Η επιλογή των αποσπασμάτων από τη συλλογή «Οκτάνα» έγινε από τον Γιάννη Ψυχοπαίδη. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, της σελιδοποίησης, του εξωφύλλου και γενικότερα όλης της αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993. Γιάννης Ψυχοπαίδης & Εκδόσεις Ίκαρος 2018 για τα κείμενα από την «Οκτάνα», Λεωνίδας Εμπειρίκος ISBN 978-960-572-220-3
ΣΤΟΝ ΒΥΘΟ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΚΤΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ
4
ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗΣ ΣΤΟΝ ΒΥΘΟ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΚΤΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ Ι ΚΑΡΟΣ
ΟΚΤΑΝΑ ή ΤΑ ΧΡΏΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑΣ Μόνο δονούμενος ως χορδή εις έπακρον τεταµένη, µόνο εν εξάρσει και με λυγμούς-αλαλαγµούς, μόνο πλήρης πάθους και σφίζων πόθους μπορεί να διαβεί κάποιος οδοιπόρος αυτόν τον δρόμο των εικόνων της ποίησης, τον δρόµο της πληθωρικής λαγνείας των λέξεων, τον δρόμο του έκθαμβου παιδιού εν καμίνω, του Ανδρέα της απελεύθερης εμπειρίας, του Εµπειρίκου, του µεγάλου ψαλμωδού των οργασμών της γης και των θαυµάτων του εντός και του εκτός εαυτού. Εκτός εαυτού και ο εικαστικός καλλιτέχνης καλείται να γρηγορεί για να ξεχάσει όσα ήξερε και να ξαναθυμηθεί αυτό που δεν ξέρει. Να κλείσει τα µάτια για µια στιγµή και να τα ανοίξει απότομα, ανοίγοντας διάπλατα και την ψυχή του. Το µεγάλο ζητούµενο κάθε δημιουργίας είναι να εκπέµψει εν όψει όλων των καιρών έναν οίστρο ζωής, και όπως για τον ποιητή οι λέξεις µοιάζουν με πηλό από τον οποίο ο ερηµίτης του λόγου πλάθει νέες λέξεις, έτσι και για τον ζωγράφο ο πηλός είναι οι γραμμές και τα χρώματα, η γραµµατική και το συντακτικό μιας νέας γλώσσας που ζητά να κάνει δυνατό το αδύνατο, να αναπαραστήσει έναν κόσμο όχι όπως είναι αλλά μονάχα όπως θα μπορούσε να είναι. Κόσμος γεµάτος θαυμαστούς αιφνιδιασμούς, πολύχρωµες συνευρέσεις και αλληλουχίες ρυθµικές, αισθαντικές χορογραφίες και ρεµβασμούς τόσο γήινους που διεκδικούν το σύνολο των αισθήσεων και των συναισθημάτων. Σαν ένα λευκό μπαλέτο αγγέλων που ψάλλει το «αι γενεαί πάσαι» και µαζί ουράνιοι και γήινοι ήχοι να αναδύονται από τους πτωχομαχαλάδες αλλά και από τα παράθυρα πλούσιων κτισµάτων. Ήχοι στιλπνοί, ήχοι µουντοί, ήχοι μιας πραγµατικής-ονειρικής πόλης που συνοδεύουν 7
εικόνες μιας νυχτερινής μέρας ή μιας ημερήσιας νύχτας, γεμάτης λαγνεία και απελεύθερα πάθη. Γυμνωμένα µέλη σε εγρήγορση και έκθαμβες νεανίδες με την ψυχή στο στόμα, φιλήδονοι άνδρες, αλλά και ιδανικοί αυτόχειρες, άνδρες με ιδανικά, λάβαρα της θλίψεως και του θανάτου, σκυμμένοι στο χείλος των αβύσσων. Πόθος, πάθος, πένθος. Όλα συγκλίνουν σε μια συμπαντική αγαλλίαση απο-ενοχοποιηµένων αισθημάτων και πράξεων, πέρα από τα αμαρτήματα των προπατόρων, σε µια θαυμαστή ενότητα πνεύµατος και ύλης. Οι ευφρόσυνες ιαχές ξεχύνονται από τα µύχια της ψυχής των ανθρώπων, «άπιστοι όλοι, μα όλοι για πίστη διψασμένοι» σαν μια φλογερή εκμυστήρευση των πιο τολμηρών επιθυμιών. Αυτός ο στρόβιλος ζωής είναι ο ποιητικός κόσµος του Ανδρέα Εμπειρίκου, ένας κόσμος που αναζητά εδώ την εικαστική του προσομοίωση. Πώς διαλογίζεται κανείς με τα χρώματα πάνω στην ελευθερία και την αλήθεια; Οι εικαστικοί δηµιουργοί καλούνται ν αφουγκραστούν τις ποικίλες φωνές και της νυκτός τους ήχους μιας ποίησης που με λέξεις-χρησμούς μεταφράζει τα μεγάλα και υψηλά αισθήματα. Και να μεταφράσουν κι αυτοί με τη σειρά τους τον ποιητικό λόγο σε εικόνες-παράθυρα ανοιγµένα στη ζωή. Μια ζωή µακριά από τους ψεύτες, τους σφετεριστές και τους λαοπλάνους, μαζί µε όλους τους αναχωρητές, τους ερηµίτες και τους προδρόμους που «πήραν τα βουνά, να μην τους φάει ο κάμπος». Και να αναζητήσουν με τον χρωστήρα τους, μέσα στην τέχνη τους παντού και πάντα, την εν ηδονή ζωή όπου το «εγώ» γίνεται «εσύ», σε µια διηνεκή στυτική λειτουργία του πνεύματος. Μέσα στο φέγγος της καθημερινής µας τραγωδίας, διωγμένοι από τα ψέματα και τις φενάκες της φοβερής ετούτης εποχής, οι ανήσυχοι δημιουργοί βιάζονται να ταξιδέψουν επιβάτες και αυτοί σε εξαίσιες αμαξοστοιχίες της πιο μεγάλης, της καθολικής του κόσμου τούτου νοσταλγίας, της νοσταλγίας του απώτατου μέλλοντος. Οκτάνα, ένα ταξίδι δίχως τέλος! ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗΣ 8
ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΝΔΟΧΩΡΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ
Ὀκτάνα θὰ πῇ ἀληθινὴ ἐλευθερία καὶ ὄχι ἐκείνη ἡ φοβερὰ εἰρωνεία, νὰ λέγεται ἐλευθερία ὅ,τι χωρεῖ ἢ ὅ,τι ἐναπομένει στὰ ἐλάχιστα περιθώρια ποὺ ἀφήνουν στοὺς ἀνθρώπους οἱ ἀπάνθρωποι νόμοι τῶν περιδεῶν καὶ τῶν τυφλῶν ἢ ηλιθίων. 10
11