ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Εργασία 1 η Ενεργή παρακολούθηση της ημερίδας με θέμα «Technology Enhanced Learning Η Τεχνολογία υποστηρίζει τη μάθηση» Γεώργιος Νάσης Μιχαήλ Τσιρούκης Αθήνα 2014-2015 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΡΟΠΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 3 1.1 Πως καταλήξαμε στον ομιλητή... 3 1.1 Επιλογή άρθρου ομιλητή... 3 1.1 Τι αποκομίσαμε από το άρθρο... 3 2.1 Απορίες που μας δημιουργήθηκαν... 4 2.2 Τι είδαμε στην παρουσίαση της ομιλήτριας... 4 2.3 Τι ρωτήσαμε τελικά... 5 2.4 Τι απαντήσεις πήραμε... 5 3. Συμπεράσματα... 6 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις 14/11/2014 ημέρα Παρασκευή υλοποιήθηκε στο Εθνικό ίδρυμα Ερευνών η Ημερίδα με Θέμα «Η Τεχνολογία Υποστηρίζει τη Μάθηση». Έχοντας επιλέξει ως κύρια ομιλήτρια την Κα Βοσνιάδου με θέμα ομιλίας Πλεονεκτήματα αλλά και παγίδες της τεχνολογίας για τη μάθηση η παρουσία μας εκεί, μας βοήθησε να εξάγουμε συμπεράσματα και να συντάξουμε την περιγραφή του τρόπου εργασίας της ενεργής συμμετοχής στην ημερίδα. 1.1 Πως καταλήξαμε στον Ομιλητή Πριν την επιλογή του ομιλητή ξεκινήσαμε μια αναζήτηση για τα βασικά βιογραφικά στοιχεία του κάθε ομιλητή ξεχωριστά σκεπτόμενοι ότι είναι μια καλή αρχή να γνωρίζουμε το πεδίο και τη δράση του. Στη συνέχεια διαβάσαμε τους τίτλους των ομιλιών της ημερίδας προσπαθώντας να συνδυάσουμε την ομιλία με το έργο τους και πως όλο αυτό θα εξυπηρετούσε το σκοπό μας. Τέλος, κατόπιν συζήτησης επιλέξαμε την Κα Βοσνιάδου διότι η χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκμάθηση αποτελεί βασικό πυλώνα για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης αλλά και την προάσπιση των βασικών αρχών της εκπαίδευσης. 1.2 Επιλογή Άρθρου Ομιλητή Το επόμενο στάδιο ήταν να μελετήσουμε σε βαθύτερο επίπεδο το έργο της Κας Βοσνιάδου. Αρχίσαμε να αναζητούμε άρθρα, δημοσιεύσεις και βίντεο με σκοπό να αποκομίσουμε γενικές πληροφορίες και να επιλέξουμε το πιο συναφές άρθρο με τον τίτλο της ημερίδας και την ομιλία της Κα Βοσνιάδου. Κατόπιν αναζήτησης καταλήξαμε στο άρθρο της Κα Βοσνιάδου «Πως μαθαίνουν οι μαθητές» το οποίο επικεντρώνεται στις βασικές αρχές της εκπαίδευσης. 1.3 Τι αποκομίσαμε από το άρθρο Η ανάγκη για την βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας και την εξέλιξη της γνώσης, σε συνδυασμό με ένα πλήθος ερευνών από διαφορετικές περιοχές της ψυχολογίας γέννησαν ορισμένες βασικές αρχές για την εκπαίδευση. Η εκπαίδευση πρέπει να ξεφύγει από το απαρχαιωμένο δασκαλοκεντρικό σύστημα, το οποίο οφείλει να δώσει τη θέση του σε ένα πολυμορφικό μαθητοκεντρικό σύστημα με γνώμονα την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και την αποφυγή της απομνημόνευσης. Αυτές οι αρχές δύναται να συμπεριληφθούν στα αναλυτικά προγράμματα και στον τρόπο διδασκαλίας κατάλληλα προσαρμοσμένες στο 3
εκάστοτε περιβάλλον μάθησης. Τα ερευνητικά ευρήματα σε συνδυασμό με τον εκάστοτε εκπαιδευτή και σε συνάρτηση με την ορθή χρήση των νέων τεχνολογιών μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του τρόπου διδασκαλίας των μαθητών του 21ου αιώνα.. 2.1 Απορίες που μας δημιουργήθηκαν Η ανάλυση του άρθρου της Κας Βοσνιάδου, η παράλληλη συσχέτισή του με τον τίτλο της ημερίδας και την ομιλία της Κας Βοσνιάδου, καθώς και οι επικρατούσες συνθήκες στο χώρο της εκπαίδευσης μας γέννησαν αρκετές απορίες, οι οποίες εστιάστηκαν κυρίως στη παγίδες που ελλοχεύει η εισαγωγή των τεχνολογιών στην εκπαίδευση και αν τελικά μπορεί να δράσει θετικά στη σωστή εκμάθηση. Πιο συγκεκριμένα αναρωτηθήκαμε: Στη σημερινή εποχή οι μαθητές χρησιμοποιούν κατά κόρον τον υπολογιστή για την ανάγνωση, συγγραφή και ανταλλαγή εργασιών. Επίσης καταναλώνουν πολύ χρόνο μπροστά στον υπολογιστή για να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, άρα γεννιέται η ερώτηση αν όλη αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει τον μαθητή σε αντικοινωνική συμπεριφορά και πως μπορεί να αποφευχθεί αυτό. Με τον πιθανό παραγκωνισμό του εκπαιδευτικού και την αυξανόμενη εμπλοκή της μηχανής υφίσταται ο φόβος της μηχανικής μάθησης και όχι η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Αδιαμφισβήτητα η τεχνολογία έχει εισβάλλει στη ζωή μας και έχει γίνει κομμάτι της. Όμως κάθε κοινωνική ομάδα απορροφά και διαχειρίζεται διαφορετικά αυτή τη γνώση. Έτσι αναρωτιόμαστε κατά πόσο είναι προετοιμασμένοι οι εκπαιδευτικοί να κάνουν κτήμα τους αυτή τη γνώση και να την χρησιμοποιήσουν κατάλληλα στην εκπαίδευση. Ο ρυθμός ανάπτυξης της τεχνολογίας και η ραγδαία είσοδό της στη ζωή μας και την εκπαίδευση αποτελεί πραγματικότητα. Αυτός ο ξέφρενος ρυθμός και η θεοποίηση των μηχανών μήπως προδιαγράφουν την αντικατάσταση των εκπαιδευτικών με τα σύγχρονα συστήματα εκπαίδευσης. 2.2 Τι είδαμε στην παρουσίαση της ομιλήτριας Η ομιλήτρια ανέλυσε σε βάθος τις βασικές αρχές της εκπαίδευσης, δίνοντας πληθώρα παραδειγμάτων και χαρακτηριστικών περιπτώσεων και επικεντρώθηκε πως μπορούν να εφαρμοστούν και να συγχρονιστούν με τις νέες τεχνολογίες προς χάριν της μάθησης. Ιδιαίτερα στο δεύτερο μέρος της παρουσίασής της στάθηκε σε συγκεκριμένα παραδείγματα από σχολεία σε διάφορες πόλεις του κόσμου 4
αναδεικνύοντας θετικές και αρνητικές επιδράσεις αναλόγως το εκάστοτε περιβάλλον. 2.3 Τι ρωτήσαμε τελικά Οι ερωτήσεις που υποβάλλαμε προς την Κα Βοσνιάδου ήταν οι εξής: 1. Πολλές φορές η ύλη και ο φόρτος των εργασιών είναι πολύ μεγάλος, πράγμα που συμβαίνει κυρίως στα Ελληνικά σχολεία, σε σημείο όπου ο μαθητής φτάνει να αφιερώνει πολύ περισσότερο χρόνο και στο σπίτι μπροστά σε έναν υπολογιστή. Μήπως με αυτόν τον τρόπο προάγουμε την αντικοινωνική συμπεριφορά του μαθητή και αν ναι με ποιον τρόπο θα μπορούσε να αποφευχθεί αυτό; 2. Ποια είναι η χρυσή τομή για να εξασφαλίσουμε τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης εκπαίδευσης υποβοηθούμενη από την τεχνολογία αλλά να διασφαλίσουμε παράλληλα τις βασικές αρχές της εκπαίδευσης (ενεργός συμμετοχή, καλλιέργεια κινήτρων, ανάπτυξη προσωπικότητας); 2.4 Τι απαντήσεις πήραμε Αντίστοιχα η Κα Βοσνιάδου μας έδωσε τις εξής απαντήσεις: 1. Αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρον ερώτηση διότι μου θυμίζει μια συζήτηση που είχα κάποτε με Φιλανδούς εκπαιδευτικούς. Οι ίδιοι ήταν υπέρ της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Για τον λόγο ότι πολλά τμήματα της χώρας τους ήταν αποκομμένα στην κυριολεξία και δεν υπήρχε ευκολία στην φυσική πρόσβαση, κατάφερναν μέσο του διαδικτύου να έρθουν ποιο κοντά. Το αποτέλεσμα ήταν να βλέπουν το διαδίκτυο σαν έναν τρόπο που βοηθούσε στην κοινωνικοποίηση των ανθρώπων. Αντιθέτως οι Έλληνες εκπαιδευτικοί (σύμφωνα με κάποιες μελέτες που είχα κάνει στο παρελθόν), είχαν αντίθετη άποψη και μάλιστα πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο ενθαρρύνεται η αντικοινωνικότητα (ξοδεύεις χρόνο για να επικοινωνείς με τους άλλους διαμέσου του υπολογιστή, αντί να αφιερώνεις χρόνο για να βρίσκεσαι με τους άλλους κοντά). Προσωπικά πιστεύω ότι το μέσο αυτό δεν είναι καθόλου αντικοινωνικό. Φυσικά όταν ένας μαθητής ξοδεύει όλο του το χρόνο με τον υπολογιστή και το Internet θα έχουμε τέτοια ακραία φαινόμενα. Νομίζω όμως πως τελικά δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί καθώς υπάρχει κατάλληλη διαπαιδαγώγηση στο θέμα της σωστής χρήσης της τεχνολογίας. 2. Οι δυνατότητες χρήσης της τεχνολογίας είναι αμέτρητες και δεν μπορούμε αντικειμενικά να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο για το τι 5
ωφελεί και τι βλάπτει τη μάθηση. Έχουμε όμως τη δυνατότητα να λάβουμε υπόψη κάποιους παράγοντες που μας βοηθούν να αποφασίσουμε πως θα γίνει η διαχείριση των νέων τεχνολογιών. Το περιβάλλον της μάθησης όπου θα εφαρμοστεί το πλαίσιο. Διαφορετικό αντίκτυπο έχουν ορισμένες μέθοδοι για παράδειγμα σε διαφορετικές χώρες αναλόγως με τη μαθησιακή νοοτροπία και την εξοικείωση τους με την τεχνολογία. Τα επιθυμητά αποτελέσματα που θέλουμε να έχουμε στο μαθησιακό κοινό. Διαφορετικές μεθόδους εφαρμόζουμε αναλόγως με ποιές βασικές αρχές της εκπαίδευσης θέλουμε να αναπτύξουμε και να επικεντρωθούμε. Ακόμη εξαρτάται και από τον ίδιο τον εκπαιδευτή για το τι θεωρεί ο ίδιος θετικό ή αρνητικό και τη απήχηση θα έχει στο μαθησιακό του περιβάλλον (πχ δασκαλοκεντρικό). 3. Συμπεράσματα Με τις σωστές προϋποθέσεις και με την κατάλληλη χρήση των νέων τεχνολογιών υφίσταται η δυνατότητα να προάγουμε την εκμάθηση διαφυλάσσοντας παράλληλα βασικές αρχές της εκπαίδευσης. Υπό το πρίσμα του εκάστοτε περιβάλλοντος όπου γίνεται η χρήση της τεχνολογίας μπορεί να επιτευχθεί ταχεία εκμάθηση αλλά και καλλιέργεια της κοινωνικότητας μεταξύ των μαθητών. Με τη σωστή καθοδήγηση του εκπαιδευτικού ο μαθητής μπορεί μεν να περάσει αρκετές ώρες μπροστά στον υπολογιστή αλλά παράλληλα να διασφαλιστεί η δημιουργία κριτικής σκέψης και να αποτραπεί η μηχανική μάθηση. Ο ρόλος του καθηγητή στην εκπαίδευση είναι πρωταρχικός και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τις μηχανές. Οι ίδιοι οι μαθητές επιδιώκεται να κάνουν τις συνδέσεις παρά να τους τα υποδεικνύει ο δάσκαλος. Για παράδειγμα θα μπορούσαν να διατυπωθούν ερωτήσεις του εξής τύπου : τι σας φέρνει στο μυαλό αυτός ο τίτλος/φράση/λέξη και να ξεκινήσει συζήτηση μεταξύ των μαθητών, στην οποία θα ενεργοποιήσουν το λεξιλόγιό τους, τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους. Απώτερος στόχος είναι η μεταφορά είτε γλωσσικής, είτε εννοιολογικής γνώσεις από το ένα (γλωσσικό ή εννοιολογικό) πεδίο στο άλλο, πράγμα που αποτελεί ξεχωριστή στρατηγική. 6