Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Αξιολόγηση των μέτρων της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου Συνοπτική παρουσίαση 7 Δεκεμβρίου 2009

Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Αξιολόγηση των μέτρων της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου Συνοπτική παρουσίαση 7 Δεκεμβρίου 2009

Η παρούσα μελέτη αξιολόγησης περιλαμβάνει αφενός μια περιγραφή της τρέχουσας κατάστασης όσον αφορά τον τομέα του λυκίσκου στην ΕΕ σε διεθνές πλαίσιο και, αφετέρου, αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας, της συνεκτικότητας και της καταλληλότητας των μέτρων της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής στον τομέα του λυκίσκου και, ειδικότερα, των επιπτώσεων της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ (αποσυνδεδεμένες ενισχύσεις που θεσπίστηκαν με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1782/2003 του Συμβουλίου) στον τομέα του λυκίσκου. Η αξιολόγηση καλύπτει την περίοδο 2005-2007 και βασίζεται σε αναλυτικό πλαίσιο που αποτελείται από διάφορες συλλογές δεδομένων και εργαλεία ανάλυσης: 1. Οι κυριότερες βάσεις δεδομένων: το ΔΓΛΠ (Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης), οι βάσεις δεδομένων IHCG (International Hops Growers Convention-Διεθνής σύμβαση καλλιεργητών λυκίσκου), η έκθεση Barth και η έκθεση σχετικά με τις οδηγίες Hopsteiner για την αγορά λυκίσκου, ο δικτυακός τόπος των Ευρωπαίων Ζυθοποιών καθώς και η Eurostat και η ΓΔ AGRI. 2. Τα οικονομικά εργαλεία: η χρήση εργαλείων χρηματοοικονομικής προσομοίωσης μας έδωσε τη δυνατότητα να κρίνουμε τις επιπτώσεις της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης όσον αφορά τους πλέον σημαντικούς δείκτες και το εργαλείο Face-ΙΤ χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να συναχθούν συμπεράσματα ως προς τη σχετική αποδοτικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων παραγωγής λυκίσκου σε σύγκριση με άλλου είδους γεωργικές εκμεταλλεύσεις. 3. Η έρευνα τεκμηρίωσης συνίστατο στον εντοπισμό, την ανάγνωση και την ανάλυση δευτερογενών πηγών δεδομένων όπως οι κανονισμοί της ΚΓΠ, έγγραφα πολιτικής, εκθέσεις της Επιτροπής, κλπ. 4. Συνεντεύξεις με ομάδες παραγωγών και εμπορευόμενων, υπουργεία και δημόσιες υπηρεσίες και άμεσα ενδιαφερόμενους σε επίπεδο ΕΕ. 5. Για να αυξηθούν τα εμπειρικά στοιχεία και να εμβαθυνθεί η ανάλυση, διεξήχθησαν περιπτωσιολογικές μελέτες σε συγκεκριμένες περιφέρειες της Τσεχικής Δημοκρατίας (περιφέρεια Zatec Ustecky), της Γερμανίας (περιφέρεια Hallertau), της Ισπανίας (περιφέρεια Castilla y León) και του Ηνωμένου Βασιλείου (περιφέρεια Kent). I I 1 Περιγραφή της κατάστασης του τομέα λυκίσκου της ΕΕ σε διεθνές πλαίσιο Παραγωγή και προσφορά λυκίσκου στην ΕΕ Η παραγωγή λυκίσκου αποτελεί μικρό τομέα στο σύνολο της ευρωπαϊκής γεωργίας, αλλά σημαντικό για ορισμένα κράτη μέλη και ιδίως τη Γερμανία και την Τσεχική Δημοκρατία. Η Γερμανία είναι ένας από τους παραγωγούς με ηγετική θέση στην παραγωγή λυκίσκου παγκοσμίως και, μαζί με τις ΗΠΑ, αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της συνολικής ετήσιας παραγωγής. Το μερίδιο της Γερμανίας στην παραγωγή λυκίσκου της ΕΕ αυξάνεται συνεχώς σε σχέση με την παραγωγή της ΕΕ ως 2 Σελ.

σύνολο. Η ΕΕ ως σύνολο αντιπροσωπεύει επίσης περισσότερο από το ήμισυ των εκτάσεων που καλλιεργούνται με λυκίσκο παγκοσμίως, παρά τη μείωση που σημειώθηκε κατά το πρώτο ήμισυ της δεκαετίας. Ωστόσο, λόγω των πρόσφατων νέων φυτεύσεων στις ΗΠΑ, είναι πιθανό να μειωθεί περαιτέρω κατά τα επόμενα έτη το μερίδιο της ΕΕ στην παγκόσμια παραγωγή λυκίσκου. Κατά την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των καλλιεργητών λυκίσκου μειώνεται σταθερά στις ευρωπαϊκές χώρες παραγωγής λυκίσκου αλλά το μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων αν και διαφέρει αισθητά κατά μέσο όρο από τη μία χώρα της ΕΕ στην άλλη παρουσιάζει αύξηση. Η σχέση μεταξύ των εκτάσεων που καλλιεργούνται με αρωματικές ποικιλίες και των εκτάσεων που καλλιεργούνται με πικρές ποικιλίες είναι περίπου δύο προς ένα. Η απόδοση ανά εκτάριο του συνόλου των ποικιλιών και της παραγωγής οξέων άλφα αυξήθηκε αισθητά (όχι όμως σταθερά κάθε χρόνο) από τις αρχές της δεκαετίας. Η περιεκτικότητα σε οξύ άλφα παρουσίασε επίσης μικρή αύξηση. Η ζήτηση καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την κατανάλωση μπύρας που παράγεται από λυκίσκο. Η παραγωγή μπύρας αυξήθηκε αισθητά κατά το πρώτο ήμισυ της δεκαετίας αλλά έκτοτε έχει σταθεροποιηθεί με τον έντονο ανταγωνισμό που ασκείται μεταξύ των ζυθοποιών και το κύμα συγχωνεύσεων που παρατηρείται κατά την τελευταία δεκαετία. Η Ευρώπη αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής μπύρας αλλά η ζήτηση λυκίσκου δεν εξαρτάται μόνο από την συνολική κατανάλωση μπύρας αλλά και από τις προτιμήσεις των καταναλωτών που φαίνεται ότι προτιμούν τις λιγότερο πικρές μπύρες και τις μπύρες με την μικρότερη περιεκτικότητα σε λυκίσκο. Οι τιμές του λυκίσκου, ιδίως στις αγορές άμεσης παράδοσης όπου οι συναλλαγές γίνονται σε μετρητά (spot markets), επηρεάζονται αισθητά από τον καιρό και από το ύψος των αποθεμάτων. Περίπου το 40 % της παγκόσμιας παραγωγής αποτελεί αντικείμενο συναλλαγών μεταξύ χωρών. Το εμπόριο λυκίσκου έχει ιδιαίτερη σημασία για την ΕΕ, αφού η Ευρώπη αντιπροσωπεύει περίπου το 80 % των παγκόσμιων εξαγωγών (εκτός από τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές) και περίπου το 50 % των εισαγωγών. I 2 Το πολιτικό πλαίσιο στην ΕΕ Ο κανονισμός (EΚ) αριθ. 1782/2003 του Συμβουλίου θέσπισε κοινούς κανόνες για τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ. Ο εν λόγω κανονισμός καθιερώνει αρχές όπως η αποσυνδεδεμένη ενίσχυση, η μερικώς αποσυνδεδεμένη ενίσχυση και η συμπληρωματική εθνική άμεση ενίσχυση. Εκτός από τον γενικό αυτό κανονισμό, η παρούσα αξιολόγηση καλύπτει τις διατάξεις του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1952/2005 του Συμβουλίου της 23 ης Νοεμβρίου 2005 για την κοινή οργάνωση αγοράς (ΚΟΑ) στον τομέα του λυκίσκου. Η ΚΟΑ καλύπτει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι οργανώσεις παραγωγών, τη διαδικασία πιστοποίησης, την εμπορία και τις εμπορικές συναλλαγές με τις τρίτες χώρες. Για να ολοκληρωθεί το πολιτικό αυτό πλαίσιο, ενσωματώσαμε επίσης στην αξιολόγησή μας και άλλους παράγοντες που υπεισέρχονται και που θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στην εξέλιξη του 3 Σ ελ.

τομέα, όπως η παραγωγή και η διάρθρωση της εξέλιξης των εκμεταλλεύσεων. Οι παράγοντες που υπεισέρχονται είναι, μεταξύ άλλων, ο τρόπος με τον οποίο τα κράτη μέλη εφαρμόζουν τη νομοθεσία και πολλά άλλα στοιχεία όπως τα έμμεσα πλεονεκτήματα που συνδέονται με τις γενικές βελτιωτικές παρεμβάσεις της γεωπονικής πρακτικής, η κατάσταση της οικονομίας, οι αλλαγές στην τεχνολογία, οι ατμοσφαιρικές συνθήκες, κλπ. II II 1 Αξιολόγηση των μέτρων της ΚΓΠ που εφαρμόζονται στον τομέα του λυκίσκου και ειδικότερα των επιπτώσεων της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ Κυριότερα συμπεράσματα Σε ποιο βαθμό επηρέασαν τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου τις αποφάσεις των γεωργών όσον αφορά την παραγωγή στις περιοχές όπου κατά παράδοση καλλιεργείται ο λυκίσκος; Τα μικτά περιθώρια που προκύπτουν από την καλλιέργεια του λυκίσκου εμφανίζονται ιδιαίτερα υψηλά σε σχέση με τις εν δυνάμει εναλλακτικές καλλιέργειες. Στις περισσότερες από τις περιοχές παραγωγής, ο λυκίσκος φαίνεται ότι είναι η πλέον ελκυστική καλλιέργεια από την άποψη των μικτών περιθωρίων. Με την αποσύνδεση, η παραγωγή λυκίσκου παρέμεινε ελκυστική σε σύγκριση με τις περισσότερες εναλλακτικές καλλιέργειες και ειδικότερα με το μαλακό σιτάρι και τα ζαχαρότευτλα. Η σχετική αποδοτικότητα του λυκίσκου σε σύγκριση με την καλλιέργεια κηπευτικών παρουσίασε μείωση. Η ανάλυση των τάσεων της παραγωγής αποκαλύπτει επίσης ότι η αποσύνδεση δεν επέφερε μείωση της παραγωγής. Επιπλέον, λαμβανομένων υπόψη των μη ανακτήσιμων δαπανών, ιδίως όσον αφορά τα μηχανήματα και τα πλέγματα, η διαφορά μεταξύ των περιθωρίων πρέπει να είναι σημαντική ώστε να λειτουργεί ως καταλύτης για τη μετατροπή των καλλιεργειών. Οι ειδικές γνώσεις, το έδαφος και οι κλιματικές συνθήκες που απαιτούνται για την καλλιέργεια περιορίζουν επίσης τη μετατροπή. Ο ρόλος που διαδραματίζουν οι οργανώσεις παραγωγών διαφέρει από τη μία χώρα στην άλλη. Ορισμένες από αυτές διαθέτουν το απαιτούμενο προσωπικό και προσφέρουν σημαντική διοικητική βοήθεια καθώς και στήριξη για τον εκσυγχρονισμό των αγρών που καλλιεργούνται με λυκίσκο (διευκόλυνση της λήψης δανείων), την εισαγωγή νέων ποικιλιών και την έρευνα για την πρόληψη ασθενειών, για παράδειγμα. Συχνά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για τη στήριξη της παραγωγής σε περιοχές στις οποίες καλλιεργείται κατά παράδοση λυκίσκος. II 2 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ για τον τομέα του λυκίσκου συνέβαλαν στη στήριξη των εισοδημάτων των παραγωγών λυκίσκου; Οι ενισχύσεις της ΕΕ στον τομέα του λυκίσκου δεν αποτελούν πρωτογενή πηγή εισοδήματος για τους ευρωπαίους παραγωγούς λυκίσκου αφού, σύμφωνα με την προσομοίωσή μας, αποτελεί μόνο το 5% των συνολικών εσόδων. Η ενίσχυση είναι ωστόσο σημαντική για το γεωργικό εισόδημα, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για συνδεδεμένη ή μη συνδεδεμένη ενίσχυση. Κατ αρχήν, για τα εισοδήματα των γεωργών, το αν η ενίσχυση της ΕΕ είναι συνδεδεμένη ή αποσυνδεδεμένη από την 4 Σελ.

παραγωγή δεν έχει μεγάλη σημασία. Αντίθετα, ο τρόπος με τον οποίο υλοποιείται η μεταρρύθμιση της ΚΓΠ μπορεί να επηρεάσει την παρεχόμενη στήριξη. Από την ανάλυση φαίνεται ότι, για τη μέση εκμετάλλευση παραγωγής λυκίσκου, η αποσύνδεση δεν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στα γεωργικά εισοδήματα. Το καθαρό γεωργικό εισόδημα που κατεγράφη για τις εκμεταλλεύσεις παραγωγής λυκίσκου, το οποίο ήταν σχετικά υψηλό πριν από τη μεταρρύθμιση, παραμένει υψηλό. Στην περίπτωση των μεμονωμένων εκμεταλλεύσεων, αντίθετα, η μεταρρύθμιση είναι δυνατό να επιφέρει (ήσσονος σημασίας) αλλαγές στην εισοδηματική τους θέση ανάλογα με τη διάρθρωση της εκμετάλλευσης και το μοντέλο εφαρμογής. Σε περίπτωση μετάβασης σε κατ αποκοπή ενισχύσεις, ορισμένοι από τους γεωργούς θα αντιμετωπίσουν μείωση του εισοδήματός τους, δεδομένου του ιστορικά υψηλού επιπέδου της ενίσχυσης. II 3 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου επέφεραν διαρθρωτικές εξελίξεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις παραγωγής λυκίσκου και στη γεωγραφική κατανομή της παραγωγής λυκίσκου; Οι τάσεις που παρατηρούνται στο επίπεδο των διαρθρώσεων παραγωγής, και συγκεκριμένα η μετάβαση σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις μεγαλύτερου μεγέθους και περιορισμένου αριθμού, καθώς και στο επίπεδο της γεωγραφικής περιοχής, και συγκεκριμένα μείωση στις λιγότερο παραγωγικές χώρες και σταδιακή μείωση αλλού στις περισσότερες περιπτώσεις, οφείλονται στις δυνάμεις της αγοράς, σε εξελίξεις στον γεωπονικό τομέα (περιλαμβανομένης της καλλιέργειας νέων πικρών ποικιλιών με υψηλότερη απόδοση ανά εκτάριο) και σε δημογραφικές αλλαγές παρά στα μέτρα της ΚΓΠ. II 4 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου συνέβαλαν στην εξασφάλιση ικανοποιητικών επιπέδων παραγωγής από την άποψη των αναγκών του τομέα εφοδιασμού και σε ποιο βαθμό μετέβαλαν τη γεωγραφική κατανομή στον εν λόγω τομέα; Παρά τη σχετική στασιμότητα των τελευταίων ετών, η τάση στην παραγωγή μπύρας είναι αυξητική στην Ευρώπη (και παγκοσμίως). Η παραγωγή οξέως άλφα, αν και διαφέρει από έτους σε έτος, είναι ωστόσο σταθερή συνολικά. Πρόκειται για μακροπρόθεσμες τάσεις. Δεν παρατηρήθηκε καμία ισχυρή αιτιώδης συνάφεια με τα μέτρα στήριξης στο πλαίσιο της ΚΓΠ, και ειδικότερα με την αποσύνδεση. Οι προθεσμιακές συμβάσεις συμβάλλουν στη σταθερότητα της αγοράς λυκίσκου και, ως μέτρα της ΚΓΠ που συνδέονται με τον λυκίσκο, οι ομάδες παραγωγών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση του συστήματος αυτού, το οποίο εκτιμούν ιδιαίτερα οι ζυθοποιοί λόγω της σχετικής ασφάλειας που παρέχει όσον αφορά τον εφοδιασμό στο μέλλον. Όσον αφορά τη γεωγραφική κατανομή των βιομηχανιών μεταποίησης, δεν υπάρχει καμία σχέση με την αποσύνδεση της ενίσχυσης στο πλαίσιο της ΚΓΠ. Το κόστος του λυκίσκου είναι πολύ χαμηλό σε σχέση με το συνολικό κόστος του τομέα. 5 Σ ελ.

II 5 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου συνέβαλαν στη σταθεροποίηση των αγορών και στην εξασφάλιση της διαμόρφωσης λογικών τιμών για τα προϊόντα που προτείνονται στους καταναλωτές; Τα ισχύοντα μέτρα της ΚΓΠ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εγγύηση της σταθερότητας των αγορών, ιδίως μέσω των ομάδων παραγωγών. Οι ομάδες παραγωγών δεν εθίγησαν από τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ του 2003. Η αποσύνδεση δεν φαίνεται να έχει επιπτώσεις στον τομέα εφοδιασμού και ειδικότερα στη σταθερότητα της αγοράς. Οι οργανώσεις παραγωγών καταφέρνουν να μειώσουν τις επιπτώσεις της αστάθειας των τιμών για τους καλλιεργητές, αν και δεν μπορούν να τις εξαλείψουν. Το κυριότερο εργαλείο που έχουν στη διάθεσή τους οι ομάδες παραγωγών για να περιορίσουν την αστάθεια αυτή είναι ένα μέσο αγοράς και συγκεκριμένα οι προθεσμιακές συμβάσεις που συνάπτουν εξ ονόματος των μελών τους. II 6 Σε ποιο βαθμό ο στόχος της εξασφάλισης ικανοποιητικών επιπέδων παραγωγής (τόσο από ποσοτικό όσο και από ποιοτική άποψη) στις περιοχές που κατά παράδοση παράγουν λυκίσκο ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των βιομηχανιών που χρησιμοποιούν το προϊόν αυτό (ιδίως από την άποψη της προστιθέμενης αξίας της τοπικής παραγωγής); Οι παράγοντες που ενθαρρύνουν τις ζυθοποιίες να εγκατασταθούν σε μία συγκεκριμένη χώρα δεν σχετίζονται ούτε με την ύπαρξη λυκίσκου σε μια συγκεκριμένη χώρα ούτε με την ανάγκη να βρίσκονται κοντά σε μία ζώνη παραδοσιακής παραγωγής. Οι ζυθοποιίες που αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν κάποιο είδος λυκίσκου για το άρωμά του μπορούν να επιλέξουν ποικιλίες που προέρχονται από συγκεκριμένες περιοχές, αλλά οι ζυθοποιίες αυτές δραστηριοποιούνται σε εξειδικευμένες αγορές. Οι μεγάλες ζυθοποιίες χρησιμοποιούν διάφορες ποικιλίες λυκίσκου που προέρχονται από διάφορες περιοχές του κόσμου. II 7 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου προώθησαν την αγροτική ανάπτυξη σε περιοχές που κατά παράδοση παράγουν το προϊόν αυτό, από την άποψη της απασχόλησης και της οικονομικής βιωσιμότητας; Οι τάσεις στον τομέα του λυκίσκου διαμορφώθηκαν από την αγορά, και συγκεκριμένα από τη σταθερότητα της αγοράς που απορρέει από την ύπαρξη ισχυρών ομάδων παραγωγών, τη διαρθρωτική πλεονασματική προσφορά, την πυραμίδα των ηλικιών των καλλιεργητών λυκίσκου και το κόστος των εισροών που αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από τα εισοδήματα. Τίποτε δεν αποδεικνύει ότι η αποσύνδεση επηρέασε την απασχόληση ή την οικονομική βιωσιμότητα καθοιονδήποτε τρόπο ή σε βαθμό που να αναγκαστούν οι καλλιεργητές λυκίσκου να εγκαταλείψουν την καλλιέργεια του προϊόντος αυτού. Ο αριθμός των νέων γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι πολύ μικρός, πράγμα που επιβεβαιώνει ότι είναι πολύ πιθανό να μην είναι ο τομέας του λυκίσκου αρκετά ελκυστικός, προφανώς λόγω των σημαντικών αρχικών επενδύσεων που απαιτούνται για τη δημιουργία μιας γεωργικής εκμετάλλευσης παραγωγής λυκίσκου σε σύγκριση με την οικονομική βιωσιμότητά της και με άλλες γεωργικές δραστηριότητες. Οι πλέον ισχυροί τομείς είναι εκείνοι της Τσεχικής Δημοκρατίας (που περιλαμβάνουν μεγάλες γεωργικές εκτάσεις) και της Γερμανίας (με ισχυρές ομάδες παραγωγών και ιστορική ηγετική θέση στον τομέα του λυκίσκου). Όσον αφορά τους 6 Σ ελ.

παραγωγούς άλλων κρατών μελών, δεν αποκλείεται να αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα κατά τα προσεχή έτη αν δεν κατορθώσουν να μειώσουν το κόστος τους. II 8 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ που εφαρμόζονται στον τομέα του λυκίσκου μετά τη μεταρρύθμιση του 2003 αποδείχθηκαν αποτελεσματικά όσον αφορά την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων; Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των μέτρων της ΚΓΠ, συνάγεται το συμπέρασμα ότι εκείνα που συνδέονται με τον λυκίσκο δεν έχουν κατά κανόνα σοβαρές επιπτώσεις στον τομέα του λυκίσκου. Ο τομέας αυτός ήταν προσανατολισμένος προς την αγορά επί σειρά ετών και τα μέτρα της ΚΓΠ, όπως οι ομάδες παραγωγών, εφαρμόζονταν επίσης επί αρκετά χρόνια. Ωστόσο, τα μέτρα της ΚΓΠ όπως η αποσύνδεση, οι ομάδες παραγωγών και οι προδιαγραφές ποιότητας μπορούν να θεωρηθούν αποτελεσματικά δεδομένου ότι δεν επέφεραν πρόσθετο κόστος που δεν αντισταθμίστηκε από επαρκή οφέλη για τους παραγωγούς. Όσον αφορά τις ομάδες παραγωγών, μπορούμε επίσης να θεωρήσουμε ότι είναι αποτελεσματικές διότι παρέχουν στα μέλη τους διάφορες υπηρεσίες και ασκούν επιρροή, σίγουρα περιορισμένη αλλά θετική, στην αγορά λυκίσκου στο σύνολό της. Το γεγονός ότι τα μέλη συνεχίζουν να στηρίζουν οικονομικά τις ομάδες παραγωγών ακόμη και αν δεν είναι υποχρεωμένα να το κάνουν φαίνεται ότι αποτελεί σχετικό δείκτη της αποτελεσματικότητάς τους. Η μεταρρύθμιση της ΚΓΠ δεν ενίσχυσε την αποτελεσματικότητα αυτή (αλλά ούτε και την αποδυνάμωσε). II 9 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου συνέβαλαν στην απλοποίηση της διαχείρισης και της διοίκησης καθώς και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους (ή αντιθέτως στάθηκαν εμπόδιο); Με τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ του 2003 μειώθηκε αισθητά ο διοικητικός φόρτος για τις εθνικές αρχές και επιτεύχθηκαν οικονομίες τόσο από την άποψη του χρόνου όσο και από την άποψη του απαιτούμενου ανθρώπινου δυναμικού. Ο φόρτος των ομάδων παραγωγών θεωρείται λογικός και δεν συνεπάγεται σημαντικές δαπάνες. Στις περιπτώσεις που οι ομάδες παραγωγών δεν συνδράμουν τα μέλη τους στην υποβολή αίτησης επιδοτήσεων, οι γεωργοί υφίστανται πρόσθετες δαπάνες που διαφέρουν από την μία χώρα της ΕΕ στην άλλη, δεδομένου ότι αναγκάζονται στην περίπτωση αυτή να απευθυνθούν σε εξωτερικούς συμβούλους. Η αποσύνδεση μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική σε σύγκριση με την προηγούμενη οικονομική ενίσχυση (η οποία ήταν συνδεδεμένη με την παραγωγή), διότι οι γεωργοί εισπράττουν περίπου το ίδιο ποσό χωρίς να πρέπει να υποβάλουν στην ΕΕ τον ίδιο αριθμό πληροφοριών. Χάρη στην αποσυνδεδεμένη ενίσχυση, απαιτούνται μικρότερα ποσά για τις διοικητικές δραστηριότητες. Η καταχώριση της σύμβασης δεν θεωρείται επαχθής αλλά οι έμποροι θεωρούν ότι η ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με το θέμα αυτό παραβιάζει το εμπορικό απόρρητο δεδομένου ότι πρέπει να διαβιβαστούν στις εθνικές αρχές όλα τα σχετικά στοιχεία. Αν μοναδικός σκοπός της καταχώρισης αυτής είναι η παροχή στατιστικών στοιχείων για ενημερωτικούς λόγους, μπορούμε να θεωρήσουμε την υποχρέωση αυτή αναποτελεσματική. Μένει να δούμε αν η εν λόγω διάταξη αποφέρει 7 Σ ελ.

προστιθέμενη αξία σε ένα σύστημα που θεωρείται ουδέτερο από την άποψη των επιλογών όσον αφορά την παραγωγή. II 10 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου είναι συνεκτικά με τον στόχο για μια περισσότερο ανταγωνιστική και προσανατολισμένη στην αγορά γεωργία τον οποίο επιδίωκε η μεταρρύθμιση της ΚΓΠ του 2003; Η δεσπόζουσα θέση της ΕΕ στον τομέα του λυκίσκου απειλείται από τις ΗΠΑ όπου η παραγωγικότητα είναι υψηλότερη και η παραγωγική δομή ανταγωνιστικότερη. Τα μέτρα της ΚΓΠ και η μεταρρύθμιση δεν διαδραματίζουν άμεσα ρόλο στο επίπεδο αυτό. Η αποσύνδεση και τα άλλα μέτρα της ΚΓΠ δεν επηρέασαν τη διαδικασία αναδιάρθρωσης στην Ευρώπη. Η διαδικασία αυτή, που κατευθύνεται από την αγορά, ώθησε πολλούς παραγωγούς να εγκαταλείψουν τον λυκίσκο και επέφερε αύξηση του μέσου μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων παραγωγής λυκίσκου. Ωστόσο, η καλλιεργούμενη έκταση παρουσιάζει μείωση. Οι νέες εκμεταλλεύσεις που δημιουργήθηκαν αναμένεται ότι θα είναι αποτελεσματικότερες χάρη στις οικονομίες κλίμακας. Οι ευρωπαίοι ερευνητές κατάφεραν να αναπτύξουν νέες ποικιλίες, οι καλλιεργητές ανανέωσαν τις καλλιεργούμενες με λυκίσκο εκτάσεις και ανέκτησαν μέρος του εδάφους που είχαν κερδίσει οι ΗΠΑ όσον αφορά την παραγωγικότητα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη Γερμανία, ενώ άλλες χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να υπολείπονται από την άποψη της παραγωγικότητας. Αν η Γερμανία πέτυχε, είναι διότι κατάφερε να καινοτομήσει και να προσανατολιστεί με ταχύ ρυθμό σε ποικιλίες με υψηλή περιεκτικότητα σε οξέα άλφα. II 11 Σε ποιο βαθμό τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου είχαν αντίκτυπο στο περιβάλλον; Υπάρχουν εξελίξεις στη χρησιμοποίηση νέων ποικιλιών, νέων αρδευτικών συστημάτων (που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ύδατος) καθώς και φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων που θα μπορούσαν να είναι, ή είναι, επωφελείς για το περιβάλλον. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν αιτιώδη συνάφεια με τα μέτρα στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ. Όσον αφορά τον ενδεχόμενο περιβαλλοντικό κίνδυνο που συνδέεται με την εγκατάλειψη της γης, φαίνεται ότι οι εκτάσεις που δεν χρησιμοποιούνται πλέον για την καλλιέργεια λυκίσκου δεν εγκαταλείπονται αλλά χρησιμοποιούνται για άλλες καλλιέργειες. Εντούτοις, δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα στοιχεία σχετικά με το θέμα αυτό. Συστάσεις Συνιστούμε: στις αρχές της ΕΕ, να συνεχίσουν να στηρίζουν τα εισοδήματα μέσω της χορήγησης αποσυνδεδεμένων ενισχύσεων αντί για συνδεδεμένες ενισχύσεις, δεδομένου ότι οι πρώτες αποδεικνύονται αποτελεσματικότερες στον τομέα του λυκίσκου και επιτρέπουν τον καλύτερο προσανατολισμό των επενδυτικών αποφάσεων 8 Σελ.

στις οργανώσεις παραγωγών, να συνεχίσουν να ενθαρρύνουν, για λογαριασμό των μελών τους, τη σύναψη προθεσμιακών συμβάσεων ώστε να βελτιωθεί η σταθερότητα της αγοράς και να διατηρηθούν τα εισοδήματα των γεωργών στον κλάδο να χρησιμοποιεί και να αναπτύσσει μέσα που ενισχύουν τις επενδύσεις και την καινοτομία, ώστε να προαχθούν οι διαρθρωτικές αλλαγές που είναι απαραίτητες για την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας σε διεθνές επίπεδο στις ομάδες παραγωγών, να συνεχίσουν να ευαισθητοποιούν τους γεωργούς στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αποφάσεων που λαμβάνουν όσον αφορά την παραγωγή και, ειδικότερα, όσον αφορά την χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων στις αρχές της ΕΕ και των κρατών μελών, να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για τον περιορισμό του διοικητικού φόρτου που συνδέεται με τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα του λυκίσκου στο σύνολο των χωρών παραγωγής στην ΕΕ. 9 Σ ελ.