ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ
ΝΕΥΡΟΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ Αlzheimer Parkinson Huntington Πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση
NΟΣΟΣ ΤΟΥ ALZHEIMER H απώλεια της διανοητικής λειτουργίας με την αύξηση της ηλικίας θεωρείται φυσιολογική διαδικασία. Αρχικά ορίστηκε ως η προγεροντική άνοια αλλά τώρα φαίνεται ότι η ίδια παθολογία χαρακτηρίζει την άνοια άσχετα από την ηλικία έναρξης.
NΟΣΟΣ ΤΟΥ ALZHEIMER Η νόσος του Alzheimer s είναι μια μη αντιστρεπτή διαταραχή του εγκεφάλου που αναπτύσσεται διαδοχικά κι έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια μνήμης, αλλαγές στην προσωπικότητα και συμπεριφορά ενός ατόμου μείωση σε γνωστικές ικανότητες, όπως ησκέψη, ηλήψη αποφάσεων και γλωσσικές επιδεξιότητες. Ανήκει σε μια ομάδα διαταραχών, που καλούνται άνοιες, και χαρακτηρίζονται από γνωστικά και προβλήματα συμπεριφοράς.
NΟΣΟΣ ΤΟΥ ALZHEIMER Εκδηλώνεται αρχικά με συμπτώματα λησμοσύνης και εξελίσσεται προοδευτικά έως την πλήρη απώλεια της νοητικής λειτουργίας. Ο ρυθμός εξέλιξης της νόσου διαφέρει σε κάθε άτομο. Τα πρώτα συμπτώματα εκδηλώνονται συνήθως μετά την ηλικία των 60 ετών, αλλά ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ μέρος της φυσιολογικής γήρανσης. Προκαλείται από ασθένειες που επηρεάζουν τον εγκέφαλο.
Προβλήματα (συμπτώματα) Γνωστικά Απώλεια μνήμης Αποπροσανατολισμός Σύγχυση Δυσκολία λογικής σκέψης Συμπεριφοράς Ταραχή/ανησυχία Ψευδαισθήσεις/παραισθήσεις Κατάθλιψη Αϋπνία Αφηρημάδα Σχετίζεται με διακοπή των συνδέσεων μεταξύ συγκεκριμένων νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και το θάνατο πολλών από αυτά τα κύτταρα νευροδιαβιβαστών της διανοητικής λειτουργίας
Αιτία της νόσου του Alzheimer s Δεν είναι γνωστή ούτε η αιτία που την προκαλεί ούτε οι παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόοδό της. Σποραδική Πλειοψηφία των περιπτώσεων Δε φαίνεται να είναι κληρονομήσιμη Εκδήλωση συμπτωμάτων μετά τα 65 έτη Οικογενειακή Σπάνια (<10%) Αυτοσωματική επικρατούσα διαταραχή Εκδήλωση συμπτωμάτων σε ηλικίες 30-65 ετών Εκδηλώνουν τις ίδιες χημικές, δομικές και κλινικές ανωμαλίες
H AD ονομάστηκε από τον Dr. Alois Alzheimer. Το 1906, ο Dr. Alzheimer περιέγραψε αλλαγές στον εγκεφαλικό ιστό μιας γυναίκας, η οποία πέθανε από μία ασυνήθιστη νευρολογική νόσο. Βρήκε ανώμαλες συσσωματώσεις (σήμερα ονομάζονται αμυλοειδείς πλάκες) ανακατωμένα δεμάτια ινών (σήμερα ονομάζονται νευροϊνιδιακοί κόμβοι).
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Συρρίκνωση του εγκεφάλου και εντοπισμένη απώλεια νευρώνων, κυρίως στον ιππόκαμπο και στο βασικό προσεγκέφαλο. Μικροσκοπικά ευρήματα: Εξωκυτταρικές αμυλοειδείς πλάκες Νευροϊνιδιακοί κόμβοι Απώλεια των νευρώνων (χολινεργικών νευρώνων του βασικού προσεγκεφάλου).
Στον εγκέφαλο εμφανίζονται δύο σημαντικά διαφορετικές δομές, που αποτελούνται κυρίως από πρωτεΐνη και επηρεάζουν τη λειτουργία του: Πλάκες αμυλοειδούς Μεταξύ των νευρικών κυττάρων Νευροϊνιδιακά τολύπια Μέσα στα νευρικά κύτταρα
Και οι δύο σχηματίζονται κατά τη φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης. Στη νόσο του Alzheimer s συγκεντρώνονται σε μεγάλες ποσότητες στον ιππόκαμπο και στο φλοιό του εγκεφάλου
Οι πλάκες του αμυλοειδούς αποτελούνται από β-αμυλοειδές, το οποίο είναι τμήμα μιας πρωτεΐνης, της amyloid precursor protein (APP). Η ΑΡΡ εντοπίζεται στις περισσότερες κυτταρικές μεμβράνες στο σώμα μας, αποτελείται από περίπου 765 αα και σε υγιείς εγκεφάλους φαίνεται να είναι σημαντική για την ανάπτυξη και επιβίωση των νευρώνων. Η συσσώρευση πλακών αμυλοειδούς φαίνεται να ευθύνεται για την εκδήλωση της νόσου του Alzheimer s, χωρίς να είναι σίγουρο ότι είναι η αιτία της.
Τα νευροϊνιδιακά τολύπια αποτελούνται από μια πρωτεΐνη, την tau, η οποία φυσιολογικά παίζει ρόλο στο σύστημα μεταφοράς θρεπτικών συστατικών μέσα στο νευρικό κύτταρο. Ρυθμίζει τον προσανατολισμό και τη σταθερότητα των μικροσωληνίσκων σε νευρικά κύτταρα, αστροκύτταρα και ολιγοδενδροκύτταρα.
Στη νόσο Alzheimer s, η πρωτεΐνη tau φωσφορυλιώνεται. Τα διμερή της πρωτεΐνης tau σχηματίζουν τις ελικοειδείς δομές, οι οποίες συμπλέκονται και οδηγούν στην εμφάνιση των νευροϊνιδιακών τολυπίων καταρρέει το σύστημα μεταφοράς θρεπτικών συστατικών ανεπαρκής επικοινωνία μεταξύ νευρικών κυττάρων και θάνατος.
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Η απώλεια των χολινεργικών νευρώνων πιστεύεται ότι ευθύνεται για το περισσότερο έλλειμμα της μνήμης και της μάθησης στη ΝΑ.
ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗ ΝΑ Κανείς από τους διαθέσιμους για την ώρα παράγοντες δεν είναι σε θέση να τροποποιήσει την υποκείμενη νευροεκφυλιστική διαδικασία. Οι τρέχουσες θεραπείες στοχεύουν είτε στη βελτίωση της χολινεργικής μεταβίβασης εντός του ΚΝΣ είτε στην πρόληψη των διεγερτικο- τοξικών δράσεων των NMDA υποδοχέων γλουταμικού σε συγκεκριμένες εγκεφαλικές περιοχές.
ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΕΤΥΛΟΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ Πιθανολογείται ότι η αναστολή της ακετυλοχολινεστεράσης θα βελτιώσει τη χολινεργική μεταβίβαση, τουλάχιστον σε όσους νευρώνες λειτουργούν ακόμα.
Νευροδιαβίβαση σε φυσιολογικούς νευρώνες
Νευροδιαβίβαση σε νευρώνες ατόμων με νόσο Alzheimer s
Τακρίνη: το πρώτο φάρμακο που εγκρίθηκε για τη θεραπεία της ΝΑ, με το σκεπτικό ότι η ενίσχυση της χολινεργικής μεταβίβασης ίσως αντιστάθμιζε το χολινεργικό έλλειμμα.
ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΕΤΥΛΟΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ Δονεζεπίλη (Aricept) Γανταλαμίνη Ριβαστιγμίνη (Exelon) Με εξαίρεση τη Γανταλαμίνη που είναι συναγωνιστικός αναστολέας, οι άλλοι είναι μη συναγωνιστικοί αναστολείς της AChe και διαθέτουν κάποια εκλεκτικότητα για την AChe του ΚΝΣ συγκριτικά με την περιφέρεια.
ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΕΤΥΛΟΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ Ο πιο ευρέως συνταγογραφούμενος αναστολέας ακετυλοχολινεστεράσης για ελαφριά έως μέτριου βαθμού άνοια στη νόσο Alzheimer s. Βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία (μνήμη και λογικούς συνειρμούς) αλλά δεν επιβραδύνει την πορεία της νόσου. Δεν υπάρχουν καταληκτικά στοιχεία για τη δράση του στα συμπεριφορικά και ψυχολογικά συμπτώματα της άνοιας.
ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΕΤΥΛΟΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ Βελτιώνει τη νοητική λειτουργία, τη συμπεριφορά και τις καθημερινές δραστηριότητες. Φαίνεται να έχει θετική δράση στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών συμπτωμάτων της άνοιας
ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΕΤΥΛΟΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ Ο νεώτερος αναστολέας χολινεστεράσης στην αγορά. Η γκαλανταμίνη ενεργεί ως αλλοστερικός διαμορφωτής των νικοτινικών υποδοχέων, και αυτός ο μηχανισμός θεωρείται ότι συνδέεται με την αντιμετώπιση της ΝΑ. Βελτιώνει τη μνήμη και την ικανότητα σκέψης ασθενών με νόσο Alzheimer's και μπορεί να μειώσει την ένταση συμπτωμάτων συμπεριφοράς, όπως ανησυχία ή επιθετικότητα.
ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΕΤΥΛΟΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ Η ριβαστιγμίνη υδρολύεται από την Ache προς ένα καρβαμυλικό μεταβολίτη και δεν έχει αλληλεπιδράσεις με φάρμακα που τροποποιούν τη δραστικότητα των Ρ450-εξαρτωμένων ενζύμων. Οι υπόλοιποι παράγοντες αποτελούν υποστρώματα για το Ρ450. Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες: ναυτία, διάρροια, έμετοι, ανορεξία και μυικοί σπασμοί. Τακρίνη: ηπατοτοξικότητα.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΩΝ NMDA ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ Οι ανταγωνιστές των NMDA υποδοχέων γλουταμικού συχνά δρουν νευροπροστατευτικά αποτρέποντας την απώλεια νευρώνων μετά από ισχαιμία και άλλου τύπου βλάβες. Μεμαντίνη: διμεθυλικό παράγωγο της αδαμαντάνης συγγενές προς την αμανταδίνη.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΩΝ NMDA ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ Μη Συναγωνιστικός αναστολέας των NMDA υποδοχέων, αποτρέπει ή επιβραδύνει τον ρυθμό απώλειας μνήμης.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΩΝ NMDA ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ Ωστόσο δεν έχει αποδειχθεί ότι αποτρέπει ή επιβραδύνει τη νευρική εκφύλιση. Είναι καλώς ανεκτή και έχει λίγες δοσοεξαρτώμενες ανεπιθύμητες ενέργειες.
NOΣΟΣ ΤΟΥ PARKINSON
ΠΑΡΚΙΝΣΟΝΙΣΜΟΣ Ο παρκινσονισμός αποτελείται από δυσκινησία (ή δυσκολία στην αρχή των κινήσεων) τρέμουλο, και άτακτη στάση. Ο ασθενής σέρνει τα πόδια του (festinating gate) και έχει τάση να πέφτει. Η αιτία είναι η αποσύνθεση των βασικών γαγγλίων στην ιδιοπαθή νόσο, με αξιοσημείωτη μείωση στην τοπική συγκέντρωση ντοπαμίνης. Αυτό μειώνει την αναστολή των υπαρχόντων χολινεργικών νεύρων.
ΠΑΡΚΙΝΣΟΝΙΣΜΟΣ Περιγράφτηκε πρώτη φορά στην Αγγλία το 1817. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτία που προκαλεί τη νόσο είναι άγνωστη.
ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ 1. Τρεμούλιασμα, κυρίως στα χέρια και στα πόδια. 2. Ακαμψία. Δυσκαμψία των μυών που δεν οφείλεται σε απώλεια δύναμης των μυών αλλά σε απώλεια του ελέγχου τους. 3. Βραδυκινησία. 4. Αστάθεια.
Ο έλεγχος των αδρών εκούσιων κινήσεων του σώματος που φυσιολογικά γίνονται υποσυνείδητα, γίνεται σε μεγάλο βαθμό από το ραβδωτό σώμα του εγκεφάλου. Το ραβδωτό σώμα συνεργάζεται με την ωχρά σφαίρα και τη μέλαινα ουσία, μέσω των οποίων μεταβιβάζονται οι ώσεις στο νωτιαίο μυελό, για τον έλεγχο της ισορροπίας και του συντονισμού των κινήσεων. Βασικά γάγγλια: Φυσιολογική κίνηση και περπάτημα Μέλαινα ουσία: Τύπος βασικών γαγγλίων, παράγουν ντοπαμίνη, ελέγχουν την κίνηση των μυών Ωχρά σφαίρα: Συνδέεται με τη μέλαινα ουσία κι επηρεάζει την κίνηση, την ισορροπία και το περπάτημα Ο θάλαμος λειτουργεί ως αναμεταδότης νευρικών ώσεων Η παρεγκεφαλίδα επηρεάζει το συντονισμό των μυών
Σημαντικός νευροδιαβιβαστής στη μέλαινα ουσία είναι η ντοπαμίνη, η οποία έχει ανασταλτική δράση. Η ντοπαμίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής που συμμετέχει στη μεταβίβαση ώσεων από τη μελαινοραβδωτή οδό στο ραβδωτό σώμα, τα οποία ελέγχουν την κίνηση και την ισορροπία είναι πολύ σημαντική για τη φυσιολογική ρύθμιση της λειτουργίας των σκελετικών μυών.
Ο άλλος νευροδιαβιβαστής που ελέγχει την κίνηση των μυών είναι η ακετυλοχολίνη. Κάποια νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου χρησιμοποιούν ντοπαμίνη ή ακετυλοχολίνη, ανάλογα με το ερέθισμα που θέλουν να μεταδώσουν.
Στη νόσο του Parkinson, για λόγους που δεν είναι πλήρως διακριβωμένοι, τα κύτταρα της μέλαινας ουσίας που παράγουν ντοπαμίνη μειώνονται σε αριθμό μείωση της διαθέσιμης ντοπαμίνης διαταραχή της ισορροπίας ντοπαμίνης/ακετυλοχολίνης απώλεια συντονισμού κινήσεων, που εκδηλώνεται με τρόμο, μυϊκή δυσκαμψία, βραδυκινησία, ανωμαλίες της στάσης και της βάδισης
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει τρόπος να παρεμποδιστεί η απώλεια των νευρικών κυττάρων ή να αντικατασταθούν αυτά που έχουν ήδη καταστραφεί. Η θεραπευτική αγωγή στοχεύει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της καθημερινότητας των ασθενών.
ΝΕΥΡΟΧΗΜΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Προσβάλλει τα βασικά γάγγλια. Η ανασταλτική ντοπαμινεργική οδός από τη μέλαινα ουσία προς το ραβδωτό εμφανίζει βλάβη αύξηση της ενεργότητας των GABAεργικών κυττάρων στο ραβδωτό αναστέλλουν τα GABAεργικά κύτταρα της μέλαινας ουσίας μειώνοντας την καταστολή στο θάλαμο και στον φλοιό, προκαλώντας ακαμψία.
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Πιστεύεται ότι προκαλείται κυρίως από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η βλάβη προκαλείται από: Τοξικότητα εξ υπερδιεγέρσεως Οξειδωτικό stress Απόπτωση
ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΕΞ ΥΠΕΡΔΙΕΓΕΡΣΕΩΣ Τo γλουταμινικό οξύ είναι ισχυρά τοξικό για τους νευρώνες φαινόμενο που ονομάστηκε τοξικότητα εξ υπερδιεγέρσεως. Ενεργοποιεί τους NMDA, AMPA Η ενεργοποίηση των ΑΜΡΑ αποπολώνει το κύτταρο ελευθερώνει NMDA διαύλους, επιτρέπει την είσοδο Ca 2+.
ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΕΞ ΥΠΕΡΔΙΕΓΕΡΣΕΩΣ
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ STRESS O εγκέφαλος αντλεί σχεδόν όλη την ενέργειά του από τη μιτοχονδριακή οξειδωτική φωσφορυλίωση δημιουργεί ΑΤΡ την ίδια στιγμή που ανάγει το μοριακό οξυγόνο σε νερό.
Τοξικότητα μοριακού οξυγόνου η αναγωγή του σε νερό δυνητικά τοξικά ενδιάμεσα σειρά από αντιδράσεις μεταφοράς ενός ηλεκτρονίου ρίζα ανιόντος υπεροξειδίου υπεροξείδιο του υδρογόνου ρίζα υδροξυλίου
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ STRESS Έτσι το οξυγόνο μπορεί να καταστεί και επικίνδυνο λόγω των δραστικών ενδιαμέσων και προϊόντων που σχηματίζονται κατά το μεταβολισμό του και προκαλούν το καλούμενο «οξειδωτικό stress» στα αερόβια κύτταρα. Οξειδωτικό stress: Διαταραχή της οξειδωτικής-αντιοξειδωτικής ισορροπίας προς όφελος της πρώτης με δημιουργία ελευθέρων ριζών.
ΑΠΟΠΤΩΣΗ Μπορεί να ξεκινήσει μέσω διαφόρων σημάτων στην κυτταρική επιφάνεια. Το κύτταρο αποδομείται συστηματικά και τα συρρικνωμένα υπολείμματα απομακρύνονται από μακροφάγα χωρίς την πρόκληση φλεγμονής. Πολλές διαφορετικές οδοί σηματοδότησης μπορούν να επιφέρουν την απόπτωση αλλά η τελική οδός που προκαλεί τον κυτταρικό θάνατο είναι η ενεργοποίηση μιας οικογένειας πρωτεασών (κασπάσες)) οι οποίες απενεργοποιούν διάφορες ενδοκυτταρικές πρωτείνες.
ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗ ΝΡ Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση από τα συμπτώματα της διαταραχής, αλλά δεν σταματούν ούτε αντιστρέφουν τη νευρωνική εκφύλιση που προκαλείται από τη νόσο.
Εμφανίζεται στο 0,5-1% ατόμων > 65 ετών Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης: Ηλικία Φύλο (άνδρες) Οικογενειακό ιστορικό (15-25% ασθενών) Κατάθλιψη Περιβαλλοντικοί παράγοντες Μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης: Καφεΐνη Κάπνισμα? Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά
ΛΕΒΟΝΤΟΠΑ ΚΑΙ ΚΑΡΒΙΝΤΟΠΑ Λεβοντόπα: μεταβολικός πρόδρομος της ντοπαμίνης Αποκαθιστά τα επίπεδα της ντοπαμίνης στα κέντρα του εξωπυραμιδικού συστήματος (μέλαινα ουσία) που ατροφούν στον παρκινσονισμό.
ΛΕΒΟΝΤΟΠΑ ΚΑΙ ΚΑΡΒΙΝΤΟΠΑ Σε ασθενείς με νόσο αρχικού σταδίου, ο αριθμός των υπολειπόμενων ντοπαμινεργικών νευρώνων στη μέλαινα ουσία είναι επαρκής για τη μετατροπή της λεβοντόπα σε ντοπαμίνη. Σε νέους ασθενείς η θεραπευτική ανταπόκριση στη λεβοντόπα είναι συνεχής και ο ασθενής σπάνια παραπονείται ότι η δράση του φαρμάκου εξασθενεί. Με τον καιρό ο αριθμός των νευρώνων ελαττώνεται και λιγότερα κύτταρα παραμένουν ικανά για να μετατρέψουν τη λεβοντόπα σε ντοπαμίνη. Η ανακούφιση που παρέχει η λεβοντόπα είναι συμπτωματική και διαρκεί μόνο όσο το φάρμακο υπάρχει στο σώμα.
Μηχανισμός δράσης
Καρβιντόπα Οι δράσεις της λεβοντόπα μπορούν να ενισχυθούν από τη σύγχρονη χορήγηση της καρβιντόπα,, ενός αναστολεά της αποκαρβοξυλάσης της ντοπαμίνης. Η καρβιντόπα μειώνει το μεταβολισμό της λεβοντόπα στο ΓΕΣ και στους περιφερικούς ιστούς και έτσι αυξάνεται η διαθεσιμότητα της λεβοντόπα στο ΚΝΣ.
Θεραπευτικές χρήσεις Η λεβοντόπα μειώνει τη δυσκαμψία, τον τρόμο και άλλα συμπτώματα του παρακισνονισμού. Σε συνδυασμό με την καρβιντόπα είναι ισχυρό θεραπευτικό σχήμα για την αντιμετώπιση της ΝΡ.
Ανεπιθύμητες ενέργειες Οξείες: Ναυτία, έμετος Σύγχυση Ψυχώσεις Ζαλάδα Χρόνιες: Δυσκινησία (ακούσιες κινήσεις) Κινητικές αυξομειώσεις ( on off ) Παραισθήσεις Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη προβλημάτων κινητικότητας: Μεγάλη διάρκεια της ασθένειας ή της θεραπείας Σοβαρότητα της ασθένειας Μικρή ηλικία έναρξης Μικρός χρόνος ημιζωής της ντοπαμίνης παλμική διέγερση των υποδοχέων Μεγάλη δόση λεβοντόπα
Αλληλεπιδράσεις Η βιταμίνη πυριδοξίνη (Β6) αυξάνει την περιφερική διάσπαση της λεβοντόπα και μειώνει τη δραστικότητά της. Η ταυτόχρονη χορήγηση λεβοντόπα και αναστολέων της μονοαμινο-οξειδάσηςοξειδάσης (ΜΑΟ) μπορεί να προκαλέσει υπερτασική κρίση λόγω αυξημένης παραγωγής κατεχολαμινών.
Αλληλεπιδράσεις Σε ασθενείς με γλαύκωμα μπορεί να προκαλέσει αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Οι καρδιολογικοί ασθενείς πρέπει να ρυθμίζονται με προσοχή λόγω πιθανής πρόκλησης αρρυθμιών. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα αντενδείκνυνται σε παρκινσονικούς ασθενείς γιατί αποκλείουν τους υποδοχείς ντοπαμίνης και προκαλούν από μόνα τους παρκινσονικό σύνδρομο.
Β. Σελεγιλίνη Σελεγιλίνη ή δεπρενύλη αναστέλλει εκλεκτικά τη ΜΑΟ Β (η οποία μεταβολίζει τη ντοπαμίνη), ενώ δεν αναστέλλει τη ΜΑΟ Α (η οποία μεταβολίζει τη νορεπινεφρίνη και τη σεροτονίνη). Αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο.
Β. Σελεγιλίνη Έχει μικρό κίνδυνο πρόκλησης υπερτασικών κρίσεων στις συνιστώμενες δόσεις. Εάν δοθεί σε υψηλές δόσεις η εκλεκτικότητα του φαρμάκου χάνεται και ο ασθενής βρίσκεται σε κίνδυνο βαριάς υπέρτασης.
Γ. Αναστολείς της κατεχολ-ο- μεθυλοτρανσφεράσης Αναστέλλουν τον καταβολισμό της λεβοντόπα σε 3-Ομεθυλντόπα (3-OMD) αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας της λεβοντόπα και της μεταφοράς της στον εγκέφαλο Επιμηκύνουν το χρόνο δράσης της λεβοντόπα Ενδείκνυνται για θεραπεία ασθενών που δεν ανταποκρίνονται στη λεβοντόπα
Η αναστολή της COMT από την εντακαπόνη ή την τολκαπόνη οδηγεί σε μειωμένες συγκεντρώσεις της 3-Ο-μεθυλντόπα στο πλάσμα, σε αυξημένη κεντρική πρόσληψη της λεβοντόπα και σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Και οι δύο αυτοί παράγοντες ελαττώνουν τα συμπτώματα του φαινόμενου «εξάντλησης» που παρατηρούνται σε ασθενείς υπό λεβοντόπα και καρβιντόπα. Είναι παράγωγα νιτροκατεχόλης που ανστέλλουν εκλεκτικά και αναστρέψιμα την COMT.
Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες: Δυσκινησίες Διάρροια Ναυτία Κεραυνοβόλος ηπατίτιδα (tolcapone) σε 4 ασθενείς οδήγησε σε 3 θανάτους
Δ. Αγωνιστές υποδοχέων ντοπαμίνης 2 παλαιά εργοταμινικά παράγωγα: Βρωμοκρυπτίνη Περγολίδη 2 νεότερα μη εργοταμινικά: Ροπινιρόλη πραμιπεξόλη
1. Βρωμοκρυπτίνη και περγολίδη Αγωνιστές των υποδοχέων ντοπαμίνης Ενδείκνυνται σε συνδυασμό με λεβοντόπα για ομαλοποίηση της κλινικής αποτελεσματικότητας σε προχωρημένη νόσο και μείωση του κινδύνου εμφάνισης δυσκινησίας Άμεσα διεγείρουν μετασυναπτικούς υποδοχείς ντοπαμίνης Είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων τρόμου, βραδυκινησίας και μυϊκής δυσκαμψίας Ελέγχονται για πιθανή νευροπροστατευτική δράση Έχουν μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής από τη λεβοντόπα και δε μεταβολίζονται οξειδωτικά δεν παράγονται ROS και δεν επάγεται οξειδωτικό στρες
Ανεπιθύμητες ενέργειες αγωνιστών ντοπαμίνης Ηρεμιστική δράση που εκδηλώνεται με υπνηλία (προσοχή σε χειρισμούς μηχανημάτων, οδήγηση και ταυτόχρονη λήψη άλλων κατασταλτικών του Κ.Ν.Σ.) Ενδείκνυνται να παρουσιαστούν σοβαρά καρδιακά προβλήματα, ιδιαίτερα σε ασθενείς με ιστορικό ΟΕΜ
2. Πραμιπεξόλη και ροπινιρόλη Ανακουφίζουν τα κινητικά ελλείμματα τόσο σε ασθενείς που δεν έχουν λάβει λεβοντόπα όσο και σε ασθενείς με προχωρημένη ΝΡ υπό θεραπεία με λεβοντόπα. Μπορούν να καθυστερήσουν την αναγκαιότητα εισαγωγής στη λεβοντόπα στη θεραπεία του πρώιμου Ρ και να ελαττώσουν τη δόση της λεβοντόπα σε προχωρημένο Ρ.
2. Πραμιπεξόλη και ροπινιρόλη Ανεπιθύμητες ενέργειες: ναυτία, ψευδαισθήσεις, αυπνία, ζάλη, δυσκοιλιότητα και ορθοστατική υπόταση. Οι δυσκινησίες είναι λιγότερο συχνές από ότι με τη λεβοντόπα.
Ε. Αμανταδίνη Έχει διάφορες δράσεις σε μια σειρά νευροδιαβιβαστών που εμπλέκονται στην πρόκληση του παρκινσονισμού, όπως αύξηση απελευθέρωσης ντοπαμίνης, αποκλεισμό χολινεργικών υποδοχέων και αναστολή των υποδοχέων γλουταμικού τύπου. Μπορεί να προκαλέσει ανησυχία, διέγερση, σύγχυση και ψευδαισθήσεις, και σε υψηλές δόσεις οξεία ψύχωση. Έχει μικρότερη μέγιστη αποτελεσματικότητα από τη λεβοντόπα και αναπτύσεται αντοχή ταχύτερα. Έχει μικρή επίδραση στον τρόμο, αλλά είναι πιο αποτελεσματικό από τα αντιχολινεργικά στη ακαμψία και τη βραδυκινησία.
ΣΤ. Αντιμουσκαρινικά Βενζιτροπίνη Τριεξυφαινιδύλη Βιπεριδένη Μπορεί να προκαλέσουν μεταβολές του θυμικού, ξηροστομία και προβλήματα της όρασης όπως όλοι οι μουσκαρινικοί ανταγωνιστές.
ΣΤ. Αντιμουσκαρινικά Χρησιμοποιούνται σε ασθενείς (<60 ετών), των οποίων το κύριο σύμπτωμα είναι τρόμος και υπερέκκριση σιέλου Οι ανεπιθύμητες ενέργειες περιορίζουν τη χρήση τους: Απώλεια μνήμης Σύγχυση Παραισθήσεις