«ΑΡΥΙΣΔΚΣΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ»

ΑΝΑΞΑΓΟΡΔΙΟ ΓΔΛ Ν. ΔΡΤΘΡΑΙΑ Υ. ΔΣΟ 2011-12 ΑΠΟΠΑΜΑΣΑ ΣΗ ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ (PROJECT) ΜΔ ΘΔΜΑ «ΑΡΥΙΣΔΚΣΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ» Σα παηδηά ηεο Α Λπθείνπ πνπ επέιεμαλ απηφ ην project θαη ε ππεχζπλε / ζπληνλίζηξηα θαζεγήηξηά ηνπο Σδίλα ηαζηλνπνχινπ, καζεκαηηθφο, ζαο παξνπζηάδνπλ κεξηθά ραξαθηεξηζηηθά θνκκάηηα ηεο εξγαζίαο ηνπο. Χαρακηηριζηικές θωηογραθίες ηων παιδιών ποσ ζσμμεηείταν ζηο εν λόγω project 1

Σν ζέκα καο ήηαλ Αξρηηεθηνληθή θαη Γεσκεηξία γη απηφ μεθηλήζακε απφ ηε γεσκεηξία. Σα παηδηά ρσξίζηεθαλ ζε 4 ππννκάδεο θαη βξήθακε πιεξνθνξίεο. ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Γεσκεηξία είλαη ν θιάδνο ησλ καζεκαηηθψλ πνπ αζρνιείηαη κε ρσξηθέο ζρέζεηο, δειαδή κε ηε ζχλζεζε ηνπ ρψξνπ πνπ δνχκε. Δκπεηξηθά, αιιά θαη δηαηζζεηηθά, νη άλζξσπνη ραξαθηεξίδνπλ ηνλ ρψξν κέζσ ζπγθεθξηκέλσλ ζεκειησδψλ ηδηνηήησλ, πνπ νλνκάδνληαη αμηψκαηα. Σα αμηψκαηα δε κπνξνχλ λα απνδεηρηνχλ, αιιά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε ζπλδπαζκφ κε καζεκαηηθνχο νξηζκνχο γηα ηα ζεκεία, ηηο επζείεο, ηηο θακπχιεο, ηηο επηθάλεηεο θαη ηα ζηεξεά γηα ηελ εμαγσγή ινγηθψλ ζπκπεξαζκάησλ. Ιζηορία Λφγσ ησλ άκεζσλ πξαθηηθψλ ηεο εθαξκνγψλ, ε γεσκεηξία ήηαλ αλάκεζα ζηνπο πξψηνπο ηζηνξηθά θιάδνπο ησλ καζεκαηηθψλ. Σε γεσκεηξία αλέπηπμαλ εκπεηξηθά νη Βαβπιψληνη θαη νη Αηγχπηηνη. Μεηά ηηο πιεκκχξεο ηνπ Νείινπ, νη Αηγχπηηνη ρξεζηκνπνηνχζαλ εκπεηξηθή γεσκεηξία, γηα λα ππνινγίζνπλ ηα φξηα ησλ ρσξαθηψλ ηνπο. Οη Βαβπιψληνη αλέπηπμαλ ηηο αξρέο ηεο ηξηγσλνκεηξίαο δηαηξψληαο ηνλ θχθιν θαη ηηο γσλίεο ζε 360 κνίξεο θαη ππνινγίδνληαο ηνλ αξηζκφ π, δειαδή ην πειίθν ηνπ κήθνπο ηεο πεξηθέξεηαο ηνπ θχθινπ δηα ην κήθνο ηεο δηαγσλίνπ ηνπ, πεξίπνπ ίζν κε 3+1/8. ρήκα Δπθιείδεηαο γεσκεηξίαο 2

Με ηε γεσκεηξία ήξζαλ ζε επαθή θαη νη αξραίνη Έιιελεο θπξίσο κε ην Θαιή ην Μηιήζην. Με ηελ πάξνδν ησλ εηψλ αλέπηπμαλ ησλ απνδεηθηηθή γεσκεηξία, ε νπνία θνξπθψλεηαη ζηελ Αιεμαλδξηλή επνρή. Η γεσκεηξία έπαημε ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηεο θηινζνθίαο ησλ Ππζαγνξείσλ, νη νπνίνη αλέπηπμαλ κία γεωμεηρικοποιημένη αριθμηηική. Αξγφηεξα, ν Πιάησλαο ζεψξεζε ηηο καζεκαηηθέο, άξα θαη ηηο γεσκεηξηθέο ηδέεο, σο ηνλ ιδανικό κόζμο. Μέρξη ηνλ Αξηζηνηέιε αλαπηχζζνληαλ θνζκνινγίεο κε βάζε απιά γεσκεηξηθά ζρήκαηα, ην νπνίν θαηά κία έλλνηα ζπκβαίλεη θαη ζήκεξα ζηε ζχγρξνλε Φπζηθή. Ο Αξηζηνηέιεο, φπσο θαη νη Αιρεκηζηέο αξγφηεξα, πίζηεπαλ φηη ν θφζκνο απνηειείηαη απφ πέληε θαλνληθά γεσκεηξηθά ζηεξεά, ηελ ηζνζθειήο ηξηγσληθή ππξακίδα, ην ηεηξάεδξν, ηνλ θχβν, ην θαλνληθφ δσδεθάεδξν θαη ην θαλνληθφ εηθνζάεδξν. Η γεσκεηξία είλαη ν πξψηνο θιάδνο ησλ καζεκαηηθψλ πνπ ηνπνζεηήζεθε ζε αμησκαηηθή βάζε, απφ ηνλ Δπθιείδε πεξίπνπ ην 300 π.υ. κε ην βηβιίν ηνπ "ηνηρεία" πνπ ην απνηεινχζαλ 13 ηφκνη. Γηθαηνινγεκέλνο ινηπφλ θαη ν φξνο "Δπθιείδεηα γεσκεηξία" φπνπ θαη γίλεηαη κεγαιχηεξε αλάιπζε ηνπ φξνπ. Σν πην ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο επθιείδεηαο γεσκεηξίαο είλαη ην πέμπηο αίηημα ηνπ Δπθιείδε, δειαδή φηη ζα πξέπεη λα δερζνχκε αμησκαηηθά φηη από ζημείο εκηός εσθείας διέρτεηαι μόνο μία παράλληλος, γηαηί δε κπνξνχκε λα ην απνδείμνπκε. Η γεσκεηξία έπαηδε ζεκαληηθφ ξφιν ζην θηινζνθηθφ ζχζηεκα ηνπ Καλη, ν νπνίνο κηινχζε γηα καθαρή εποπηεία, ε νπνία νπζηαζηηθά ήηαλ γεσκεηξηθά ζρήκαηα. Δηξσληθά, κέζσ ηεο γεσκεηξίαο δείρζεθαλ επνπηηθά ηα ζθάικαηα απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο. Έηζη, πξνέθπςαλ νη κε επθιείδεηεο γεσκεηξίεο, φπσο ε ππεξβνιηθή γεσκεηξία ηνπ Λνκπαηδέθζθη θαη ε ζθαηξηθή γεσκεηξία ηνπ Ρήκαλ. ηηο κε επθιείδεηεο γεσκεηξίεο απφ ζεκείν εθηφο επζείαο δηέξρνληαη πεξηζζφηεξεο ή θακηά παξάιιεινο αληίζηνηρα. Σύγτρονες ανηιλήυεις ηης γεφμεηρίας Πξνβνιή επηπέδνπ ππεξβνιηθήο γεσκεηξίαο ζηνλ ηξηζδηάζηαην επθιείδην ρψξν. Η ζεκεξηλή επηζηήκε απνδέρεηαη ηελ επθιείδεηα γεσκεηξία ζεσξψληαο ηελ σο ηε πην βαζηθή θαη εθαξκφζηκε κνξθή ηεο. Δπηπιένλ, ππάξρνπλ θαη δχν πξναλαθεξζείζεο κε επθιείδεηεο γεσκεηξίεο, νη νπνίεο νλνκάδνληαη θαη απόλσηες γεωμεηρείες θαη κπνξνχλ λα απεηθνληζηνχλ ζηελ επθιείδεηα, αιιά έρνπλ αλαπηπρζεί θαη άιιεο. Παξάδεηγκα κηαο άιιεο γεσκεηξίαο είλαη ν ηεηξαδηάζηαηνο θαηά ηα άιια επθιείδεηνο ρψξνο. 3

Η κειέηε ηεο γεσκεηξίαο γίλεηαη πιένλ κε ζπζηήκαηα αλαθνξάο θαη κε βάζε ηελ έλλνηα ηνπ δηαλχζκαηνο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν πνιιέο γεσκεηξηθέο ζρέζεηο κπνξνχλ λα αιγεβξνπνηεζνχλ, δειαδή λα γίλνπλ αξηζκεηηθέο ζρέζεηο θαη λα κειεηεζνχλ αιγεβξηθά. Απηή ε κειέηε ηεο γεσκεηξίαο είλαη μερσξηζηφο θιάδνο ησλ καζεκαηηθψλ θαη νλνκάδεηαη αναλσηική γεωμεηρία. Η γεσκεηξία είλαη ρξήζηκε ζε άιινπο θιάδνπο ησλ καζεκαηηθψλ θαη επηζηεκψλ, φπσο είλαη νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο ησλ ζπλαξηήζεσλ, ε Άιγεβξα θαη ε Φπζηθή. χγθξηζε απφιπησλ γεσκεηξηψλ ε φιεο ζρεδφλ ηηο γεσκεηξίεο νξίδνληαη αξρηθά ηξεηο έλλνηεο ην ζεκείν, ε επζεία θαη ην επίπεδν. Γηα λα γίλνπλ αληηιεπηέο ε ζθαηξηθή θαη ε ππεξβνιηθή γεσκεηξία ζπλήζσο πξνβάιινπκε έλα επίπεδφ ηνπο ζηνλ ηξηζδηάζηαην επθιείδεην ρψξν, ελψ νη ηδηφηεηεο ηεο επθιείδεηαο γεσκεηξίαο ζεσξνχληαη γλσζηέο. Αλάινγα κε ην είδνο ηεο γεσκεηξίαο ρξεζηκνπνηνχκε ην θαηάιιειν ζχζηεκα αλαθνξάο, γηα λα καηαζκεσάζοσμε ηελ αληίζηνηρε αλαιπηηθή γεσκεηξία. Δπίπεδν: Θεσξνχκε έλα επίπεδν γηα ηελ επθιείδεηα, κία ζθαίξα γηα ηε ζθαηξηθή θαη έλα ζεινεηδέο ζρήκα γαη ηελ ππεξβνιηθή. Η παξαγσγή ηνπ ζεινεηδνχο δηαθαίλεηαη ζην ζρήκα αξηζηεξά. Όια ηα ζρήκαηα ηεο θάζε γεσκεηξίαο ηα ζεσξνχκε γηα ιφγνπο επθνιίαο πάλσ ζε απηέο ηηο επηθάλεηεο. Η θάζε επηθάλεηα είλαη ην επίπεδν ηεο γεσκεηξίαο ζηελ νπνία αληηζηνηρεί. εκείν: Καη γηα ηηο ηξεηο γεσκεηξίεο έλα ζεκείν πάλσ ζην επίπεδφ ηνπο ζεσξείηαη ζεκείν ηεο αληίζηνηρεο γεσκεηξίαο. 4

Δπζεία: Η επζεία ηεο επθιείδεηαο γεσκεηξίαο είλαη επζεία, ζηε ζθαηξηθή είλαη κέγηζηνο θχθινο ηεο ζθαίξαο. Καη ζηηο ηξεηο γεσκεηξίεο απφ θάζε επζεία ππάξρεη ηνπιάρηζηνλ έλα ζεκείν εθηφο επζείαο. ηελ επθιείδεηα γεσκεηξία απφ ζεκείν εθηφο επζείαο δηέξρεηαη κφλν κία παξάιιεινο, ζηε ζθαηξηθή θακηά παξάιιεινο, ελψ ζηελ ππεξβνιηθή πνιινί παξάιιεινη. ζχζηεκα αλαθνξάο: ηελ επθιείδεηα γεσκεηξία εθαξκφδεηαη ζπλήζσο ην νξζνθαλνληθφ ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ, ελψ ζηε ζθαηξηθή ην ζθαηξηθφ ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ. Με βάζε ηα παξαπάλσ κπνξνχλ λα νξηζηνχλ ζηελ θάζε γεσκεηξία ηα βαζηθά γεσκεηξηθά ζρήκαηα φπσο ηα ηξίγσλα θαη ηα επζχγξακκα ηξίγσλα θαη λα κειεηεζνχλ νη ηδηφηεηέο ηνπο. ηε ζπλέρεηα ε θάζε ππννκάδα έθηηαμε έλα ζηεξεφ. Αιήζεηα κπνξεί απ απηά λα γίλεη έλα θηήξην; Η απάληεζε είλαη λαη, άθεζε ηε θαληαζία ζνπ λα δεκηνπξγήζεη θαη κπνξεί!!! 5

Καη έηζη αξρίζακε λα ςάρλνπκε ηη ζεκαίλεη αξρηηεθηνληθή. Όπσο είλαη γλσζηφ απφ ηελ αλάιπζε ηνπ ζέκαηνο ελφο θηηξηαθνχ έξγνπ θαη ηε ζχληαμε ηνπ γεληθνχ θηηξηνινγηθνχ πξνγξάκκαηνο 1, κπνξνχκε λα νξίζνπκε ηε γεληθή ζεσξεηηθή κνξθή ηνπ ππφ θαηαζθεπή θηηξίνπ. ηε ζπλέρεηα, απφ ηε κειέηε ηεο δηαζέζηκεο πεξηνρήο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ θαζψο θαη ησλ εθάζηνηε φξσλ δφκεζεο, κπνξνχκε λα πεξάζνπκε ζε κεξηθέο ππνζέζεηο ηππνινγίαο. Απφ απηέο, δηακέζνπ ηεο επηινγήο ηνπ ηερλνινγηθνχ ζπζηήκαηνο θαηαζθεπήο θαη ηελ νξηζηηθνπνίεζε κε αθξίβεηα πιένλ ησλ ιεηηνπξγηψλ θαη ρψξσλ, κπνξνχκε λα θηάζνπκε ζε απηή θαζεαπηή ηε ζχλζεζε ηνπ θηηξίνπ, ηνπιάρηζηνλ ζε επίπεδν ζθαξηθήκαηνο. Γηα ηηο ηειεπηαίεο απηέο ελέξγεηεο, είηε πξφθεηηαη γηα ηα πξψηα ζθίηζα κε ειεχζεξν ρέξη, πξννπηηθά ή φρη, είηε πξφθεηηαη γηα ηνλ έιεγρν ηεο η δέαο καο δηακέζνπ θαηφςεσλ, ηνκψλ, φςεσλ ππφ θιίκαθα ζρεδηαζκέλσλ, ρξεηαδφκαζηε έλα ζρεδηαζηηθφ εξγαιείν πξνβνιήο - παξνπζίαζεο πνπ γεληθά κπνξνχκε λα νλνκάζνπκε γεωμεηρία Γειαδή ηε γεσκεηξία ηεο αξρηηεθηνληθήο ζχλζεζεο, φπνπ ζαλ ζχλζεζε ελλννχκε ηε ζχιιεςε - ζρεδηαζκφ (design) 2 θαη γξαθηθή απφδνζε γηα ηελ θαηαζθεπή - παξνπζίαζε (επηθνηλσλία πξνο ηξίηνπο) ηεο ίδηαο ηεο ζχιιεςεο. 1 Χ. Ακαναςόπουλοσ, Καταςκευι κτιρίων - ςφνκεςθ και τεχνολογία, ςελ. 33, ε' ζκδοςθ Ακινα. 2 Ο αγγλικόσ όροσ «design», χρθςιμοποιείται ςαν ζννοια που αναφζρεται ςτθ ςυνκετικι - δθμιουργικι διαδικαςία καταςκευισ ενόσ κτιρίου. Η ςφλλθψθ τθσ ιδζασ οριςτικοποιείται ςτο μυαλό του αρχιτζκτονα - designer και ςτθ ςυνζχεια εκφράηεται (αρχικά για τθν κατανόθςι τθσ και ςτθ ςυνζχεια για τθν καταςκευι τθσ) διαμζςου «γεωμετρικϊν προβολϊν» ικανϊν να απεικονίςουν ςτισ δφο διαςτάςεισ (τθσ επιφάνειασ του χαρτιοφ ςχεδίαςθσ) τισ τρεισ διαςτάςεισ του αντικειμζνου που αποτελοφν τθ ςχεδίαςθ. 6

Η γεσκεηξία δειαδή είλαη ην εξγαιείν κε ην νπνίν θφβνπκε, νξίδνπκε θαη δεκηνπξγνχκε ην ρψξν πνπ απνηειεί ην βαζηθφ «πιηθφ» γηα ηελ αξρηηεθηνληθή. Όκσο νη ηξηζδηάζηαηεο κνξθέο ζηελ αξρηηεθηνληθή δελ είλαη ην εμσηεξηθφ ελφο φγθνπ 3, φπσο π.ρ. ζπκβαίλεη κ' έλα γιππηφ, αιιά ε επηθάλεηα (θπξηή, θνίιε ή επίπεδε) πνπ πεξηθιείεη έλα ρψξν. Γηφηη ν ρψξνο ζηελ αξρηηεθηνληθή δελ είλαη θελφο, αιιά απνηειεί ηνλ νγθνκεηξηθφ ρψξν ζηνλ νπνίν ζπλππάξρνπλ κία ζεηξά απφ δξαζηεξηφηεηεο, εθηφο απφηηο πεξηπηψζεηο γιππηηθήο απφδνζεο ησλ αξρηηεθηνλεκάησλ φπσο π.ρ. νη ππξακίδεο. Καη' επέθηαζε, ζηελ πεξίπησζε ηεο αξρηηεθηνληθήο ε «έκπλεπζε - δεκηνπξγία» αλαθέξεηαη ζε έλα ζχζηεκα νξγαλσκέλνπ ρψξνπ, φπνπ πεηξακαηηδφκαζηε δηακέζνπ ηεο ρξήζεο θη αληηιακβαλφκαζηε δηακέζνπ ηεο κνξθήο ηνπ. χκθσλα ινηπφλ κε ηα παξαπάλσ, «ζπλζέησ» ζεκαίλεη φηη θαηαζθεπάδσ έλα νγθνκεηξηθφ ζχλνιν. Όρη φκσο έλαλ νπνηνδήπνηε φγθν, δηφηη γηα λα εθθξάδεηαη ε αξρηηεθηνληθή δηακέζνπ απηνχ, πξέπεη λ' αληαπνθξίλεηαη ν φγθνο ζηα ραξαθηεξηζηηθά κηαο θαηαζθεπήο. Γελ αξθεί δειαδή νη δηάθνξνη ρψξνη λα ηθαλνπνηνχλ ηηο αλάγθεο - πξνυπνζέζεηο κεκνλσκέλα, αιιά πξέπεη λα δεκηνπξγνχλ θαη αλακεηαμχ ηνπο ζπλδεηηθέο ζρέζεηο ηέηνηεο, ψζηε λα εθθξάδνπλ θαη λα κεηαδίδνπλ ζηνλ παξαηεξεηή ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο γηα ηηο νπνίεο θαηαζθεπάζηεθε ή ζα θαηαζθεπαζηεί ην έξγν. 3 Ciancarlo di Carlo, L'idea plastica come sfida alla tecnologia, ανακοίνωςθ ςτο Διεκνζσ Συνζδριο Αρχιτεκτόνων, Μαδρίτθ 1975 7

Οη ζπλδεηηθέο ζρέζεηο ζα πξέπεη λ' αληαπνθξίλνληαη θαη' αξράο ζηα ζέκαηα επθξίλεηαο - αλαγλψξηζεο ησλ κνξθψλ ηεο ζχλζεζεο. Αξγφηεξα ζα πιαηζησζνχλ θαη ζα εκπινπηηζζνχλ θαη ζα γίλνπλ πην ζχλζεηεο κε δεπηεξεχνπζεο πξνζζήθεο (ζρέζεηο), κέρξη θαη ηνλ πιήξε θαζνξηζκφ ηνπο κε ηελ επεμεξγαζία ησλ ιεπηνκεξεηψλ, αιιά θαη κε εηθαζηηθέο επεκβάζεηο γιππηηθήο ή δσγξαθηθήο ζηηο επηθάλεηεο. Σα παξαπάλσ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαιιηηερληθή κνξθή ζηελ νπνία ζα πξέπεη λα ππνηαρζνχλ ε εμππεξεηηθή -ιεηηνπξγηθή κνξθή θαζψο θαη ε ηερληθή κνξθή, ζα δψζνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ ρξήζηε - άλζξσπν λα θηλείηαη κέζα ζην έξγν κε ηάμε θαη αξκνλία. Καη απηφ ην θαηνξζψλεη δηφηη φρη κφλνλ ην θάζε έξγν σο θάηνςε πξέπεη λα είλαη ζνθά νξγαλσκέλν, αιιά θαη δηφηη σο φγθνο, κε ηα αλνίγκαηα θαη ηα πιήξε, ην θσο θαη ηηο ζθηέο, ηα ρξψκαηα, ηε ινγηθή ηεο θαηαζθεπήο ηνπ θαη ηηο αλαινγίεο ησλ ρψξσλ ηνπ, ηειηθά απνθηά κηα απηνηέιεηα. Μφλν ηφηε νη κνξθέο κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ αξκνληθέο θαη ην αξρηηεθηφλεκα λα ζπγθηλεί αηζζεηηθά φρη κφλνλ ηνλ ρξήζηε αιιά θαη ηνλ ζεαηή. Η ζχλζεζε ησλ κνξθψλ ζα npenei λα απνβιέπεη νπζηαζηηθά ζηελ ηθαλνπνίεζε ηξηψλ ζηνηρείσλ: 1. ηελ πξαθηηθά αλαγθαία κνξθή πνπ εμππεξεηεί ην ζθνπφ ηνπ έξγνπ, 2. ηεο ηερληθά αλαγθαίαο κνξθήο πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ θαηαζθεπή θαη 3. ηεο θαιιηηερληθά αλαγθαίαο κνξθήο πνπ έρεη απηνηέιεηα αηζζεηηθή, ράξηο ζηελ αξκνλία ησλ αλαινγηψλ ηεο. Φπρνινγία ηεο ζχιιεςεο ησλ κνξθψλ Σν αλζξψπηλν κάηη είλαη έλα εξγαιείν άκεζα επαίζζεην, πνπ κπνξεί, αθφκε θαη ρσξίο εμάζθεζε, λ' αλαγλσξίζεη κία γξακκή πνπ δελ είλαη απφιπηα επζχγξακκε, θάζεηε ή νξηδφληηα, ή κία θακπχιε πνπ δελ είλαη ζπλερήο θαη θαλνληθή ζηελ θακππιφηεηά ηεο. Γελ είλαη φκσο ηφζν επαίζζεην ζην λ' αληηιακβάλεηαη ηηο γσλίεο πνπ δελ είλαη νξζέο θαη λ' αληηιακβάλεηαη ηε ρσξηθφηεηα ησλ κνξθψλ, ηνπιάρηζηνλ φηαλ απηέο δελ είλαη νξαηά θαη θαζαξά - εχθνια αλαιπκέλεο ζε κνξθέο απνηεινχκελεο απφ βαζηθά γεσκεηξηθά ζρήκαηα. 8

Σα παξαδείγκαηα είλαη πνιιά. Η δπλαηφηεηα ηεο άκεζεο αλαγλψξηζεο ησλ κνξθψλ απνηειεί αλαληηθαηάζηαηε ζπλζήθε γηα ηε ζχιιεςε ηνπ αξρηηεθηνληθνχ κελχκαηνο. Οη κνξθέο γίλνληαη ηφζν πην εχθνια αληηιεπηέο θαη αλαγλσξίζηκεο, φζν πην ραξαθηεξηζηηθέο θαη ιηγφηεξν ζπγθερπκέλεο είλαη κεηαμχ ηνπο, θαη' επέθηαζε απιέο θαη θαλνληθέο Σα ηδηαίηεξα κνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία πνπ εκπεξηέρνληαη ζηηο απιέο γεσκεηξηθέο κνξθέο είλαη ηφζν έληνλα, πνπ δεκηνπξγνχλ ζε θάζε άλζξσπν, αλεμάξηεηα ηνπ βαζκνχ εμέιημεο ηνπ, αλαθνξά ζε απζφξκεηνπο ζπκβνιηζκνχο. Σν ηεηξάγσλν π.ρ. θαη ε ηξηζδηάζηαηε επέθηαζε ηνπ, δει ν θχβνο, πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε κνξθή απνδίδεη ηελ ηδέα ηεο θαζαξφηεηαο, ηεο ζηαζεξφηεηαο, ηεο ήξεκεο ζπλεηδεηήο ζθέςεο. Ο θχθινο θαη ε ηξηζδηάζηαηε επέθηαζή ηνπ, δει. ε ζθαίξα, πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε κνξθή θέξνπλ ηελ ηδέα ηεο ζπλέρεηαο, ηεο θίλεζεο, ηεο αησληφηεηαο ρσξίο αξρή θαη ηέινο, ηεο ηειεηφηεηαο. Σν ηζφπιεπξν ηξίγσλν θαη ε ηξηζδηάζηαηε επέθηαζή ηνπ, ην ηεηξάεδξν, είλαη αληίζεηα κνξθή ζπλδεδεκέλε κ' εκάο, σο πξνο ηελ ηδέα ηεο ελέξγεηαο, ηεο αζηάζεηαο, ηεο δπζθνιίαο, ηεο επηζεηηθφηεηαο. Οη θαλνληθέο παξακνξθψζεηο απηψλ ησλ βαζηθψλ κνξθψλ παξνπζηάδνπλ αλαγθαίεο αιιαγέο ζην ζέκα ηεο θαηαζθεπήο ησλ ζχλζεησλ αξρηηεθηνληθψλ θαηαζθεπψλ, ζηηο νπνίεο επηπιένλ κπνξνχλ ζπρλά λα ππεηζέιζνπλ πεξηζζφηεξεο γεσκεηξηθέο κνξθέο ηαπηφρξνλα. 9

Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξσ φηη ν F. L. Wright ζπρλά έθαλε ρξήζε ζχλζεησλ γεσκεηξηθψλ ζπζηεκάησλ. Σεηξάγσλν θαη θχθιν (Johnson bldg. at Racine 1939), ηεηξάγσλν θαη νξζνγψλην ηξίγσλν 600 θαη 300 ζην Willey House ηεο Minneapolis (1934), ηεηξάγσλν θαη εμάγσλν ζην St. Mark Tower ζηε Νέα Τφξθε (1929), ηεηξάγσλν θαη ηζφπιεπξν ηξίγσλν ζην St. Marcos in the desert, a Chandler (1927) θιπ. Πξφθεηηαη δειαδή γηα βαζηθέο - ζηνηρεηψδεηο εθθξάζεηο ηεο ςπρνινγίαο ηεο κνξθήο, αιιά ράξηο ζ' απηέο, επηηπρεκέλα ή φρη, ζηάζεθε ηθαλφ λα θαηαζθεπάζνπκε απφ ηελ αξρή ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο κέρξη ζήκεξα, ην κεγάιν θηίξην ηεο παγθφζκηαο αξρηηεθηνληθήο. 10

Υσξίο λα είλαη αλάγθε ινηπφλ λα αλαθεξζνχκε απνθιεηζηηθά ζηηο αξρηηεθηνληθέο κνξθέο φπνπ επηδηψρζεθε ε εθινγή κίαο θαζαξήο κνξθήο, φπσο εθείλεο πνπ ζεσξήζεθαλ ηθαλέο λα εθθξάζνπλ ηε δχλακε ζηελ πξαγκαηηθή θαη ηαπηφρξνλα κπζηθή δηάζηαζε ηνπ ζαλάηνπ (φπσο π.ρ. νη ηάθνη κε θαλνληθή κνξθή, νη ηάθνη κε ηνχκπεο, κε εκηζθαίξην θηι) θαη ρσξίο ηελ απινπνίεζε πνπ πξέζβεπε ν Le Corbusier, λα ζεσξνχκε δει. ηελ αξρηηεθηνληθή ζαλ ην ζνθφ παηρλίδη ησλ γεσκεηξηθψλ ζηεξεψλ ππφ ην θσο ηνπ ήιηνπ (πξάγκα πνπ νχηε ν ίδηνο έθαλε), παξακέλεη γεγνλφο (θαη είλαη πάληα, εθηφο απφ ειάρηζηεο εμαηξέζεηο), ε αλάγθε λα «δηαβάζνπκε» ζε κία αξρηηεθηνληθή έλα ζχλνιν ζηνηρεησδψλ γεσκεηξηθψλ ζρεκάησλ θαη κνξθψλ. Απηά ηα ζηνηρεηψδε ζρήκαηα είλαη κνξθέο κε ηηο νπνίεο αζρνιείηαη ε θιαζζηθή γεσκεηξία θαη έθηαζαλ ζ' εκάο δηακέζνπ ησλ «ηνηρείσλ» ηνπ Δπθιείδε, παξ' φιν πνπ ε ηζηνξία ηεο αξρηηεθηνληθήο εγγξάθεη ηε ζπλεηδεηή ρξήζε ηνπο απφ ηηο πξψηεο πνιηηηζκηθέο εθδειψζεηο ηνπ homo sapiens, ρηιηάδεο ρξφληα πξηλ ηε ζπζηεκαηνπνίεζε πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ ν Ππζαγφξαο, ν Θαιήο, ν Δπδφζζηνο θαη ν Δπθιείδεο. 11

Η γεφμεηρία ζαν οικονομία ηοσ τώροσ Η γεσκεηξία, ζχκθσλα κε ην ιεμηθφ ηνπ Oxford, είλαη ε επηζηήκε ησλ ηδηνηήησλ θαη ησλ ζρέζεσλ ησλ κεγεζψλ ζην ρψξν. Αζρνιείηαη ινηπφλ άκεζα κε ηελ αξρηηεθηνληθή δηφηη ελδηαθέξεηαη γηα ηελ πνηφηεηα θαη ηηο ηδηφηεηεο ησλ κνξθψλ ζην ρψξν θαη γηαηί καο επηηξέπεη λα δεκηνπξγνχκε δηζδηάζηαηεο απεηθνλίζεηο, ηθαλέο λα θαηαζθεπάζνπλ θαη λα ειέγμνπλ ηξηζδηάζηαηεο κνξθέο ηνπ ρψξνπ. Λφγσ ηεο ζρέζεο: ζεκαζία ηεο θαηαζθεπήο = «ζχζηεκα εζσηεξηθψλ ζρέζεσλ» κεηαμχ ζηνηρείσλ, κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε φηη ε γεσκεηξία ελδηαθέξεη ηνλ αξρηηέθηνλα θη απνηειεί ηε βαζηθή επηζηήκε γηα ηε κειέηε θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ δνκεκέλσλ κνξθψλ. Γεληθφηεξα κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε γεσκεηξία είλαη ε επηζηήκε πνπ αζρνιείηαη κε ηελ νηθνλνκία ηνπ ρψξνπ. Υξεζηκνπνηψληαο ηε ιέμε νηθνλνκία ζαλ ηελ «ζρέζε κεηαμχ πνζφηεηαο θαη πνηφηεηαο». Οινθιεξψλνληαο, κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε γεσκεηξία γηα ηνλ αξρηηέθηνλα είλαη: ε βάζε θαη ην επηζηεκνληθφ κέζν, δει. ην απαξαίηεην εξγαιείν ζηε δηαρείξηζε ησλ κνξθψλ πνπ ππεηζέξρνληαη ζηε δηαρείξηζε ησλ ρψξσλ έλα ζχζηεκα πινπνίεζεο ηδαληθψλ κνξθψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο βαζηθνχο ρψξνπο θαη απφ ηηο ιεηηνπξγίεο επηθνηλσλίαο θαη ζήκαλζεο ηνπ θηηξίνπ πνπ θαηαζθεπάζηεθε. Μνξθέο ζηηο νπνίεο απνδφζεθαλ ηδηαίηεξα ζπκβνιηθά θαη ςπρνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ην πιέγκα ηνπ απεηθνληζηηθνχ γξαθηθνχ - καζεκαηηθνχ ζπζηήκαηνο, πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα λα θαηαζθεπάζνπκε επί ράξηνπ ηε γεσκεηξία ησλ ρψξσλ θαη ησλ άιισλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ θηηξίνπ ην γξαθηθφ κέζν γηα λα επηθνηλσλνχκε θαη λα κεηαδίδνπκε -πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ηελ θαηαζθεπή- ηελ ηδέα ηεο ζχλζεζεο θαη ηελ αξρηηεθηνληθή θαηαζθεπή ηνπ θηηξίνπ: επηθνηλσλία θαη κεηάδνζε, πνπ ζε απηή ηελ πεξίπησζε δελ ελδηαθέξεη ηνλ δεκηνπξγφ, αιιά ηνπο άιινπο δει. εξγνιάβνπο, θαηαζθεπαζηέο θαη αλαζέηεο, πνπ ζ' απηνχο κπνξνχκε λα ζπκπεξηιάβνπκε θαη ηε δεκφζηα γλψκε, επεθηείλνληαο ηελ έλλνηα ζ' εθείλνπο ηνπο εηδηθνχο, φπσο αξρηηέθηνλεο, θηινιφγνπο ή θξηηηθνχο ηεο αξρηηεθηνληθήο. Καηά ηε δηάξθεηα θάζε ζπλζεηηθήο επεμεξγαζίαο απψηεξνο ζηφρνο είλαη ε θαηαζθεπή εθείλσλ ησλ ρψξσλ πνπ εθθξάδνπλ ην ζθνπφ ηεο δνπιεηάο. Γηα ην ιφγν απηφ ζα πξέπεη ζπρλά θαηά ηε δηάξθεηα επεμεξγαζίαο ησλ ζχλζεησλ γξαθηθψλ απεηθνλίζεσλ ησλ απαξαίηεησλ γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ηειηθνχ ζθνπνχ (θηεξίνπ), λα επαιεζεχζνπκε αλά πάζα ζηηγκή ην «γεσκεηξηθφ κέζν» (ζρέδην) κε ηελ πινπνίεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ, πξνθεηκέλνπ λα κελ αληηθαηαζηαζεί απφ ηνλ «γεσκεηξηθφ απηνζθνπφ» ηεο ζπλζεηηθήο δηαδηθαζίαο. Θα πξέπεη λα είκαζηε πνιχ πξνζεθηηθνί γηα λα κε ζπκβαίλεη απηφ θαη πξέπεη ν αξρηηέθηνλαο λα θνηηάεη θαιά λα κελ γίλεη «δνχινο» ηεο γνεηείαο ηεο γεσκεηξίαο, πνπ είλαη δηαθνξεηηθή απφ ηελ αξρηηεθηνληθή. 12

Γεφμεηρία και θύζη Η γεσκεηξία είλαη κία θαηαζθεπή ηνπ αλζξψπηλνπ εγθεθάινπ, αιιά αλ παξαηεξήζνπκε ηε θχζε κπνξνχκε λα ηε ζεσξήζνπκε ζα ζχλνιν ησλ λφκσλ πνπ βξίζθνληαη γχξσ απφ ηνλ άλζξσπν. Ο αλζξψπηλνο νξζνινγηζκφο ζηάζεθε ηθαλφο λ' αλαγλσξίζεη ηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο ζην θπηηθφ θαη δσηθφ βαζίιεην νξηζκέλσλ απιψλ κνξθψλ, λα βξεη ηηο ζρέζεηο πνπ δηέπνπλ ηηο κνξθέο απηέο κεηαμχ ηνπο θαη λα θαηαζθεπάζεη ζπζηήκαηα καζεκαηηθήο γεσκεηξηθήο απεηθφληζεο. Παξαηεξψληαο ηε θχζε εληνπίδνπκε, ηαπηίδνπκε θη απνκνλψλνπκε απφςεηο ηεο ζχλζεηεο πξαγκαηηθφηεηαο ησλ θπζηθψλ θαηαζθεπψλ ζε δηαθνξεηηθέο θιίκαθεο, φπσο π.ρ. ηηο αλαινγίεο ηνπ αλζξψπηλνπ ζψκαηνο, ηε ζπκκεηξία ησλ ινπινπδηψλ θαη ηεο ζέζεσο ησλ θχιισλ ζ' έλα θιαδί, κέρξη ηε ζπείξα ηνπ DNA. ηελ αξρηηεθηνληθή ε δηαδηθαζία αληηζηξέθεηαη θαη γίλεηαη άκεζε, δηφηη ρξεζηκνπνηνχκε ηε γεσκεηξία γηα λα θηίζνπκε έλαλ αξρηηεθηνληθφ νξγαληζκφ. Δπεηδή φκσο δελ κπνξνχκε λα πνχκε φηη έλαο νξγαληζκφο ηεο θχζεο είλαη κφλν γεσκεηξία, έηζη δελ είλαη δπλαηφ λα πνχκε φηη αξθεί ε γεσκεηξία γηα λα δεκηνπξγήζνπκε - ζπλζέζνπκε έλαλ αξρηηεθηνληθφ νξγαληζκφ. Σα άιαηα π.ρ. ζηε θχζε είλαη κία θαηαζθεπή, φρη φκσο έλαο νξγαληζκφο, δηφηη πξνθαλψο ν νξηζκφο ηεο ιέμεο νξγαληζκφο αλαθέξεηαη ζε κνξθέο ηεο δσήο πην πνιχπινθεο. Όκσο, ε γεσκεηξηθή δηάηαμε ηεο κνξθήο ησλ θξπζηάιισλ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ αξρηηεθηνληθή, παξ' φιν πνπ πξφθεηηαη γηα κνξθέο πνιχ πην απιέο απ' απηέο ηεο αξρηηεθηνληθήο. Κάζε αξρηηεθηνληθφ ζχλνιν είλαη έλαο «νξγαληζκφο» πνιχ πην ζχλζεηνο παξ' φιν πνπ ζπρλά ε δηάηαμή ηνπ είλαη ιηγφηεξν απζηεξά γεσκεηξηθή, ζε ζρέζε κε ηε κνξθή ησλ αιάησλ. Αληίζεηα, έλαο θπηηθφο ή δσηθφο νξγαληζκφο παξνπζηάδεηαη απείξσο πην ζχλζεηνο θαη πεξηπιεγκέλνο απφ ηνλ αξρηηεθηνληθφ νξγαληζκφ. Γηα ην ιφγν απηφ, νη αξρηηέθηνλεο θαη νη ηζηνξηθνί ηνπ παξειζφληνο δηέθξηλαλ ζηηο απαξρέο ησλ αξρηηεθηνληθψλ κνξθψλ ηε κίκεζε ησλ θπηηθψλ θαη δσηθψλ νξγαληζκψλ (βι. Π.Μηρειή, passim). ήκεξα ηίζεηαη ππφ ακθηζβήηεζε ε ζεσξία απηή, θαζψο επίζεο θαη ε άπνςε φηη νη κνξθέο ηνπ δσηθνχ θαη θπηηθνχ βαζηιείνπ αλαπηχρζεθαλ ζε ζρέζε κε ηε ιεηηνπξγηθή αλάπηπμή ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε άκπλά ηνπο θαη ε επηβίσζε ηνπ είδνπο. χκθσλα κε πξφζθαηεο κειέηεο ππάξρνπλ αηηίεο πνιχ πην βαζηέο θαη ζχλζεηεο πνπ επεμεγνχλ ηελ εμέιημε ησλ κνξθψλ ζηε θχζε, πνπ επαιεζεχνπλ ηε ζεσξεία ηνπ Γαξβίλνπ πεξί εμέιημεο θαη ζπζρεηίδνπλ άκεζα ηε κνξθή ησλ αηφκσλ κε κία εζσηεξηθή ελέξγεηα -πνπ αλ θαη δελ έρεη πιήξσο δηεπθξηληζηεί- νθείιεηαη ζηελ ηάζε ησλ πξνγφλσλ γηα ηελ θαιπηέξεπζε ηνπ είδνπο, ηνπιάρηζηνλ ζε επίπεδν κνξθήο. 13

Οη παξαπάλσ ζθέςεηο γηα ηελ εμέιημε ησλ κνξθψλ ζηε θχζε, φζνλ αθνξά ηελ αξρηηεθηνληθή ρξεζηκεχνπλ σο πξνο ηα εμήο: λ' απνθεχγνπκε λα ζεσξήζνπκε φηη κία αξρηηεθηνληθή κνξθή είλαη πεξηζζφηεξν αμηφινγε, φζν πεξηζζφηεξν απνζπληίζεηαη ζηηο βαζηθέο γεσκεηξηθέο κνξθέο ηεο, ιακβάλνληαο ππ' φςε φηη ε αιήζεηα -αθφκε θαη ζηελ αξρηηεθηνληθή- είλαη έλα ζχλζεην γεγνλφο, δηφηη αλαθέξεηαη ζε αλζξψπνπο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη νη Ππξακίδεο ηεο Αηγχπηνπ, νη νπνίεο παξ' φιν πνπ εμσηεξηθά ε κνξθή ηνπο απνηειεί βαζηθφ θαη απιφ γεσκεηξηθφ ζρήκα, ζαλ κνξθέο απνηεινχλ θάζε άιιν παξά απιή ζπλζεηηθή εμέιημε. ζε αληίζεζε κε ηα παξαπάλσ, πξέπεη λα ιακβάλνπκε ππ' φςε φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλζεηηθήο επεμεξγαζίαο ησλ αξρηηεθηνληθψλ κνξθψλ, δελ πξέπεη λα πηζηεχνπκε φηη ε πνιππινθφηεηα ησλ ζρεκάησλ θαη κνξθψλ απνηειεί πξνρσξεκέλε, εμειηγκέλε ή ζχγρξνλε αρτιηεκηονική. Σύμθωνα με ηον Ludovico Quaroni, αν η ζσνθεηική διαδικαζία δεν προτωρεί ζσνειδηηά με ηοσς απαραίηηηοσς ζσνετείς ελέγτοσς, διακινδσνεύοσμε να μην κάνοσμε καθόλοσ «αρτιηεκηονική». Και δεν σπάρτει ηίποηε τειρόηερο από ηη απομίμηζη οριζμένων οργανικών μορθών ή ηης αρτιηεκηονικής με ζσμβολικό περιετόμενο. Αρτιηεκηονική - Γεφμεηρία - Μορθή Αλ ππάξρεη θάηη απφ ηελ αξρηηεθηνληθή πνπ ζρεηίδεηαη κε ηηο θαηαζθεπέο ηεο θχζεο νθείιεηαη ζηε δεκηνπξγηθή ηθαλφηεηα θαη ζηελ επηζπκία ηνπ αλζξψπνπ. Ιδηαίηεξα γηα ηελ Αλαγέλλεζε, πνπ ππήξμε απφ ηηο πην δεκηνπξγηθέο επνρέο ζε αξρηηεθηνληθφ έξγν, ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε φηη ν Πάπαο Nicolo V, γλσζηφο γηα ηηο αξρηηεθηνληθέο παξεκβάζεηο ηνπ ζηε Ρψκε, ιίγν πξηλ πεζάλεη δήηεζε απφ ηνπο δηαδφρνπο ηνπ ηελ πινπνίεζε ζηε Ρψκε «καξηπξηψλ πνπ λα ζπκίδνπλ έξγα ζρεδφλ ηνπ ίδηνπ ηνπ Θενχ» (1455). Οη αξρηηεθηνληθέο κνξθέο είλαη δεκηνπξγίεο ηηο νπνίεο κφλν ν άλζξσπνο είλαη ηθαλφο λα πξαγκαηνπνηήζεη. Δπίζεο ε γεσκεηξία είλαη αλζξψπηλε δεκηνπξγία. Πξφθεηηαη φκσο γηα δηαθνξεηηθά πξάγκαηα παξ' φιν πνπ ππήξμαλ θαη ππάξρνπλ άκεζεο ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο. Η γεσκεηξία -πνπ είλαη νπζηαζηηθά καζεκαηηθά- αζρνιείηαη κε ηνλ αθεξεκέλν ρψξν, ελψ ε αξρηηεθηνληθή -πνπ είλαη ηερληθή θαη ηέρλε- αζρνιείηαη κε ην ζπγθεθξηκέλν ρψξν δειαδή ην ρψξν ζε ζρέζε κε ηνλ άλζξσπν, ηφζν ζαλ παξαηεξεηή, φζν θαη ζαλ ρξήζηε. Ο αξρηηέθησλ ζα πξέπεη λα γλσξίδεη ηηο ιεπηέο ζρέζεηο πνπ ζπλδένπλ ηε δσή κε ηε κνξθή θαη ηε κνξθή κε ηε δσή γηα λα κπνξέζεη λα γλσξίζεη ηε ιεπηή ζρέζε πνπ θάλεη ηελ αξρηηεθηνληθή θαηαζθεπή φκνηα κε δσληαλή χπαξμε, παξ' φιν πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε κίκεζε ελφο ειάρηζηνπ ηκήκαηφο ηεο. Άιισζηε, ε ζθνπηκφηεηα ηεο πξνζθνξάο ηνπ αξρηηέθηνλα ζηελ πφιε θαη ζηελ θνηλσλία πάληα ππήξμε θαη ζα παξακέλεη ε εηιηθξηλήο θαη αλαληηθαηάζηαηε αθηέξσζή ηνπ ζην δεκηνπξγηθφ ζρέδην. 14

Κάλακε ηηο έξεπλέο καο βγήθακε ζηνπο δξφκνπο ηεο πεξηνρήο καο κε εξσηεκαηνιφγηα, Αξρίζακε λα θσηνγξαθίδνπκε ζπίηηα θαη γηα πξψηε θνξά λα παξαηεξνχκε πξάγκαηα πνπ κέρξη ηψξα δελ ηα βιέπακε. «Η έξεπλα θαη ε γλψζε άλνημαλ ζηα κάηηά καο έλαλ θαηλνχξην θφζκν». Μεηά απφ ηε κηθξή καο έξεπλα ζηνπο δξφκνπο βπζηζηήθακε γηα ηα θαιά ζην δηαδίθηπν θαη απνθαζίζακε φηη ηα ηξία «είδε» αξρηηεθηνληθήο πνπ καο θέληξηζαλ πεξηζζφηεξν ην ελδηαθέξνλ θαη απνθαζίζακε λα εξεπλήζνπκε βαζχηεξα ήηαλ ε ειιεληθή παξαδνζηαθή αξρηηεθηνληθή, ν λενθιαζηθηζκφο θαη ην bauhous. Δηδηθά ην ηειεπηαίν καο γνήηεπζε φρη κφλν σο αξρηηεθηνληθή αιιά θαη ζαλ θίλεκα, ζαλ λέα ζθέςε πινπνίεζεο απιψλ φκνξθσλ ηδεψλ πνπ παξακέλνπλ αλαιινίσηεο ζην ρξφλν θαη πνπ μεθίλεζαλ κηα επνρή νηθνλνκηθήο θξίζεο. 15

«ΚΣΙΣΗ» ΣΔΥΝΗ Η αζάλαηε θιεξνλνκηά ηνπ Μπάνπρανπο Ιδξχζεθε ην 1914 θαη αξρηθά απνηέιεζε έλα είδνο ζπγρψλεπζεο ηεο ζρνιήο Grand Ducal ζηηο πιαζηηθέο ηέρλεο κε ηελ Kunstgewerbeschule. Ο απψηεξνο ζθνπφο ηνπ Bauhaus ήηαλ λα απνηειέζεη κηα εληαία ζρνιή ηφζν ζηελ αξρηηεθηνληθή φζν θαη ζηηο θαιέο ηέρλεο, ελψ έζβεζε κφιηο 14 ρξφληα αξγφηεξα ζηε λαδηζηηθή Γεξκαλία ηνπ 1933, φηαλ ν Χίηλερ αλέβεθε ζηελ εμνπζία. Η δσή ηνπ ήηαλ ζχληνκε, ε θιεξνλνκηά πνπ άθεζε πίζσ ηνπ ηεξάζηηα. Κακία ζρνιή θαιψλ ηερλψλ, πνηέ ζηελ ηζηνξία, δελ επεξέαζε ηηο δσέο ηφζσλ αλζξψπσλ Σν ζηπι Μπάνπρανπο δηακφξθσζε ην ληηδάηλ ηνπ 20νχ αηψλα θαη κεηακφξθσζε ξηδηθά ηελ εηθφλα ηνπ θφζκνπ. Η ζθξαγίδα ηνπ ζηελ αξρηηεθηνληθή εμσηεξηθνχ θαη εζσηεξηθνχ ρψξνπ θαζψο θαη ζηα θαζεκεξηλά ρξεζηηθά αληηθείκελα ήηαλ θαζνξηζηηθή ηφζν πνπ λα αιιάμεη ηνλ ηξφπν δσήο καο. Σα πάληα γχξσ καο, απφ ηελ θαηαζθεπή θαη ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ δηακεξηζκάησλ καο σο ηα έπηπια θαη ηα αμεζνπάξ, θέξνπλ θάηη απφ ηελ ππνγξαθή ηνπ Μπάνπρανπο. Οη θαιιηηέρλεο ηεο ζξπιηθήο ζρνιήο άθεζαλ αλεμίηεια ζεκάδηα ζηνλ εμνπιηζκφ hi-fi, ζηηο θαθεηηέξεο, ζηα ξαδηφθσλα, ζηηο εληνηρηζκέλεο θνπδίλεο, θαζψο θαη ζηελ ηππνγξαθία θαη ζηε θσηνγξαθία. Πνιιά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά πξντφληα ηνπ ζρεδηάδνληαη θαη θπθινθνξνχλ απαξάιιαθηα σο ζήκεξα: νη ηαπεηζαξίεο, ηα πθάζκαηα, ηα θσηηζηηθά θαη νη δηάζεκεο κεηαιιηθέο πνιπζξφλεο. Πξηλ απφ 80 ρξφληα θαλέλαο δελ ζα κπνξνχζε λα πξνβιέςεη ηελ ηεξάζηηα επηηπρία ηεο ζρνιήο. To Bauhaus επηρνξεγήζεθε θαηά έλα κεγάιν κέξνο απφ ηελ πξψηε Γεκνθξαηία ηεο Βατκάξεο. Χζηφζν κεηά απφ αιιαγή ζηελ ηνπηθή θπβέξλεζε, ε ζρνιή κεηαθέξζεθε ζην Dessau ην 1925, φπνπ ε αηκφζθαηξα ήηαλ πεξηζζφηεξν πξννδεπηηθή θαη βηνκεραληθή. Σν 1927, ην χθνο ηνπ Bauhaus θαη νη δηαζεκφηεξνη αξρηηέθηνλέο ηνπ επεξέαζαλ ζεκαληηθά ηελ έθζεζε "Die Wohnung" (ειι. κθ. "Η Καηνηθία") πνπ νξγαλψζεθε απφ ηελ Deutscher Werkbund ζηε ηνπηγθάξδε. Έλα ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ ηεο έθζεζεο απνηέιεζε ην πξφγξακκα " Weissenhof Siedlung", έλα ζρέδην αλέγεξζεο θαηνηθηψλ. 16

Μέζα ζηα επφκελα ρξφληα ν Meyer δηαδέρηεθε ηνλ Gropius γηα λα αθήζεη κε ηε ζεηξά ηνπ ηε ζέζε ηνπ ζηνλ Mies van der Rohe. Κάησ απφ έληνλεο πνιηηηθέο πηέζεηο, ε ζρνιή νξηζηηθά έπαςε λα ιεηηνπξγεί κεηά απφ εληνιή ηνπ λαδηζηηθνχ θαζεζηψηνο ην 1933. Σν λαδηζηηθφ θφκκα είρε αληηηαρζεί ζην Bauhaus ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ '20. Θεσξήζεθε έλα κέησπν θνκκνπληζηψλ, εηδηθά επεηδή πνιινί Ρψζνη θαιιηηέρλεο αλακίρζεθαλ κε απηφ. πγγξαθείο φπσο ν Wilheim Frick θαη ν Alfred Rosenberg ραξαθηήξηδαλ ην Bauhaus "κε-γεξκαληθφ" θαη επέθξηλαλ ηηο λεσηεξηζηηθέο ηάζεηο ηνπ. Χζηφζν, θπξίσο ράξε ζην κεγαιφπλνν φξακα ηνπ Γθξφπηνπο, ην Μπάνπρανπο θαηάθεξε λα νξζνπνδήζεη θαη κέζα ζε πέληε ρξφληα ην καληθέζην ηεο ζρνιήο, δηά ζηφκαηνο ηνπ ηδξπηή ηεο, καξηπξνχζε ηε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ηνλ δπλακηζκφ ηεο δνπιεηάο πνπ παξήγε: «Ο απώηερος ζκοπός κάθε δημιοσργικής δραζηηριόηηηας είναι ηο κηίζιμο!». Δμάιινπ ζηελ θπξηνιεμία «Μπάνπρανπο» ζεκαίλεη «θηηζηφ θηίξην». ηελ πξαγκαηηθφηεηα ε αξρηηεθηνληθή νχηε θαλ δηδαζθφηαλ ηα πξψηα ρξφληα κε ηελ αηηηνινγία ηεο καηαηφηεηαο ηνπ πξάγκαηνο ζε κηα δηαιπκέλε νηθνλνκηθά θαη ηζνπεδσκέλε ρψξα Η πξνζγεθνκέλε ινγηθή ηνπ Γθξφπηνπο δηακφξθσζε έλα πξφγξακκα ζπνπδψλ πνπ βαζηδφηαλ θπξίσο ζηελ εθκάζεζε ρεηξνηερληψλ παξά θαιψλ ηερλψλ. Οηαλ ε Γεξκαλία πάηεζε θαη πάιη ζηα πφδηα ηεο, ηα ζρέδηα ηνπ Μπάνπρανπο άξρηζαλ λα έρνπλ κεγάιε δήηεζε απφ εξγνζηάζηα θαη βηνηερλίεο. Σν 1925 ε ζρνιή κεηαθφκηζε ζηε βηνκεραληθή πφιε Νηεζάνπ, φπνπ ην έδαθνο ήηαλ πξφζθνξν γηα ηέηνηνπ είδνπο ζπλαιιαγέο (ιφγσ ηεο πιεζψξαο ησλ εξγνζηαζίσλ). Η ρξπζή επνρή ηνπ Μπάνπρανπο ήηαλ πξαγκαηηθφηεηα. Η ζρνιή δελ είρε πιένλ αλάγθε απφ θξαηηθά θνλδχιηα γηα λα ζπληεξεζεί, θαζψο νη παξαγγειίεο έπεθηαλ βξνρή θαη απέθεξαλ ηθαλνπνηεηηθά θέξδε. Η ζηξνθή ηνπ ελδηαθέξνληνο πξνο ην βηνκεραληθφ ζρέδην ήηαλ εκθαλήο θαη ε δπγαξηά έπαςε πηα λα γέξλεη πξνο ηε ρεηξνηερλία. Η θσηνγξαθία θαη ε ηππνγξαθία κπήθαλ δπλακηθά ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ θαη παξήγαγαλ εμαίξεηα έξγα, ελψ επίζεκα εηζήρζεζαλ ηφηε θαη ηα καζήκαηα αξρηηεθηνληθήο. Δληφο ηεο ζρνιήο δηδαζθφηαλ φ,ηη είρε ζρέζε κε ηελ αξρηηεθηνληθή, ην ζρέδην αιιά θαη ηελ ηειηθή θαηαζθεπή. Σν παξάδνμν ζηα πξψηα ρξφληα ιεηηνπξγίαο ηεο ήηαλ φηη, αλ θαη ππνζηήξηδε φηη ν απψηεξνο ζηφρνο φιεο ηεο δεκηνπξγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ήηαλ ην ρηίζηκν θαη ε θαηαζθεπή έξγσλ, ε ζρνιή δελ πξφζθεξε καζήκαηα αξρηηεθηνληθήο παξά κφλν κεηά ην 1927. 17

Το Μπαοστοσς σπό ηις διεσθύνζεις μεγάλφν αρτιηεκηόνφν Καηά ηελ πεξίνδν ηεο δηεχζπλζεο ηεο ζρνιήο απφ ηνλ Walter Gropius, ε αξρηηεθηνληθή'] παξαγσγή ηνπ Bauhaus νπζηαζηηθά αλήθεη απνθιεηζηηθά ζηνλ ίδην ηνλ Gropius κε ζεκαληηθφηεξν ίζσο έξγν ηνλ πχξγν "TribuneTower" ζην ηθάγν, ην νπνίν πξνθάιεζε έληνλν ελδηαθέξνλ γηα ηε ζρνιή. Σν θηίξην ηεο ζρνιήο Bauhaus ζην Dessau ζεσξείηαη επίζεο πνιχ ζεκαληηθφ θαη αλήθεη θαη απηφ ζηνλ Gropius. Οη ζπνπδαζηέο ηνπ Bauhaus ζπλεηζέθεξαλ θπξίσο ζε κηθξφηεξεο εκβέιεηαο εξγαζίεο ζηνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο (ζρεδίαζε γξαθείσλ, αγγεηνπιαζηηθή, εζσηεξηθή δηαθφζκεζε θ.η.ι). ηα δχν ρξφληα ηεο δηεχζπλζεο ηνπ αξρηηέθηνλα Hannes Meyer, ε θηινζνθία ηεο ζρνιήο Bauhaus κεηαηνπίζηεθε απφ ηελ αηζζεηηθή αξηηφηεηα πξνο ηε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ απαηηήζεσλ ηνπ ρξήζηε. ε απηή ηελ πεξίνδν αλαηέζεθαλ ζηε ζρνιή ζεκαληηθά έξγα, κεηαμχ ησλ νπνίσλ έλα γηα ηελ πφιε ηνπ Dessau πνπ αθνξνχζε ηελ θαηαζθεπή πέληε δηακεξηζκάησλ (δηαηεξνχληαη έσο ζήκεξα) θαη έλα γηα ηελ πφιε ηνπ Bernau θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ γξαθείσλ ηνπ Οκνζπνλδηαθνχ ρνιείνπ ησλ Γεξκαληθψλ πλδηθάηνπ (ADGB). Όηαλ αλέιαβε ηε δηεχζπλζε ηεο ζρνιήο ν Mies van der Rohe, απνθήξπμε ηηο πξνγελέζηεξεο πνιηηηθέο ησλ Gropius θαη Meyer θαζψο θαη φινπο ηνπο ππνζηεξηθηέο ηνπο. Πξνζπάζεζε λα επηβάιιεη κηα πξνζσπηθή αληίιεςε, σζηφζν ζε απηή ηελ πεξίνδν δελ ζεκεηψλεηαη θαλέλα πινπνηεκέλν πξφγξακκα ή έξγν απφ ηε ζρνιή. Η εθπιεθηηθή άλζεζε ηνπ Μπάνπρανπο θφπεθε βίαηα απφ ην ρέξη ησλ λαδηζηψλ. Σν 1931 ην λαδηζηηθφ θφκκα θέξδηζε ηελ πιεηνςεθία ζην ηνπηθφ ζπκβνχιην θαη θξφληηζε λα δηαθφςεη ηα ζπκβφιαηα ησλ θαζεγεηψλ. Δλαλ ρξφλν αξγφηεξα ε ζρνιή κεηαθφκηζε ζην Βεξνιίλν, φπνπ θπηνδσνχζε γηα ιίγν δηάζηεκα ζηηο εγθαηαζηάζεηο ελφο εγθαηαιειεηκκέλνπ εξγνζηαζίνπ ησλ πξναζηίσλ, ψζπνπ λα θιείζεη ηειείσο κεξηθνχο κήλεο αξγφηεξα. Ηηαλ έλα ζιηβεξφ ηέινο κηαο σξαίαο ηζηνξίαο. Σν Μπάνπρανπο ήηαλ κηα κνλαδηθή θαη αλεπαλάιεπηε] πεξίπησζε ζηελ ηζηνξία ηνπ ληηδάηλ. Μεηαγελέζηεξεο απφπεηξεο αλαβίσζεο εθείλεο ηεο έληνλα δεκηνπξγηθήο αηκφζθαηξαο ζηε κεηαπνιεκηθή Γεξκαλία θαη ζηελ Ακεξηθή απέηπραλ. Αλ ζέιεηε απηέο απνδείμεηο απηήο ηεο αίζζεζεο, δελ θηάλεη λα επηζθεθζείηε ηελ έθζεζε. Αλαδεηήζηε ηελ ζηα ραξαθηεξηζηηθά «θπβηζηηθά» θηίξηα ηεο Αζήλαο (ακεξηθαληθή πξεζβεία. Πνιεκηθφ Μνπζείν, Δζληθή Πηλαθνζήθε]) θαη ζηα έπηπια απφ δέξκα θαη κέηαιιν πνπ κπνξεί λα έρεηε ήδε ζην ζπίηη ζαο. Δίλαη θαη απηά ε καθξηλή θιεξνλνκηά ηνπ Μπάνπρανπο. 18

Βαζικές αρτές Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Μπανπράνπο ήηαλ ε απιφηεηα, ε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ε ρξεζηηθφηεηα, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζε γεσκεηξηθέο θφξκεο θαη ζην ρξψκα. Η ζρνιή Μπανπράνπο απέξξηπηε θάζε πεξηηηφ δηαθνζκεηηθφ ζηνηρείν, ζεσξψληαο πν>ο ε ίδηα ε πξψηε χιε πεξηέρεη έλα είδνο θπζηθήο θαη εγγελνχο δηαθνζκεηηθήο ηθαλφηεηαο. ηφρνο ηεο ζρνιήο Μπανπράνπο ήηαλ ε αλαβάζκηζε ησλ πξντφλησλ καδηθήο παξαγσγήο, φπσο ηα έπηπια αιιά θαη νιφθιεξεο ηεο έλλνηαο ηεο θαηνηθίαο αλ θαη ηάρζεθε αληίζεηε ζηελ ηάζε πιήξνπο εκπνξεπκαηνπνίεζεο, θξαηψληαο ηνπο θαζεγεηέο πνπ δίδαζθαλ έμσ απφ ηα ζηελά πιαίζηα ηεο παξαγσγήο, πξνηξέπνληάο ηνπο λα ζεσξνχλ ην έξγν ηνπο έθθξαζε δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηέρλεο. Η βαζχηεξε ζεσξία πάλσ ζηελ νπνία ζηεξίρζεθε θαη ε εθπαηδεπηηθή δνκή ηεο ζρνιήο Bauhaus ήηαλ πσο ν ηειηθφο ζηφρνο είλαη έλα νινθιεξσκέλν θαη εληαίν θηίζκα. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ην θίλεκα ηνπ Μπανπράνπο πξνζπάζεζε λα ελνπνηήζεη ηελ έλλνηα ηεο ηέρλεο κε ηελ δηαδηθαζία ηεο παξαγσγήο, ππνηάζζνληαο παξάιιεια ηα ηερληθά κεραληθά κέζα ζηελ αλζξψπηλε δεκηνπξγηθφηεηα. Η ζρνιή Μπανπράνπο αμηνπνίεζε ηελ αλζξψπηλε αηνκηθή'] πξνζπάζεηα ζηα πιαίζηα κηαο βηνκεραληθήο παξαγσγήο πνπ ζην παξειζφλ ήηαλ απφιπηα ηππνπνηεκέλε. To Bauhaus άζθεζε ζεκαληηθή επίδξαζε ζηηο ηάζεηο ηεο ηέρλεο θαη ηεο αξρηηεθηνληθήο ζηε δπηηθή Δπξψπε αιιά θαη ηηο Ηλσκέλεο Πνιηηείεο φηαλ πνιινί απφ ηνπο θαιιηηέρλεο πνπ αλακίρζεθαλ ζε απηφ εμνξίζηεθαλ απφ ην λαδηζηηθν θαζεζηψο θαλ αλαδήηεζαλ ηελ ηχρε ηνπο εθείοη Walter Gropius, Marcel Breuer θαη Laszlo Moholy-Nagy εξγάζηεθαλ καδί ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ '30, ζηελ Αγγιία γηα ην πξφγξακκα "Isokon" κέρξη ην μέζπαζκα ηνπ πνιέκνπ. Πξνο ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ '30 ν van der Rohe εγθαηαζηάζεθε ζην ηθάγν φπνπ ζπλέρηζε κε επηηπρία ην αξρηηεθηνληθφ ηνπ έξγν. Ο Moholy-Nagy ίδξπζε ζην ηθάγν ην "Νέν Μπανπράνπο" (New Bauhaus) ράξε ζηε ρνξεγία ηνπ βηνκεράλνπ Walter Paepcke. Ο Herbert Bayer, ππφ ηελ ππνζηήξημε ηνπ Paepcke ζπκκεηείρε ζε αξθεηά πξνγξάκκαηα γηα ην Aspen ηεο Ακεξηθήο. 19

Απν πνιινχο ζεσξείηαη πσο ε ζεκαληηθφηεξε ζπκβνιή ηνπ Bauhaus βξίζθεηαη ζηνλ ηνκέα ηεο ζρεδίαζεο θαη εδηθφηεξα ηνπ ζρεδίνπ επίπισλ. Οη θαιιηηέρλεο ηεο ζρνιήο άθεζαλ αλεμίηεια ζεκάδηα θαη ζε φηη αθνξά ην ζρέδην ζηνλ εμνπιηζκφ hi-fi, ζηηο θαθεηηέξεο, ζηα ξαδηφθσλα, ζηηο εληνηρηζκέλεο θνπδίλεο, θαζψο θαη ζηελ ηππνγξαθία θαη ζηε θσηνγξαθία. Πνιιά ραξαθηεξηζηηθά πξντφληα Μπανπράνπο ζρεδηάδνληαη θαη θπθινθνξνχλ απαξάιιαθηα σο ζήκεξα, φπσο νη ηαπεηζαξίεο, ηα πθάζκαηα, ηα θσηηζηηθά θαη νη δηάζεκεο κεηαιιηθέο πνιπζξφλεο. Σν 1944 ηδξχζεθε ην δεκφζην Ίδξπκα Bauhaus-Dessau, ράξε ζην νπνίν ην θνιέγην Bauhaus-Dessau άξρηζε απφ ην 1999 λα πξνζθέξεη κεηαπηπρηαθά πξνγξάκκαηα κε ζπκκεηέρνληεο απφ φιν ηνλ θφζκν. 20

Ο Νεοκλαζικιζμός (1760-1840) ζηελ Δπξψπε θαη ηδηαίηεξα ζηε Γαιιία απφ ην ηέινο ηνπ 18νπ θαη ηηο δπν πξψηεο δεθαεηίεο 19νπ αηψλα. Ο Νενθιαζηθηζκφο, ζε φηη αθνξά ζηελ αξρηηεθηνληθή, εθδειψζεθε γηα πξψηε θνξά ην 17ν αηψλα ζηελ Ιηαιία, γηα λα εμαπισζεί ην 18ν αηψλα ζε φιε ζρεδφλ ηελ Δπξψπε, κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηε ρξεζηκνπνίεζε θηφλσλ (columns) θαη θηνλoθξάλσλ (capital), αεησκάησλ (pediments), δσνθφξσλ (friezes) θαη θιαζηθψλ δηαθνζκεηηθψλ κνηίβσλ. ηελ Διιάδα ν λενθιαζηθηζκφο ζπκπίπηεη κε ηελ άθημε ηνπ πξψηνπ βαζηιηά, ηνπ Βαπαξνχ πξίγθηπα Όζσλα (1833-1862). ηελ Διιάδα ην λενθιαζηθφ ζηπι απνθηά ηε δηθή ηνπ δπλακηθή θαη ηδηαηηεξφηεηα, κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηελ αλαβάπηηζε ζηα θιαζηθά πξφηππά ηνπ, ηελ πιαηηά απνδνρή ηνπ πνπ μεπεξλά ηα κλεκεηαθά θηίζκαηα θαη ηα εχπνξα ζηξψκαηα γηα λα θζάζεη σο ηελ επξεία κάδα ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηέινο ηε καθξά δηάξθεηά ηνπ, πνπ θηάλεη σο ηνλ Μεζνπφιεκν. εκαληηθφ κλεκεηψδεο έξγν ζηελ Διιάδα είλαη ε λσπνγξαθία ηεο δσθφξνπ ζην παλεπηζηήκην ηεο Αζήλαο, έξγν ηνπ Απζηξηαθνχ δσγξάθνπ Carl Rahl πνπ απνηειεί εμαηξεηηθφ δείγκα λενθιαζηθηζκνχ. Άιια κλεκεηψδε έξγα Νενθιαζηθηζκνχ ζην εμσηεξηθφ είλαη ν λαφο ηεο Αγίαο Μαγδαιελήο ζην Παξίζη (La Madeleine), έξγν ησλ Νη` Ιβξί θαη Κνπηίξ, ην "Αλάθηνξν ησλ Νεξψλ" (Palace on the Water) ζηε Βαξζνβία, ηα Θέαηξα ηεο Μφζραο (The Bolshoi Theatre) θαη ηεο Πεηξνχπνιεο, ην Καπηηψιην ηεο Οπάζηγθηνλ (Capitol Hill) θ.ά. 21

Πεγή έκπλεπζεο ηνπ Νενθιαζηθηζκνχ απνηέιεζαλ ηα επξήκαηα απφ ηηο πξφζθαηεο αλαζθαθέο ζηελ Πνκπεία, κηαο άξηζηα δηαηεξεκέλεο αξραίαο ξσκατθήο πφιεο, κε ζπίηηα πνιχρξσκα θαη πεξίηερλα δηαθνζκεκέλα κε ηνηρνγξαθίεο. Δπηπιένλ, ν Νενθιαζηθηζκφο θηινδνμεί λα απνθαηαζηήζεη ην απζηεξφ ήζνο ηεο αξραίαο ηέρλεο θαη ηελ αξκνλία πνπ πεγάδεη απφ ην κέηξν, ηελ ηάμε, ηε ζπκκεηξία θαη ηηο αλαινγίεο. Σν δηεζλέο ζηπι γελλήζεθε σο απάληεζε ζηα πεξίθνκςα θαη δηαθνζκεηηθά απιηθά αηζζεηηθά ξεχκαηα ηνπ Μπαξφθ. Η αλεξρφκελε κεζαία θνηλσληθή ηάμε αλαδεηεί λέα εζηθά θαη αηζζεηηθά πξφηππα θαη βξίζθεη ελδηαθέξνλ ζηα ιηηά πξφηππα ηεο αξραίαο Διιάδαο, ησλ Δηξνχζθσλ, ηεο Αηγχπηνπ θαη ηεο Ρψκεο. πγθεθξηκέλα, ηνλ 19ν αη. θπξηαξρεί ην ηδενινγηθφ θίλεκα ηνπ θιαζηθηζκνχ θαη ζηε Δπξψπε ραξαθηεξίδεηαη σο πηνζέηεζε θαη επαλαδηαπξαγκάηεπζε γλψξηκσλ ηερλνηξνπηψλ (ζηπι) ηνπ παξειζφληνο. Ο λενθιαζηθηζκφο αληηπξνζσπεχεη ηελ ιφγηα αξρηηεθηνληθή, ηελ αξρηηεθηνληθή απφ αξρηηέθηνλεο θαη ζπλνδεχεηαη απφ λεσηεξηζηηθά ζηνηρεία ζρεηηθά κε: -ηελ ηππνινγία θαη ηελ ιεηηνπξγηθή νξγάλσζε -ηε κνξθνινγία -ηνλ ηξφπν θαηαζθεπήο. 22

Σα ραξαθηεξηζηηθά ζηα δεκφζηα θηίξηα & ζηα αζηηθά κέγαξα ήηαλ ε ηξίκεξεο θάηνςε, δειαδή ε ζπκκεηξηθή δηάηαμε κε θεληξηθφ πξνζάιακν θαη παξάηαμε ρσξψλ εθαηέξσζελ, ην θεληξηθφ θιηκαθνζηάζην θαη ε ηξίκεξεο νξγάλσζε ηεο φςεο ζε αληηζηνηρία κε ηελ θάηνςε, ην θεληξηθφ κέξνο ζε ειαθξά πξνεμνρή. Οη κεγαιναζηηθέο θαηνηθίεο θαη ηα δεκφζηα θηίξηα απνηέιεζαλ ππνδείγκαηα γηα ηα ζπίηηα ησλ κεζναζηηθψλ ζηξσκάησλ. Ο θαζαξφο λενθιαζηθηζκφο δηέπνληαλ απφ ηππνπνηεκέλα κνξθνινγηθά ζπζηήκαηα θαη θαλφλεο κέζα απφ ηα νπνία έπξεπε λα δηαηππσζεί ν ξπζκφο. πρλά ε βάζε γηα λα απνθηήζεη ηε ζηηβαξφηεηα ελφο «βάζξνπ» πνπ θέξεη ην ξπζκφ δηακνξθψλνληαλ επίπιαζηα σο ηζφδνκε ηνηρνπνηία ή έθεξε γσληφιηζνπο. ηε ζπλέρεηα, ε λενθιαζηθή κνξθνινγία πεξλά ζε φιν ηνλ ειιεληθφ ρψξν κε απνηέιεζκα λα ζπγθξνηείηαη ζπρλά κε έλαλ εκπεηξηθφ ηξφπν ρσξίο ηηο απζηεξέο αξρέο ηνπ αζελατθνχ θιαζηθηζκνχ. Σέινο, ν λενθιαζηθηζκφο ήηαλ έλα ζεκαληηθφ θαη απαξαίηεην βήκα πνπ είρε σο απνηέιεζκα ηελ εμέιημε ησλ ζπηηηψλ ζε θάηη πην θαηλνχξγην απφ ηελ ηέρλε ηνπ θιαζηθηζκνχ. 23

Αζρνιεζήθακε θαη κε ηελ ειιεληθή παξαδνζηαθή αξρηηεθηνληθή ηεο νπνίαο δείγκαηα ειάρηζηα ζπλαληήζακε ζηελ έξεπλά καο. 24

Με ηηο γλψζεηο πνπ απνθηήζακε, γπξίζακε ζην εξσηεκαηνιφγηφ καο θαη ην επεμεξγαζηήθακε. Κάλακε έξεπλα ζε 400 ζπίηηα. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θαίλνληαη ζηα παξαθάησ γξαθήκαηα. 25

26

Η έξεπλα έγηλε ζηε Ν. Δξπζξαία ζε 400 ζπίηηα. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ έρνπκε παξαηεξνχκε φηη έρνπκε αλάπηπμε ηεο νηθνδνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηε Ν. Δξπζξαία ηελ πεξίνδν 1983-2004. Ο ζπληειεζηήο δφκεζεο πεξηφξηζε ηελ αλέγεξζε πνιπθαηνηθηψλ θαη έηζη έρνπκε πεξηζζφηεξεο κνλνθαηνηθίεο. Σαπηφρξνλα παξαηεξνχκε κηα νηθνλνκηθή επεκεξία ζηηο λέεο πεξηνρέο ηεο Ν. Δξπζξαίαο (Μνξηεξφ, Καζηξί, Πνιηηεία). ηα ζπίηηα ηεο επνρήο απηήο δελ παξαηεξήζεθαλ ηδηαίηεξεο αιιαγέο θαη επεθηάζεηο. Αξρηηεθηνληθά παξαηεξνχκε φηη έρνπκε 3 θαηεγνξίεο ζπηηηψλ θιαζζηθφ, λενθιαζηθφ θαη κνληέξλν. Μεηά ην 2005 ηα ζπίηηα είλαη θαη εμνρή κνληέξλα. Σα πεξηζζφηεξα έρνπλ πξνζαλαηνιηζκφ ζην Βνξξά. Όπσο είλαη γλσζηφ ν πξνζαλαηνιηζκφο ησλ ζπηηηψλ παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δσή ησλ αλζξψπσλ, αθνχ ην θπζηθφ θσο απνηειεί δσηηθφ παξάγνληα. Δπηπξφζζεηα ζηα πιαίζηα απηήο ηεο έξεπλαο δηαπηζηψζεθε πσο ε θαηαζθεπή ησλ ζπηηηψλ βαζίζηεθε θπξίσο ζε γεσκεηξηθά ζηεξεά, βαζηθά θχβν θαη παξα/δν. Σέινο δηαπηζηψζακε φηη θαηά θαλφλα ζπίηηα πνπ γεηηληάδνπλ έρνπλ παξφκνηα ζρήκαηα, απηφ δείρλεη ηελ ηάζε ησλ αλζξψπσλ λα επεξεάδνληαη κεηαμχ ηνπο θαη λα επηιέγνπλ ζρήκαηα απιά γηα ηε δνκή ησλ ζπηηηψλ ηνπο αθνχ ηνπο εμππεξεηνχλ θαιχηεξα ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο θαζψο επίζεο θαη ζηνλ νηθνλνκηθφ ηνκέα αθνχ ζε ζρέζε κε άιια ε θαηαζθεπή ηνπο ζεσξείηαη απινχζηεξε θαη θαη επέθηαζε νηθνλνκηθφηεξε. 27

Σίγοσρα λοιπόν με ηα γεφμεηρικά ζηερεά θηιάτνοσμε ζπίηια!!! 28