ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ... 6 Η ΕΙ ΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α... 8 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α... 13 1. Μονάδες εκπαίδευσης στην Ελλάδα... 14 2. Μονάδες εκπαίδευσης στην Περιφέρεια Αττικής... 15 3. Ειδικά σχολεία για άτοµα µε ειδικές ανάγκες στον ήµο Αθηναίων... 16 ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α.. 20 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 23 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι υποχρεωτική. Σύµφωνα µε τον πιο πρόσφατο νόµο 3699/2008 που ψηφίστηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο και δηµοσιεύθηκε στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως στις 10/02/2008, η ειδική αγωγή θεωρείται αναπόσπαστο µέρος του Ελληνικού εθνικού εκπαιδευτικού συστήµατος. Η ειδική αγωγή είναι υποχρεωτική για όλους τους µαθητές από την προσχολική ηλικία έως και την δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Επιπλέον θεωρείται ως βασικό και αναπόσπαστο δικαίωµα για το σύνολο του πληθυσµού ανεξάρτητα από φυλή, χρώµα, θρησκεία και κοινωνικό-οικονοµική τάξη. Η καθολική πρόσβαση αφορά όλα τα επίπεδα και τα στάδια του εκπαιδευτικού συστήµατος. Το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει την αναπηρία ως µέρος της ανθρώπινης κατάστασης και την πολυπλοκότητα της ως κοινωνικό και πολιτικό φαινόµενο. Ως εκ τούτου το σύνολο του κρατικού µηχανισµού έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίσει την τήρηση του δικαιώµατος κάθε παιδιού µε ειδικές ανάγκες στην Ελλάδα, ώστε να συµµετέχει πλήρως σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, γεγονός που θα βοηθήσει στην πλήρη ένταξη του στην κοινωνία. Αναµφίβολα, οι εξελίξεις στον χώρο της Ειδικής Αγωγής είναι αρκετά σηµαντικές από τη δεκαετία του 1980 και µετά, καθώς υπήρξε ιδιαίτερη αύξηση της κρατικής ευθύνης για την καλύτερη οργάνωση των αναγκών των ατόµων µε αναπηρία. Η εισαγωγή της νέας νοµοθεσίας το 2000 αντανακλούσε σε µια εθνική προσπάθεια για την τήρηση µιας πολιτικής µε στόχο την καταπολέµηση της κοινωνικής περιθωριοποίησης και του αποκλεισµού όλων των ευπαθών οµάδων του ελληνικού πληθυσµού, σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ένταξη και η παράλληλη εκπαίδευση των παιδιών µε ειδικές ανάγκες στα γενικά σχολεία έγινε βασικό µέληµα του κράτους και των φορέων πρόνοιας, ωστόσο η εφαρµογή αυτής της προσπάθειας παρουσίασε µεγάλες δυσκολίες. Σε αυτή την έκθεση γίνεται µια προσπάθεια ώστε να γίνει µια συνοπτική αναφορά στην σηµερινή κατάσταση της Ειδικής Αγωγής, στην διάρθρωση της ελληνικής πραγµατικότητας καθώς και στις υπηρεσίες που βοήθησαν στην αναγνώριση των δικαιωµάτων των ατόµων µε αναπηρία, στον τοµέα της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ενσωµάτωσης. Συγκεκριµένα, υπάρχει ο σχεδιασµός για την δηµιουργία υπηρεσιών, που θα καταγράφεται ο αριθµός των ατόµων µε αναπηρία και οι ανάγκες τους. Τέλος γίνεται λεπτοµερής αναφορά για την καθιέρωση των ειδικών τάξεων και της εξατοµικευµένης υποστήριξης µαθητών µε ειδικές ανάγκες στα γενικά σχολεία. 4

Καθώς επίσης και µια αναφορά στα ειδικά σχολεία και στα κέντρα επαγγελµατικής κατάρτισης τα οποία χωρίζονται σε δύο κατηγορίες αναπηριών: Πολλαπλή αναπηρία και αισθητηριακή αναπηρία. Παρά τις εθνικές προσπάθειες για την κάλυψη των αναγκών των ατόµων µε αναπηρία, όπως φαίνεται και από την έκθεση, οι δυσκολίες προκύπτουν λόγω της έλλειψης µιας λειτουργικής υποδοµής, η οποία απαιτεί µια περαιτέρω οργάνωση της πολιτικής σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστηµα. Στην πραγµατικότητα, η απόκτηση των στατιστικών στοιχείων και οι πληροφορίες για την ένταξη των ατόµων µε Εγκεφαλική Παράλυση στο εκπαιδευτικό σύστηµα χρειάζεται µια εντατική έρευνα πεδίου για να εντοπιστούν τα σχολεία στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής και της Αθήνας τα οποία µπορούν να παρακολουθήσουν µαθητές µε εγκεφαλική παράλυση. Ακόµα κι αν υπάρχουν πάνω από 300 ειδικά σχολεία στην Ελλάδα, υπάρχει επείγουσα ανάγκη για την δηµιουργία µιας κεντρικής υπηρεσίας στον τοµέα της ειδικής εκπαίδευσης. Η υπηρεσία αυτή θα µπορούσε να καλύψει το κενό στην παροχή λεπτοµερών πληροφοριών σχετικά µε τον αριθµό των παιδιών µε ειδικές ανάγκες στα γενικά και στα ειδικά σχολεία, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν. Ένας ακόµα παράγοντας που περιπλέκει την ύπαρξη συγκεκριµένων στατιστικών για τα άτοµα µε εγκεφαλική παράλυση, είναι ότι τα αριθµητικά στοιχεία περιλαµβάνουν συνολικά άτοµα µε σωµατικές / κινητικές αναπηρίες. Σε ορισµένες περιπτώσεις η σωµατική αναπηρία είναι οµαδοποιηµένη µε την πολλαπλή αναπηρία, γεγονός που κάνει ακόµη πιο δύσκολο τον εντοπισµό των ατόµων µε εγκεφαλική παράλυση. Ένα από τα µεγαλύτερα εµπόδια για την ένταξη των παιδιών µε εγκεφαλική παράλυση στα γενικά και ορισµένες φορές και στα ειδικά σχολεία είναι η έλλειψη προσβασιµότητας σε αυτά. Το γεγονός αυτό οδηγεί στην ουσία σε υψηλότερα επίπεδα περιθωριοποίησης των παιδιών µε εγκεφαλική παράλυση, σε σύγκριση µε άλλες µορφές αναπηρίας, και εποµένως πιο δύσκολο να εντοπιστούν. Εποµένως γίνεται σαφές από τα ανωτέρω ότι δεν υπάρχουν σχολεία Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα αποκλειστικά για παιδιά µε εγκεφαλική παράλυση, εκτός από το δηµοτικό σχολείο που ιδρύθηκε το 2005. Υπάρχει µια αναµφισβήτητη και επιτακτική ανάγκη για τη χαρτογράφηση των δοµών Ειδικής Αγωγής, προκειµένου να µπορέσει να υπάρξει ένα σχέδιο για µια µακροπρόθεσµη ανάπτυξη στον τοµέα της ειδικής αγωγής. Αυτό απαιτεί καλή γνώση των ειδικών αναγκών του πληθυσµού και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Επιπλέον σηµαντικό είναι οι νέες σχολικές µονάδες να παρέχουν συνολική υποστήριξη σε µαθητές, γονείς και δασκάλους µε στόχο να λύσει πολλές από τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι οικογένειες αυτές όχι µόνο στον εκπαιδευτικό αλλά και στον κοινωνικό τοµέα. 5

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ 6

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Η µεθοδολογία που εφαρµόστηκε κατά την διεξαγωγή της έρευνας και η διερεύνηση για την απόκτηση στατιστικών στοιχείων περιελάµβανε κατά κύριο λόγο τις ακόλουθες προσεγγίσεις: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕ ΙΟ: Συλλογή πρωτογενών δεδοµένων: 1. Οι τηλεφωνικές επικοινωνίες µε τους διευθυντές των ειδικών σχολείων απέφεραν σηµαντικές πληροφορίες σχετικά µε τον πληθυσµό των παιδιών µε κινητικές αναπηρίες και πιο συγκεκριµένα τους µαθητές µε εγκεφαλική παράλυση, που φοιτούν σε ειδικά σχολεία στην Ελλάδα. Ακόµα και αν τα δεδοµένα που καταγράφονται στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευµάτων είναι αρκετά λεπτοµερής και αναφέρεται σε διάφορες κατηγορίες των µαθητών στα ειδικά σχολεία, για παράδειγµα, σωµατική αναπηρία, µαθησιακές δυσκολίες, αυτισµός, αισθητηριακή αναπηρία και πολλαπλές αναπηρίες, δεν αναγράφονται ειδικές πληροφορίες για τον πληθυσµό των µαθητών µε εγκεφαλική παράλυση. Το γεγονός αυτό κατέστησε αναγκαία την διεξαγωγή τηλεφωνικών επικοινωνιών µε σχολεία ειδικής αγωγής της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας καθώς επίσης και την συνεργασία µε επαγγελµατίες από τις συγκεκριµένες σχολικές µονάδες. Τηλεφωνικές επικοινωνίες έγιναν επίσης µε σωµατεία και οργανώσεις γονέων που έχουν παιδιά µε ειδικές ανάγκες, µε σκοπό να γίνει µια καταγραφή του συνολικού πληθυσµού, παρ όλα αυτά δεν κατέστη δυνατό να δοθούν συγκεκριµένες πληροφορίες. Αναφέρθηκε ωστόσο ότι ο πληθυσµός στην Ελλάδα στον οποίο έχει γίνει διάγνωση κάποιας µορφής αναπηρίας εκτιµάται περίπου στο 10% του συνολικού πληθυσµού. 2. Με προσωπική συνέντευξη από έναν διευθυντή ειδικού δηµοτικού σχολείου στο οποίο φοιτούν µόνο παιδιά µε εγκεφαλική παράλυση. ΕΡΕΥΝΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: Σηµαντικά στοιχεία συλλέχθηκαν µέσω της πρόσβασης στην σχετική ιστοσελίδα του ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, το Εθνικό Παιδαγωγικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα, την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας και το Ελληνικό Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Όλες οι παραπάνω υπηρεσίες και Υπουργεία παρείχαν της βασικές πληροφορίες για την σύνταξη αυτής της έκθεσης. Πιο συγκεκριµένα από το Ελληνικό Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων παρέχονται χρήσιµες πληροφορίες για το ελληνικό Εθνικό Σχέδιο ράσης που αφορά την Κοινωνική Ένταξη. Επίσης, διάφορα δεδοµένα συλλέχτηκαν από το Εθνικό Τυπογραφείο και σχετίζονταν µε την νοµοθεσία που διέπει γενικά την εκπαίδευση και συγκεκριµένα την ειδική αγωγή στην Ελλάδα. Τέλος χρησιµοποιήθηκαν φιλολογικές πηγές, πρακτικά παρουσιάσεων από διάφορα συνέδρια και σεµινάρια για την ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα και επιστηµονικά περιοδικά. 7

Η ΕΙ ΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 8

Η ΕΙ ΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Όταν ένα παιδί µε κινητική αναπηρία και ειδικές µαθησιακές ανάγκες εισέρχεται στο εκπαιδευτικό σύστηµα καλείται να διαλέξει από µια σύνθετη δοµή που παρέχει µια σειρά εναλλακτικών λύσεων, οι οποίες εξαρτώνται από τον βαθµό / τη σοβαρότητα της αναπηρίας, την υλική υποδοµή, τον πληθυσµό του κάθε γενικού ή ειδικού σχολείου και την διαθεσιµότητα πόρων. Οι επιλογές που υπάρχουν είναι οι εξής: Γενικό σχολείο: Σε αυτό εντάσσονται α) µαθητές µε ήπια σωµατική αναπηρία και µαθησιακές δυσκολίες β) µαθητές που έχουν διαγνωσθεί ως ικανοί να ανταποκριθούν στις φυσικές ανάγκες ενός δηµόσιου γενικού σχολείου. σε αυτή την περίπτωση οι δάσκαλοι του γενικού σχολείου είναι υποχρεωµένοι να υποστηρίξουν το παιδί και να συνεργαστούν µε τα Κέντρα ιαφοροδιάγνωσης, ιάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕ Υ), τους Συµβούλους Εκπαίδευσης και το Ειδικό Βοηθητικό Προσωπικό. Παράλληλη Στήριξη σε µια τάξη ενός Γενικού Σχολείου: Η ένταξη ενός παιδιού σε αυτό το πρόγραµµα εξαρτάται από την σοβαρότητα της αναπηρίας και τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ένα παιδί µε κινητική αναπηρία µπορεί να έχει το δικαίωµα να φοιτά σε µια τάξη ενός γενικού σχολείου, ακολουθώντας ένα κανονικό πρόγραµµα σπουδών, αλλά παράλληλα µε τον δάσκαλο γενικής εκπαίδευσης να έχει στην διάθεσή του έναν δάσκαλο ειδικής αγωγής. Η συνδροµή του δασκάλου είναι να παρέχει στο παιδί υποστήριξη σύµφωνα µε τα εκπαιδευτικά προγράµµατα αλλά και τις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού στην τάξη. Η µέθοδος αυτή εφαρµόζεται συχνά σε αραιοκατοικηµένες περιοχές στις οποίες υπάρχει έλλειψη πόρων, ειδικών σχολείων και υπηρεσιών για παιδιά µε ειδικές ανάγκες, σε µια προσπάθεια να αποφευχθεί η αποµόνωση των παιδιών αυτών. Ειδικές Τάξεις: Είναι σηµαντικό πως αυτές οι τάξεις που έχουν δηµιουργηθεί και λειτουργούν στα γενικά σχολεία είναι καλά οργανωµένες, µε την επαρκή στελέχωση από δασκάλους ειδικής αγωγής και ειδικό βοηθητικό προσωπικό. Ειδικές τάξεις λειτουργούν σε γενικά νηπιαγωγεία, δηµοτικά σχολεία και γυµνάσια. Υπάρχουν περίπου 740 ειδικές τάξεις σε κανονικά σχολεία σε όλη την Ελλάδα. Υπάρχουν δύο (2) τύποι Ειδικών Τάξεων σε γενικά σχολεία: 1. Στην πρώτη περίπτωση παιδιά µε ήπια αναπηρία και µαθησιακές δυσκολίες τα οποία θεωρούνται ικανά να ακολουθήσουν ένα κανονικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εντάχθηκαν σε ειδικές τάξεις. Απαραίτητη προϋπόθεση για την δηµιουργία µιας ειδικής τάξης είναι η ύπαρξη και καταγραφή τουλάχιστον τριών (3) µαθητών. 9

2. Στην δεύτερη περίπτωση καθορίζεται ένα εξειδικευµένο και εξατοµικευµένο εκπαιδευτικό πρόγραµµα, από το τοπικό διαγνωστικό κέντρο σύµφωνα µε τις ανάγκες και τις δυνατότητες των παιδιών. Οι µαθητές αυτών των τάξεων πάσχουν από ήπια έως µέτρια αναπηρία και δεν είναι ικανοί να παρακολουθήσουν ένα κανονικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα. Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Ειδικής Εκπαίδευσης: (Ειδικά Σχολεία) Σε περιπτώσεις παιδιών που η σοβαρότητα και η έκταση της σωµατικής αναπηρίας καθιστά την ένταξη τους σε γενικό σχολείο ιδιαίτερα δύσκολη, τα ειδικά σχολεία είναι διαθέσιµα από την προσχολική ηλικία έως την δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Τα ΕΙ ΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ αποτελούν έναν γενικό όρο ο οποίος αναλύεται στις ακόλουθες κατηγορίες: ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 1. Ειδικοί Παιδικοί Σταθµοί και Νηπιαγωγεία τα οποία δέχονται παιδιά µε αναπηρίες εφτά (7) ετών και άνω. 2. Ειδικά ηµοτικά Σχολεία τα οποία δέχονται παιδιά µε αναπηρίες από 7 έως 14 ετών. Σε αυτά τα σχολεία συµπεριλαµβάνεται και µια προπαρασκευαστική τάξη, συνήθως είναι 7 τάξεις. Ειδική άδεια µπορεί να λαµβάνει ένα παιδί από τα τοπικά κέντρα αξιολόγησης και τους σχολικούς συµβούλους ώστε να παραµένουν στο ηµοτικό µέχρι και 15 ετών. ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 1. Ειδικό Γυµνάσιο δέχεται νέους µε αναπηρία από 14 έως 19 ετών. Συµπεριλαµβάνεται και µία προπαρασκευαστική τάξη, συνολικά 4 τάξεις. Προϋποθέσεις για την εγγραφή είναι ένα πιστοποιητικό το οποίο να αποδεικνύει την αποφοίτηση του ατόµου από το Ειδικό ηµοτικό Σχολείο και µια επίσηµη διάγνωση και παραποµπή από το τοπικό ιαγνωστικό Κέντρο. 2. Ειδικό Λύκειο δέχεται νέους από 19 έως 23 ετών. Συµπεριλαµβάνεται και µια προπαρασκευαστική τάξη, συνολικά 4 τάξεις. Προϋποθέσεις για την εγγραφή στο Ειδικό Λύκειο είναι ένα πιστοποιητικό το οποίο να αποδεικνύει την αποφοίτηση από το Ειδικό Γυµνάσιο και µια επίσηµη παραποµπή από το τοπικό ιαγνωστικό κέντρο. ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ 1. Ειδικά Τεχνικά Γυµνάσια δέχονται νέους µε αναπηρίες από 14 έως 19 ετών. Προϋποθέσεις για την ένταξη κάποιου νέου είναι ένα πιστοποιητικό το οποίο αποδεικνύει την αποφοίτηση από το Ειδικό ηµοτικό Σχολείο και µια επίσηµη διάγνωση και παραποµπή από το τοπικό ιαγνωστικό Κέντρο. Όπως γίνεται κατανοητό και από τον τίτλο το συγκεκριµένο πρόγραµµα έχει ως στόχο την 10

παροχή τεχνικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και επαγγελµατικού προσανατολισµού µε σκοπό την επαγγελµατική αποκατάσταση ανάλογα µε τις ανάγκες του ατόµου µε αναπηρία. 2. Ειδικά Τεχνικά Λύκεια δέχονται νέους µε αναπηρία από 19 έως 23 ετών. Οι προϋποθέσεις ένταξης ενός νέου είναι ένα πιστοποιητικό το οποίο να αποδεικνύει την αποφοίτηση από το Ειδικό Γυµνάσιο ή το Ειδικό Τεχνικό Γυµνάσιο, και µια επίσηµη διάγνωση και παραποµπή από το τοπικό ιαγνωστικό Κέντρο. Το συγκεκριµένο πρόγραµµα έχει ως στόχο την παροχή τεχνικής εκπαίδευσης, κατάρτισης καθώς και του επαγγελµατικού προσανατολισµού για την ανοιχτή αγορά εργασίας ή τα προστατευόµενα εργαστήρια. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στα Τεχνικά Λύκεια παρακολουθούν µαθητές µε ήπια σωµατική αναπηρία ή και µαθησιακές δυσκολίες καθώς και νέοι χωρίς αναπηρία οποίοι παρακολούθησαν ένα γενικό Γυµνάσιο. Τα µαθήµατα κατάρτισης που προσφέρονται αφορούν τους ακόλουθους τοµείς: τεχνολογία τροφίµων, κηπουρική, δηµόσια διοίκηση, οικονοµικά, πληροφορική, κοµµωτική κ.α. 3. Ειδικά Εργαστήρια Επαγγελµατικής Κατάρτισης αποτελούν µια εναλλακτική πηγή για τους νέους οι οποίοι έχουν πολλαπλές αναπηρίες και χρειάζονται εντατική βοήθεια και στήριξη. Τα εργαστήρια αυτά δέχονται νέους από 12 έως 20 ετών. Προϋποθέσεις για την εγγραφή κάποιου νέου είναι η ύπαρξη πιστοποιητικού αποφοίτησης από το Ειδικό ηµοτικό Σχολείο και µια επίσηµη διάγνωση και παραποµπή από το τοπικό ιαγνωστικό Συµβούλιο. Το πρόγραµµα σπουδών έχει ως στόχο την παροχή τεχνικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και επαγγελµατικού προσανατολισµού στην ανοιχτή αγορά εργασίας ή στα εργαστήρια προστατευόµενης απασχόλησης. Τα προγράµµατα κατάρτισης που προσφέρονται ανήκουν στους ακόλουθους τοµείς: ξυλουργικές εργασίες, υδραυλικά, µαγειρική, κοµµωτική, κηπουρική, αγγειοπλαστική, ανεξάρτητη διαβίωση. Πρόγραµµα Εκπαίδευσης στο σπίτι (Κατ οίκον διδασκαλία) Σε ορισµένες εξαιρετικές περιπτώσεις, ένα άτοµο µε αναπηρία µπορεί µε πρόγραµµα κατ οίκον να συµπληρώνει το εκπαιδευτικό πρόγραµµα του σχολείου, µε την βοήθεια ενός ασκάλου Ειδικής Αγωγής. Σύµφωνα µε την Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως όλες οι παραπάνω εκπαιδευτικές µονάδες προσφέρουν την ίδια υψηλή ποιότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης όπως και στα γενικά σχολεία. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Τα Ειδικά σχολεία από τη προσχολική ηλικία έως αυτά της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης χωρίζονται σε δύο (2) βασικές κατηγορίες: 1. Πολλαπλής Αναπηρίας 2. Αισθητηριακής Αναπηρίας 11

Ο παραπάνω διαχωρισµός ισχύει σε πυκνοκατοικηµένες αστικές περιοχές. Σε αραιοκατοικηµένες περιοχές ή στην επαρχία υπάρχει έλλειψη ειδικών εκπαιδευτικών µονάδων, µε συνέπεια στις υπάρχουσες ειδικές εκπαιδευτικές µονάδας να δέχονται και τις δύο κατηγορίες αναπηρίας. ΕΘΝΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΙΑΦΟΡΟ ΙΑΓΝΩΣΗΣ ΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ (ΚΕ Υ) Από το 2000 ξεκίνησαν να λειτουργούν τα κρατικά κέντρα διάγνωσης, αξιολόγησης και υποστήριξης παιδιών µε αναπηρίες ή / και µαθησιακές δυσκολίες. Τα κέντρα αυτά λειτουργούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας, ια βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων. Οι υπηρεσίες αυτές αποτελούν έναν κρίκο, ζωτικής σηµασίας, της αλυσίδας των κρατικών υπηρεσιών που προσφέρονται στα παιδιά µε ειδικές ανάγκες. Η σύσταση αυτών των υπηρεσιών εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς: Προσφέρει µια αναγνωρισµένη διάγνωση και αξιολόγηση η οποία παραπέµπει το εκάστοτε παιδί σε ένα γενικό ή ειδικό σχολείο. Παρακολουθεί και αξιολογεί την πρόοδο του παιδιού µε ειδικές ανάγκες καθ όλη την σχολική περίοδο. Συνεργάζεται και επικοινωνεί µε τον σχολικό σύµβουλο και µε το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου. Συστήνει την εφαρµογή ειδικά σχεδιασµένων εκπαιδευτικών προγραµµάτων για παιδιά µε ειδικές ανάγκες. Συνιστά την χρήση τεχνικών βοηθηµάτων για κάθε παιδί στο σχολείο. Παρέχει υποστηρικτικές συµβουλές στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς των ειδικών σχολείων. Τα κέντρα αυτά στελεχώνονται από τις παρακάτω ειδικότητες οι οποίες αποτελούν µέλη της διεπιστηµονικής οµάδας: Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Παιδοψυχίατροι Ψυχολόγοι Κοινωνικοί Λειτουργοί Φυσικοθεραπευτές Εργοθεραπευτές Λογοθεραπευτές Σύµβουλοι Επαγγελµατικού Προσανατολισµού Σχολική Νοσηλεύτρια Όπως ήδη αναφέρθηκε η διάγνωση και η αξιολόγηση ενός παιδιού για να ενταχθεί σε ένα σχολικό πλαίσιο είναι υποχρεωτική, παρόλα αυτά οι αποφάσεις δεν µπορούν να επιβληθούν και έχουν την αξία σύστασης. 12

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 13

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 1. ΜΟΝΑ ΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Τα παρακάτω στοιχεία δηµοσιεύθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας για το ακαδηµαϊκό έτος 2008-09, τα οποία αναφέρονται στον τοµέα της εκπαίδευσης σε εθνικό επίπεδο. ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΣΕ ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ: 2.140 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ: 384 Αυτές οι µονάδες ειδικές εκπαίδευσης περιλαµβάνουν: ηµόσια και Ιδιωτικά Ειδικά Νηπιαγωγεία, Ειδικά ηµοτικά Σχολεία, Ειδικά Γυµνάσια- Λύκεια, Ειδικά Τεχνικά σχολεία, Ειδικά Εργαστήρια και κάποιες ειδικές εκπαιδευτικές µονάδες οι οποίες δεν µπορούν να ενταχθούν σε κάποια κατηγορία από τις παραπάνω. Το παραπάνω σχήµα των µονάδων ειδικής εκπαίδευσης αναλύονται περαιτέρω στις ακόλουθες κατηγορίες: ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ: 329 ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ: 55 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ: 71 1. ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ: 70 2. ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ: 1 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 148 3. ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 148 4. ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 0 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ: 8 5. ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ: 8 6. ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ: 0 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ: 6 7. ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ: 6 8. ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ: 0 14

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 15 9. ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 15 10. ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 0 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ: 58 11. ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ: 56 12. ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ: 2 ΛΟΙΠΕΣ ΜΟΝΑ ΕΣ: 78 Όπως προκύπτει από τα παραπάνω στοιχεία, η πρωτοβάθµια και η δευτεροβάθµια εκπαίδευση στηρίζονται εξ ολοκλήρου στον δηµόσιο τοµέα. 2. ΜΟΝΑ ΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Οι παρακάτω πληροφορίες αποτελούν τα αποτελέσµατα µιας εκτεταµένης έρευνας πεδίου που πραγµατοποιήθηκε στην περιοχή της Περιφέρειας Αττικής. Επιλέχθηκε αύτη η περιφέρεια µιας και αποτελεί την πιο πυκνοκατοικηµένη περιοχή της Ελλάδας και φιλοξενεί το 50% του συνολικού πληθυσµού στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, τα αποτελέσµατα της έρευνας θεωρούνται ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί για τα άτοµα µε Εγκεφαλική Παράλυση σε ολόκληρη την χώρα, µε ορισµένες εξαιρέσεις, όπου υπάρχει σηµαντική έλλειψη υπηρεσιών. ΣΥΝΟΛΟ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ: 696 ΣΥΝΟΛΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΕΙ ΙΚΗΣΑΓΩΓΗΣ (ΣΜΕΑ): 108 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ: 15 13. ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ: 14 14. ΣΥΝΟΛΟ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ: 1 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 34 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ: 4 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ: 4 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ: 12 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ: 8 ΣΥΝΟΛΟ ΛΟΙΠΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ: 31 15

ΕΙ ΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΤΟΝ ΗΜΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Πιο συγκεκριµένα η έρευνά µας περιορίστηκε στα ακόλουθα αποτελέσµατα για την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Σε αυτό το σηµείο θα γίνει µια συγκεκριµένη αναφορά στα σχολεία που δέχονται παιδιά µε κινητική αναπηρία, καθώς υπάρχουν πολλά τα οποία για συγκεκριµένους λόγους δεν αναφέρονται. Η αιτία αυτού του διαχωρισµού θα αναφερθεί παρακάτω στην έκθεση. ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙ ΙΑ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: 4 (3 κρατικά και 1 ιδιωτικό) 1. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΠΑΣΤΙΚΩΝ: Στα πλαίσια των συνολικών υπηρεσιών που παρέχει η Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών, λειτουργεί και ένα ιδιωτικό Νηπιαγωγείο µόνο για παιδιά µε Εγκεφαλική Παράλυση. Σε αυτό εργάζεται µία ειδική νηπιαγωγός και φοιτούν 7 µαθητές. 2. ΕΛΕΠΑΠ: Αυτός ο οργανισµός περιλαµβάνει 2 ηµόσια Ειδικά Νηπιαγωγεία που λειτουργούν στις εγκαταστάσεις του. Φοιτούν συνολικά περίπου 15 παιδία και έχουν δύο ειδικούς νηπιαγωγούς. Η πλειοψηφία των παιδιών πάσχουν από Εγκεφαλική Παράλυση. Θα πρέπει όµως να σηµειωθεί πως η παραπάνω οργάνωση δέχεται και παιδία µε άλλες µορφές αναπηρίας. 3. ΠΙΚΠΑ(ΒΟΥΛΑΣ): Αυτός ο οργανισµός περιλαµβάνει 1 Ειδικό Νηπιαγωγείο. Φοιτούν περίπου 7 παιδιά από τα οποία τα 4 έχουν κινητική αναπηρία. Σε αυτό το Νηπιαγωγείο εργάζονται 2 δάσκαλοι ειδικής αγωγής. Αυτή η οργάνωση έχει ένα µεικτό πληθυσµό αναπηρίας, ο οποίος περιλαµβάνει διάφορες σωµατικές αναπηρίες, µαθησιακές δυσκολίες, σύνδροµο Down κ.α. ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΗΜΟΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ: 7 Σε αυτό το σηµείο θα γίνει µια αναφορά σε σχολεία στα οποία στην πλειοψηφία τους φοιτούν παιδιά µε εγκεφαλική παράλυση και µε κινητικές αναπηρίες στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. 1. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΠΑΣΤΙΚΩΝ: Όπως αναφέρθηκε προηγουµένως, η Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών παρέχει υπηρεσίες αποκλειστικά σε παιδιά και ενήλικες µε Εγκεφαλική Παράλυση. Στα πλαίσια αυτών των υπηρεσιών περιλαµβάνεται και ένα ηµόσιο Ειδικό ηµοτικό σχολείο για παιδιά µε Εγκεφαλική Παράλυση, το οποίο λειτουργεί στις εγκαταστάσεις της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών ως µέρος των συνολικών παρεχόµενων υπηρεσιών. Στο σχολείο φοιτούν 38 παιδιά µε Εγκεφαλική Παράλυση και εργάζονται 7 άσκαλοι Ειδικής Αγωγής. 2. ΕΛΕΠΑΠ: Σε αυτό τον οργανισµό στεγάζονται 2 ηµόσια Ειδικά ηµοτικά Σχολεία. Συνολικά και στα 2 σχολεία φοιτούν περίπου 104 παιδιά και εργάζονται 16 άσκαλοι Ειδικής Αγωγής. Οι 44 µαθητές έχουν Εγκεφαλική 16

Παράλυση και πρέπει να αναφερθεί πως σε αυτά τα σχολεία γίνονται δεκτά και παιδιά µε άλλες κινητικές αναπηρίες. 3. ΚΑΣΠ: Σε αυτό τον οργανισµό στεγάζεται από την 1 Σεπτεµβρίου 2010 ένα ηµόσιο Ειδικό ηµοτικό σχολείο για παιδιά µε κινητικές αναπηρίες. Στο σχολείο αυτό φοιτούν 12 παιδιά και εργάζονται 3 άσκαλοι Ειδικής Αγωγής. Όλοι οι µαθητές έχουν Εγκεφαλική Παράλυση αλλά γενικότερα µπορούν να γίνουν δεκτά και παιδιά µε άλλες αναπηρίες. 4. ΑΙΓΑΛΕΩ: Πρόκειται για ένα σχολείο για παιδιά µε σωµατικές αναπηρίες το οποίο λειτουργεί από το 2008 στα υτικά προάστια της Αθήνας. Στο σχολείο αυτό φοιτούν 30 παιδιά, η πλειοψηφία των οποίων (22) έχουν Εγκεφαλική Παράλυση. Στο σχολείο αυτό µπορούν να γίνουν δεκτά και παιδιά µε άλλες σωµατικές αναπηρίες. 5. ΠΙΚΠΑ (ΒΟΥΛΑΣ): Αυτός ο οργανισµός στεγάζει 1 ειδικό δηµοτικό σχολείο στις εγκαταστάσεις του. Φοιτούν 5 µαθητές από τους οποίους οι δύο έχουν Εγκεφαλική Παράλυση. Εργάζονται 2 δάσκαλοι ειδικής αγωγής. Αυτό το σχολείο έχει ένα µεικτό πληθυσµό αναπηρίας, ο οποίος περιλαµβάνει διάφορες σωµατικές αναπηρίες, µαθησιακές δυσκολίες, σύνδροµο Down κ.α. 6. ΠΕΝΤΕΛΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΙΚΠΑ ΠΕΝΤΕΛΗΣ): Σε αυτό τον οργανισµό στεγάζεται 1 ειδικό δηµοτικό σχολείο. Φοιτούν 16 µαθητές από τους οποίους οι 5 έχουν Εγκεφαλική Παράλυση. Αυτό το σχολείο έχει ένα µεικτό πληθυσµό αναπηρίας, ο οποίος περιλαµβάνει διάφορες σωµατικές αναπηρίες, µαθησιακές δυσκολίες, σύνδροµο Down κ.α. Αυτό που κατέστη σαφές κατά την διάρκεια της έρευνας και έχει επανειληµµένα τονιστεί από τους διευθυντές των ειδικών σχολείων, είναι το γεγονός ότι ένα παιδί µε σοβαρή σωµατική αναπηρία αποκλείεται συχνά από γενικά αλλά και από ειδικά σχολεία. Οι κύριες αιτίες γι αυτό το γεγονός είναι η έλλειψη πρόσβασης (φτωχή υποδοµή), καθώς και οι ιδιαιτερότητες του υπόλοιπου µαθητικού πληθυσµού. Η τελευταία αιτία αναφέρεται σε παιδιά µε µαθησιακές δυσκολίες και αυτισµό, που µπορεί να παρουσιάζουν αντικοινωνική και επιθετική συµπεριφορά η οποία µπορεί να αποτελεί κίνδυνο για τα παιδιά µε την σωµατική αναπηρία. Κατά συνέπεια αυτή η πιθανότητα µπορεί να οδηγήσει σε άρνηση ένταξης κάποιου παιδιού µε σωµατική αναπηρία σε ορισµένα σχολεία. ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙ ΙΑ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: 2 1. ΙΛΙΟΝ: Το γυµνάσιο αυτό ανήκει στα υτικά προάστια της Αθήνας και δέχεται παιδιά µε κινητικές αναπηρίες. Σε αυτό φοιτούν 26 µαθητές από τους οποίους οι 18 έχουν Εγκεφαλική Παράλυση. 2. ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Το γυµνάσιο αυτό ανήκει στα Νότια προάστια της Αθήνας. Σε αυτό φοιτούν 38 µαθητές από τους οποίους οι 24 έχουν Εγκεφαλική Παράλυση. 17

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙ ΙΑ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: 2 3. ΙΛΙΟΝ: Στο λύκειο φοιτούν 40 µαθητές από τους οποίους οι 21 έχουν Εγκεφαλική Παράλυση. 4. ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Στο λύκειο φοιτούν 35 µαθητές από τους οποίους οι 24 έχουν Εγκεφαλική Παράλυση. ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙ ΙΑ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: 7 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ ΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: 5 Ι ΙΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙ ΑΣ: 3 Όπως έχει καταστεί σαφές και από τα παραπάνω, σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει συνεργασία του κράτους µε ιδιωτικούς φορείς. Τα ειδικά σχολεία φιλοξενούνται από ιδιωτικούς προνοιακούς οργανισµούς και µη κυβερνητικές οργανώσεις. Αρκετά συχνά αυτοί οι οργανισµοί παρέχουν στα ειδικά σχολεία και το απαιτούµενο προσωπικό για να καλυφθούν οι ανάγκες των µαθητών. Υπάρχουν τουλάχιστον 3 ιδιωτικά κέντρα ηµερησίας φροντίδας στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας που δέχονται παιδιά µε σωµατική αναπηρία από 3 ετών έως την ενηλικίωση. Ακόµα και αν αυτά τα κέντρα δεν παρέχουν προγράµµατα σπουδών αναγνωρισµένα από το κράτος, καλύπτουν σοβαρά κενά στην παροχή υπηρεσιών για παιδιά µε πολλαπλές αναπηρίες που δεν είναι αποδεκτά σε ειδικά κρατικά σχολεία. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΩΝ ΕΙ ΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ( ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΜΑ Α) Σύµφωνα µε την ελληνική νοµοθεσία, ένα βασικό πανεπιστηµιακό πτυχίο θεωρείται υποχρεωτικό και ελάχιστη προϋπόθεση για την εργασία ενός δασκάλου ή άλλου επαγγελµατία στον τοµέα της ειδικής αγωγής. Η ύπαρξη µεταπτυχιακών διπλωµάτων ενισχύει την πρόσληψη κάποιου επαγγελµατία σε σχολεία ειδικής αγωγής. Κατά την διάρκεια της έρευνας διαπιστώθηκε πως µεγάλος αριθµός των δασκάλων της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στην ειδική αγωγή έχουν κάποιο µεταπτυχιακό τίτλο. Το παραπάνω κριτήριο ισχύει και για το σύνολο της διεπιστηµονικής οµάδας, η οποία αποτελείται από τις παρακάτω ειδικότητες: φυσικοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, λογοθεραπευτής, ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, νοσηλεύτρια του σχολείου και σε ορισµένες περιπτώσεις γιατρός. Η ειδική αγωγή στην Ελλάδα είναι ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό πεδίο για την απόκτηση µιας θέσης στο δηµόσιο σχολείο και χωρίς το πρόσθετο πλεονέκτηµα µεταπτυχιακών τίτλων γίνεται ακόµα δυσκολότερη. 18

Πρέπει επίσης να προστεθεί, ότι αν και η επάνδρωση του ειδικού σχολείου µε όλα τα µέλη της διεπιστηµονικής οµάδας είναι υποχρεωτική, αρκετά συχνά παρατηρούνται ελλείψεις προσωπικού. Οι ειδικότητες που συνήθως δεν υπάρχουν είναι η νοσηλεύτρια του σχολείου, κοινωνικός λειτουργός ή ψυχολόγος. Το ειδικό βοηθητικό προσωπικό αποτελεί σηµαντικό µέρος της δοµής του σχολείου και το προσωπικό πρέπει να έχει ολοκληρώσει υποχρεωτικά το Λύκειο. Υποψήφιοι όµως που έχουν κάποιο πιστοποιητικό στην ειδική αγωγή αυξάνουν σηµαντικά τις πιθανότητες πρόσληψής τους στον δηµόσιο τοµέα. Τα σχολεία της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στελεχώνονται από µια πλήρη γκάµα εκπαιδευτικών σύµφωνα µε το αντικείµενο των µαθηµάτων. Σε αυτούς συµπεριλαµβάνονται καθηγητές Ελληνικών, µουσικής, γυµναστές, µαθηµατικών, θεολογίας και βιολογίας. Η ερευνά µας έδειξε ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση ειδικής αγωγής στην Αθήνα έχουν µεταπτυχιακό στην ειδική αγωγή, το γεγονός αυτό όµως δεν ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς στην υπόλοιπη Ελλάδα, οι οποίοι διδάσκουν σε γενικά σχολεία. Πολλοί καθηγητές σε γενικά σχολεία δεν είναι σε θέση να αντιµετωπίσουν τις ειδικές ανάγκες του πληθυσµού τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η βασική τους εκπαίδευση δεν περιλαµβάνει µαθήµατα ειδικής αγωγής. ΑΣΚΑΛΟΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδας ο πληθυσµός δασκάλων, µαθητών στον τοµέα της ειδικής αγωγής για το ακαδηµαϊκό έτος 2008 09 είναι: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α: Άντρες: 2919 Γυναίκες:1928 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α: Αγόρια: 10317 Κορίτσια: 3969 εν κατέστη δυνατό να βρεθεί ένας ακριβής αριθµός µαθητών µόνο µε κινητική αναπηρία και Εγκεφαλική Παράλυση. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΓΟΝΕΩΝ: 28.572 Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν µια πρόχειρη εκτίµηση µε βάση τον αριθµό των µαθητών. Ειδικά στοιχεία για τον πληθυσµό των γονέων δεν κατέστη δυνατόν να βρεθούν. 19

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 20

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Ένα βασικό στοιχείο του ειδικού εκπαιδευτικού συστήµατος στην Ελλάδα είναι ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και έχει διαφορετικές ανάγκες. Γι αυτόν το λόγο στο σχολείο πρέπει να προσεγγίζεται µε ένα προσωποκεντρικό και εξατοµικευµένο εκπαιδευτικό πρόγραµµα. υο σηµαντικοί λόγοι αποτελούν εµπόδια στην εφαρµογή αυτής της προσέγγισης. Υπάρχει ανάγκη για: α) την οργάνωση των κρατικών εκπαιδευτικών υπηρεσιών καθώς και β) τη συνέπεια της πολιτείας σε θέµατα τη εκπαίδευσης. Χρειάζεται λοιπόν να δηµιουργηθεί ένα ευέλικτο κανάλι επικοινωνίας µεταξύ των υπηρεσιών και των επαγγελµατιών, ώστε η λήψη των αποφάσεων να διευκολυνθεί σε όφελος του µαθητικού πληθυσµού. Τα κενά στην δοµή και την λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήµατος δεν έχουν επιτρέψει µια τέτοια επικοινωνία το προηγούµενο χρονικό διάστηµα. Σύµφωνα µε τους επαγγελµατίες του χώρου, υπάρχει η ανάγκη για µια αναβάθµιση των υφιστάµενων εκπαιδευτικών υποδοµών, γεγονός που απαιτεί µια σειρά παρεµβάσεων: βελτίωση της προσβασιµότητας των ατόµων µε ειδικές ανάγκες στη γενική και ακόµη και στην ειδική εκπαίδευση, βελτίωση του εξοπλισµού των σχολείων µε νέες τεχνικές και µέσα για να µπορέσουν οι καθηγητές να ασκήσουν τα καθήκοντά τους πιο αποτελεσµατικά και να συµµετέχουν σε ερευνητικά προγράµµατα. Η υποχρεωτική εκπαίδευση για όλους δηµιουργεί και την ανάγκη για την δηµιουργία µεγαλύτερου αριθµού Ειδικών Σχολείων, στόχο τον οποίο έχει θέσει και το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας, ια βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων. Επιπλέον, υπάρχει µια ιδιαίτερη ανάγκη για ένα συνεπές αξιολογητικό σύστηµα των µαθητών µε ειδικές ανάγκες. Η αξιολόγηση των ακαδηµαϊκών επιδόσεων και της προόδου κάθε παιδιού καθ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους βασίζεται συνήθως στην κρίση του διδακτικού προσωπικού. Από το γεγονός αυτό προκύπτει η ανάγκη για µια εθνική πολιτική και για ένα δοµηµένο πλαίσιο για την αξιολόγηση των επιδόσεων των µαθητών µε ειδικές ανάγκες, που θα διευκολύνει και τη χρήση µιας «κοινής γλώσσας» µεταξύ των δασκάλων. Τα τελευταία χρόνια το εκπαιδευτικό σύστηµα χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια αναβάθµισης της κατάρτισης των εκπαιδευτικών στις βασικές σπουδές αλλά και σε µεταπτυχιακό επίπεδο. Αυτή η προσπάθεια είναι ιδιαίτερα σηµαντική για εκπαιδευτικούς που εργάζονται σε σχολεία γενικής εκπαίδευσης, οι οποίοι δεν είναι πάντα επαρκώς προετοιµασµένοι για να αντιµετωπίσουν τις προκλήσεις που τίθενται για τα παιδιά και τους εφήβους µε ειδικές ανάγκες. Ως εκ τούτου, συνίσταται τα µαθήµατα για την ειδική αγωγή και για θέµατα αναπηρίας 21