνξηθέο εμεγήζεηο γηα ην πώο λα ιύζνπλ ηα πξνβιήκαηα, δηάδνζε ηεο γλώζεο ηνπ ελόο πξνο ηνλ άιινλ, έιεγρν ηεο θαηαλόεζεο από ηνλ έλα ζηνλ άιιν. ε πνιύ ιίγεο πεξηπηώζεηο παξαηεξήζεθε έλα πεξηζζόηεξν αληαγσληζηηθό θιίκα ηόζν κεηαμύ ησλ θαιώλ καζεηώλ όζν θαη κεηαμύ ησλ αδύλακσλ καζεηώλ. Σν θύιν ησλ παηδηώλ, όπσο απνδείρηεθε από ηελ έξεπλα, παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ζηε αλάπηπμε θαη ηελ εμέιημε ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ, θαζώο ζηηο νκάδεο πνπ απαξηίδνληαλ από παηδηά ηνπ ίδηνπ θύινπ (είηε από αγόξηα είηε από θνξίηζηα) νη αιιειεπηδξάζεηο ησλ καζεηώλ ήηαλ πεξηζζόηεξεο ζε ζύγθξηζε κε ηηο κεηθηέο νκάδεο κε πεξηζζόηεξεο πάλησο ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμύ ησλ αγνξηώλ. Βέβαηα, πξέπεη λα ηνληζηεί όηη κε ηελ παξνύζα έξεπλα έγηλε πξνζπάζεηα λα δηεξεπλεζνύλ ηα είδε ησλ ιεθηηθώλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ αλαπηύζζνληαη κεηαμύ ησλ καζεηώλ ελόο ζπγθεθξηκέλνπ λεπηαγσγείνπ ηεο Αηηηθήο. Ωο εθ ηνύηνπ εθηεηακέλε γελίθεπζε ησλ απνηειεζκάησλ γηα όινπο ηνπο καζεηέο πνπ κπνξεί λα ζπκκεηέρνπλ ζε κηα παξόκνηα εθπαηδεπηηθή παξέκβαζε δελ κπνξεί λα γίλεη. Μηα έξεπλα πνπ ζα ζύγθξηλε ηηο ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο ησλ καζεηώλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ελαζρόιεζήο ηνπο κε ηα ςεθηαθά παηρλίδηα κε ηηο αιιειεπηδξάζεηο κηαο νκάδαο ειέγρνπ πνπ ζα δνύιεπε ηαπηόρξνλα ζηελ ηάμε ρσξίο ςεθηαθά παηρλίδηα, ζα καο ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 339 έδηλε ζαθέζηεξεο ελδείμεηο γηα ηε κεηαβιεηή «ςεθηαθό παηρλίδη», πνπ απνηειεί έλα από ηα εξγαιεία πνπ αμηνπνηνύληαη ζηελ παξνύζα έξεπλα. Βιβλιογραφία Γαθέξκνπ, Υ., Κνπινύξε, Π., Μπαζαγηάλλε, Δ. (2006). Οδεγόο λεπηαγσγνύ: εθπαηδεπηηθνί ζρεδηαζκνί δεκηνπξγηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο, ΟΔΓΒ (ΤΠΔΠΘ & ΠΙ). Hyun, E. (2004). A study of 5- to 6-year-old children s peer dynamics and dialectical learning in a computer-based technology rich classroom environment, Computers and Education. Hyun, E. & Davis, G. (2005), Kindergartner s Conversations in a Computer Based Technology Classroom, Communication Education, Vol. 54, (No.2), pp. 118-135. Μαηζαγγνύξαο, Η. (2007). Θεσξία θαη Πξάμε ηεο Γηδαζθαιίαο, Β, Σηξαηεγηθέο Γηδαζθαιίαο. Αζήλα: Gutenberg. Mercer N. (1996). The quality of talk in children s collaborative activity in the classroom. Learning and Instruction, Vol. 6, (No. 4), pp. 359-377. Μπηξκπίιε, Μ. (2005). Η νκαδνζπλεξγαηηθή κάζεζε ζην λεπηαγσγείν. Μαθεδλόλ, ηρ. 14, ζζ. 289-300. Papert, S. (1980). Mindstorms. Children, Computers and Powerful Ideas. New York: Basic books. Piaget, J. (1951). Play, Dreams and Imitation in Childhood. New York, NY: Norton. Peterson, P. L., Janicki, T. C., & Swing, S. R. (1981). Ability X treatment interaction effects on children's learning in large-group and small-group approaches. American Educational Research Journal, Vol. 18, (No. 4), pp. 453-473. Vygotsky, L.S. (1978). Mind and society: The development of higher mental processes. Cambridge, MA: Harvard University Press. Webb, N. M. (1982). Student interaction and learning in small groups. Review of Educational Research, Vol. 52, (No. 3), pp. 421-45. Wild, M. (1995). Analyzing children s talk in computer-based cooperative groups, Issues in Educational Research, Vol. 5, (No. 1), pp. 85-104. Υαξαιάκπνπο, Ν. (2000). Σπλεξγαηηθή κάζεζε: Από ηε ζεσξία ζηελ πξάμε, Παηδαγσγηθό Ιλζηηηνύην Κύπξνπ, Λεπθσζία. Αλαθηήζεθε 2/6/2010, από ηε δηεύζπλζε: http://users.auth.gr/~kliapis/neofytf.pdf ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 340 ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ