ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 7η ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΣΩΜΑ 1

ΛIΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Τα λιπoειδή, συνήθως παρoυσιάζovται συvδεδεμέvα με άλλες εvώσεις. Ήδη αvαφέρθηκαν τα γλυκoλιπoειδή (γλυκολιπίδια). Άλλητάξημε τηvoπoία βρίσκovται εvωμέvα τα λιπoειδήείvαι oι πρωτεΐvες: πρωτεo-λιπoειδήή πρωτεολιπίδια(κυρίαρχo τμήμα τo λιπoειδικό) και λιπoπρωτεΐvες(κυρίαρχo τo πρωτεϊvικό). 2

ΛIΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Σε αvτίθεση με τις γλυκoπρωτεΐvες και τα γλυκoλιπoειδή, oι λιπoπρωτεΐvες(και τα πρωτεoλιπoειδή) δεv έχoυv κύριoυς χημικoύς δεσμoύς μεταξύ τωv λιπoειδώv και τωv πρωτεϊvώv. Απoτελoύvσύμπλoκες εvώσεις, πoυσχηματίζovται από τηv συναρμογή τωv λιπoειδώv ενδιάμεσα σε oρισμέvες πρωτεΐvες(απo-λιπoπρωτεΐvες) και oι oπoίες σταθερoπoιoύvται με δευτερεύovτες δεσμoύς (μη-πολικούς: υδρόφoβoυς κλπ). 3

ΛIΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Λιπoπρωτεΐvες μεταφoράς Η δυvατότητα τωv συμπλόκωv αυτώv vα μεταβάλλoυv τη σύστασή τoυς, απoτελεί έvα από τoυς κύριους λειτoυργικoύςρόλoυςτωvλιπoπρωτεϊvώv, πoυ είvαι η μεταφoρά και ανταλλαγή τωv λιπoειδώv. Λιπoπρωτεΐvες μεμβρανών Είναι συστατικο των μεμβρανών. 4

ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Βρίσκovταικυρίως στoπλάσμα και οι κυριότερες δράσεις τους είναι: η μεταφoρά τωv αδιάλυτωv στo vερό λιπoειδώv με τoαίμα από ιστό σε ιστό και η συμμετοχή στο μεταβολισμό των λιποειδών. Στα σύμπλoκα τωv λιπoπρωτεϊvώv, oι πεπτιδικές αλυσίδες του πρωτεϊνικού μέρους(απο-πρωτεΐνη) έχoυv τις υδρόφιλες περιoχές στηv εξωτερική επιφάvεια, εvώ τις υδρόφoβες στo εσωτερικό. 5

Δομή λιποπρωτεΐνης 6

Λιποπρωτεΐνες Σωματίδια που βρίσκονται στο πλάσμα του αίματος και μεταφέρουν λιπίδια. Κατηγορίες λιποπρωτεϊνών: Χυλομικρά: προσλαμβάνουν λιπίδια από το λεπτό έντερο μέσω των λεμφαγγείων, Λιποπρωτεΐνες πολύ χαμηλής πυκνότητας(vldl), Λιποπρωτεΐνες ενδιάμεσης πυκνότητας (IDL), Λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας (LDL), Λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας (HDL), Λιποπρωτεΐνες πολύ υψηλής πυκνότητας (VHDL). 7

Υπερφυγοκέντρηση λιποπρωτεϊνών ΑΡΧΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ 1950 ΚΑΙ 1960 8

Η κατανομή των λιποπρωτεϊνών στο σωλήνα της υπερφυγοκέντρησης ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ 9

10

Αποπρωτεΐνες Σημαντικό ρόλο στη μεταβολική τύχη των λιποπρωτεϊνών παίζειτοπρωτεϊνικόκομμάτι, δηλαδή η απο-(λιπο)πρωτεΐνη, με ρόλους: Τησυμμετοχήτουςστηναναγνώριση τωνλιποπρωτεϊνών από μεμβρανικούς υποδοχείς των κυττάρων. Σαν συμπαράγοντας στις μεταβολικές πορείες και την ανταλλαγή λιποειδών με τους ιστούς. 11

Αποπρωτεΐνες Η ενζυμική δράση που διαθέτουν, πολλές από αυτές, πιστεύεται ότι εξηγεί σημαντικούς παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς. Οι διάφορες περιπτώσεις υπερλιπιδαιμίαςπροκαλούνται όταν υπάρχει αδυναμία σχηματισμού των λιποπρωτεϊνών ή αυτός γίνεται ελαττωματικός, λόγω προβλημάτων: Στις αποπρωτεΐνες είτε στα λιποειδή ή Αδυναμία απομάκρυνσης λιποπρωτεϊνών από το αίμα. 12

Αποπρωτεΐνες Τα πρωτεϊνικά μόρια των λιποπρωτεϊνών, έχουν μοριακά βάρη από 6.000 (ApoC-I) έως 550.000 (ApoB-100). Η σύστασή τους διαφέρει στις διάφορες κατηγορίες των λιποπρωτεϊνών. Για παράδειγμα η HDL έχει περισσότερη απολιποπρωτεΐνη ApoA-I, αλλά και σε μικρότερα ποσά περιέχει ApoA-II, ApoA-IV και ApoD. Η LDL περιέχει κυρίως ApoB-100. Στην IDL και VLDL η ApoB- 100 δεν αποτελεί το κυριότερο κλάσμα, ενώ υπάρχουν οι αποπρωτεΐνες ApoC-I, ApoC-II και ApoC-III. 13

Οι αποπρωτεΐνες Ταξινομούνται αλφαβητικά(a έως E). Το όνομα ακολουθείται από αριθμό με βάση την σειρά έκλουσης από στήλες χρωματογραφίας. μεγάλες: apob(β-48 and B-100) αθηρογόνες μικρότερες: apoa-i, apoc-ii, apoe Είναι «υπεύθυνες» για την αναγνώριση των λιποπρωτεϊνών από τους υποδοχείς τους. 14

Αποπρωτεΐνες A-I (28,300)- κύρια αποπρωτεΐνη της HDL 90 120 mg% στο πλάσμα Ενεργοποιεί την LCAT (lecithin : cholesterol acyl-transferase) A-II (8,700) διμερές, κυρίως στην HDL 30 50 mg %.Ενεργοποιεί τις ηπατικές λιπάσες B-48 (240,000) βρίσκεται μόνο στα χυλομικρά <5 mg %.Προκύπτει από το γονίδιο της apo-b-100 με τροποποίηση του RNA. Στερείται την δομή του υποδοχέα της LDL που έχει η apo-b-100 B-100 (500,000) Κύρια πρωτεΐνη της LDL 80 100 mg %. Δεσμεύεται στον υποδοχέα LDL 15

Αποπρωτείνες C-I (7,000) βρίσκεται στα χυλομικρά, VLDL, HDL 4 7 mg %; Ίσως ενεργοποιεί την LCAT. C-II (8,800) βρίσκεται στα χυλομικρά, VLDL, HDL. 3 8 mg %; Ενεργοποιεί την λιποπρωτεϊνικήλιπάση. C-III (8,800) βρίσκεται στα χυλομικρά, VLDL, IDL, HDL. 8-15 mg %; Αναστέλλει την λιποπρωτεϊνική λιπάση. D (32,500) βρίσκεται στην HDL. 8 10 mg %.Καλείται και μεταφορέας του εστέρα της χοληστερόλης (cholesterol ester transfer protein, CETP). E (34,100) βρίσκεται στα χυλομικρά, VLDL, IDL HDL 3 6 mg %; Δεσμεύεται στον υποδοχέα LDL. H (50,000) βρίσκεται στα χυλομικρά; Γνωστή σανb-2-glycoprotein I (εμπλέκεται στον μεταβολισμό των TG). 16

17

ΧΥΛΟΜΙΚΡΑ Χυλoμικρά(Chylomicrons). Κατατάσσονται και αυτά στις λιπoπρωτεΐvες. Μεταφέρουν τα λιποειδή της τροφής (δηλαδή τα εξωγενή λιποειδή) από το έντερο στους ιστούς. Σχηματίζονται στο βλεννογόνο του εντέρου. Μεταφέρονται με το λεμφικό σύστημα στο αίμα, παραλαμβάνονται από μύες και λιπώδη ιστό. Στους μύες και το λιπώδη ιστό με τη δράση της λιποπρωτεϊνικήςλιπάσηςπου ενεργοποιείται από την πρωτεΐνη ApoC-II, υδρολύονταισε μεγάλο βαθμό τα τριγλυκερίδιάτους και επανέρχονται στην κυκλοφορία με τη μορφή των αποπρωτεϊνών, οι οποίες τελικά δεσμεύονται στο ήπαρ. 18

ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Πoλύχαμηλήςπυκvότητας (Very LowDensity Lipoproteins, VLDL. Τροφοδοτούν τους ιστούς με τριγλυκερίδια. Ενδιάμεσηςπυκνότητας (IntermediateDensity Lipoproteins, IDL). Προκύπτουν από τις VLDL. Χαμηλής πυκvότητας (Low Density Lipoproteins, LDL). Προκύπτουν από τις IDL και τροφοδοτούν τους ιστούς με χολοστερόλη. Υψηλής πυκvότητας (High Density Lipoproteins, HDL). Σχηματίζονται στους διάφορους ιστούς και επαναφέρουν στο ήπαρ την περίσσεια της ενδογενούς χοληστερόλης. 19

ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Οι LDL, IDL και VLDL είναι ομοειδείς και μεταφέρουν ενδογενή λιποειδή (τριγλυκερίδια, χοληστερόλη, φωσφολιποειδή) στους ιστούς από το ήπαρ. Οι VLDL σχηματίζονται στο ήπαρ και τα λιπαρά οξέα των τριγλυκεριδίωντους παραλαμβάνονται από το λιπώδη και άλλους ιστούς με τη δράση της λιποπρω-τεϊνικής λιπάσης. Μετατρέπονται σε IDL και LDL. Οι LDL τροφοδοτούν τους ιστούς με χοληστερόλη, προσλαμβάνονται με ενδοκύτωσηαπό τα κύτταρα αφού προσδεθούν σε μεμβρανικούςυποδοχείς μέσω των ApoB-100 και ApoE πρωτεϊνών τους. 20

Διακίνηση λίπους Η δεξαμενή της χοληστερόλης τροφοδοτείται από:αυτή που απορροφάται από την τροφή και αυτή που βιοσυντίθεταιστο ήπαρ και το λεπτό έντερο. Όταν η πρόσληψη από την τροφή μειώνεται, τότε αυξάνεται η βιοσύνθεσή της και αντίστροφα. Η χοληστερόλη που βιοσυντίθεται, μεταφέρεται από το ήπαρ και το λεπτό έντερο στους περιφερειακούς ιστούς με τις λιποπρωτεΐνεςvldl, IDL και LDL. Η VLDL μετατρέπεται σε IDL και LDL, με απομάκρυνση τριγλυκεριδίων και της ApoC. 21

Κύριες κατηγορίες λιποπρωτεϊνών Χυλομικρά(διακινούν λιπίδια από τη διατροφή) Πυκνότητα <<1,006, Διάμετρος80-500 nm, Φέρουν διαιτητικά τριγλυκερίδια, apob-4, apoa-i, apoa-ii, apoa-iv, apoc-ii/c-iii, apoe, Δεν «κινούνται» στην ηλεκτροφόρηση. 22

Χυλομικρά Σχηματίζονται μέσω εξώθησης των ανασυνδυασμένων λιπιδίων από τα κύτταρα του βλεννογόνου του εντέρου προς τα χυλοφόρα αγγεία. Κινούνται μέσω του θωρακικού πόρου προς τα φλεβικά αγγεία του ήπατος. Διασπώνται σε «υπολείμματα»(remnants) με την δράση της λιποπρωτεϊνικήςλιπάσης (LpL) που βρίσκεται στα ενδοθήλια των τριχοειδών αγγείων. Τα remnants προσλαμβάνονται από τα ηπατικά κύτταρα λόγω αναγνώρισης των apoe-iii, apoe-iv. 23

Chylomicron metabolism 24

Κύριες κατηγορίες λιποπρωτεϊνών VLDL Πυκνότητα >1,006, Διάμετρος30-80nm, Ενδογενή τριγλυκερίδια, apob-100, apoe, apoc-ii/c-iii, Σχηματίζεται στο ήπαρ ως «γυμνές -nascent»vldl (περιέχει μόνο TGs, apoe και apob). 25

- Οι «γυμνέςnascent»vldls αλληλεπιδρούν με τηνhdl για να «ωριμάσουν» (προστίθεται χολοστερόλη, apoc- II και apoc-iii). -Οι VLDLs μετατρέπονται από τις λιποπρωτεϊνικές λιπάσες(lpl) σε IDL που διασπώνται περαιτέρω (hepatic triglyceride lipase - HTGL) σε LDLs. VLDL 26 VLDL metabolism

Κύριες κατηγορίες λιποπρωτεϊνών IDL (intermediate density lipoproteins), Πυκνότητα: 1,006 1,019, Διάμετρος: 25-35nm, Εστέρες χοληστερόλης και τριγλυκερίδια, apob-100, apoe, apoc-ii/c-iii. 27

Κύριες κατηγορίες λιποπρωτεϊνών LDL (low density lipoproteins) Πυκνότητα: 1,019 1,063, Διάμετρος: 18-25nm, Εστέρες χοληστερόλης apob-100, < 130 mg/dlεπιθυμητή, 130-159 είναι οριακή, και >160 είναι υψηλή. Μόριο LDL 28

Τα κύτταρα παίρνουν χοληστερόλη για τη βιοσύνθεση μεμβρανών, ως εξής: Η LDL δεσμεύεται σε ειδικούς υποδοχείς στην κυτταρική μεμβράνη, που είναι γλυκοπρωτεΐνες που την διαπερνούν. Οι υποδοχείς αυτοί βιοσυντίθενταιαπό το κύτταρο, μεταφέρονται στη μεμβράνη και συνδέονται με ειδικές περιοχές τής (καλυμμένα κοιλώματα - coated pits). Διακίνηση χοληστερόλης 29

Ενδοκύττωση χοληστερόλης Τα καλυμμένα κοιλώματα δρουν σα μοριακό φίλτρο που επιτρέπει την είσοδο στο κύτταρο μόνο μερικών πρωτεϊνών της περικυτταρικήςμεμβράνης (δηλαδή των υποδοχέων). Σε κάθε τέτοιο σχηματισμό υπάρχουν περίπου 1.000 υποδοχείς που ακολουθούν την ίδια μεταβολική πορεία και με ενδοκύττωση εισέρχονται στο ίδιο ενδοσωμάτιο ή κυστίδιο (endocytic vesicle). Μετά τη σύνδεση της LDL στον υποδοχέα, γίνεται ενδοκύττωση 30

Ενδοκύττωση χολοστερόλης Τελικά οι υποδοχείς και οι LDL μεταφέρονται στα λυσοσώματα. Εκεί συμβαίνουν δύο διεργασίες: Οι εστέρες της χοληστερόλης υδρολύονταισε ελεύθερη χοληστερόλη για να χρησιμοποιηθούν στο κύτταρο, ενώ οι απο-πρωτεΐνες υδρολύονται προς τα αμινοξέα τους. Οι υποδοχείς της LDL δεν καταστρέφονται αλλά μεταφέρονται στην περικυτταρικήμεμβράνη (με μεταφορικά κυστίδια). Δεσμευμένοι ή ελεύθεροι, οι υποδοχείς πραγματοποιούν μια τέτοια πορεία κάθε 10 minκαι συνολικά πολλές εκατοντάδες πορείες στις 20 hrs που διαρκεί η ζωή τους. 31

Χαρακτηρίστηκε από τους M. Brown καιj. Goldstein (Nobel prize, 1985), μέσω ερευνών για την οικογενειακή υπερ-χοληστερολαιμία. Ο υποδοχέας χαρακτηρίζεται επίσης ως B/E receptor λόγω της ικανότητάς του να αναγνωρίζει σωματίδια που περιέχουν μαζί apo-b και E. Η δραστηριότητά του είναι ισχυρή στο ήπαρ. Ο υποδοχέας της LDL 32

Ρύθμιση χολοστερόλης Όταν το κύτταρο δεν έχει ανάγκη χοληστερόλης, αναστέλλεται η βιοσύνθεση νέων ποσοτήτων και υποδοχέων της LDL.Η ρύθμιση διαταράσσεται κυρίως σε περιπτώσεις κληρονομικών ασθενειών, με αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Τα προβλήματα δημιουργούνται από την αδυναμία σύνθεσης ή από την ελαττωματική σύνθεση των εξωτερικών τμημάτων του υποδοχέα LDL, οπότε δε γίνεται σύνδεσή της με τον υποδοχέα της. Εναλλακτικά, των εσωτερικών τμημάτων του υποδοχέα, οπότε γίνεται σύνδεση της LDL με τον υποδοχέα, αλλά δε γίνεται η μεταφορά της στο εσωτερικό του κυττάρου. 33

Κύριες κατηγορίες λιποπρωτεϊνών HDL (high density lipoproteins) Πυκνότητα: 1,063-1,210, Σωματίδια: 5-12nm, Εστέρες χοληστερόλης και φωσφολιπίδια, apoa-i, apoa-ii, apoc-ii/c-iii, apoe. 34

Δράσεις της HDL Μεταφέρει πρωτεΐνη σε άλλες λιποπρωτεΐνες. Προσλαμβάνει λίπη από άλλες λιποπρωτεΐνες. Προσλαμβάνει χοληστερόλη από τις κυτταρικές μεμβράνες. Μετατρέπει τη χοληστερόλη σε εστέρες της χοληστερόλης μέσω της δράσης της LCAT. Μεταφέρει εστέρες της χοληστερόλης σε άλλες λιποπρωτεΐνες και μαζί τους αποδίδουν στο ήπαρ (αναφέρεται ως «αντίστροφη μεταφορά χοληστερόλης»). 35

HDLs Υπάρχουν διάφορες υποοικογένειες ΔισκοειδήςHDL : Περιέχει χοληστερόλη, φωσφολιπίδια, apoa-i, apoa-ii, apoe και έχει δισκοειδή σχήμα Σχηματίζεται στο ήπαρ και το έντερο Αλληλεπιδρά με τα υπολείμματα των χυλομικρών (chylomicra remnants)και lecithin-cholesterol acyl transferase (LCAT) για να σχηματίσει τηνhdl 3 36

HDL3 HDLs Αποτελείται από χοληστερόλη, εστέρες χοληστερόλης, φωσφολιπίδια και apoa, apoe. Αλληλεπιδρά με τις κυτταροπλασματικέςμεμβράνες για να απομακρύνει χοληστερόλη. Αντιδρά με την LCAT (βλέπε σχήμα επόμενης διαφάνειας, για μετατροπή τηςhdl 3 σεhdl 2a (υψηλή συγκέντρωση σε apoe και εστέρες της χολοστερόλης). 37

Η πλούσια σε εστέρες της χολοστερόλης HDL 2a μετατρέπεται στη συνέχεια σε πλούσια σε τριγλυκερίδια HDL 2b μέσωτης μεταφοράς εστέρων της χολοστερόλης προς την VLDL και λήψης τριγλυκεριδίων από την VLDL. 38

ATP-binding cassette transporter ABCA1 Lecithin-cholesterol acyltransferase LCAT Phospholipid transfer protein PLTP Cholesteryl ester transfer protein CETP Endothelial lipase gene LIPG Hepatic lipase LIPC Lipoprotein lipase LPL Low density lipoprotein receptor LDLR Scavenger receptor class B, type I (SR-BI) 39

HDL metabolism 40

Λιποπρωτεΐνες(a)- Lp(a) Μία άλλη αθηρογόνος (παθογόνος) οικογένεια λιποπρωτεϊνών (τουλάχιστον 19 άλληλοι). Αποτελούνται από LDL και μία πρωτεΐνη που καλείται (a). Ηapo-A είναι ομοιοπολικά συνδεδεμένη με την apob-100 μέσω ενός δισουλφιδικού δεσμού. Μεγάλος κίνδυνος και συσχέτισή της με πρώιμη στεφανιαία νόσο και με έμφραγμα αν > 20mg/dL. 41

Δίαιτα (diet) Πηγές χολοστερόλης, βιοσύνθεση και καταβολισμός της βρίσκεται μόνο στα ζωικά λίπη Βιοσύνθεση (biosynthesis) συντίθεται στο ήπαρ από Ac-CoA η βιοσύνθεση αναστέλλεται από την επαναπρόσληψη LDL από το ήπαρ Διάσπαση (degradation) προκύπτει μόνο στο ήπαρ η χοληστερόλη μετατρέπεται σε χολικά άλατα 42

Χολικά άλατα από τη χοληστερόλη Σχηματίζονται από την χοληστερόλη στο ήπαρ. Αποθηκεύονται στη χοληδόχο κύστη ως χολικά άλατα νατρίου ήκαλίου.αξιοποιούνται κατά την πέψη του λίπους ως «απορρυπαντικά» για τη γαλακτοματοποίηση του. Περιοριστική στο ρυθμό παραγωγής τους είναι η μετατροπή της χολοστερόλης σε 7-alpha χοληστερόλη από την 7-aυδροξυλάση. 43

44

Χολικά οξέα και άλατα Το χολικό οξύ και τα άλατα είναι τα κύρια συστατικά της χολής. Το χολικό οξύ, το χενο-δεοξυχολικό οξύ και τα άλατά τους αναφέρονται ως «πρωτογενή» ή «primary bile acids», επειδή παράγονται στο ήπαρ και όχι στο έντερο από επίδραση βακτηρίων.τα χολικά οξέα μετατρέπονται σε σύμπλοκαμε γλυκίνη και ταυρίνη(στους ανθρώπους η σχέση συμπλόκων γλυκίνης προς ταυρίνη είναι 3:1) για να είναι πιο διαλυτά. 45

46

Χολικά οξέα και άλατα Τα προϊόντα πέψης του λίπους απορροφούνται στα πρώτα 100 cm του λεπτού εντέρου.τα χολικά άλατα και οξέα απορροφούνται σε μεγάλο βαθμό στον ειλεό και επιστρέφουν στο ήπαρ μέσω της πυλαίας κυκλοφορίας (95 to 99%).Αυτό καλείται εντεροηπατική κυκλοφορία. Περίπου 500 mg ημερησίως δεν απορροφούνται αλλά αποβάλλονται με τα περιττώματα.μέσω αυτών γίνεται η συστηματική αποβολή χοληστερόλης από τον οργανισμό. 47

48

Ο χαρακτήρας «απορρυπαντικού» που διαθέτουν οφείλεται στον ταυτόχρονα πολικό και άπολοχαρακτήρα του μορίου τους. Η παρουσία ενός υδροξυλίου (ή σουλφομάδας) στο τελικό καρβοξύλιοτης «ουράς» τους δίνει την υδροφιλικήπλευρά, ενώ ο στεροειδήςπυρήνας προσφέρει την υδροφοβική πλευρά. Χολικά οξέα και άλατα Μικτό μικκύλιο χολικών αλάτων, με τριγλυκερίδια και παγκρεατικές λιπάσες. 49

Αθηροσκλήρωση (Atherosclerosis) Σκλήρυνση των αρτηριών λόγω της εναπόθεσης αθηρώματος.οι καρδιακές παθήσεις που προκύπτουν λόγω των στενώσεων είναι κύρια αίτια θανάτου (π.χ. εμφράγματα). Εμφανίζεται λόγω της εναπόθεσης εστέρων της χολοστερόλης στα τοιχώματα των αγγείων (αρτηριών).η αθηροσκλήρωση συσχετίζεται με υψηλή συγκέντρωση οξειδωμένης LDL και χαμηλές συγκεντρώσεις HDLs. 50

Αθηροσκλήρωση (Atherosclerosis 51

Photograph of an arterial plaque 52

ΤΙΜΕΣ ΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑΣ Ολική χοληστερόλη: Επιθυμητό λιγότερη από200 mg/dl; 200 239 mg/dl θεωρείται οριακή και πάνω από 240 mg/dl θεωρείται υψηλή (απαιτεί φαρμακευτική αγωγή). HDL: Συγκέντρωση κάτω από 40mg/dLείναι χαμηλή.στις γυναίκες απαιτείται συγκέντρωση τουλάχιστον 45mg/dL. 53

54

ΤΙΜΕΣ ΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑΣ LDL: Κάτω από 100 mg/dlείναι επιθυμητή, σχετικά καλή η τιμή 100 129 mg/dl(αν συνυπάρχει διαβήτης απαιτείται τιμή κάτω από 110), οριακή μεταξύ130-159 mg/dl, υψηλή 160 189 mg/dlκαι πολύ υψηλή πάνω από 190 mg/dl. Λόγος Ολικής Χολ./HDL (ονομάζεται και αθηρωματικός δείκτης): Ζητούμενο να είναι κάτω από 4,0 στους ενήλικες άρρενες και 3,8 στις γυναίκες. 55