Διερεύνηση επιπτώσεων από την Πολεοδομική χρήση ειδικής πληθυσμιακής οντότητας (γκέτο) σε περιοχή της Θεσσαλονίκης

Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΤΕ και Μηχανικών Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής ΤΕ Κατεύθυνση Μηχανικών Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής ΤΕ Διερεύνηση επιπτώσεων από την Πολεοδομική χρήση ειδικής πληθυσμιακής οντότητας (γκέτο) σε περιοχή της Θεσσαλονίκης Καμπανού Δέσποινα ΑΕΜ 1922 Ντεμουρασβίλι Νίνω ΑΕΜ 1967 Χαραλαμπίδου Ωραιοζήλη ΑΕΜ 738 Ομάδα Επίβλεψης: Καριώτου Γλυκερία Καριώτης Γεώργιος Παναγιωτόπουλος Ελευθέριος Σέρρες Απρίλιος 2014

Περιεχόμενα Υπεύθυνη δήλωση...8 Ευχαριστίες...9 Εισαγωγή...10 Λέξεις κλειδιά-key words...10 Περίληψη...11 Summary...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1...13 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ...13 Ορισμός της έννοιας γκέτου...14 Τα γκέτο στην εποχή μας...15 Το φαινόμενο της Γκετοποίησης τμήματος αστικού χώρου...15 Σύγχρονα αστικά γκέτο...16 Θεωρητικές προσεγγίσεις των ghetto (γκέτο)...16 Βασικές προϋποθέσεις χαρακτηρισμού μιας περιοχής ως ghetto...17 Τρόπος σχηματισμού γκέτου...18 Αιτίες γκετοποίησης...18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2...20 ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΚΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...20 Η Μετανάστευση...21 Ορισμός και είδη μετανάστευσης...21 Λόγοι Μετανάστευσης...22 Είδη Μετανάστευσης...22 Το Μεταναστευτικό κύμα στην Ελλάδα...24 Η Ελλάδα ως χώρα αποστολής μεταναστών...24 Η Ελλάδα ως χώρα υποδοχής μεταναστών...26 2

Επιπτώσεις του μεταναστευτικού ρεύματος στην Ελλάδα...27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3...28 Η ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΚΙΝΕΖΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...28 Τόποι συνεύρεσης μεταναστών στην Θεσσαλονίκη...29 Στατιστικά στοιχεία για τους Κινέζους...31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4...35 ΤΑ ΚΙΝΕΖΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ...35 Η κινέζικη αγορά του San Francisco, η μεγαλύτερη του κόσμου...36 Οι κοινωνίες των Chinatown...36 Η ιστορική εξέλιξη των κινέζικων καταστημάτων στην Ελλάδα...37 Οι εμπορικές σχέσεις Ελλάδας Κίνας...37 Εξαγωγές στην Κίνα...37 Τα Κινέζικα καταστήματα...37 Τα «Κινέζικα» μαγαζιά στην Ελληνική αγορά...38 Αρνητικά και θετικά της κινέζικης αγοράς...39 Η κινέζικες αγορές στην Ελλάδα...40 Επιπτώσεις των κινέζικων καταστημάτων στις τοπικές κοινωνίες της Ελλάδας...42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5...43 ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ...43 Εισαγωγή...44 Αποτύπωση της γεωγραφικής κατανομής των μεταναστών στην πόλη υποδοχής...44 Πολεοδομική αναβάθμιση της περιοχής...45 Όροι δόμησης...46 Χρήσης γης...47 Χρήσης γης ισογείων...47 Χρήσης γης ορόφων...48 3

Η «Chinatown» της Θεσσαλονίκης...49 Που βρίσκεται η κινέζικη αγορά...49 Θέση των Κινέζικων καταστημάτων στη Chinatown Θεσσαλονίκης...51 Κινέζικη αγορά Θεσσαλονίκης Chinatown...52 Κινέζοι επιχειρηματίες...53 Το οδοιπορικό μας στη κινέζικη αγορά Θεσσαλονίκης...54 Ποιοι ψωνίζουν από τα κινέζικα...54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6...55 ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ...55 Η έρευνά μας στην περιοχή...56 Συμπεράσματα ερωτηματολογίων καταστηματάρχες...58 Συμπεράσματα ερωτηματολογίων καταναλωτών...60 Πρόταση αναβάθμισης και ανάδειξης συγκεκριμένης περιοχής της Θεσσαλονίκης...63 Συμπεράσματα...66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7...68 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΥΠΟΒΑΘΡΩΝ...68 Παρουσίαση χαρτογραφικών υποβάθρων και σχολιασμός τους...69 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8...75 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...75 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9...80 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...80 Βιβλιογραφία...81 Ιστοσελίδες - Ηλεκτρονικές πηγές...82 ΠΑΡΑΤΗΜΑ 1...83 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ...83 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΠΟΡΩΝ...93 4

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ...124 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2...167 ΦΕΚ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...167 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3...183 ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...183 Περιεχόμενα εικόνων Εικόνα 1: Σύγχρονα αστικά γκέτο...16 Εικόνα 2: Μετανάστευση- πηγή: http://leftliberalsynthesis.blogspot.gr/2010/05/blogpost_16.html...21 Εικόνα 3: Το μεταναστευτικό κύμα στην Ελλάδα-πηγή: http://allotino.pblogs.gr/...26 Εικόνα 4: Η έλευση των μεταναστών στην Ελλάδα-πηγή: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22733&subid=2&pubid=1272712...27 Εικόνα 5: Τόποι συνεύρεσης μεταναστών...30 Εικόνα 6: Η μεγαλύτερη Κινέζικη αγορά του κόσμου http://en.wikipedia.org/wiki/chinatown,_san_francisco...36 Εικόνα 7: Τα Chinatown στην Ελληνική αγορά...38 Εικόνα 8: Κινέζικη αγορά πηγή: http://kefaloniapress.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=18334&itemid=140 Εικόνα 9: Κινέζικες αγορές σε διάφορες χώρες του κόσμου...41 Εικόνα 10: Ψηφιακή απεικόνιση της περιοχής μελέτης...44 Εικόνα 11: Απεικόνιση μέσω Google Earth της περιοχής μελέτης...46 Εικόνα 12: Η περιοχή μελέτης-πηγή: Εθνικό κτηματολόγιο...48 Εικόνα 13: Κινέζικη αγορά Θεσσαλονίκης πηγή: http://wikimapia.org/6694457/el/%...52 Εικόνα 14: Οικοδομικά τετράγωνα της περιοχής μελέτης...56 Εικόνα 15: Σημεία ενδιαφέροντος της περιοχής μελέτης-πηγή: Google earth...65 Εικόνα 16: Χάρτης Κινέζικης Περιοχής Θεσσαλονίκης...69 5

Εικόνα 17: Ρυμοτομικό σχέδιο περιοχής μελέτης-κινέζικη αγορά Θεσσαλονίκης πηγή: πρωτογενής χάρτης...70 Εικόνα 18: Χάρτης αποτύπωσης Κινέζικων καταστημάτων περιοχής Θεσσαλονίκης...71 Εικόνα 19: Χάρτης ορών δόμησης περιοχής μελέτης...72 Εικόνα 20: Χάρτης χρήσεων γης...73 Εικόνα 21: Χάρτης πρότασης αναδημιουργίας περιοχής μελέτης...74 Εικόνα 22: Κινέζικη αγορά-chinatown Θεσσαλονίκης...76 Εικόνα 23: Κινέζικη αγορά-chinatown Θεσσαλονίκης...76 Εικόνα 24: Κινέζικη αγορά-chinatown Θεσσαλονίκης...77 Εικόνα 25: Κινέζικη αγορά-chinatown Θεσσαλονίκης...77 Εικόνα 26: Κινέζικη αγορά-chinatown Θεσσαλονίκης...78 Εικόνα 27: Κινέζικη αγορά-chinatown Θεσσαλονίκης...78 Εικόνα 28: Κινέζικη αγορά-chinatown Θεσσαλονίκης...79 Εικόνα 29: Ρυμοτομικό διάγραμμα Θεσσαλονίκης πηγή: Πολεοδομία Θεσσαλονίκης..185 Εικόνα 30: Χάρτης 1991 περιοχής Θεσσαλονίκης-πηγή: Πολεοδομία Θεσσαλονίκης...186 Εικόνα 31: Ρυμοτομικό διάγραμμα μέρους περιοχής μελέτης πηγή: http://gis.thessaloniki.gr/...187 6

Περιεχόμενα Πινάκων Πίνακας 1: Κινέζοι κατά ηλικία...32 Πίνακας 2: Οικονομικά ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός Κινέζων...32 Πίνακας 3: Ο χρόνος παραμονής των Κινέζων στην Ελλάδα...32 Πίνακας 4: Λόγοι εγκατάστασης των Κινέζων στην Ελλάδα...32 Πίνακας 5: Ομάδες κλάδων Οικονομικής δραστηριότητας Κινέζων [1]...33 Πίνακας 6: Ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας Κινέζων [2]...33 Πίνακας 7: Κατανομή Κινέζων κατά ηλικία...33 7

Διερεύνηση επιπτώσεων από την Πολεοδομική χρήση ειδικής πληθυσμιακής. Υπεύθυνη δήλωση Οι παρακάτω υπογράφοντες δηλώνουμε ότι είμαστε συγγραφείς της παρούσας πτυχιακής εργασίας. Κάθε βοήθεια την οποία είχαμε για την προετοιμασία της, είναι πλήρως αναγνωρισμένη και αναφέρεται στην πτυχιακή εργασία. Αναφέρονται οι όποιες πηγές, από τις οποίες λήφθηκαν δεδομένα, ιδέες ή φράσεις για χρήση. Δηλώνουμε ότι αυτή η πτυχιακή εργασία προετοιμάστηκε από εμάς προσωπικά και μετά την παρουσίαση και την επαρκή αξιολόγηση αποτελεί πνευματική περιουσία του Τμήματος Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας του, σε εφαρμογή της 4.8. του κανονισμού πτυχιακών εργασιών του τμήματος. Στον πίνακα που ακολουθεί, οι συμβάλλοντες (συγγραφείς και επιβλέποντες) στην εκπόνηση της πτυχιακής εργασίας, υπογράφοντας στην αντίστοιχη στήλη, δηλώνουμε υπεύθυνα ότι επιθυμούμε να διατίθενται τα στοιχεία σε τρίτους, μετά από έγγραφη άδεια του/ης Προϊσταμένου/ης του Τμήματος. Επίσης, να παραχωρηθεί στο τμήμα εκδόσεων και Βιβλιοθήκης του το δικαίωμα να διαθέτει το πλήρες κείμενο της πτυχιακής σε ψηφιακή μορφή από το Διαδίκτυο (αφορά δηλαδή τη «γκρίζα βιβλιογραφία» που παράγεται στο Ίδρυμα). Πτυχιακή εργασία των : Προς τρίτους Βιβλιοθήκη Καμπανού Δέσποινα ΑΕΜ :1922 Ντεμουρασβίλι Νίνω ΑΕΜ :1967 Χαραλαμπίδου Ωραιοζήλη ΑΕΜ : 738 Επιβλέποντες Πτυχιακής Εργασίας : Καριώτου Γλυκερία Καριώτης Γεώργιος Παναγιωτόπουλος Ελευθέριος Σέρρες Απρίλιος 2014 8

Ευχαριστίες Έχουμε την επιθυμία στη διάρκεια της διεκπεραίωσης της πτυχιακής μας εργασίας, να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στους ανθρώπους που μας βοήθησαν στην εκπλήρωσή της και γενικότερα σε όλη τη σταδιοδρομία των σπουδών μας. Αρχικά ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους καθηγητές του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΤΕ και Μηχανικών Τοπογραφίας & Γεωπληροφορικής ΤΕ του για την προσπάθεια και στήριξή τους να μας παρέχουν τις απαραίτητες γνώσεις σύμφωνα με το αντικείμενο των σπουδών μας. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους επιβλέποντες καθηγητές μας, Καριώτου Γλυκερία, Καριώτης Γεώργιος,Παναγιωτόπουλος Ελευθέριος οι οποίοι μας εμπιστεύθηκε και μας ανέθεσε την εκπόνηση της παρούσας πτυχιακής εργασίας. Η βοήθεια του και οι γνώσεις που μας παρείχαν ήταν ικανοποιητικά πολύτιμες και κατατοπιστικές στην πλήρη ολοκλήρωση του θέματός μας. Η συνεργασία μας, λοιπόν, με ανθρώπους υπεύθυνους, γνώστες του αντικείμενου τους και με τη δύναμη της θέλησης καθώς και της ανθρωπιάς τους μας βοηθάει θετικά στην σωστή και ουσιαστική εξέλιξη μας. Τέλος, ευχαριστούμε τις οικογένειες μας για την χρόνια βοήθεια και στήριξη τους καθώς και τους φίλους μας που ήτανε δίπλα μας σε κάθε μας κίνηση. Καμπανού Δέσποινα ΑΕΜ 1922 Ντεμουρασβίλι Νίνω ΑΕΜ 1967 Χαραλαμπίδου Ωραιοζήλη ΑΕΜ 738 Σέρρες Απρίλιος 2014 9

Εισαγωγή Στα πλαίσια της πτυχιακής μας εργασίας, με θέμα τη «Διερεύνηση επιπτώσεων από την Πολεοδομική χρήση ειδικής πληθυσμιακής οντότητας (γκέτο) σε περιοχή της Θεσσαλονίκης» η οποία μας ανατέθηκε από την υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Καριώτου Γλυκερία κατά το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2012-2013. Ως ομάδα επίβλεψης ορίστηκαν ο κ. Παναγιωτόπουλος Ελευθέριος και ο κ. Καριώτης Γεώργιος. Σχηματίστηκε η ομάδα εκπόνησης της πτυχιακής εργασίας η οποία αποτελείται από την Καμπανού Δέσποινα με Α.Ε.Μ 1922, την Ντεμουρασβίλι Νίνω με Α.Ε.Μ 1967 και την Χαραλαμπίδου Ωραιοζήλη με Α.Ε.Μ 738. Θέλοντας να σας βάλουμε στο κλίμα της παρούσας εργασίας, καλό θα ήταν να αναφέρουμε κάποια γενικά χαρακτηριστικά του θέματος που θα ασχοληθούμε. Το θέμα της εργασίας διαπραγματευόταν τις επιπτώσεις από την πολεοδομική χρήση συγκεκριμένης φυλετικής ομάδας όπου αφορούν άτομα κινέζικης καταγωγής οι οποίοι έχουν αναπτύξει τις επιχειρήσεις τους καθώς και τη μόνιμη κατοικία τους στην χώρα μας και σε συγκεκριμένη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ως συνέπεια της εγκατάστασης της πληθυσμιακής οντότητας των κινέζων στην περιοχή αυτή, χρήστηκε ως κινέζικη αγορά ή αλλιώς Chinatown. Η ευρύτερη κοινωνία της Θεσσαλονίκης την έχει αποδεχτεί και είναι λίγοι οι οποίοι αγνοούν την ύπαρξή της ενώ πολλοί είναι εκείνοι που επισκέπτονται την αγορά και κάνουν τις αγορές τους από τα καταστήματά τους. Λέξεις κλειδιά-key words Γκέτο (συνοικία) ghetto Κινέζικη αγορά Chinatown Κινέζικα καταστήματα Χρήσεις γης - land uses Μετανάστευση migration Σχέδιο πόλης Συντελεστής δόμησης - coefficient building Πολεοδομία urban design Χαρτογραφική αποτύπωση - chartographical impression 10

Περίληψη Η παρούσα πτυχιακή μελέτη εστιάζεται στη Διερεύνηση επιπτώσεων από την Πολεοδομική χρήση ειδικής πληθυσμιακής οντότητας (γκέτο) σε περιοχή της Θεσσαλονίκης. Η περιοχή αυτή βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης και είναι γνωστή από τους κατοίκους με το όνομα «Βαρδάρης». Πιο συγκεκριμένα, βρίσκεται πλησίον του παλαιού σταθμού καθώς και κοντά στη παραλία Θεσσαλονίκης. Η συγκεκριμένη περιοχή αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας, καθώς τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε και αναπτύχθηκε μια αγορά συγκεκριμένης φυλετικής ομάδας αλλά και δημιουργήθηκε ένα γκέτο από μόνιμες κατοικίες και επιχειρήσεις. Η φυλετική αυτή ομάδα είναι των κινέζων. Στη πορεία της μελέτης μας εργαστήκαμε επεξεργάζοντας και αναλύοντας τόσο την πολεοδομική επίπτωση αυτής της εγκατάστασης, όσο και τους λόγους που ώθησαν την ομάδα αυτών των ανθρώπων να στραφούν στην μετανάστευση και στην εγκατάσταση σε μια άλλη χώρα, κατοικώντας και δημιουργώντας σε αυτήν τις επιχειρήσεις τους. Θεωρήσαμε σκόπιμο στα πλαίσια της έρευνας μας για τη διερεύνηση των επιπτώσεων της κινέζικης αγοράς της Θεσσαλονίκης, να μάθουμε τη γνώμη των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι είναι και οι άμεσοι αποδέκτες των θετικών αλλά και των αρνητικών συνεπειών της ύπαρξης και ανάπτυξης της κινέζικης αγοράς. Για αυτό το λόγο πραγματοποιήσαμε μια έρευνα στην ευρύτερη περιοχή, μοιράζοντας τα ανάλογα με το θέμα ερωτηματολόγια, όπου οι ερωτηθέντες ήταν οι Έλληνες καταστηματάρχες καθώς και οι καταναλωτές της κινέζικης αγοράς. Από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων οδηγηθήκαμε σε συμπεράσματα, τα οποία αναλύονται εκτεταμένα στη συνέχεια. Στην πορεία της εργασίας, ασχοληθήκαμε με τα πολεοδομικά στοιχεία όπου εμπίπτουν στη περιοχή μελέτης μας, δηλαδή συγκεντρώνοντας και καταγράφοντας τις χρήσεις γης, τους συντελεστές δόμησης καθώς και τα μέγιστα επιτρεπτά ύψη που ισχύουν στην περιοχή. Τέλος, έχοντας συγκεντρώσει όλα τα απαραίτητα στοιχεία δουλέψαμε πάνω στην χαρτογραφική αποτύπωση της περιοχής, δημιουργώντας χαρτογραφικά υπόβαθρα που βοηθούν στη καλύτερη κατανόηση του εύρους της περιοχής καθώς και τις ισχύουσες πολεοδομικές νομοθεσίες. 11

Summary The present final project is focused on the investigation of repercussions from the urban use of special demographic entity (ghetto) in a region of Thessalonica. This region is found in the South West of the city and is known to residents by the name Bardaris. More specifically it is found neighboring the old train station and near the beach of Thessalonica. This particular region was the subject of our research since a Chinese Market and a ghetto of permanent residences and businesses have developed in the past few years. In the course of our study we processed and analyzed not only the urban perpercussion of this establishment but also the reasons that prompted this group of people to immigrate to another country, living and setting up their businesses there. The opinion of the residents in the region, who are the direct recipients of the positive and the negative consequences of the existence and growth of the Chinese market was another thing that we ought to consider. That is the main reason we conducted this research by distributing questionnaires to the local native businessmen residents and even the people who prefer to shop from this Chinese market, in order to find out their opinion. The findings of this inquiry will be analyzed extensively in our project. While researching we dealt with the urban designing elements that raise in our region of study that is to say, assembling and recording the land uses, the building coefficient as well as the maximum permissible height that applies in the region. Finally, having assembled all the essential elements we worked on the cartographic imprinting of this specific region, creating cartographic images that help us to better comprehend of the expansion of the region and the urban legislation in effect. 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 13

Ορισμός της έννοιας γκέτου Η ονομασία του γκέτου δόθηκε τον 16ο αιώνα στις συνοικίες ευρωπαϊκών πόλεων, όπου κατοικούσαν υποχρεωτικά οι Εβραίοι. Η λέξη πιθανότατα προέρχεται από την εβραϊκή συνοικία της Βενετίας όπου υπήρχε χυτήριο. Η συνήθεια των Εβραίων να συγκεντρώνονται αυθόρμητα σε ορισμένες συνοικίες, έτσι ώστε να διευκολύνονται η διαχείριση της κοινότητας καθώς και οι κοινωνικές σχέσεις και τα θρησκευτικά καθήκοντα τους, υπήρχε από τα πρώτα χρόνια μετά τη διασπορά. Εβραϊκές συνοικίες για την ιστορία υπήρχαν στην Αλεξάνδρεια, στις Σάρδεις, στην Αλικαρνασσό. (From Wikipedia, the free encyclopedia). Ο θεσμός όμως του γκέτο ως υποχρεωτικής διαμονής άρχισε να διαμορφώνεται στον Μεσαίωνα, ιδιαίτερα στη Γερμανία, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία από τον 13ο αιώνα. Περισσότερο εστιάζεται από την άποψη του θρησκευτικού διωγμού, στο πλαίσιο της εμπορικής αντιζηλίας που δημιουργήθηκε ανάμεσα στην αστική τάξη των χριστιανών εμπόρων και βιοτεχνών, που διεκδικούσε διαρκώς μεγαλύτερη αυτονομία από τους βασιλιάδες και τους φεουδαρχικούς άρχοντες, και στη μονίμως πιο ανθηρή εβραϊκή εμπορική τάξη η οποία, πληρώνοντας στους εκάστοτε ηγεμόνες όλο και μεγαλύτερους φόρους, εξασφάλιζε την εύνοια τους. Τα αρχικά γκέτο βρίσκονταν στη Βενετία και σε άλλα εμπορικά κέντρα της βόρειας Ιταλίας. Ο αντίστοιχος γερμανικός όρος ήταν Judengasse, και ο μαροκινός αραβικός mellah. Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, στην Ευρώπη, εμφανίστηκαν τα εβραϊκά γκέτο. Οι συνθήκες ζωής σε αυτά τα γκέτο ήταν τραγικές και οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί μαστίζονταν από την πείνα και τη φτώχεια, ενώ πολλές φορές υφίσταντο φρικτά βασανιστήρια, εξευτελισμούς και εκτελέσεις από τα ναζιστικά στρατεύματα. 14

Ο όρος της γκετοποίησης αναφέρεται σε ένα σαφώς οριοθετημένο αστικό χώρο, συνήθως κέντρα μητροπόλεων μέσα στον οποίο απομονώνονται πληθυσμιακές ομάδες με πολιτιστικά και εθνικά χαρακτηριστικά που διαφέρουν από αυτά της κυρίαρχης τάξης. Ο ορισμός αυτός, της γκετοποίησης, προϋποθέτει την κοινωνική και ηθική απομόνωση καθώς και το στιγματισμό της πληθυσμιακής ομάδας που ζει και εργάζεται μέσα στο γκέτο. Τα μέλη της κοινότητας αποκτούν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής, αναπτύσσουν μια πιο επιθετική νοοτροπία που αντιμετωπίζεται με ρατσιστικό τρόπο από τον υπόλοιπο πληθυσμό της πόλης. Τα γκέτο στην εποχή μας Στην εποχή μας γκέτο υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, κυρίως σε αστικά κέντρα και σε περιοχές όπου έχουν εγκαταλειφτεί από τους κατοίκους τους αναζητώντας καλύτερη διαβίωση στα προάστια και με αυτόν τον τρόπο γίνεται υποβάθμιση των περιοχών αυτών. Στις περιοχές αυτές συνήθως διαμένουν οι μειονότητες (άτομα διαφορετικής εθνικότητας, φυλής). Τα γκέτο αυτά είναι κοινωνικά αποκλεισμένα και περιθωριοποιημένα από την υπόλοιπη πόλη. Πολλές φορές είναι και εστίες έκρηξης εγκληματικότητας, και αυτός είναι και ένας λόγος όπου οι κάτοικοι τις χώρας τα αντιμετωπίζουν με φόβο και ρατσισμό. Σε πολλές χώρες γίνονται προσπάθειες διάλυσης των γκέτο και αφομοίωσης από την κοινωνία των πληθυσμών που ζουν σε αυτά. Το φαινόμενο της Γκετοποίησης τμήματος αστικού χώρου Στις αρχές του 20 ου αιώνα, σε αρκετές μεγαλουπόλεις των βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών παρατηρείται ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο. Τμήματα πυκνοδομημένων κέντρων μητροπόλεων εγκαταλείπονται από τους παλαιότερους κατοίκους που μετακινούνται προς τα προάστια που τους προσφέρουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Οι περιοχές που εγκαταλείφθηκαν, κατοικούνται εκ νέου από φτωχότερα κοινωνικά στρώματα και μετανάστες. Τα συγκεκριμένα τμήματα των πόλεων εισήλθαν σε φάση παρατεταμένης οικονομικής παρακμής και μετατράπηκαν σε πόλο έλξης ατόμων με παραβατική συμπεριφορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αλματώδη αύξηση της εγκληματικότητας στις εκάστοτε περιοχές, και είχε ως συνέπεια να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος υπανάπτυξης της. Ως συνέπεια αυτού του φαινομένου και λόγω πλήρους ανομίας, οι περιοχές αυτές εγκαταλείφθηκαν από του εναπομείναντες κατοίκους. 15

Σύγχρονα αστικά γκέτο Τα σύγχρονα αστικά γκέτο προέκυψαν μέσα από τη παραπάνω διαδικασία, σε οικονομικά αναπτυγμένες περιοχές και πόλεις που εμφάνιζαν υψηλό επίπεδο ευημερίας. Ο όρος «γκέτο» χρησιμοποιήθηκε για την περιγραφή του συγκεκριμένου φαινομένου από τον καθηγητή Louis Wirth (1928). Στις μελέτες του παραλλήλισε τις συνοικίες μεταναστών που οι γηγενείς Αμερικανοί τις αποκαλούσαν «μικρές Σικελίες», «μικρές Πολωνίες», «Κινέζικες συνοικίες» (Chinatowns) ή «ζώνες των Μαύρων» (BlackBelts), με τα γκέτο των Εβραίων που σχηματίστηκαν στην Ευρώπη κατά την περίοδο του Μεσαίωνα. Εικόνα 1: Σύγχρονα αστικά γκέτο Θεωρητικές προσεγγίσεις των ghetto (γκέτο) Οι εννοιολογικές προσεγγίσεις του ghetto αντανακλώνται συνοπτικά στο ορισμό του ως «μιας αστικής περιοχής όπου ζει απομονωμένη μία μειονότητα». Σύμφωνα με αυτόν, «ο διεθνοποιημένος όρος ghetto φαίνεται ότι καθιερώθηκε από την εβραϊκή λέξη γκέτο που σημαίνει πράξη διαχωρισμού ή διαζυγίου, αν κι από αρκετούς αμφισβητείται αυτή η ετυμολογία. Σήμερα αφορούν τις ιδιαίτερες περιοχές των μεγαλουπόλεων στις οποίες έχουν εγκατασταθεί συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, φυλετικές, γλωσσικές, θρησκευτικές, εθνικές είτε άλλοτε για να ικανοποιήσουν δικές τους πολιτισμικές επιλογές, είτε γιατί η απομόνωση αυτή επιβάλλεται απ έξω». Ως παραδείγματα της πρώτης περίπτωσης αναφέρονται οι περιοχές των αμερικανικών πόλεων όπου κατοικούν συγκεκριμένες μειονότητες και της δεύτερης περίπτωσης τα γκέτο των μαύρων στη Ν. Αφρική. 16

Οι K. Clark και P. Marcuse5, επικεντρώνονται στο φυλετικό χαρακτήρα της περιοχής, ενώ ο ρόλος της κρατικής συμβολής στη δημιουργία των ghettos επισημάνθηκε από τους M.L. Small6 και P. Marcuse. Ο W.J. Wilson αξιολόγησε το ταξικό κριτήριο ως προϋπόθεση για την ύπαρξη ghetto και ο L.Wacquant συνδύασε τα κριτήρια που προαναφέρθηκαν, κάνοντας λόγο για ταξικό φυλετικό ghetto (hyper ghetto), που ορίζεται στη βάση του συνδυασμού φτώχειας ρατσισμού, επισημαίνοντας παράλληλα τον ρόλο του κρατικού παράγοντα. Οι D. Massey κ N. Denton, υποστήριξαν ότι θεμελιώδης όρος χαρακτηρισμού μιας περιοχής ως ghetto είναι η ένταξη των κατοίκων της σε μία ομάδα, καθώς και το γεγονός ότι όλα τα μέλη της συγκεκριμένης ομάδας κατοικούν στην εν λόγω περιοχή. Στον παραπάνω ορισμό δεν αποκλείεται η εθνική προέλευση ως προσδιοριστικό στοιχείο ενός πληθυσμού που ζει σε ένα ghetto όμως στην πράξη, η διπλή προϋπόθεση που απαιτείται απαντάται μόνο για τα φυλετικά ghetto των μαύρων στις ΗΠΑ. Τέλος, σύμφωνα με τον C.Vergara, μοναδικό κριτήριο για τον χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως ghetto είναι η φτώχεια. Βασικές προϋποθέσεις χαρακτηρισμού μιας περιοχής ως ghetto Στη βάση της συνολικής θεωρητικής προσέγγισης, διαμορφώνονται ως εξής οι βασικές προϋποθέσεις χαρακτηρισμού μιας περιοχής ως ghetto: Υψηλή συγκέντρωση μειονότητας σε αστική περιοχή που εμφανίζει υπερπληθυσμό. Η μειονοτική ομάδα οφείλει να κυριαρχεί στατιστικά στην συγκεκριμένη περιοχή και είναι σημαντικό να εντοπισθεί μόνο μία κυρίαρχη ομάδα. Η κυρίαρχη μειονότητα μπορεί να βασίζεται στην εθνική προέλευση, το φύλο ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Διαχωρισμός. Ο διαχωρισμός δηλώνει τη συνειδητή προτίμηση συμβίωσης με ορισμένες ομάδες και την αποστροφή για ορισμένες άλλες. Απαιτείται πλήρης διαχωρισμός της ζωής εντός και εκτός ghetto και στο πλαίσιο της γειτονιάς επιτυγχάνεται απόλυτη πολιτιστική επικράτηση, οδηγώντας στην ανάπτυξη της δικής τους (υπό) κουλτούρας. Εξαναγκαστικός διαχωρισμός. Πρόκειται για την εξαναγκαστική διαδικασία με την οποία ένας πληθυσμός ωθείται να ζήσει σε μία συγκεκριμένη περιοχή. 17

Κοινωνική αποδιοργάνωση. Αναφέρεται στην παρουσία έντονων φαινομένων κοινωνικής παθογένειας όπως είναι η φτώχεια, η ανεργία, η εγκληματικότητα, τα ναρκωτικά, η αυξημένη θνησιμότητα, οι ανθυγιεινές συνθήκες ζωής. Η μειονοτική ομάδα αντιμετωπίζεται από την υπόλοιπη κοινωνία ως κατώτερη, ξένη, διαφορετική. Αποτελεί τόσο προαπαιτούμενο όσο και συνέπεια της γκετοποίησης. Ο ρόλος του κρατικού παράγοντα. Ο κρατικός παράγοντας ενδέχεται να παρουσιαστεί ενεργός, ή και θεσμοποιημένος, μέσω νομοθετικών διατάξεων. Συνήθως όμως, το επίσημο κράτος περιορίζεται σε μία περισσότερο έμμεση και ανεκτική στάση. Τρόπος σχηματισμού γκέτου Ο τρόπος σχηματισμού των γκέτο διαμορφώνεται ως εξής: Η εργατική τάξη μετακινείται σε άλλες περιοχές που προσφέρουν εργασιακές ευκαιρίες και οι ελεύθεροι επαγγελματίες μετακομίζουν σε κεντρικότερες περιοχές ή σε προάστια που εμφανίζουν μεγαλύτερη αναπτυξιακή δυναμική. Οι ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής, δεν καλύπτονται από τις κτιριακές εγκαταστάσεις που προσφέρονται στα κέντρα αστικών πόλεων. Δυστυχώς, η αναδόμηση των υπαρχόντων κτιριακών εγκαταστάσεων αποτελεί μια δύσκολη, χρονοβόρα καθώς και ακριβή υπόθεση. Στον κατασκευαστικό κλάδο, δεν υπάρχουν περιθώρια αυτόνομης ανοικοδόμησης με νέους όρους και προδιαγραφές, λόγω του κατακερματισμού των ιδιοκτησιών γης, οι οποίες από παλιά διατηρούν υψηλές αξίες. Αιτίες γκετοποίησης Χωρίς αμφιβολία η παγκόσμια κρίση που επικρατεί στις μέρες μας, εντείνει την αντιπαράθεση μεταξύ ομογενών και μεταναστευτικών ομάδων σε πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μέσα σε αυτές τις χώρες φυσικά εντάσσετε και η Ελλάδα. Οι μετανάστες, κυρίως τα λαϊκά στρώματα αλλά όχι μόνο, γίνεται αποδιοπομπαίος τράγος. Αυτή είναι η αιτία που ευθύνεται για τα παρακάτω φαινόμενα όπου συμπεριλαμβάνεται η υψηλή ανεργία, η αύξηση των υπηρεσιών του κοινωνικού κράτους, η άνοδος της εγκληματικότητας καθώς και για άλλα πολλά. Με αυτόν τον τρόπο, τα θετικά αποτελέσματα της μετανάστευσης αγνοούνται ή δεν είναι σε θέση η κοινωνία να τα δεχτεί. 18

Ένας λόγος που αποστασιοποιείται η κοινωνία απέναντι στο φαινόμενο αυτό, είναι ότι κατακλύζεται η κοινωνία μας από προβλήματα που προέρχονται από το σχηματισμό των γκέτο, καθώς και προβλήματα που μαστίζουν την εκάστοτε κοινωνία, και που έχουν ως ρίζα τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό στην πολυπολιτισμικότητα και στην εξάλειψη της ομογενοποιημένης εθνικής κουλτούρας. Παρόλα αυτά όμως, η πολυπολιτισμικότητα όχι μόνο δεν θα εξαφανιστεί αλλά σίγουρα θα ενταθεί στα χρόνια που έρχονται. Σύμφωνα με το ομότιμο καθηγητή κοινωνιολογίας κ. Νίκο Μουζέλη, δύο είναι οι βασικοί λόγοι για αυτό το φαινόμενο είναι : η παγκοσμιοποίηση η μαζική μετανάστευση. [1] [1] Κεφάλαιο 1: βλέπε βιβλιογραφία 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΚΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 20

Η Μετανάστευση Ορισμός και είδη μετανάστευσης Ως «Μετανάστευση ορίζεται ως η γεωγραφική μετακίνηση των ανθρώπων από ένα τόπο σ ένα άλλο για μόνιμη ή προσωρινή εγκατάσταση που γίνεται εκούσια ή ακούσια (αναγκαστική), με στόχο την αλλαγή του τρόπου ζωής και την αναζήτηση καλύτερης τύχης. Η έννοια προέρχεται από το ρήμα μεταναστεύω και αποτελεί γενικά, μια μορφή πληθυσμιακής κινητικότητας μέσα στον περιβάλλοντα χώρο. Άλλη βασική μορφή της κινητικότητας είναι η λεγόμενη κοινωνική που συντελείται στα πλαίσια ενός κοινωνικού συστήματος και εμφανίζεται σαν η κύρια μετακίνηση του ανθρώπου ή μιας ολοκληρωμένης ομάδας ατόμων από μια κοινωνική τάξη ή ένα κοινωνικό στρώμα σ ένα άλλο». [2] Εικόνα 2: Μετανάστευση- πηγή: http://leftliberalsynthesis.blogspot.gr/2010/05/blogpost_16.html [2] Μπένος, 2004, σελ. 53 21

Λόγοι Μετανάστευσης Πολλοί είναι εκείνοι οι λόγοι που ώθησαν τους ανθρώπους, τις φυλές ή τις άλλες ομάδες του πληθυσμού μιας χώρας να μεταναστεύσουν. Τα βασικά κίνητρα των πρώτων μεταναστών ήταν η ανάγκη εξεύρεσης τροφής, η επιβίωση και ο φόβος μιας ισχυρότερης δύναμης. Αργότερα όμως, λειτούργησαν και άλλα κίνητρα για τις μετακινήσεις τους όπως, η θρησκευτική καταδίωξη, η πολιτική καταπίεση, οι οικονομικές δυσκολίες και η επιθυμία να αποφύγουν τις κυρώσεις κάποιου νόμου. Τα βασικά όμως αίτια μετακίνησης των ανθρώπων ήταν τα παρακάτω: Το Περιβάλλον: καθώς η γεωγραφική θέση του τόπου παραμονής πολλών φυλών δεν ευνοούσε την διαβίωση τους. Αν βρίσκονταν κοντά στην έρημο ή μέσα σ αυτή, ήταν αδύνατον να καλλιεργήσουν την γη και αν βρίσκονταν σε πεδιάδες ήταν εκτεθειμένοι στις καιρικές συνθήκες, τις επιδρομές του εχθρού ή και σε άλλους κινδύνους. Παρατηρήθηκαν έτσι, μετακινήσεις και εγκαταστάσεις ολόκληρων λαών σε πιο εύφορα εδάφη ή χώρους που προφυλάσσονταν από βουνά. Τα Εργασιακά αίτια. Η έλλειψη εργασίας στον τόπο καταγωγής αναγκάζει περιστασιακά πολλά άτομα να ξενιτεύονται σε τόπους που οι ευκαιρίες ανεύρεσης εργασίας είναι καλύτερες καθώς και οι εργασιακές συνθήκες. Τα Οικονομικά αίτια. Πολλοί άνθρωποι μεταναστεύουν συνήθως όταν οι αμοιβές είναι πιο υψηλές σε άλλες χώρες από ότι στην πατρίδα τους, όπως συμβόλαια εργασίας, ασφαλιστική κάλυψη, οικογενειακά επιδόματα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στέγη. Εν κατακλείδι, προσφέρονται καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Είδη Μετανάστευσης Τα βασικά είδη της γεωγραφικής μετανάστευσης είναι τα παρακάτω: Ατομική ή Ομαδική που μεμονωμένα άτομα ή ομάδες ατόμων εγκαταλείπουν τον τόπο τους και εγκαθίστανται σε κάποιον άλλο. Εσωτερική ή Εξωτερική όπου η μετανάστευση γίνεται στα όρια ενός Κράτους ή πέρα απ αυτό. Εκούσια ή Αναγκαστική με σκοπό να μειωθούν οι στερήσεις και ν αυξηθούν οι απαιτήσεις των μεταναστών. Συχνά όμως λόγω των πολιτικών, θρησκευτικών ή άλλων διώξεων παρουσιάζεται το φαινόμενο της αναγκαστικής μετανάστευσης. 22

Προσωρινή ή Μόνιμη όταν η μετανάστευση γίνεται σε ορισμένο χρονικό διάστημα, ανάλογα με τον χρόνο που απαιτείται για την διευθέτηση των υποθέσεων, καθώς υπάρχει πάντα η πρόθεση της επανόδου. Όταν η μετανάστευση είναι αδύνατον να καθοριστεί χρονικά ή είναι αβέβαιης διάρκειας και δεν υπάρχει πρόθεση επανόδου από τον μετανάστη, τότε θεωρείται μόνιμη. Σχετικά, η «Εθνική Στατιστική Υπηρεσία» της χώρας ορίζει σαν προσωρινή την μετανάστευση σε μια χώρα του εξωτερικού για παραμονή μικρότερη από ένα έτος ή την αναχώρηση λόγω ναυτολόγησης και σαν μόνιμη την μετάβαση σε μια ξένη χώρα για εγκατάσταση που διαρκεί πάνω από ένα έτος. Ηπειρωτική ή Υπερπόντια ανάλογα, με το αν στην μετακίνηση από χώρα σε χώρα, παρεμβάλλεται ή όχι θάλασσα και η χώρα της μετανάστευσης ανήκει σε άλλη ήπειρο. Σήμερα, γίνεται πιο επιλεκτική διάκριση ανάμεσα στις ενδο-ηπειρωτικές και διηπειρωτικές μεταναστεύσεις και διατηρείται πιο έντονη η εικόνα της ενότητας ή της ασυνέχειας της γεωγραφικής περιοχής όπου κινείται συνήθως ο μετανάστης. Συχνά, γίνεται διαχωρισμός ανάμεσα στην Εσωτερική και Εξωτερική μετανάστευση. Τονίζεται όμως ότι, η αντιμετώπιση του διαχωρισμού αυτού είναι μάλλον άσχετη καθώς, κάποια είδη μετανάστευσης δεν υπάγονται σε καμιά από τις παραπάνω κατηγορίες και μερικά σημαντικά χαρακτηριστικά των μεταναστών παραμένουν τα ίδια, είτε μεταναστεύουν σε άλλη χώρα είτε σε άλλη πόλη της πατρίδας τους. Παρατηρούνται έτσι, μεγαλύτερες διαφορές ανάμεσα στα όρια μιας χώρας παρά ανάμεσα σε δύο και ο μετανάστης που μετακινείται από το χωριό στην πόλη αντιμετωπίζει περισσότερα προβλήματα από την μετακίνηση του σε μια άλλη χώρα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, ένας γεωργός που μεταναστεύει σε μια πόλη αλλάζει ίσως, πιο συχνά τρόπο ζωής από εκείνον που μεταβαίνει σε άλλη χώρα και παραμένει γεωργός. Η εσωτερική μετανάστευση όμως, χαρακτηρίζεται κυρίως από την «Αστυφιλία» που αφορά την μετακίνηση των ανθρώπων από την ύπαιθρο στα μεγάλα αστικά κέντρα, γεγονός που προκαλεί την αλματώδη αύξηση του πληθυσμού των πόλεων. Με τον όρο αυτό, προσδιορίζεται επίσης η αγάπη και η ροπή των ανθρώπων της υπαίθρου στις μεγάλες πόλεις, φαινόμενο που λαμβάνει τον χαρακτήρα της εσωτερικής μετανάστευσης και αποτελεί κοινωνικό πρόβλημα αρκετά παλιό στην ιστορία του Πολιτισμού. 23

Οι πρώτες μετακινήσεις που καταγράφτηκαν ήταν προς τα δύο μεγάλα κέντρα του πολιτισμού στις κοιλάδες του Νείλου ή του Τίγρη και του Ευφράτη. Παρόμοια πληθυσμιακά κέντρα αναπτύχθηκαν επίσης, στις πλούσιες κοιλάδες της Ινδίας και της Κίνας. Οι περιοχές αυτές πυκνοκατοικήθηκαν καθώς, μπορούσαν εύκολα να υποστηρίξουν τους μεγάλους πληθυσμούς και από την συγκέντρωση αυτή των ανθρώπων στα αστικά κέντρα αναπτύχθηκε σταδιακά το Εμπόριο. Επιπλέον, τον Μεσαίωνα αναπτύχθηκαν κατά μήκος του Δούναβη πολλές πόλεις όπως, η Βουδαπέστη, η Βιέννη, το Μόναχο, η Φρανκφούρτη, η Φλωρεντία, η Βενετία, η Γένοβα κα. που με την σειρά τους προσέλκυσαν μεγάλο αριθμό ατόμων. Σε νέα μορφή, σαν βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο οι πόλεις που αναπτύχθηκαν παράλληλα με την Βιομηχανική επανάσταση, παρέμειναν αν όχι πιο ισχυρές περισσότερο ελκυστικές. Στην Ελλάδα, κυρίως η Αθήνα αλλά, και η Θεσσαλονίκη καθώς, πιστεύεται ότι η ζωή είναι ποιοτικά καλύτερη και προσφέρει πιο πολλές ανέσεις από το χωριό, προσελκύουν γενικά το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Το Μεταναστευτικό κύμα στην Ελλάδα Η Ελλάδα ως χώρα αποστολής μεταναστών «Στις αρχές του 20ου αιώνα αναπτύχθηκε ένα μεταναστευτικό ρεύμα από χώρες της Νότιας Ευρώπης προς την Αμερική. Ισπανοί, Πορτογάλοι μετακινήθηκαν στη Λατινική Αμερική, ενώ πλήθος Ελλήνων επέλεξε την Βόρειο Αμερική. Την περίοδο 1900-1924, 420.000 Έλληνες μετανάστευσαν σε πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών». Οι λόγοι μετακίνησης του πληθυσμού προς την Αμερική οφείλονται στη κακή οικονομική κατάσταση του γεωργικού τομέα, με κυριότερο παράδειγμα την περιοχή της Πελοποννήσου, όπου αυτό το πρόβλημα έχει προκαλέσει φτώχεια και ανεργία. Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η εισροή των μεταναστών παρατηρήθηκε στις χώρες της Βόρειας Αμερικής, της Αυστραλίας και της Κεντρικής Ευρώπης (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία). (Σελ. 22 24) βλέπε βιβλιογραφία 24

Κατά την περίοδο 1950-1970, περίπου 10 εκατομμύρια Ισπανοί, Ιταλοί, Έλληνες, Τούρκοι, Γιουγκοσλάβοι και Βόριο-αφρικανοί αναζήτησαν αγορά εργασίας και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε αναπτυγμένες οικονομικά τότε χώρες της Ευρώπης όπως Γερμανία, Βέλγιο, Ελβετία ως φτηνό εργατικό δυναμικό. Η αλλαγή κατεύθυνσης των Ελλήνων μεταναστών προς τις ευρωπαϊκές χώρες οφείλεται κυρίως στην οικονομική κρίση των ΗΠΑ. Κατά την περίοδο 1974 έως σήμερα αρχίζει η βαθμιαία κάμψη της μετανάστευσης ενώ, αντίθετα, παρατηρείται ολοένα αυξανόμενη παλιννόστηση Ελλήνων μεταναστών. «Γενικά, έχει παρατηρηθεί ότι οι Έλληνες που μεταναστεύουν στην δυτική Ευρώπη προέρχονται κυρίως (70% περίπου) από τις αγροτικές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, ενώ οι Έλληνες που ξενιτεύονται στην Αμερική, τον Καναδά και την Αυστραλία προέρχονται κυρίως από την Νότια Ελλάδα και τα νησιά. Το μεγαλύτερο όμως, ποσοστό (60% περίπου) των Ελλήνων μεταναστών είναι άντρες από 15 44 ετών και το 55% - 60% απ αυτούς πριν από την αναχώρηση τους ήταν στην χώρα οικονομικά ενεργοί». Τα αίτια των μεταναστεύσεων είναι οικονομικά η αναζήτηση εργασίας, η ανεργία, η φτώχεια, η πείνα της Αφρικανικής και Ασιατικής ηπείρου, οι πολιτικά διώξεις από καθεστώτα τα οποία είναι καταπιεστικά, πολιτιστικά,διάδοση της δυτικής εκπαίδευσης και του δυτικής πολιτικής συγκρότησης στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και η αλλοίωση των εθνικών και τοπικών ταυτοτήτων. Σαν αποτέλεσμα αυτών των παραγόντων οι πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, ιδίως αυτές του Βορρά, απέκτησαν μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταναστευτικές μειονότητες, που έφταναν μέχρι και το 10% του εθνικού πληθυσμού, με τη Γερμανία, τη Βρετανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, να αποτελούν τις πρώτες χώρες που μετατράπηκαν σε χώρες υποδοχής. [3] Αυτές οι χώρες, παρά τα προβλήματά τους μετά τις καταστροφές που υπέστησαν από τις πολεμικές συρράξεις, είχαν να αντιμετωπίσουν το μεταναστευτικό ρεύμα και τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που επέφερε και να αναπτύξουν μεταναστευτική πολιτική ενσωμάτωσης των μεταναστών. [3] Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος 25

Εικόνα 3: Το μεταναστευτικό κύμα στην Ελλάδα-πηγή: http://allotino.pblogs.gr/ Η Ελλάδα ως χώρα υποδοχής μεταναστών Η μετατροπή της Ελλάδας από χώρα καθαρής εκροής μεταναστών σε χώρα καθαρής εισροής μεταναστών αποτελεί αναμφίβολα μια από τις σημαντικότερες κοινωνικό-οικονομικές εξελίξεις του τέλους του 20ου αιώνα. Ειδικά, για τη δεκαετία του 1990 τόσο η ένταση και τα χαρακτηριστικά των μεταναστευτικών εισροών όσο και σημαντικές δημογραφικές επιπτώσεις, που αφορούν την αύξηση του μεγέθους του συνολικού πληθυσμού αφήνουν να διαφανεί ότι τα ζητήματα που άπτονται της κοινωνικόοικονομικής ένταξης των μεταναστών στην Ελλάδα θα αποτελέσουν βασικά σημεία άσκησης πολιτικής τα επόμενα χρόνια. 26

Από τα μέσα της δεκαετίας του 70, η Ελλάδα αρχίζει δειλά να αποτελεί μια νέα χώρα υποδοχής μεταναστών. Τα μεταναστευτικά ισοζύγια ανατρέπονται και η είσοδος ξένων υπηκόων αρχίζει να υπερβαίνει την έξοδο των Ελλήνων. Με την κατάρρευση των κομουνιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη, στα τέλη της δεκαετίας του 80, η τάση αυτή γενικεύεται και η χώρα καθιερώνεται ως τόπος υποδοχής πολλών και επίμονων μεταναστών (από Ασία, Αφρική, Μαρόκο, Αίγυπτο). Από το 1989 η Ελλάδα υποδέχτηκε μετανάστες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, την πρώην Σοβιετική Ένωση, Παλιννοστούντες ομογενείς. Πολλοί διαλέγουν την Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής θέσης που έχει, για να μετακινηθούν ευκολότερα στην Νότιο Ευρώπη. Τέλος, καλό θα ήταν να αναφέρουμε ότι, η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες χώρες μετανάστευσης και σε αυτό σημαντικό ρόλο παίζει η καλή γεωγραφική της θέση καθώς και ο ανεπαρκής έλεγχος των Ελληνικών συνόρων. Επιπτώσεις του μεταναστευτικού ρεύματος στην Ελλάδα Η δεκαετία του 1990 χαρακτηρίστηκε αναμφίβολα από τη διερεύνηση του ρόλου της μετανάστευσης στις συντελούμενες δημογραφικές μεταβολές, αναφορικά με το μέγεθος και κατά την ηλικία δομής του πληθυσμού. [2] Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται ότι η εισροή και παραμονή των αλλοδαπών μεταναστών στην Ελλάδα συνέβαλε καθοριστικά στην αύξηση του μεγέθους του συνολικού πληθυσμού. Για το λόγο του αληθές, ο πληθυσμός μεταξύ του έτους 1991 και 2001 σημείωσε αύξηση κατά 704.000 χιλιάδες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, 89,5% της αύξησης αυτής οφείλεται στη καθαρή μετανάστευση, αφού ο αριθμός των αλλοδαπών που διέμεναν στην Ελλάδα αυξήθηκε από 167.000 χιλιάδες το έτος 1991 σε 797.000 χιλιάδες το έτος 2001. [4] Εικόνα 4: Η έλευση των μεταναστών στην Ελλάδα-πηγή: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22733&subid=2&pubid=1272712 27

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΚΙΝΕΖΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 28

Τόποι συνεύρεσης μεταναστών στην Θεσσαλονίκη Τα τελευταία χρόνια η παρουσία των μεταναστών είναι διάχυτη στους δημόσιους χώρους της Θεσσαλονίκης. Υπάρχουν όμως κάποιοι τόποι στην πόλη όπου οι μετανάστες κυριαρχούν. Διακεκριμένοι αστικοί χώροι όπου η συγκέντρωση τους αποκτά «κρίσιμη μάζα» και η φυσική παρουσία τους υπερβαίνει πολλές φορές την παρουσία των γηγενών. Η συνοπτική χαρτογράφηση των δημοσίων χώρων της Θεσσαλονίκης όπου η παρουσία των μεταναστών πλησιάζει κρίσιμη μάζα και θα μπορούσε να εκληφθεί ως σχεδόν αποκλειστική, περιλαμβάνει τους εξής: Πλατεία Κρήτης Πλατεία Μακεδονομάχων Πλατεία Βαρδάρη Πάρκο Βασιλικού Θεάτρου και Πάρκο ΕΡΤ Τέρμα Βούλγαρη και Χαριλάου Πλατεία Σιδηροδρομικού Σταθμού Πλατεία Θέρμης Οδοί Αισώπου, Πλάτωνος, Ιουστινιανού, Φιλίππου, Ισαύρων Πλατεία Δικαστηρίων Παρατηρούμε ότι τα σημεία συγκέντρωσης των μεταναστών στον αστικό δημόσιο χώρο λαμβάνουν θέσεις σε διαφορετικά σημεία της Θεσσαλονίκης. Είναι σημεία τα οποία βρίσκονται σε περιοχές μεγάλης πυκνότητας κατοικίας μεταναστών αλλά και εύκολης προσβασιμότητας και οδικών ανοιγμάτων. Οι πιάτσες εργασίας (τέρμα Βούλγαρη, Σιδηροδρομικός Σταθμός) εντοπίζονται συνοριακά με τέρμα των λεωφορείων και όχι κοντά σε κεντρικά σημεία όσο μάλλον στις εξόδους της πόλης (ανατολική και δυτική). Οι χώροι αναψυχής εμφανίζονται κατά κύριο λόγο στο κέντρο σε περιοχές αυξημένης κατοίκησης μεταναστών (Πλατεία δικαστηρίων, Πλατεία Μακεδονομάχων) ή πάρκα της πόλης όπου συνυπάρχουν με τους γηγενείς κατοίκους (Πάρκο Βασιλικού Θεάτρου, Πάρκο ΕΡΤ3). 29

Στη Θεσσαλονίκη η μετακίνηση των ξένων από το βόρειο και δυτικό κέντρο πόλης, με τα υψηλά ενοίκια και τα πολύ κακής ποιότητας διαμερίσματα (ημιυπόγεια, χωρίς θέρμανση, κλπ.) προς τις δυτικές συνοικίες, όπου με το ίδιο ή και χαμηλότερο ενοίκιο βρίσκουν κατοικίες πολύ καλύτερες. Πρέπει κανείς να τονίσει, στο σημείο αυτό, ότι στην αστική γεωγραφία της Θεσσαλονίκης, οι περιοχές δυτικά του ιστορικού κέντρου έχουν το στερεότυπο των συνοικιών της πόλης με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό προφίλ (σε σύγκριση με τις ανατολικές περιοχές), κυρίως λόγω της εγγύτητάς τους στη βιομηχανική ζώνη. Παρά τη σταδιακή αποβιομηχάνιση και μεταφορά των εργοστασίων δυτικότερα, οι δυτικοί Δήμοι εξακολουθούν να έχουν πολύ χαμηλότερες τιμές ακινήτων από ότι οι ανατολικοί, εν μέρει λόγω των στερεοτύπων που αναφέρθηκαν. Εικόνα 5: Τόποι συνεύρεσης μεταναστών πηγή: http://ta4mx.blogspot.gr/2012/05/19.html 30

Στατιστικά στοιχεία για τους Κινέζους Πρώτα απ όλα πρέπει να επισημανθεί ότι στην Ελλάδα υπάρχει σοβαρή έλλειψη στοιχείων για τους μετανάστες. Δεν έχει γίνει σωστή απογραφή λόγω κάποιων παραγόντων. Την παράνομη μετανάστευση και για αυτό μη καταμέτρηση μετανάστευσης, την έλλειψη στοιχείων, το πρόβλημα με τους ομογενείς. Η απογραφή του 1991 δεν κατέγραψε τον ακριβή αριθμό μεταναστών καθώς συγκέντρωσε στοιχεία μόνο για όσους ήταν πολίτες της Ε.Ε. ή όσους διέμεναν νόμιμα στη χώρα. Η απογραφή του 2001 ωστόσο κατέβαλε σημαντική προσπάθεια να καταγράψει όλους τους μετανάστες (νόμιμους και παράνομους) αλλά ήτανε δύσκολο επιχείρημα. Από την απογραφή του 2001 συλλέξαμε κάποια στοιχεία που σχετίζονται με την εργασία μας. Το 2001 οι Κινέζοι στην Ελλάδα ήταν μόνο 554 άτομα ενώ δέκα χρόνια μετά, το 2011 φτάνουνε τους 3.857 Κινέζοι. Στον νομό Θεσσαλονίκης, το 2001 ήτανε 62 Κινέζοι αντίστοιχο στοιχείο για την απογραφή του 2011 δεν υπάρχει ακόμα. Από την απογραφή του 2011 για την περιφέρεια Θεσσαλονίκης οι μετανάστες που κατάγονται από την Ασία φτάνουνε τα 13.283 άτομα, είναι ένα γενικό στοιχείο που αυτό υπάρχει για την ώρα, μέσα στους 13.283 άτομα είναι και οι Κινέζοι. Παρακάτω θα αναλύσουμε τα στοιχεία από την Απογραφή του 2001. Στον νομό Θεσσαλονίκης οι Κινέζοι το 2001 ήτανε 62 άτομα, ήτανε το ξεκίνημα των μεταναστών από την Κίνα για ένα καλύτερο μέλλον. Ο πίνακας 1 κατατάσσει τους Κινέζους κατά ηλικία. Η πλειοψηφία των Κινέζων είναι νέοι, από 20 έως 49 χρονών και από 65 και πάνω ηλικία δεν έχει κανέναν Κινέζο. Ο πίνακας 2 μας δείχνει τους οικονομικά ενεργούς και μη ενεργούς Κινέζων. Ο οικονομικά ενεργός είναι το εργατικό δυναμικό της οικονομίας και περιλαμβάνει τα άτομα που είναι ικανά για εργασία και εργάζονται. Ενώ τα άτομα που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εργαστούν αποτελούν τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό. Τα 2/3 περίπου των Κινέζων είναι οικονομικά ενεργοί πολίτες στον Δήμο Θεσσαλονίκης ενώ το 1/3 είναι οικονομικά μη ενεργοί πολίτες. [5] [5] βλέπε βιβλιογραφία Κινέζοι κατά ηλικία 31

Σύνολο 0-19 20-34 35-49 50-64 65-79 80+ Ελλάδα 554 59 270 184 31 2 0 Νομός 62 9 31 20 2 0 0 Θεσσαλονίκης Πίνακας 1: Κινέζοι κατά ηλικία Οικονομικά ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός Κινέζων Οικονομικά ενεργοί Οικονομικά μη ενεργοί Σύνολο Απασχολημένοι Άνεργοι Δήμος 29 22 7 15 Θεσσαλονίκης Πίνακας 2: Οικονομικά ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός Κινέζων Ο πίνακας 3 μας δείχνει τον χρόνο παραμονής στην Ελλάδα που δήλωσαν ότι εγκαταστάθηκαν για εργασία, οι περισσότεροι δηλώσανε πως θα μείνουνε από 1 έως 5 χρόνια. Ο χρόνος παραμονής στην Ελλάδα που δήλωσαν ότι εγκαταστάθηκαν για εργασία οι Κινέζοι Σύνολο Έως 1 έτος 1-5 Άνω των 5 ετών Ελλάδα 375 65 232 78 Νομός 41 14 22 5 Θεσσαλονίκης Πίνακας 3: Ο χρόνος παραμονής των Κινέζων στην Ελλάδα Ο πίνακας 4 κατατάσσει τους λόγους που μεταναστεύουν στην Ελλάδα οι Κινέζοι. Οι περισσότεροι Κινέζοι έρχονται στην Ελλάδα για εργασία, για ένα καλύτερο μέλλον, όπως και οι πιο πολλοί μετανάστες που έρχονται στην Ελλάδα. Λόγοι εγκατάστασης στην Ελλάδα για τους Κινέζους Σπουδές Αναζήτηση Ασύλου Σύνολο Εργασία Επανένωσ η Οικογένεια ς Πρόσφυγα ς Άλλος λόγος Μεικτός Λόγος Ελλάδα 554 365 25 36 29 6 77 16 Νομός 62 40 3 7 3 0 7 2 Θεσσαλονίκης Πίνακας 4: Λόγοι εγκατάστασης των Κινέζων στην Ελλάδα Οι πίνακες 5 και 6 μας δείχνουν με 32

ποιους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας ασχολούνται οι Κινέζοι. Οι πλειοψηφία των Κινέζων δραστηριοποιούνται με εμπόριο, επισκευές ξενοδοχεία εστιατόρια. Ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας Κινέζων Σύνολο Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομία, αλιεία Ορυχεία, λατομεία Μεταποιητικές βιομηχανίες Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, νερού Ελλάδα 326 3 0 6 0 Νομός 29 0 0 3 0 Θεσσαλονίκης Πίνακας 5: Ομάδες κλάδων Οικονομικής δραστηριότητας Κινέζων [1] Κατασκευές Ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας Κινέζων Εμπόριο, επισκευές ξενοδοχεία εστιατόρια Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί Λοιπές υπηρεσίες Δήλωσαν ή δε δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότ ητας Ελλάδα 3 213 27 1 49 24 Νομός 0 22 0 0 1 3 Θεσσαλονίκης Πίνακας 6: Ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας Κινέζων [2] Από την απογραφή του 2011 βλέπουμε μεγάλη διαφορά από τη απογραφή του 2001 που ήτανε 554 Κινέζοι. Όπως και το 2001, έτσι και το 2011 η πλειοψηφία των Κινέζων είναι νέοι από 20 έως 49 χρονών. Τώρα έχουμε και 10 άτομα που είναι πάνω των 65 χρονών ενώ το 2001 δεν είχε κανέναν από αυτή την ηλικία. Η ηλικία των 0 έως 19 χρονών σχεδόν δεκαπλασιάστηκε από την απογραφή του 2001 που τότε ήταν μόνο 59 Κινέζοι και το 2011 ήταν 532. Στον πίνακα 7 φαίνονται αναλυτικά οι Κινέζοι κατά ηλικία. Κινέζοι κατά ηλικία Σύνολο 0-19 20-34 35-49 50-64 65-79 80+ Ελλάδα 3.857 532 1.742 1.408 165 7 3 Πίνακας 7: Κατανομή Κινέζων κατά ηλικία 33

Στην απογραφή του 2011, στην κατηγορία Μόνιμο πληθυσμό αλλοδαπών οι Κινέζοι είναι στην κατηγορία λοιπές χώρες και με αδιευκρίνιστη ή χωρίς υπηκοότητα και έχουν ποσοστό 11,9% (108.436 άτομα) ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό έχουν οι Αλβανοί με 52,7% (480.824 άτομα). [6] 34

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΤΑ ΚΙΝΕΖΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ 35

Η κινέζικη αγορά του San Francisco, η μεγαλύτερη του κόσμου Εικόνα 6: Η μεγαλύτερη Κινέζικη αγορά του κόσμου http://en.wikipedia.org/wiki/chinatown,_san_francisco Η φωτογραφία που παρουσιάζεται παραπάνω είναι η είσοδος της Chinatown στο San Francisco όπου είναι η πιο γνωστή και η μεγαλύτερη κινεζική αγορά στον κόσμο ιδρύθηκε το 1840 και αποτελεί σημαντικό κομμάτι της εμπορικής δραστηριότητας της πόλης του Sαn Francisco. Οι κοινωνίες των Chinatown Οι κινέζικες αγορές ή αλλιώς όπως αναφέρονται στην καθομιλουμένη οι Chinatowns είναι κλειστές κοινωνίες που συχνά ο νόμος τις εκάστου χώρας σταματά στην είσοδο τους. Με την πάροδο του χρόνου το φαινόμενο αυτό των κινέζικων άλλοτε μικρών και άλλοτε μεγάλων αγορών, παρουσιάστηκε σχεδόν σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου. Πόλεις όπως το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και πολλές άλλες πόλεις. Με άλλα λόγια είναι ένα κράτος εν τα κράτη, όπου όμως κυριαρχεί η κινέζικη κουλτούρα, το εμπορίων κινέζικων αγαθών και προϊόντων αλλά δυστυχώς συχνά κα η παρανομία. Με το πέρασμα του χρόνου, οι Chinatown από κέντρα παρανομίας μεταβλήθηκαν σε τουριστικούς προορισμούς ενώ πλέον οι περισσότερες από Chinatown ασχολούνται με τα περίφημα κινέζικα εστιατόρια και το νόμιμο εμπόριο. 36

Η ιστορική εξέλιξη των κινέζικων καταστημάτων στην Ελλάδα Οι εμπορικές σχέσεις Ελλάδας Κίνας Πρώτα ας αναλύσουμε την εξέλιξη των κινέζικων καταστημάτων στην Ελλάδα θα κάνουμε μια αναφορά στις εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Κίνας. Σύμφωνα με τη διεύθυνση εξωτερικών σχέσεων του υπουργείου εξωτερικών, οι σχέσεις Ελλάδος Κίνας βρίσκονται σε άριστο επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα χαρακτηρίζονται από συχνές ανταλλαγές επισκέψεων και από τη σύναψη συμφωνιών συνεργασίας, στο οικονομικό εμπόριο, επιστημονικό, κοινωνικό πολιτισμικό τομέα και τεχνολογικό τομέα. Εξαγωγές στην Κίνα Τα δέκα κυριότερα εξαγόμενα στη Κίνα ελληνικά προϊόντα είναι ακατέργαστα προϊόντα, Βαμβάκι, μάρμαρο, μηχανές επεξεργασίας υφασμάτων,χαρτικά και χαρτόνια, άργιλο, απορρίμματα χαλκού και παρθένο ελαιόλαδο. Από την άλλη πλευρά, τα δέκα κυριότητα εισαγόμενα προϊόντα από την Κίνα στην Ελλάδα είναι τα έξης, δεξαμενόπλοια, κλιματιστικά, υποδήματα, έπιπλα, είδη ταξιδίου, παιχνίδια, πλαστικά τεχνουργήματα, είδη κρουνοποιείας, χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά είδη και ψηφιακές μηχανές επεξεργασίας πληροφοριών. Τα Κινέζικα καταστήματα Ένα σημαντικό ζήτημα είναι ότι αν και λειτουργούν κατά δεκάδες Κινέζικα καταστήματα όπου δεν υπάρχουν στα χαρτιά μιας και καλούνται από τις διακρατικές συμφωνίες της ευρωπαϊκής ένωσης και Κίνας όπου υπήρχε και όρος για την ελεύθερη λειτουργία αντιπροσωπειών λιανεμπόριο, που ουσιαστικά είναι τα γνωστά σε όλους κινέζικα μαγαζιά. Στην συνέχεια, καλό θα ήταν να αναφέρουμε ότι οι Κινέζοι είναι ένας λαός με φανταστικές επιδόσεις στον κλάδο του εμπορίου. Επίσης ιστορικά, οι Κινέζοι λειτουργούσαν μέσα σε κλειστές ομάδες εργασίας στο κέντρο των μεγάλων πόλεων από των 18 αιώνα και μετά. Η μεγάλη εξέλιξη τους ήρθε από το έτος 1850 όπου η Αμερική κάλεσε μεγάλο αριθμό Κινέζων για να εργαστούν αρχικά στη δημιουργία των σιδηροδρομικών γραμμών. 37

Στη συνέχεια όμως οι Κινέζοι αυτοί παράτησαν τη δύσκολη δουλεία που τους Κινέζοι αυτοί παράτησαν τη δύσκολη δουλεία που τους είχε ανατεθεί και στραφήκαν προς την έρευνα για χρυσό και τη πώληση του σε συγκεκριμένες περιοχές των πόλεων, γνωστές ως Chinatown. [7] Τα «Κινέζικα» μαγαζιά στην Ελληνική αγορά Με ραγδαίους ρυθμούς αυξάνεται η παρουσία κινεζικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, καθώς με γεωμετρική πρόοδο αυξάνονται τα κινέζικα καταστήματα σ όλη τη χώρα. Ήδη, από το 1998 έχουν εγγραφεί 212 ατομικές, Ο.Ε., Ε.Π.Ε., και Α.Ε., επιχειρήσεις με εταίρους κινεζικής εθνικότητας με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών να εντοπίζεται στο κέντρο της Αθήνας. Δεν είναι όμως λίγες και οι κινέζικες επιχειρήσεις σε άλλες πόλεις της χώρας καθώς και στην επαρχία. Συνεπώς, η έντονη αυτή δράση των Κινέζων επιχειρηματιών η οποία όλο και αυξάνεται, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια έχει επηρεάσει την οικονομία της χώρας θετικά και αρνητικά. Εικόνα 7: Τα Chinatown στην Ελληνική αγορά πηγή: http://metaxourgeio.wordpress.com/tag/%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%ad%ce%b6%c E%BF%CE%B9/ [7] Williams, 2004 38

Αρνητικά και θετικά της κινέζικης αγοράς Ξεκινώντας από τα αρνητικά, με δεδομένη τη διαρκή αύξηση των καταστημάτων που εμπορεύονται κινέζικα προϊόντα, η πλειοψηφία τους είναι απολύτως νόμιμες επιχειρήσεις, όμως σύμφωνα με δηλώσεις του προέδρου της ΕΒΕΑ κ. Δρ. Φουντουκάκος, κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει αν και πόσες κινεζικές εταιρίες και πόσα καταστήματα λειτουργούν παράνομα. Ακόμη, ο πρόεδρος της ΕΒΕΑ δεν έκρυψε τον προβληματισμό του για τις επιπτώσεις της ανάπτυξης τους κυρίως στο μικρομεσαίο κομμάτι του εμπορίου, καθώς όπως είπε χαρακτηριστικά, «δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις τιμές που προσφέρουν τα προϊόντα τους». Αυτή, άλλωστε, ήταν και η άποψη που διατυπώθηκε πρόσφατα στη συνάντηση των μεγαλύτερων Επιμελητηρίων της Ευρώπης, τονίζοντας ότι ο προβληματισμός για την άνοδο των κινεζικών προϊόντων αφορά το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικά δε, μετά την άρση των ποσοστώσεων από 1/1/2005. «Όταν έρχονται φθηνά προϊόντα οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να τα ανταγωνιστούν με τα εγχώρια που είναι σαφώς ακριβότερα και τα συνέπεια θα οδηγηθούν σε κλείσιμο, παρασύροντας έτσι τόσο τις βιοτεχνικές μονάδες παραγωγής όσο και τις βιομηχανικές, έχοντας σοβαρές επιπτώσεις στην απασχόληση και στα έσοδα του κράτους», τόνισε. O πρόεδρος του EBEA θεωρεί ότι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του «φαινομένου» δεν είναι άλλος από την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, καθώς όπως χαρακτηριστικά είπε «δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε την επιχειρηματική δράση». Αν και οι δραστηριότητες των κινεζικών εταιρειών απλώνονται σε όλα τα προϊόντα, το μεγαλύτερο πρόβλημα σε επίπεδο ανταγωνισμού τιμών εντοπίζεται κυρίως στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα/είδη ένδυσης. Όσον αφορά τις θετικές επιπτώσεις των κινέζικων προϊόντων, αρχικά, παράλληλα με το Μνημόνιο, υπογράφηκαν 6 ακόμα συμφωνίες ελληνικών και κινεζικών επιχειρήσεων που έδωσαν ανάσα 550 εκατ. Ευρώ στην ελληνική οικονομία την περίοδο 2010-11. Οι εταιρείες αυτές, δραστηριοποιούνται σε πολλούς κλάδους όπως: τηλεπικοινωνίες, τραπεζικές υπηρεσίες, αυτοκινητοβιομηχανία, ένδυση, ζυθοποιία κ.ά. Ακόμη, η προτίμηση των Κινέζων στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, άλλωστε, αποδεικνύεται από τους αριθμούς: όπως εκτιμά η βρετανική εταιρεία Dealogic, ενώ κατά την τριετία 2003-'05, οι άμεσες επενδύσεις των κινεζικών επιχειρήσεων επί ευρωπαϊκού εδάφους έφταναν μόλις στα 853 39

εκατ. δολάρια, στο διάστημα 2008-'10, το αντίστοιχο ποσό εκτινάχθηκε στα 43,9 δισ. Όσον αφορά στις προτιμήσεις των Κινέζων, σύμφωνα με τις πηγές των FTD, κατά την τελευταία πενταετία στην πρώτη θέση βρέθηκε η Βρετανία, με 8,5 δισ. δολάρια άμεσων επενδύσεων. Δεύτερη κατατάσσεται η Ελβετία με 7,2 δισ. και στην τρίτη θέση βρίσκεται η Ελλάδα, με το διόλου αμελητέο ποσό των 5 δισ. δολαρίων. Εικόνα 8: Κινέζικη αγορά πηγή: http://kefaloniapress.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=18334&itemid=1 Η κινέζικες αγορές στην Ελλάδα Σε ότι αφόρα την Ελλάδα ποτέ παλαιοτέρα δεν είχε τέτοιου είδους φαινόμενα μέχρι πρόσφατα. Έτσι, η ύπαρξη των κινέζικων καταστημάτων στην χωρά μας είναι ένα φαινόμενο όπου παρουσιάζεται κυρίως τα τελευταία χρόνια. Και ιδιαίτερα η γκετοποίησης περιοχών και δημιουργία μικρών κοινοτήτων ή αλλιώς αγορών. Τα περισσότερα λειτουργούν κάτω από το καθεστώς συμφωνιών της ευρωπαϊκής ένωσης με την Κίνα, πράγμα που δεν τα καθιστά ούτε παράνομα αλλά και ούτε νόμιμα. Σε άρθρο της ελευθεροτυπίας όπου δημοσιεύτηκε το 2009 καταγράφεται το όλο νομικό πλαίσιο της λειτουργίας αυτών των επιχειρήσεων. Στο άρθρο αυτό αναφέρεται ότι με την εγκύκλιο του υπουργείου οικονομικών της χώρας μας στα μέσα του 2008 έδωσε το πράσινο φως να εισάγονται από την Ιταλία προϊόντα της κινέζικης αγοράς. 40