παράγραφος Εκταση 8-10 σειρές Περιεχόμενο Ολοκληρωμένο νόημα Δομή Οργανωμένη και λογική Εξωτερικά στοιχεία Εμφανή και ευδιάκριτα
Δομή παραγράφου Θεματική περίοδος- πρόταση Βασικές λεπτομέρειες /σχόλια Δευτερεύουσες λεπτομέρειες κατακλείδα
Θεματική περίοδος Η 1 η ή και η δεύτερη περίοδος της παραγράφου. Μπορεί όμως να βρεθεί και σε άλλη θέση. Δίνει το θέμα και το νοηματικό κέντρο Πρέπει να είναι σαφής και συγκεκριμένη Προδιαθέτει για τον τρόπο ανάπτυξης
Βασικές λεπτομέρειες Οι προτάσεις που διασαφηνίζουν, αναπτύσσουν και επεξηγούν τη θεματική περίοδο Υποστηρίζουν άμεσα τη θεματική οργανώνονται με συγκεκριμένο τρόπο ανάπτυξης Αποτελούν τον βασικό άξονα της επιχειρηματολογίας Η θεματική επηρεάζει και τον τρόπο ανάπτυξης αλλά και το περιεχόμενο τους
Δευτερεύουσες Μπορεί και να απουσιάζουν. Η παρουσία τους ολοκληρώνει το νόημα. Υποστηρίζουν άμεσα την βασική λεπτομέρεια Υποστηρίζουν έμμεσα τη θεματική περίοδο Ολοκληρώνουν το νόημα
Κατακλείδα Η τελευταία περίοδος ή οι τελευταίες της παραγράφου. Ολοκληρώνει τη μορφή της παραγράφου Ανακεφαλαιώνει, συμπεραίνει, συνοψίζει Λειτουργεί μεταβατικά για την επόμενη παράγραφο σε μία έκθεση Δεν είναι απαραίτητη Πρέπει να αποφεύγει την ανούσια και στείρα επανάληψη
θ.π. βασικά Σχόλια δευτερεύοντα κατακλείδα Το σχολείο είναι ένας θεσμός που προσφέρει ανεκτίμητες για τη βελτίωση της ανθρώπινης κοινωνίας. Πρώτα από όλα, είναι ο καθοριστικός παράγοντας για την τελειοποίηση του κάθε ανθρώπου ατομικά. Τον εφοδιάζει με γνώσεις και με εμπειρίες που διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντες του. Παράλληλα συμβάλλει στην θεμελίωση της κοινωνίας και στην ομαλή συνύπαρξη των πολιτών. Και αυτό γιατί είναι φορέας κοινωνικοποίησης καθοριστικός για τη μετάβαση του ατόμου από το εγώ στο εμείς. Αρα, δικαίως χαρακτηρίζεται ως ένας χώρος που απαιτεί ιδιαίτερη μέριμνα και προσοχή.
Αρετές παραγράφου Σαφής σκοπός Επαρκής ανάπτυξη Ενότητα αλληλουχία συνοχή
Σαφής σκοπός Εξαρτάται από τον τρόπο διατύπωσης της θεματικής περιόδου Σαφής και ακριβής θεματική Οπτική γωνία συντάκτη Επιλέγουμε το θέμα και τις παραμέτρους Ολη η παράγραφος σχετίζεται άμεσα με τη θεματική Λαμβάνουμε υπόψη την περιορισμένη έκταση της παραγράφου. ( δεν είναι έκθεση! )
Επαρκής ανάπτυξη Εξαρτάται από τις λεπτομέρειες Στήριξη της θεματικής με αρκετές και ικανοποιητικές λεπτομέρειες. Οι λεπτομέρειες πρέπει να σχετίζονται άμεσα με τη θεματική. Δεν πρέπει να δημιουργούνται ερωτήματα ή απορίες.
Ενότητα Εξαρτάται από τη σχέση των λεπτομερειών με τη θεματική Ολες οι λεπτομέρειες σχετίζονται με το θέμα. Πρέπει να είναι σε άμεση συνάρτηση με την κύρια ιδέα της παραγράφου. Απαιτείται η καταγραφή των σχετικών λεπτομερειών σε σχεδιάγραμμα πριν προχωρήσουμε στην σύνταξη της παραγράφου.
Αλληλουχία Εξαρτάται από τη σειρά των λεπτομερειών και τη νοηματική σχέση τους Λογική σειρά των λεπτομερειών. Ομαλή πορεία χωρίς κενά. Η μία λεπτομέρεια να οδηγεί αβίαστα στην άλλη. Η μεταξύ τους νοηματική σχέση μπορεί να είναι χρονολογική αξιολογική λογική αφηγηματική αποδεικτική επεξηγηματική
συνοχή Αβίαστη εκτύλιξη της σκέψης. Νοηματική συνάφεια Λεκτική σύνδεση με χρήση μεταβατικών και διαρθρωτικών λέξεων. Εξαρτάται από τον τρόπο διάρθρωσης και σύνδεσης των λεπτομερειών αντωνυμίες σύνδεσμοι Λέξεις κλειδιά διάζευξη χρόνο Πρόσθεση- προσθήκη Αντίθεση- εναντίωση Επιδοτική σύνδεση επεξήγηση Συμπέρασμα- αποτέλεσμα αιτιολόγηση Νοηματική συγγένεια Νοηματική συγγένεια σειρά
Τρόποι ανάπτυξης αιτιολόγηση Αίτιο - αποτέλεσμα Σύγκριση αντίθεση Συνδυασμός μεθόδων Αναλογία Ορισμός Παραδείγματα Διαίρεση
αιτιολόγηση ο συχνότερος τρόπος ανάπτυξης Συνήθως στα ζητούμενα για τα αίτια Θεματική περίοδος λεπτομέρειες Κρίση- αξιολόγηση ισοδυναμεί με ερώτημα ( γιατί) Λογικά επιχειρήματα που αιτιολογούν την θεματική περίοδο- απαντούν στο εικονικό ερώτημα κατακλείδα Ανακεφαλαίωση ή συμπέρασμα Χαρακτηριστικές διαρθρωτικές λέξεις Κι αυτό γιατί, επειδή, διότι, αιτιολογείται κ.α
Αίτιο - αποτέλεσμα Συνήθως στα ζητούμενα για τις συνέπειες Θεματική περίοδος λεπτομέρειες Καταγράφει το αίτιο/εναλλακτικά μπορεί να καταγράφει το αποτέλεσμα Καταγράφουν τα αποτελέσματα της αιτίας που καταγράφεται στη θ.π. /ή τα αίτια του αποτελέσματος κατακλείδα Ανακεφαλαίωση ή συμπέρασμα Διαρθρωτικές λέξεις Κατά συνέπεια, απόρροια, αποτέλεσμα, επομένως, ώστε, λοιπόν
Σύγκριση - αντίθεση Αναφορά σε δύο μεγέθη ( πρόσωπα, καταστάσεις, αντικείμενα κ.α.) Θεματική περίοδος Αναφέρουμε τα δύο μεγέθη και προαιρετικά τη σχέση τους λεπτομέρειες Παρουσιάζουν τις ομοιότητες και/ ή τις διαφορές ή σημείο προς σημείο ή για το κάθε μέγεθος χωριστά κατακλείδα Ανακεφαλαίωση ή συμπέρασμα Διαρθρωτικές λέξεις Αντίθετα, από την άλλη, όμως, παρόμοια, το μεν κ.α.
Αναλογία Παρομοίωση ή μεταφορά για να γίνει σαφής μία δυσνόητη έννοια. Κυριολεκτική ή μεταφορική. Εχει και θέση επιχειρήματος Αναφέρουμε την έννοια που μας Θεματική ενδιαφέρει και την περίοδος παρομοιάζουμε με μία πιο γνωστή λεπτομέρειες κατακλείδα Διαρθρωτικές λέξεις Παρουσιάζουν τις αναλογίες ή την αναλογία που υπάρχει μεταξύ των δύο μεγεθών Ανακεφαλαίωση ή συμπέρασμα, σύνδεση με το θέμα Αναλόγως, με τον ίδιο τρόπο, παρομοίων, σαν, όπως
ορισμός Ερμηνεία και διασάφηση μίας έννοιας ή ενός όρου Θεματική περίοδος Αναφέρουμε την έννοια που μας ενδιαφέρει και την εντάσσουμε σε κάποια πλαίσια π.χ. σήμερα λεπτομέρειες Καθορίζουμε την έννοια και τα βασικά γνωρίσματά της κατακλείδα Διαρθρωτικές λέξεις Σύνδεση με το θέμα ή αξιολογική κρίση ή συμπέρασμα Ορίζεται ως, είναι, καταγράφεται ως, αποτελεί κ.α.
Απαραίτητες έννοιες στον ορισμό Οριστέα έννοια Η έννοια που θα ορίσουμε Αποφεύγουμε τυποποιημένες εκφράσεις που παραπέμπουν σε λεξικό γένος Η ευρύτερη έννοια στην οποία περιλαμβάνεται η οριστέα Ειδοποιός διαφορά Τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν την οριστέα έννοια από τις άλλες έννοιες του γένους
Αναλυτικός Παριστάνει την ουσία μιας έννοιας εκθέτοντας τα γνωρίσματα που περιέχονται σε αυτήν Συνθετικός Περιγράφεται η διαδικασία δημιουργίας μιας έννοιας από τα αναγκαία συστατικά ( σαν συνταγή μαγειρικής! ) Είδη ορισμών Σύντομος Μικρή έκταση, λεξιλογικός, δεν ολοκληρώνει την παράγραφο, συνδυάζεται και με άλλους τρόπους ανάπτυξης Εκτενής Εξαντλεί όλες τις παραμέτρους και συνδυάζεται και με άλλους τρόπους όπως η διαίρεση, η σύγκριση- αντίθεση
Παραδείγματα Χρησιμοποιείται για τεκμηρίωση, απόδειξη, επιβεβαίωση δεδομένων Θεματική περίοδος λεπτομέρειες κατακλείδα Διαρθρωτικές λέξεις Αναφέρουμε το θέμα και επιβεβαιώνουμε την ύπαρξή του Συγκεκριμένες αναφορές από την εμπειρία, ιστορία, καθημερινότητα. Αποφεύγουμε τα μεμονωμένα και εξατομικευμένα Σύνδεση με το θέμα ή αξιολογική κρίση ή συμπέρασμα Για παράδειγμα, απόδειξη, ενδεικτικά, όπως κ.α.
διαίρεση Ανάλυση ενός όλου στα μέρη με βάση ένα ουσιώδες γνώρισμα. Συνδυάζεται και με άλλες μεθόδους. Θεματική περίοδος Αναφέρουμε την έννοια και το κριτήριο διαίρεσης λεπτομέρειες Αναφέρουμε τα είδη που προκύπτουν από τη διαίρεση και πληροφορίες για αυτά κατακλείδα Σύνδεση με το θέμα ή αξιολογική κρίση ή συμπέρασμα Διαρθρωτικές λέξεις Το πρώτο, από τη μία, αρχικά κ.α.
Απαραίτητες έννοιες στη διαίρεση διαιρετέα έννοια- γένος Η έννοια που θα διαιρέσουμε, το όλον Διαιρετική βάση Το ουσιώδες γνώρισμα βάση του οποίου αναλύεται η διαιρετέα έννοια Είδη διαίρεσης Τα μέρη που προκύπτουν από τη διαίρεση.
τέλεια Περιλαμβάνει όλα τα είδη της διαιρετέας έννοιας με βάση το συγκεκριμένο γνώρισμα- κριτήριο διαίρεσης ατελής συνεχής Οταν τα είδη της διαίρεσης παραθέτονται χωρίς άλματα ασυνεχής Είδη διαίρεσης ορθή Υπάρχει ενιαία διαιρετική βάση Πρωτοβάθμια Σύντομη και δίνει απλά τα είδη της διαιρετέας έννοιας