Ατομικό μ-σενάριο στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 επιπέδου του ΚΣΕ Φιλοσοφικής (Ιούνιος 2017) Συντάκτης μ-σεναρίου: Ανθή Χατζηνώτα Νομικός (ΠΕ13) ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ» ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: Πολιτική Παιδεία Α ΓΕΛ & ΕΠΑΛ, Κεφ. 9 «Αειφόρος ανάπτυξη», Ενότητα 9.4 «Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας» σ. 122-123 ΤΑΞΗ: Α ΕΠΑΛ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: δύο (02) διδακτικές ώρες ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: 1. να αναγνωρίζουν οι μαθητές το περιεχόμενο και τη σημασία βασικών όρων σχετικών με την προστασία του περιβάλλοντος όπως: αειφόρος ανάπτυξη, εκμετάλλευση φυσικών πόρων, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πράσινη οικονομία, φωτοβολταϊκά συστήματα, περιβαλλοντισμός. 2. να αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα της προστασίας του περιβάλλοντος για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας και την προστασία της υγείας. 3. να αντιλαμβάνονται ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως ο ήλιος, το νερό, η αιολική ενέργεια, η γεωθερμική ενέργεια είναι ανεξάντλητες και δεν βλάπτουν το περιβάλλον. 4. να διαπιστώνουν την άμεση σχέση της εξοικονόμησης ενέργειας με την προστασία του περιβάλλοντος. 5. να διαπιστώνουν την αναγκαιότητα της ύπαρξης κοινής πολιτικής και νομοθετικού πλαισίου για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να καλλιεργήσουν μία θετική στάση σχετικά. 6. Να ασκηθούν οι μαθητές στη συνεργατική συζήτηση/διερεύνηση και παραγωγή λόγου. 7. Να εξοικειωθούν με την προφορική ανακοίνωση στην ολομέλεια με την ταυτόχρονη υποστηρικτική χρήση ενός κειμένου στο Πρόγραμμα Παρουσίασης (ppt). 8. Να αυτενεργήσουν αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία για δικές τους δημιουργικές σχετικές δραστηριότητες (δημιουργία αφίσας - κολάζ). 9. να συμμετέχουν ενεργητικά και όχι παθητικά στη μάθηση 1
ΤΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ: Το μ-σενάριο θα υλοποιηθεί την πρώτη διδακτική ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής και τη δεύτερη διδακτική ώρα σε αίθουσα διδασκαλίας πολλαπλών εφαρμογών / διαδραστικού πίνακα του σχολείου. ΜΕΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: α) Η/Υ β) Ίντερνετ γ) Βίντεο δ) Διαδραστικός πίνακας ε) Φύλλα Εργασίας στ) Φύλλο Αξιολόγησης ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: 1 η διδακτική ώρα: Α ΦΑΣΗ: (α) Αρχικά, για την προσέγγιση του γνωστικού αντικειμένου οι μαθητές καλούνται να μεταβούν στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.photodentro.edu.gr και στον σύνδεσμο «Εκπαιδευτικά βίντεο», προκειμένου να παρακολουθήσουν το εκπαιδευτικό video με τίτλο «Πράσινη Ενέργεια και κλιματική αλλαγή» με σκοπό την ενεργοποίηση του ενδιαφέροντός τους και την εισαγωγή τους στο θέμα. Σκοπός είναι να αντιληφθούν ότι η εκβιομηχάνιση και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν συμβάλλει στην αύξηση των εκπομπών του CO2 και στην αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος που αποτελούν τις σημαντικότερες αιτίες των κλιματικών αλλαγών, μία πραγματική απειλή της ζωής για τον πλανήτη μας. http://photodentro.edu.gr/video/r/8522/306 (διάρκεια 2.54 ). (β) Στη συνέχεια, ακολουθείται η τεχνική του καταιγισμού ιδεών (brainstorming). Σκοπός της επιλογής αυτής της μεθόδου είναι η απελευθέρωση της σκέψης των μαθητών, η διερεύνηση των ποικίλων διαστάσεων του θέματος, η ανάπτυξη ικανοτήτων ελεύθερης και δημιουργικής έκφρασης και επικοινωνίας, η καλλιέργεια σεβασμού στις απόψεις των άλλων. Συγκεκριμένα, ζητείται από τους μαθητές να εκφράσουν ελεύθερα και αυθόρμητα τις γνώσεις, τις αντιλήψεις και τις ιδέες τους με λέξεις ή σύντομες εκφράσεις, τις οποίες καταγράφει η εκπαιδευτικός στον πίνακα αναλαμβάνοντας απλώς ρόλο συντονιστή σχετικά με τις παρακάτω έννοιες: Προστασία περιβάλλοντος Αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής Αειφόρος ανάπτυξη - Εξοικονόμηση φυσικών πόρων Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) Πράσινη ενέργεια 2
Με κοινό Φύλλο Εργασίας τους αναθέτει να προχωρήσουν: πρώτον, στην καταγραφή των εννοιών σε αρχείο Word και στην ομαδοποίησήκατηγοριοποίησή τους συμπληρώνοντας σχετικό πίνακα και, δεύτερον, στη σύνταξη εννοιολογικού χάρτη στο Word SmartArt. 2 η διδακτική ώρα: Β ΦΑΣΗ: Οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες των πέντε ατόμων. Σκοπός είναι να πλοηγηθούν στο διαδίκτυο, να αναζητήσουν πληροφορίες και να συγκεντρώσουν υλικό, προκειμένου να διεκπεραιώσουν τις εργασίες που τους έχουν ανατεθεί με τα Φύλλα Εργασίας. Συγκεκριμένα: (α) Με το υλικό τους συνθέτουν παρουσιάσεις σε Πρόγραμμα Παρουσίασης (ppt), τις οποίες θα προβάλουν στην ολομέλεια της τάξης. Η πορεία που θα ακολουθήσουν είναι: αρχικά καθοδήγηση, στη συνέχεια διερεύνηση και, τέλος, αυτενέργεια/δημιουργία, και (β) Κάθε ομάδα αναζητεί φωτογραφίες στο διαδίκτυο σχετικές με την ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που της έχει ανατεθεί να μελετήσει και στη συνέχεια σχεδιάζει στον υπολογιστή ένα κολάζ/αφίσα με τις φωτογραφίες που έχει επιλέξει και έχει αποθηκεύσει στον υπολογιστή. Στη συνέχεια επιλέγει ένα σύνθημα σχετικό με την προστασία του περιβάλλοντος και την ΑΠΕ που της έχει ανατεθεί, προκειμένου να το αναρτήσει στο περιβαλλοντικό Wiki του σχολείου «Eco-Bank». Γ ΦΑΣΗ: (α) Οι μαθητές αφού ολοκληρώσουν τα Φύλλα Εργασίας που τους έχουν ανατεθεί παρουσιάζουν τα αποτελέσματα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η διερεύνηση κάθε ομάδας στην ολομέλεια με την υποστηρικτική χρήση Προγράμματος Παρουσίασης (ppt). (β) Στη συνέχεια, προβάλλουν στο διαδραστικό πίνακα της αίθουσας τα κολάζ/αφίσες που έχουν σχεδιάσει και εξηγούν τις επιλογές τους. (γ) Ακολουθεί σύντομη συζήτηση την οποία συντονίζει η εκπαιδευτικός, ώστε να γίνει ανταλλαγή απόψεων και να καταλήξουν οι μαθητές σε κοινές διαπιστώσεις και θέσεις. (δ) Τέλος, συμπληρώνουν Φύλλο Αξιολόγησης (προαιρετικό, στην κρίση του διδάσκοντα), το οποίο βρίσκεται αναρτημένο στο σύννεφο (google cloud), προκειμένου να ελεγχθεί ο βαθμός κατανόησης και αφομοίωσης του γνωστικού αντικειμένου του μ-σεναρίου. 3
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΚΟΙΝΟ) Να καταγράψετε σε ένα αρχείο Word τις λέξεις και εκφράσεις που εσείς καταθέσατε στη διαδικασία brainstorming, να τις κατηγοριοποιήσετε συμπληρώνοντας τον παρακάτω πίνακα και να προχωρήσετε στη δημιουργία ενός εννοιολογικού χάρτη χρησιμοποιώντας το Word Smart Art. Προστασία περιβάλλοντος Κλιματική αλλαγή Αειφόρος ανάπτυξηεξοικονόμηση φυσικών πόρων Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)- πράσινη ενέργεια 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΟΜΑΔΑ Α) (α) Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση www.photodentro.edu.gr και μεταβείτε στον σύνδεσμο «Εκπαιδευτικά Βίντεο». Αφού παρακολουθήσετε το βίντεο με τίτλο «Νερό, η πηγή της ζωής» στη διεύθυνση http://photodentro.edu.gr/video/r/8522/263 (διάρκεια 7,09 ), να το συζητήσετε και να μεταφέρετε τα βασικά σημεία και τα συμπεράσματά σας σε Πρόγραμμα Παρουσίασης 3-4 διαφανειών, προκειμένου να τα παρουσιάσετε στην ολομέλεια της τάξης. (β) Να αναζητήσετε στο διαδίκτυο φωτογραφίες σχετικά με το βίντεο που παρακολουθήσατε, να επιλέξετε 4-5 φωτογραφίες και να τις αποθηκεύσετε στον υπολογιστή σας σε ένα αρχείο Word. (γ) Να επιλέξετε ένα σύνθημα σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και το νερό ως πηγή ζωής / πηγή ενέργειας και να σχεδιάσετε ένα κολάζ, χρησιμοποιώντας το σύνθημα και τις φωτογραφίες που έχετε αποθηκεύσει. Στη συνέχεια, να αναρτήσετε το κολάζ που έχετε σχεδιάσει στο περιβαλλοντικό Wiki του σχολείου μας Eco-Bank. 3 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΟΜΑΔΑ Β) (α) Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση www.photodentro.edu.gr και μεταβείτε στον σύνδεσμο «Εκπαιδευτικά Βίντεο». 4
Αφού παρακολουθήσετε δύο σύντομα εκπαιδευτικά βίντεο να τα συζητήσετε και να μεταφέρετε τα βασικά σημεία και τα συμπεράσματά σας σε Πρόγραμμα Παρουσίασης 3-4 διαφανειών, προκειμένου να τα παρουσιάσετε στην ολομέλεια της τάξης. Το πρώτο βίντεο έχει τον τίτλο «Πράσινη Ενέργεια και Γεωθερμία» και βρίσκεται στη διεύθυνση http://photodentro.edu.gr/video/r/8522/284 (διάρκεια 1.40 ). Το δεύτερο βίντεο έχει τον τίτλο «Ηλιακή Ενέργεια» και βρίσκεται στη διεύθυνση http://photodentro.edu.gr/video/r/8522/310 (διάρκεια 2,46 ). (β) Να αναζητήσετε στο διαδίκτυο φωτογραφίες σχετικές με τη γεωθερμική και την ηλιακή ενέργεια, να επιλέξετε 4-5 φωτογραφίες και να τις αποθηκεύσετε στον υπολογιστή σας σε ένα αρχείο Word. (γ) Να επιλέξετε ένα σύνθημα σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και τις ανανεώσιμες πηγές που μελετήσατε (γεωθερμική και ηλιακή ενέργεια) και να σχεδιάσετε ένα κολάζ, χρησιμοποιώντας το σύνθημα και τις φωτογραφίες που έχετε αποθηκεύσει. Στη συνέχεια, να αναρτήσετε το κολάζ που έχετε σχεδιάσει στο περιβαλλοντικό Wiki του σχολείου μας Eco-Bank. 4 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΟΜΑΔΑ Γ) (α) Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση www.photodentro.edu.gr, μεταβείτε στο σύνδεσμο «Εκπαιδευτικά Βίντεο» και παρακολουθήσετε δύο βίντεο. Το πρώτο βίντεο έχει τον τίτλο «Πράσινη ενέργεια Αιολική ενέργεια» και βρίσκεται στη διεύθυνση http://photodentro.edu.gr/v/item/video/8522/307 (διάρκεια 1,48 ). Το δεύτερο βίντεο έχει τον τίτλο: «Πράσινη ενέργεια: Βιομάζα» και βρίσκεται στη διεύθυνση http://photodentro.edu.gr/v/item/video/8522/285 (διάρκεια 2,21 ). Στη συνέχεια να τα συζητήσετε και να μεταφέρετε τα βασικά σημεία και τα συμπεράσματά σας σε Πρόγραμμα Παρουσίασης 3-4 διαφανειών, προκειμένου να τα παρουσιάσετε στην ολομέλεια της τάξης. (β) Να αναζητήσετε στο διαδίκτυο φωτογραφίες σχετικές με τη χρήση αιολικής ενέργειας και την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα, να επιλέξετε 4-5 φωτογραφίες και να τις αποθηκεύσετε στον υπολογιστή σας σε ένα αρχείο Word. (γ) Να επιλέξετε ένα σύνθημα σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που μελετήσατε (αιολική ενέργεια / βιομάζα) και να σχεδιάσετε ένα κολάζ, χρησιμοποιώντας το σύνθημα και τις φωτογραφίες που έχετε αποθηκεύσει. Στη συνέχεια, να αναρτήσετε το κολάζ που έχετε σχεδιάσει στο περιβαλλοντικό Wiki του σχολείου μας Eco-Bank. 5
5 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΟΜΑΔΑ Δ) (α) Επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης www.europa.eu και παρακολουθήστε το βίντεο με τίτλο «Ενεργειακή ένωση: Επενδύοντας σε ανανεώσιμες πηγές, απόδοση και ασφαλές μέλλον» που αφορά στην πολιτική της ΕΕ στο θέμα της ενέργειας και βρίσκεται στη διεύθυνση http://www.europarltv.europa.eu/el/player.aspx?pid=8d82b1d5- e83b-4e38-9e2a-a56800a24b5b. ( διάρκεια 2,05 ). (β) Στη συνέχεια, να ακολουθήσετε το σύνδεσμο «Η ΕΕ ανά θέμα» και αφού μελετήσετε το κομμάτι «Περιβάλλον και Ενέργεια» και τον σύνδεσμο «Ενεργειακή πολιτική» να αναζητήσετε πληροφορίες για το στόχο της Ε.Ε. 20-20-20, να συζητήσετε σχετικά και να μεταφέρετε τα βασικά σημεία και τα συμπεράσματά σας σε Πρόγραμμα Παρουσίασης, προκειμένου να τα παρουσιάσετε στην ολομέλεια της τάξης. (γ) Να αναζητήσετε στο διαδίκτυο φωτογραφίες σχετικές με την ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. και τη χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να επιλέξετε 4-5 φωτογραφίες και να τις αποθηκεύσετε στον υπολογιστή σας σε ένα αρχείο Word. (δ) Να επιλέξετε ένα σύνθημα σχετικό με τον στόχο 20-20-20 της Ε.Ε. για την προστασία του περιβάλλοντος και να σχεδιάσετε ένα κολάζ με τις φωτογραφίες που έχετε αποθηκεύσει και το σύνθημα που έχετε επιλέξει. Στη συνέχεια, να αναρτήσετε το κολάζ που έχετε σχεδιάσει στο περιβαλλοντικό Wiki του σχολείου μας Eco-Bank. ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Α. Να αντιστοιχίσετε τις έννοιες της στήλης α με τις έννοιες της στήλης β : α στήλη β στήλη 1. αειφορία α. μη εξάντληση φυσικών πόρων 2. πολιτική της Ε.Ε. στον τομέα της ενέργειας β. φωτοβολταϊκά συστήματα 3. γεωθερμική ενέργεια γ. ηφαίστεια 4. ηλιακή ενέργεια δ. στόχος 20-20-20 Β. Ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης: 1. Να αναφέρετε τρία (3) περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα 2.Να αναφέρετε τρία (3) πλεονεκτήματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας 6
Πρόσθετα στοιχεία: Η αντίληψη ότι το περιβάλλον έχει όρια ως προς την εκμετάλλευσή του και ότι οι σύγχρονες κοινωνίες χειρίζονται το περιβάλλον με τρόπο ώστε να θέτουν σε κίνδυνο την ίδια τους την ύπαρξη αποτελεί κοινή θέση όλων. Καθώς ο πληθυσμός της γης συνεχίζει να αυξάνεται, με τους περισσότερους κατοίκους να εγκαθίστανται στα αστικά κέντρα, οι περιβαλλοντικές προκλήσεις γίνονται πιεστικότερες παγκοσμίως. Η αειφόρος ανάπτυξη αποτελεί κεντρικό σημείο και πρώτη προτεραιότητα όλων των κυβερνήσεων των ανεπτυγμένων κρατών και των διεθνών οργανισμών. Η ενασχόληση με το θέμα θεωρούμε ότι θα ευαισθητοποιήσει τους μαθητές στην ανάγκη για προστασία του περιβάλλοντος που είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρη από ποτέ καθώς και στη σημασία της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών κατά τη διδασκαλία και η εξοικείωσή τους με τις ΤΠΕ μπορεί να συμβάλλει τόσο σε μια σφαιρική προσέγγιση του θέματος όσο και στην παροχή ευκαιριών στους μαθητές να καλλιεργήσουν την κριτική τους ικανότητα και να αυτενεργήσουν. 7