Φυτοπροστασία Αµπέλου

Φυτοπροστασία Αµπέλου ΣΤ Εξάµηνο ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ Διδάσκων Στέφανος Σ. Ανδρεάδης 1

Βακτηριολογικές Ασθένειες Αµπέλου ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ 2

Βακτηριακή νέκρωση Κλάση: Gamma Proteobacteria (Proteobacteria) Τάξη: Xanthomonadales Οικ.: Xanthomonadaceae Γένος: Xylophilus Είδος: X. ampelina Ξενιστές: αµπέλι Panagopoulos 1969 (σουλτανίνα)

Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus Είναι διαδοµένη σε πολλές περιοχές του κόσµου: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Τουρκία, Νότια Αφρική Στην Ελλάδα ενδηµεί στην Κρήτη, Κω, Χίο, Λήµνο, Μυτιλήνη, Αχαΐα και Μεσσηνία Προκαλεί σοβαρές ζηµιές: -µειώνοντας την παραγωγή λόγω αποξήρανσης κεφαλών, βραχιόνων και κλιµατίδων -µειώνοντας την παραγωγική ζωή του αµπελώνα λόγω αποξήρανσης των πρέµνων µέσα σε λίγα χρόνια

Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus Συµπτώµατα παρατηρούνται κυρίως στις κεφαλές, τους βραχίονες και τις κλιµατίδες. Στις τρυφερές κλιµατίδες, στους µίσχους και στη ράχη των σταφυλιών: 1) σχηµατίζονται επιµήκη, καστανόµαυρα έλκη à εξελίσσονται σε µαύρες, βαθιές ρωγµές που φτάνουν µέχρι την εντεριώνη 2) παρατηρείται καστανός µεταχρωµατισµός των αγγείων του ξύλου σε κατά µήκος τοµή

Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus Επιµήκη, καστανόµαυρα έλκη σε τρυφερές κλιµατίδες

Βαθιές ρωγµές Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus

Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus Μερικές ή όλες οι κεφαλές σε έναν βραχίονα δεν εκπτύσσονται την άνοιξη, ενώ άλλες στο ίδιο πρέµνο δίνουν βλάστηση. Σε ορισµένες κεφαλές παρατηρείται έκπτυξη οφθαλµών στη µία πλευρά, ενώ στην άλλη δίνουν βλάστηση καχεκτική που γρήγορα ξηραίνεται. Όσον αφορά στα φύλλα σε πολύ υγρή άνοιξη µπορεί να εµφανιστεί έντονη κηλίδωση στα φύλλα (καστανές, γωνιώδεις κηλίδες).

Προσβολή κεφαλής Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus

Έντονη κηλίδωση στα φύλλα (καστανές, γωνιώδεις κηλίδες) Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus

Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus Η ασθένεια της βακτηριακής νέκρωσης οφείλεται στο παθογόνο βακτήριο Xylophilus ampelinus (Xanthomonas ampelina). Πρόκειται για µία χρόνια αδροβακτηρίωση που προσβάλει µόνο την άµπελο. Το βακτήριο επιβιώνει µέσα στα αγγεία του ξύλου. Η µετάδοση του παθογόνου γίνεται µε: -τη βροχή (ιδιαίτερα µε αέρα) από τις τοµές του κλαδέµατος -τα εργαλεία κλαδέµατος -µολυσµένο πολ/στικό υλικό σε αµόλυντες περιοχές

Βακτηριακή νέκρωση Xylophilus ampelinus Οι ιστοί της αµπέλου είναι ευπαθείς σε µολύνσεις από Νοέµβριο έως Ιανουάριο, καθώς επίσης και οι τρυφερές κλιµατίδες και τα νεαρά φύλλα νωρίς την άνοιξη. Πολλαπλασιαστικό υλικό από περιοχές όπου ενδηµεί η ασθένεια µπορεί να φέρει το βακτήριο έστω κι αν φαίνεται εύρωστο (λανθάνουσα µόλυνση). Ακριβής και γρήγορος προσδιορισµός του παθογόνου γίνεται µε τη βοήθεια µοριακών µεθόδων

Καταπολέµηση Xylophilus ampelinus Χρήση πιστοποιηµένου πολλαπλασιαστικού υλικού από αµόλυντες περιοχές Αφαίρεση των ασθενών ιστών και καταστροφή τους (απαιτείται συνεχής απολύµανση των εργαλείων κλαδέµατος να κλαδεύονται πρώτα τα υγιή πρέµνα) Το κλάδεµα γίνεται όσο το δυνατό πιο όψιµα (να γίνεται µε ξηρό καιρό και να ακολουθείται από ψεκασµό µε βορδιγάλειο πολτό) Συνιστώνται 1-2 ψεκασµοί µε χαλκούχα την άνοιξη

Καρκίνος αµπέλου Κλάση: Alphaproteobacteria (Proteobacteria) Τάξη: Rhizobiales Οικ.: Rhizobiaceae Γένος: Allorhizobium Είδος: A. vitis Ξενιστές: αµπέλι

Καρκίνος αµπέλου Allorhizobium vitis (Agrobacterium vitis) Σοβαρή ασθένεια της αµπέλου µε παγκόσµια εξάπλωση, που προσβάλλει, εκτός από το αµπέλι, πολύ µεγάλο αριθµό φυτικών ειδών.

Συµπτώµατα Allorhizobium vitis Χαρακτηριστικό σύµπτωµα είναι ο σχηµατισµός σφαιρικών όγκων κυρίως στα υπέργεια µέρη του πρέµνου (κορµό, βραχίονες, κεφαλές, κληµατίδες)

Συµπτώµατα Allorhizobium vitis Σηµείο εµβολιασµού Συχνά, οι όγκοι σχηµατίζονται στο σηµείο εµβολιασµού, µπορεί όµως να έχουµε προσβολές και στο ριζικό σύστηµα

Συµπτώµατα Allorhizobium vitis Οι νεαροί όγκοι είναι µαλακοί και λευκοί, µε σχεδόν λεία επιφάνεια, ενώ αργότερα γίνονται καστανοί, σκληροί µε τραχεία και ανώµαλη επιφάνεια

Βιολογία Allorhizobium vitis Επιβιώνει κυρίως στους όγκους και το έδαφος, αλλά και σαπροφυτικά στα αγγεία του ξύλου. Είναι ένας µικροοργανισµός εδάφους µέσα στο οποίο µπορεί να επιζήσει για πολλά χρόνια. Η µόλυνση γίνεται πάντα µέσω προσφάτων πληγών που προκαλου( νται με το κλα(δεμα, την κατεργασι(α του εδα( φους, τα ε(ντομα, τους νηματω( δεις, τις τομε(ς εμβολιασμου(6, το χαλάζι, κτλ. Η µεταφορά-διασπορά του βακτηρίου γίνεται µε τη βροχή, το νερό ποτίσµατος, το έδαφος ή το µολυσµένο πολλαπλασιαστικό υλικό (µεγάλες αποστάσεις).

Καταπολέµηση Allorhizobium vitis Εγκατάσταση σπορίων και φυταρίων σε υγιή εδάφη Αποφυγή τραυµατισµού πρέµνων Καταπολέµηση εντόµων εδάφους και νηµατωδών Χρησιµοποίηση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού Απολύµανση εργαλείων εµβολιασµού και κλαδέµατος Απολυ& μανση (με φορμο&λη η& ατµό) υλικών και χώρων στρωµατώσεως των µοσχευµάτων (άµµος, κιβώτια, κτλ)

Ασθένεια του Pierce Κλάση: Gammaproteobacteria (Proteobacteria) Τάξη: Xanthomonadales Οικ.: Xanthomonadaceae Γένος: Xylella Είδος: X. fastidiosa Ξενιστές: αµπέλι

Ασθένεια Pierce Xylella fastidiosa Η ασθένεια του Pierce οφείλεται στο παθογόνο Xylella fastidiosa. Έχει προκαλέσει κατά καιρούς µεγάλες καταστροφές σε αµπελοκαλλιέργειες του Μεξικού και των ΗΠΑ. Πρόκειται για σοβαρή αδροβακτηρίωση που όταν εγκατασταθεί σε µια περιοχή είναι πρακτικά αδύνατο να καταπολεµηθεί αποτελεσµατικά. Στην Ελλάδα και την Ευρώπη (ΌΧΙ πλέον καθώς έχει ανιχνευθεί στην Ιταλία) είναι παθογόνο καραντίνας.

Ασθένεια Pierce Xylella fastidiosa Μεταδίδεται µε πολλά είδη µυζητικών εντόµων (τζιτζικάκια Αυχενόρυνγχα) και µε το πολλαπλασιαστικό υλικό. Έχει πολύ ευρύ φάσµα ξενιστών (100 είδη φυτών από 28 οικογένειες π.χ. πικροδάφνη, ελιά κ.ά.), πολλοί από τους οποίους δεν παρουσιάζουν συµπτώµατα. Η διάγνωση γίνεται µε ορολογικές µεθόδους και µοριακές τεχνικές.

Ασθένεια Pierce Xylella fastidiosa

Ίκτερος, χρυσίζουσα χλώρωση, µαύρο ξύλο Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Πρόκειται για µια από τις ασθένειες της αµπέλου µε τη µεγαλύτερη οικονοµική σηµασία για περιοχές της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας Υπάρχει ακόµη στο Ισραήλ, τη Χιλή, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Στην Ελλάδα έχει επισηµανθεί στους νοµούς Λάρισας, Μαγνησίας και Καβάλας. Η διάγνωση γίνεται µε ορολογικές µεθόδους και µοριακές τεχνικές

Ίκτερος, χρυσίζουσα χλώρωση, µαύρο ξύλο Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Προκαλεί συµπτώµατα στα φύλλα, τις κλιµατίδες και τους βότρεις. Επίσης, προκαλεί καθυστέρηση της βλάστησης κατά 1-2 εβδοµάδες την άνοιξη, ενώ συνάµα παρατηρείται έκπτυξη βλαστών/κλιµατίδων µε µικρά µεσογονάτια διαστήµατα. Στα φύλλα (κυρίως παλαιά και µεσαία) παρατηρείται κιτρίνισµα κατά µήκος των νεύρων, κίτρινες ακανόνιστες κηλίδες (ερυθρωπές στις έγχρωµες ποικιλίες), έλασµα σκληρό, εύθραυστο µε καρούλιασµα προς τα κάτω.

Ίκτερος, χρυσίζουσα χλώρωση, µαύρο ξύλο Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Φύλλο µε ερυθρωπές ακανόνιστες κηλίδες κατά µήκος των νευρώσεων

Ίκτερος, χρυσίζουσα χλώρωση, µαύρο ξύλο Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Φύλλα µε έλασµα σκληρό, εύθραυστα µε καρούλιασµα προς τα κάτω

Ίκτερος, χρυσίζουσα χλώρωση, µαύρο ξύλο Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Οι κλιµατίδες εµφανίζουν αυξηµένη ελαστικότητα λόγω ελλιπούς ξυλοποίησης. Αρχές καλοκαιριού εµφανίζονται χαρακτηριστικές υπερυψωµένες κηλίδες αρχικά πράσινες και κοντά στη βάση της κλιµατίδας, αργότερα γίνονται µαύρες και επεκτείνονται σε όλο το µήκος. Τα συµπτώµατα µπορεί να εµφανίζονται σε µέρος των κλιµατίδων ενός πρέµνου, διαφέρουν από χρονιά σε χρονιά και τα πρέµνα πολλές φορές αυτοθεραπεύονται µετά την εκδήλωση των συµπτωµάτων. Οι βότρεις αποξηραίνονται κατά την άνθηση ή έχουν µικρό αριθµό ραγών που δεν ωριµάζουν κανονικά.

Ίκτερος, χρυσίζουσα χλώρωση, µαύρο ξύλο Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Προσβολή βοτρύων

Ίκτερος, χρυσίζουσα χλώρωση, µαύρο ξύλο Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Η ασθένεια οφείλεται στα φυτοπλάσµατα Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) και Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο). Τα φυτοπλάσµατα επιβιώνουν στους προσβληµένους φυτικούς ιστούς. Η µετάδοση των παθογόνων γίνεται µε: -Μολυσµένο πολ/στικό υλικό (εµβόλια, µοσχεύµατα, υποκείµενα) -Έντοµα φορείς µε έµµονο τρόπο Scaphoideus titanus (χρυσίζουσα χλώρωση), Hyalesthes obsoletus (µαύρο ξύλο) à πηγές µολυσµάτων είναι τα ποώδη φυτά στον αµπελώνα (στην Ελλάδα δεν έχουν καταγραφεί τα έντοµα αυτά και ίσως έτσι εξηγείται η βραδεία εξάπλωση της ασθένειας).

Καταπολέµηση Phytoplasma vitis (χρυσίζουσα χλώρωση) Phytoplasma solani (µαύρο ξύλο) Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού από αµόλυντες περιοχές Εµβάπτιση ύποπτων κλιµατίδων σε νερό 50 0 C για 45 min