Federation of Greek Industries Greek General Confederation of Labour CONFERENCE LIFELONG DEVELOPMENT OF COMPETENCES AND QUALIFICATIONS OF THE WORKFORCE; ROLES AND RESPONSIBILITIES Athens 23-24 May 2003 Working Group 2: Analysis / Anticipation of skill and training needs Case Study: Neorion Shipyards - Syros Presented by Mr. Grigoris Andronikos
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΩΝ ΝΑΥΠΗΓΕΙΩΝ ΝΕΩΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Tο 1861 στη Σύρο του Νοµού Κυκλάδων, ιδρύεται το πρώτο συγκροτηµένο Ναυπηγείο της µετεπαναστατικής Ελλάδας µε την ονοµασία «ΝΕΩΡΙΟΝ». Κατά το δεύτερο µισό του 20ού αιώνα και ειδικότερα κατά τις αρχές της δεκαετίας του 70, το Νεώριο, όπως και τα άλλα ελληνικά ναυπηγεία, βρίσκεται σε πλήρη άνθηση µετά την εντυπωσιακή αύξηση της δραστηριότητας του κλάδου, για να ακολουθήσει όµως, αµέσως µετά, ένα διάστηµα µακρόχρονης ύφεσης η οποία θα καταλήξει (µέσα δεκαετίας του 80) στην υπαγωγή όλης της Ναυπηγικής Βιοµηχανίας σε καθεστώς πλήρους κρατικού ελέγχου. Κάτω από τις συνθήκες αυτές και έπειτα από µια σειρά αλλεπάλληλων συγκυριών και γεγονότων το Νεώριο κλείνει το 1992, απολύοντας 723 συνολικά εργαζόµενους και καταδικάζοντας το σύνολο σχεδόν του ντόπιου βιοµηχανικού δυναµικού σε ανεργία. 2. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ Ωστόσο λίγο πριν µπούµε στη νέα χιλιετία, µε την επάνοδο του Νεωρίου στον ιδιωτικό τοµέα (τέλη του 1994), ο επιχειρηµατικός Όµιλος που το εξαγόρασε, έθεσε ένα και µοναδικό στόχο τον οποίο, κατά κοινή οµολογία, έχει ήδη επιτύχει σε ικανοποιητικό βαθµό: -Την ανασυγκρότηση, σταδιακή αναβίωση και πλήρη καταξίωση της πιο ιστορικής ναυπηγικής βιοµηχανικής µονάδας. Όµως ένας τέτοιος στόχος που αποτελεί άλλωστε την φιλοδοξία κάθε ανθρώπου και κάθε οµάδας που επιδίδεται στην «τέχνη του επιχειρείν», δεν επιτυγχάνεται τυχαία ούτε και είναι αποτέλεσµα κάποιας «ευκαιριακής» διεργασίας. Είναι αποτέλεσµα, σχεδιασµού, αξιοποίησης ευκαιριών και πάρα πολλής δουλειάς. Και κάτι ακόµα: είναι αποτέλεσµα καλής συνεργασίας και επαφής µε εξειδικευµένους και «ξεχωριστούς» επαγγελµατίες γιατί ας µην ξεχνάµε ότι: «Μια µηχανή µπορεί να κάνει τη δουλειά πενήντα συνηθισµένων ανθρώπων όµως καµιά µηχανή δεν µπορεί να κάνει τη δουλειά ενός ασυνήθιστου ανθρώπου». Η νέα λοιπόν ιοίκηση του Νεωρίου, έχοντας την δυνατότητα σταδιακής επαναπρόσληψης του προσωπικού στο εύλογο διάστηµα των 18 µηνών, σε πρώτο στάδιο σχεδίασε ένα ολιγοµελές και αρκετά «σφιχτό» οργανωτικό σχήµα λειτουργίας, βάσει των σύγχρονων δεδοµένων και απαιτήσεων. Στην συνέχεια αφού κατέγραψε τις πραγµατικές ανάγκες τις
επιχείρησης σε ανθρώπινο δυναµικό, ανα τοµέα και ειδικότητα προέβη στην «ποιοτική αποτίµηση δεξιοτήτων» των 600 ατόµων που είχε την υποχρέωση να επαναπροσλάβει, υπό την προϋπόθεση ότι θα προηγείτο ένα πρόγραµµα ταχείας κατάρτισης ή επανακατάρτισής τους, κατά περίπτωση. Έτσι για τον σκοπό αυτό, στα µέσα του 1995, ιδρύεται το Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης «Νεώριον ΚΕΚ», (µονοπρόσωπη ΕΠΕ), το οποίο αναλαµβάνει τον σχεδιασµό και την περαιτέρω υλοποίηση αυτού του προγράµµατος επανακατάρτισης, λαµβάνοντας σοβαρά υπόψη τις ακόλουθες παραµέτρους και απαιτήσεις: Τα ιδιαίτερα επαγγελµατικά χαρακτηριστικά του προς επανακατάρτι-ση δυναµικού, όπως: - Το ότι το δυναµικό αυτό βρίσκεται αδρανές για ένα µεγάλο χρονικό διάστηµα έχοντας ανάγκη αναβάθµισης και επικαιροποίησης των προσόντων του πριν την επανένταξή του στην παραγωγή και - Το στενό φάσµα των διαθέσιµων ειδικοτήτων που προϋπήρχαν στην αγορά εργασίας της Σύρου ή και την αριθµητική ανεπάρκεια σε κρίσιµες ειδικότητες. Τις νέες απαιτήσεις σε γνώσεις και δεξιότητες για τους εργαζόµενους, απαιτήσεις που επέβαλλαν, σε αρκετές περιπτώσεις, την ανάγκη επαναπροσδιορισµού της ειδικότητας του εργαζόµενου ή ακόµη και την πλήρη αλλαγή ειδικότητας. Την ανάλυση εργασιών και ειδικοτήτων που διεξήγαγε το ίδιο το Νεώριον ΚΕΚ, για όλες τις βασικές ειδικότητες όπως Ηλεκτροσυγκολ-λητές, Ελασµατουργοί, Σωληνουργοί, Εφαρµοστές, Αµµοβολιστές - Χρωµατιστές, κλπ. Φτάνοντας λοιπόν σε προκαθορισµένο χρονικό σηµείο, τα ¾ όλων εκείνων, που αρχίζουν να απορροφώνται σταδιακά από τη νέα εταιρία, έχουν πλήρως επανεκπαιδευθεί. Όµως επειδή οι προκλήσεις είναι συνεχείς και µεγάλες, ιδιαίτερα στο επιχειρηµατικό περιβάλλον, η επένδυση του Νεωρίου στον τοµέα της διαχείρισης και αναβάθµισης των ανθρώπινων πόρων, στηρίζεται ολοένα και περισσότερο στις αρχές της διά Βίου Μάθησης και της Συνεχιζόµενης Κατάρτισης προκειµένου να αντιµετωπισθούν προβλήµατα όπως: Ο υψηλός ηλικιακός µέσος όρος του δυναµικού των ειδικοτήτων κλειδιών του Νεωρίου Η αναγκαιότητα για προσαρµογή στις νέες συνθήκες οργάνωσης της εργασίας, ενόψει των επερχόµενων διαρθρωτικών αλλαγών και του έντονα ανταγωνιστικού παγκόσµιου περιβάλλοντος. Η ανάγκη για προσαρµογή στη χρήση των ραγδαία εξελισσόµενων νέων τεχνολογιών, όπως της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών.
Η ανάγκη ύπαρξης µόνιµης δοµής για τον συστηµατικό σχεδιασµό και υλοποίηση της κατάρτισης και επανα-κατάρτισης του ανθρώπινου δυναµικού, µέσα στα πλαίσια της λειτουργίας µιας βιοµηχανίας εντάσεως εργασίας όπως το Νεώριο. Τέλος η ανάγκη συνεχούς έρευνας και ανάλυσης των ειδικοτήτων, των εργασιακών προφίλ, κλπ ώστε να επιτυγχάνεται διαρκώς η αναβάθµιση και ευθυγράµµιση των προσόντων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναµικού στις σύγχρονες απαιτήσεις της παραγωγής και της αγοράς. Με το πνεύµα αυτό και στα πλαίσιο όλων των παραπάνω, από το 1996, το Νεώριο συµµετέχει ενεργά σε Κοινοτικά κυρίως προγράµµατα και πρωτοβουλίες που µε το «προϊόν» και τα συµπεράσµατά τους βοηθάνε στη λύση όχι µόνον δικών του προβληµάτων αλλά και πολλών άλλων οµοειδών επιχειρήσεων. Συγκεκριµένα το Νεώριο έχει συµµετάσχει: -στο Ευρωπαϊκό σχέδιο Leonardo Da Vinci, µε τίτλο: «Retraining and Labour Force Redeployment in Ailing Companies» (Επανεκπαίδευση και αναδιάρθρωση του εργατικού δυναµικού σε φθίνουσες επιχειρήσεις) µε στόχο την αναζήτηση πολιτικών και µέτρων για την υποστήριξη του ανθρώπινου δυναµικού φθινουσών βιοµηχανιών υπό κρίση σε 4 ευρωπαϊκές χώρες (Ιρλανδία, Ολλανδία, Πορτογαλία και Ελλάδα). -στο έργο Leonardo, µε τίτλο «Mobility Centres: Facilitating Employee Mobility, Adaptability, and Flexibility» (Κέντρα Κινητικότητας: ιευκόλυνση στην κινητικότητα των εργαζοµένων, προσαρµοστικότητα και ευελιξία), µε στόχο την ανάπτυξη ειδικών προγραµµάτων και Κέντρων Υποστήριξης της Κινητικότητας (Mobility Centres) για την ενίσχυση των εργαζοµένων που βρίσκονται σε ανασφαλές εργασιακό καθεστώς. -στο έργο ΝΕΩΡΙΟΝ της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας ADAPT -στο έργο ΛΗΤΩ της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EMPOYMENT / ΝOW -στο έργο NEORION του Προγράµµατος Leonardo Da Vinci -στο έργο EQUADIL του Προγράµµατος Leonardo Da Vinci -στο έργο ΝΕΩΡΙΟΝ II: «Προώθηση της Ανταγωνιστικότητας και ιασφάλιση της Απασχόλησης στη Ναυπηγική Βιοµηχανία», της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EQUAL, που βρίσκεται σε εξέλιξη. 3. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Η ακολουθούµενη µεθοδολογία του ναυπηγείου και του Εκπαιδευτικού του Φορέα (Νεώριον ΚΕΚ) πάνω στο αντικείµενο, θα µπορούσε συνοπτικά να περιγραφεί ως εξής:
1. Σταθερή συνεργασία µεταξύ των στελεχών της παραγωγής και της εκπαίδευσης, για την πρόβλεψη των εκπαιδευτικών αναγκών και τον σχεδιασµό ευέλικτων εκπαιδευτικών ενοτήτων (Training Modules) ενδοεπειχειρησιακής εκπαίδευσης. 2. Προσδιορισµός των ειδικών διαδικασιών εκπαίδευσης, ανάλογα µε την περίπτωση. Οι γενικές διαδικασίες εκπαίδευσης αποτελούν µέρος του Συστήµατος ιασφάλισης Ποιότητας κατά ISO 9002 µε το οποίο είναι πιστοποιηµένο το ναυπηγείο. 3. Σχεδιασµός και υλοποίηση προγραµµάτων κατάρτισης για ανέργους, µε κύρια κατεύθυνση ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το ναυπηγείο. 4. Συµµετοχή τόσο του Νεωρίου, όσο και του Νεώριον ΚΕΚ σε µεγάλο αριθµό έργων εκπαίδευσης και ανάπτυξης ανθρώπινων πόρων µεγάλης κλίµακας, είτε σε εθνική, είτε σε ευρωπαϊκή κλίµακα. 5. ικτύωση σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο µε µεγάλο φάσµα οργανισµών και εµπειρογνωµόνων (π.χ. ΟΑΕ, Υπ. Εργασίας, Πανεπιστήµια, Εµπειρογνώµονες Ανθρώπινων Πόρων, Παροχείς Τεχνολογίας και Καινοτοµίας, Ευρωπαϊκά Μελετητικά Ινστιτούτα, κλπ). 6. Εφαρµογή και συνεχής ενηµέρωση αρχείων εκπαίδευσης εντός του ναυπηγείου, για όλους τους εργαζόµενους, µε στόχο τη δηµιουργία µιας δεξαµενής δεδοµένων µε εργασιακά προφίλ, στοιχεία απόδοσης του εργαζόµενου, κλπ. 4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε στη σχέση Εκπαίδευσης / Κατάρτισης και ιαχείρισης των Ανθρώπινων Πόρων από το 1994 στο Νεώριο, απέδωσε µέχρι σήµερα µια σειρά από θετικά αποτελέσµατα, όπως: 1. Η εισαγωγή της πολυσθενούς ειδικότητας στην παραγωγή (π.χ. ειδικότητα Ηλεκτροσυγκολλητή / Ελασµατουργού / Φλογοχειριστή). 2. Η εισαγωγή αρκετών νέων ειδικοτήτων, όπως π.χ. των χειριστών µηχανών CNC, των Επιθεωρητών Ποιοτικού Ελέγχου και ιασφάλισης Ποιότητας, των Ελασµατουργών ειδικών µετάλλων, κλπ. 3. Η αναβάθµιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναµικού, χαρακτη-ριστικό που εκτός της βελτίωσης του ατόµου ως επαγγελµατία, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της ίδιας της επιχείρησης. 4. Η δηµιουργία αντίληψης και χαρακτηριστικών ενός «Οργανισµού που Μαθαίνει», σύµφωνα µε την οποία η τυπική ιεραρχική δοµή µιας επιχείρησης αντικαθίσταται σιγάσιγά από µια νέα δοµή µε βάση τις προτεραιότητες της εκπαίδευσης.
Όµως, από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και κάποια σηµεία που χρήζουν περαιτέρω αναβάθµισης, για τη βελτιστοποίηση µιας νέας κουλτούρας εργασίας και εκπαίδευσης, όπως: 1. Εκπαίδευση των εκπαιδευτών: Παρά την υψηλή τεχνική τους εµπειρία και τεχνογνωσία, οι περισσότεροι τεχνίτες αλλά και µεσαία στελέχη δεν διαθέτουν τα απαιτούµενα παιδαγωγικά προσόντα για την ενεργό συµµετοχή τους στην εκπαίδευση, µε την ιδιότητα του εκπαιδευτή. 2. Ανάγκη για ξεπέρασµα της απροθυµίας ενός µέρους των µεσαίων στελεχών να συµµετέχουν στις εκπαιδευτικές διεργασίες, γεγονός που οφείλεται κυρίως σε κάποιο αίσθηµα ανασφάλειας για τη µελλοντική τους θέση. 3. Βελτίωση έως και εξάλειψη των γραφειοκρατικών και ανελαστικών εµποδίων που προβάλλουν οι Κρατικές και άλλες Αρχές ιαχείρισης της εκπαίδευσης και της επαγγελµατικής κατάρτισης.