(3) ΕΛτΑί* TO ΛΑΣΙΘΙ

(3) ΕΛτΑί* TO ΛΑΣΙΘΙ TPIM HNIA IA ΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ ΕΤΟΣ 4 ο A P. Φ ΥΛΛΟ Υ 1 6 ΙΑΝΟ ΥΑΡΙΟ Σ - Φ ΕΒΡΟΥΑΡΙΟ Σ - Μ Α Ρ ΤΙΟ Σ 2 0 1 4 Κ Ω Δ ΙΚ Ο Σ :018697 ΑΓ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 39 104 37 A0HNA THΛ./FAX: 210 5247136 E0N. ANTIITAIEQI 176 713 06 HPAKΛEIO./F A X : 2810 240008 Αφιέρωμα ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟΝ...«εκεί που γεννήθηκε ο ΔΙΑΣ»

ΟΙ ΜΙΝΩΙΤΕΣ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟN Του Αντώνη Βασιλάκη του Θωμά, Αναγνώστη, Μεταφραστή Πελασγικών και Μινωικών γραφών Γνωρίζοντας ότι αυτό το τεύχος του περιοδικού θα είναι αφιερωμένο στο Δικταίο Άντρο, προτίμησα να μην μιλήσω εγώ, μέσα από το ιστορικό των λαθρανασκαφών σε αυτό, ακόμα και με δυναμίτες, ή των κλεμμένων αντικειμένων τα οποία βρίσκονται σε Μουσεία και γκαλερίτου εξωτερικού, ή της μυθολογίας των αρχαίων συγγραφέων η οποίοι πολλές φορές, λόγω άγνοιας, λένε λαθεμένα πράγματα,. Αυτή την αφήγηση πιστεύω να την κάνουν άλλοι. Θα αφήσω να μιλήσουν, οι ιδιοι οι μινωιτες, με τα γραπτά τους. Αυτοί που έζησαν στο Δικταιον Άντρο, και έκαμαν τούτο γνωστό, όχι μόνο σαν Βηθλεέμτου «προϊστορικού» και ιστορικού κόσμου στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και ως το κορυφαίο κέντρο, παραγωγής, τεχνολογικής και φιλοσοφικής γνώσης. Οι πιο τέλειες, τεχνικές ιερογλυφικών γραφών, επινοήθηκαν στο Δικταίον Άντρο. Ανάμεσα σε 32.000, σχέδια σφραγίδων, αντικειμένων με κρητικά ιερογλυφικά, που διάβασα και έκανα την μετάφραση, από το κόρπους του Πανεπιστημίου της Κολωνίας, όπως και από αντικείμενα Μουσείων, τα κορυφαία σε σχεδιασμό ιερογλυφικά, προέρχονται από το Δικταίον Άντρο και από τα ευρισκόμενα στα Λασυθιώτικα βουνά ιερά. Αισθανόμενος δέος, αφήνω αυτούς τους κορυφαίους μινωίτες Λασυθιώτες, να μας τα πουν μόνοι τους. Εξάλλου η λέξη Λασυθιώτης - με υ- και η λέξη -Λασυνθίων - της επιγραφής στο ιερό του Ερμή, στην πάνω Σύμη Βιάννου, είναι συνδεδεμένη με αυτούς, αφού ήταν και ιερείς του Δία Λαφύστιου (ΛαFύστιου), από το επίθετο του οποίου προήλθε και η λέξη Λασύθι. Δικταιον Άντρο, τον 19 αιώνα - Βρετανικό Μουσείο Γράφουν: Φωτογραφία μαυρόασπρη, του Δικταίου Άντρου, στο οποίο γεννήθηκε ο Δίας. Ένας άνθρωπος που κάθεται δίπλα στη σπηλιά. Φοράει καπέλο στα μαλλιά, πουκάμισο, γιλέκο (αμάνικο μέχρι τη μέση), μεϊντάνι (jacket), kapoto, zounari (ζωνάρι), βράκα (παντελόνι) και δερμάτινες μπότες. Κρατά ένα ραβδί από ξύλο στα πόδια (μπαστούνα). Οροπέδιο του Λασυθίου, Ελλάδα. 1. Το κλεμμένο βιβλίο ιερογλυφικών του Μουσείου Ασμόλεαν της Οξφόρδης, το οποίο αγόρασε ο Εβανς στη Νεάπολη, με το οποίο περιγράφεται το Δικταίον Άντρο. Το βιβλίο ιερογλυφικών του Μουσείου Ασμόλεαν της Οξφόρδης, με το οποίο περιγράφεται το Δικταίον Άντρο. 28 «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΑ ΚΡΗΤΙΚΑ ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΑΣΜΟΛΕΑΝ ΤΗΣ ΟΞΦΟΡ ΔΗΣ, ΜΕ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΝ ΝΕΑΠΟΛΗ; (βάζουν ερωτηματικό) ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟΥ ΛΑΣΥ- ΘΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ. Το βιβλίο περιέχει οχτώ επιγραφές. Το βιβλίο αυτό περιγράφει ένα λατρευτικό σπήλαιο, με τις λατρείες του, όμοιο του οποίου είναι μόνο το Δικταίο Άντρο, στο Ψυχρό του οροπεδίου Λασυθίου. Λέει για ένα σπήλαιο κρυμμένο μέσα στο χώμα, κατασκότεινο, από το οποίο ακούγεται κατά την λατρεία υπόκωφος θόρυβος. Χρησιμοποιούσαν φανό (με λάδι φαίνεται) και λάτρευαν την Ρέα, την Άρτεμη και όχι την Μεγάλη Μητέρα. Πίστευαν λέει, στα τέσσερα είδη ποιότητας. Τα τέσσερα βασικά είδη ποιότητας ήταν : Θερμότητα - Ψυχρότητα και Υγρότητα - Ξηρότητα.. Η εικόνα προέρχεται από το Μουσείο Ασμόλεαν της Οξφόρδης και αναφέρεται με ερωτηματικό ότι είναι από την Νεάπολη Μεραμβέλου. Σίγουρα είναι ένα απόκτημα του Εβανς από αυτά που αγόραζε από τους λαθρανασκαφεις και το αγόρασε στη Νεάπολη. Το αντικείμενο όμως προέρχεται από το Δικταίον Άντρο, διότι στην πλάκα αυτή περιγράφεται το συγκεκριμένο σπήλαιο. Η πλάκα έχει οχτώ επιγραφές. Δεν θα σας κουράσω πως διαβάζονται μια-μια οι επιγραφές, όπως κάνω όταν είναι μεμονωμένες. Απλά θα βάλλω με την σειρά που είναι γραμμένες, την ανάγνωση που έκανα σε κάθε μια και την μετάφραση. Από αριστερά προς τα δεξιά. 1.du-po-ma = υπόκωφος χτύπος (εννοεί τον υπόκωφο θόρυβο που ακουόταν από τα βάθη του σπηλαίου.) 2.ke-ti-pi-po = σπηλιά κρυμμένη, ο κατασκότεινος κρυψώνας (Αισχυλ.) 3.re-zu-si = τελούν θυσία, θυσιάζουν (από το ρήμα, ρέζω). 4.re-i-ja = Ρεία >Ρείη> και Ρή = Ρέα. 5.i-pi-ke = ο φανός. 6.ke-no ma = δεν λατρεύεται η Μητέρα.. 7.ne-we-ke =προσφορά λατρείας στην Άρτεμη, πανσέληνο. Από το ρήμα νεβέυω. 8.ta-re-ko = τέσσερεις, από το τάρες = τέσσερεις = τα τέσσερα είδη της ποιότητας Λέει για ένα σπήλαιο κρυμμένο μέσα στο χώμα, κατασκότεινο, από το οποίο ακούγεται κατά την λατρεία υπόκωφος θόρυβος. Χρησιμοποιούσαν φανό (με λάδι φαίνεται) και λάτρευαν την Ρέα, την Άρτεμη και όχι την Μεγάλη Μητέρα. Πίστευαν λέει, στα τέσσερα είδη ποιότητας. Τα τέσσερα βασικά είδη ποιότητας ήταν : Θερμότητα - Ψυχρότητα και Υγρότητα-Ξηρότητα.. 2. Η «Ετεοκρητική» επιγραφή του Δικταίου Άντρου - Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, συλλογή Γιαμαλάκη. ΣΤΗ ΕΠΙΦΑΝΗ ΘΕΑ (ΡΕΑ), ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΣΤΟ ΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΘΕΝΟ ΙΣΧΥΡΗ ΑΡ- ΤΕΜΙΔΑ. (Υπογραφή) ΝΕΚΡΟΠΟΜΠΟΣ Η επιγραφή δεν είναι ετεοκρητική. Αποδεικνύει δε την λατρεία της Ρέας, της Άρτεμης και για πρώτη φορά του Δία. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «νεκροπομπός». Εννοεί τον Ερμή ο οποίος ακολουθεί την Ρέα και την Άρτεμη σαν θεές των τοκετών. Έχει επικρατήσει, επειδή δεν μπορούν να διαβάσουν την επιγραφή, ότι τούτη είναι κίβδηλη, πάνω σε κεραμικό Ρωμαϊκής περιόδου. Με πείσμα προσπάθησα περίπου μια ώρα και με μεγεθυντικό φακό να δω τι γράφει η καλούμενη ετεοκρητική επιγραφή από το Δικταιο Άντρο. Γράφει ΕΠΙΦΑΝΗ ΘΑΑ ΘΗΕ ΔΙΙ ΤΗ ΠΑΡ- ΣΙΦΑΙ = ΣΤΗ ΕΠΙΦΑΝΗ ΘΕΑ (ΡΕΑ), ΤΟ ΘΑΥΜΑΣΤΟ ΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΘΕΝΟ ΙΣΧΥ ΡΗ ΑΡΤΕΜΙΔΑ. «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 29

Υπογράφει σε Γραμμική Β ο ne-ko-pu = νεκροπομπός. Επίθετο του Ερμή, ο οποίος συνοδεύει τις ψυχές στον Αδη. Λατρεύεται ως ακόλουθος της Ρέας και της Άρτεμιδας, θεές των τοκετών. 3. Την φωτογραφία, πήρα από τον πολιτιστικό σύλλογο Ψυχρού. Αναφορά στην ύπαρξη της επιγραφής είχε κάνει και ο κ. Ι. Καραβαλάκης, στα πρώτα έτη του περιοδικού «ΑΜΑΛΘΕΙΑ» Ο ΔΙΑΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΣΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΤΟΝ ΑΓ.ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ - ΑΓ. ΚΥΡΙΛΛΟ, ΣΤΟ ΨΥ ΧΡΟ.. Επιγραφή πάνω από την πόρτα παλαιάς εκκλησίας (Αγίων Κυρίλλου και Αγίου Χαραλάμπους) κοντά στο Δικταίον Άντρο, η οποία κτίστηκε επί Ρωμαϊκής εποχής και χρησιμοποίησαν παλαιό υλικό, γράφει οτι η Άρτεμις ως θεά των τοκετών, βοήθησε την Ρέα να γεννήσει. Σημειωτέον, αυτοί που έγραψαν την επιγραφή, ήθελαν να τονίσουν ότι η Άρτεμις σαν θεά των τοκετών, βοήθησε τη Ρέα να γεννήσει, γιαυτο το ιερογλυφικό που λέει αυτή την πράξη το έβαλαν μέσα σε κύκλο. Έτσι λύθηκε και η απορία, γιατί η Ρέα, λατρεύεται μαζί με την Αρτέμιδα, στο Δικταίον Άντρο. Αφού η Άρτεμις ήταν απαραίτητη, σαν θεά των τοκετών. Η επιγραφή είναι γραμμένη με κρητικά ιερογλυφικά, έχει τοποθετηθεί από άγνοια, ανάποδα πάνω από την πόρτα της εκκλησίας. Αντιστρέφοντας δε αυτήν και από αριστερά προς τα δεξιά γράφει.: So me te ti re-ja re meporo = «Θεά των τοκετών, Μεγάλη μητέρα στον πάνω και κάτω κόσμο, με μυστηριακές τελετές λατρείας, Άρτεμις, βοήθησε την Ρέα να γεννήσει. Ρέα, Μεγάλη μητέρα στον πάνω και κάτω κόσμο, πότνια θηρών, Θεομήτωρ που λατρεύεται μαζί με τα τέσσερα ειδή ποιότητας». Η επιγραφή όσον αφορά την Ρέα θεομήτορα, με τα τέσσερα ειδή ποιότητας, γράφει τα ίδια με την πλάκα που βρίσκεται στο Μουσείο Ασμόλεαν την Οξφόρδης και περιγράφει το Δικταίον Άντρο. Το νέο εδώ είναι, ότι η Άρτεμης βοήθησε την Ρέα να γεννήσει. Ti = τίκτω Α (λόγιος τ.) 1. (για γυναίκες και θηλυκά ζώα) γεννώ (α. «Παρθένος σήμερον τ ν περούσιοντίκτει», 2. τίκτουσα η μητέρα 4. Το αριστερό ειδώλιο, φορεί κωνικό πίλο. Είχαμε παρουσιάσει πάλι από το Δικταιον τέτοια μορφή, αλλά και από άλλα μέρη όπου λατρεύεται η Μεγάλη μητέρα, προστάτης των τοκετών, αλλά και άλλες θεότητες που σχετίζονται με αυτήν. Εχομε δηλαδή έναν ιερέα. Στο άλλο ειδώλιο, βλέπουμε για πρώτη φόρα, ένα διάκονο της Ρέας Μεγάλης μητέρας, στο Δικταίον Άντρο. Με λίγη προσοχή μπορεί να δει κάποιος τρεις στιγμές, σαν διάδημα στο κεφάλι της μορφής. Αυτό το φέρουν οι ιερείς και οι διάκονοι της Ρέας, Μεγάλης μητέρας. Εχομε δηλαδή στα δυο αυτά ειδώλια, μια ομάδα του ιερατείου. 5. Ενεπίγραφος σφραγιδόλιθος, από Κρύσταλλο, στο αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, με προέλευση, άγνωστη τοποθεσία στο Λασύθι, πλην όμως έχουσα άμεση σχέση με το Δικταίον Άντρο, αναφέρει λατρεία της Ρέας θεομήτορος, με όλες τις ιδιότητες της, ως Μεγάλης μητέρας με απλές 30 «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Λατρεία της γνωστής δυάδας θεαινών του Δ ικταίου Άντρου, της Ρέας θεομήτορος και της Άρτεμιδας, με όλες τις ιδιότητες τους. και μυστηριακές τελετές, για τον πάνω και κάτω κόσμο, όπως και λατρεία της Αρτέμιδος ως Ιακυνθοτρόφου (ναι, το γράφω σωστά. Ό χι Υακινθοτρόφου), Μεγάλης μητέρας, με απλά τελετουργικά, αλλά και ως Μεγάλης μητέρας του πάνω και κάτω κόσμου, με μυστηριακές τελετές. Στην εικόνα για την Ρέα θεομήτορα έχουν γράψει τα κρητικά ιερογλυφικά ro, ma, me σε όλες του τις φάσεις. Για την Άρτεμη Ιακυνθοτρόφο, έχουν γράψει τα ιερογλυφικά ja, ma και me στη φάση του πάνω και κάτω κόσμου με μυστηριακές τελετές λατρείας. χάλκινη επένδυση, στο Μουσείο Ασμόλεαν της Οξφόρδης, παρουσιάζει με επιγραφή στο κούτελο του ζώου, λατρεία της Ρέας, καταρχήν στο Δικταίο Άντρο και στη συνέχεια λατρεία της Ρέας και της Αρτέμιδας, ως Μεγάλων μητέρων του πάνω και κάτω κόσμου, με μυστηριακές τελετές. Τα ιερογλυφικά είναι γραμμένα σε εργαστήριο του Λασυθίου. Στην εικόνα όπως βλέπουμε από δεξιά την κεφαλή του μοσχαριού, φαίνεται πρώτο μοναχό το κρητικό ιερογλυφικό re, με το όνομα της Ρέας. Αριστερά από αυτό, είναι γραμμένα σαν μπουκέτο τρία κρητικά ιερογλυφικά, από δεξιά προς αριστερά. Αυτά είναι re, te, me = Ρέα -Άρτεμης- Μεγάλες μητέρες στον πάνω και κάτω κόσμο με μυστηριακές τελετές λατρείας, φανερές. 6. ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ Δικταίον Άντρο (προϊόν αρχαιοκαπηλίας) - Μουσείο Ασμόλεαν Οξφόρδης Λατρεία της Ρέας και της Αρτέμιδος, ως Μεγάλες μητέρες του πάνω και κάτω κόσμου, με μυστηριακές φανερές τελετές. Η επιγραφή βρίσκεται στο κούτελο του ταύρου. Αφορμή μου έδωσε πάλι η κεφαλή μοσχαριού από το Δικταίον Άντρο την οποία θεωρούν εισαγόμενη από Αίγυπτο, πιθανόν ο Έβανς ή οι αρχαιολόγοι του Ασμόλεαν, αφού το αντικείμενο βρίσκεται εκεί.. Ενεπίγραφος κεφαλή μόσχου, από μόλυβδο με 7. ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΟ ΑΓΑΛΜΑΤΑΚΙ ΙΕΡΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ. Παριστάνει τον μοναδικό ιερέα που δικαιούται να έχει το όνομα ΛΑΣΥΘΙΩΤΗΣ. Αυτός είναι ο Λασυθιώτης. Το αγαλματάκι είναι ιερέας και όχι λατρευτής όπως λένε. Εξάλλου την μινωική εποχή η λέξη λατρευτής δεν υπάρχει. Σύμφωνα με την επιγραφή που έχουν γράψει σε ένα αγαλματάκι από την Τύλισο, τότε υπήρχε μόνο η ονομασία ικέτης. Τούτο εδώ είναι μια παράξενη ιστορία, ιερέα, η οποία συμβαίνει στο Δικταιο Άντρο, την οποία δεν είχαμε δει μέχρι τώρα, αν και την περιμέναμε. Ο Ιερέας αυτός είναι καταρχήν του Ερμή, ο οποίος είχε μητέρα την Μαία, Μεγάλη μητέρα «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 31

των Σπαρτιατών. Στην πέτρα των Μαλίων αποκαλείται Δαϊτης και του λένε να φορεί αυτόν τον πίλο. Τον συναντούμε στον Κατσαμπά Ηρακλείου, όπου βρήκε ένα αγαλματάκι ο Αλεξίου. Τον βλέπουμε στον Κατσαμπά, στον Πόρο συγκεκριμένα να φορεί αυτόν τον πίλο σε μια λατρεία της Αθηνάς. Η Αθηνά ήταν προστάτης των εγκύων γυναικών. Τον συναντούμε να του λένε να φορεί αυτόν τον πίλο, σε ένα σφραγιδόλιθο από την Λυττο, ο οποίος βρίσκεται στην Οξφόρδη. Συνάντησα χθες κάτι πήλινα αγαλματάκια στο σπήλαιο Ειλειθυίας του Τσουτσουρου, να φορούν αυτόν τον πίλο με 6 κύκλους από την βάση έως την κορυφή. Έχουμε δηλαδή τον ιερέα Δαϊτη, του Ερμή να συνοδεύει τις Μεγάλες μητέρες προστάτιδες των εγκύων και των τοκετών. Εδώ στο Δικταίον Άντρο εχομε δυο μεγάλες μητέρες προστάτιδες των εγκύων και των τοκετών. Στην πλάκα της πόρτας του Αγίου Κυρίλλου &Αθανασίου, στο Ψυχρό, είδαμε να γράφει ότι η Άρτεμις βοήθησε να γεννήσει η Ρέα. Εκτός από τον Δια στο Λασυθι πίσω από το Δικταιο λατρευόταν ο Δίας με τον Ερμή και τον Πάνα, μαζί με τις Μεγάλες μητέρες των Σπαρτιατών. Γιαυτό έχουμε τόσο σπουδαίο ιερό στη Σύμη Βιάννου, του Ερμή. Το αγαλματάκι αυτό είναι ο ιερέας του Ερμή, του Δια, των Μ ε γάλων μητέρων και των άλλων θεοτήτων στο Λασύθι, και είναι ο μοναδικός που δικαιούται το όνομα Λασυθιώτης, αφού ήταν ιερέας του Δία ΛαΡύστιου. Του Λασυθιώτη δηλαδή. Οι Λασύνθιοι που γράφει η επιγραφή στη Σύμη, δεν είναι κάτοικοι πόλεως η οποία λεγόταν Λασυνθος. Αυτά είναι αποκυήματα φαντασίας. Ήταν σύμφωνα με τις ιερογλυφικές και μη, επιγραφές ο ιερέας που απεικονίζεται σε αυτό το αγαλματάκι. Στην μεσαία φωτογραφία, φαίνονται καθαρά οι κύκλοι που φέρουν και τα αγαλματάκια των ιερέων της Μεγάλης μητέρας, Ειλειθυίας, Ρέας, στο σπήλιο του Τσούτσουρα. Τον κωνικό πίλο φορεί στα Μάλια, στον Κατσαμπά, στον Πόρο, στην Λυττο, στον Τσουτσουρο και τώρα τα βλέπουμε όλα μαζεμένα σε αυτό το αγαλματάκι του Δικταίου Άντρου. Στην μπροστινή μεριά του πίλου, αλλά και πίσω φαίνεται γραμμένο το όνομα της Ρέας. Εκτός αυτού να πούμε ότι πέραν των Μεγάλων μητέρων που συνοδεύει ο Ερμής, η παρουσία του ως λατρεία, είναι απαραίτητη στο Δικταιο άντρο, αφού είναι ο προστάτης της τεχνικής των γραφών. Αναμενόμενο αυτό, διότι οι κορυφαίες, οι πιο τέλειες, τεχνικές ιερογλυφικών γραφών, επινοήθηκαν στο Δικταίο Άντρο. 8. ΔΙΚΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ Αυτό που βλέπετε δεν είναι παιδική ζωγραφιά, όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Είναι φύσει αδυνατον αυτός που το έκαμε να μην είναι Μινωτής. Κανένας άλλος δεν γνωρίζει μέχρι σήμερα την σημασία αυτών των σχεδίων για να τα βάλλει σε αυτήν την σειρά και τάξη, πλην του αρχαίου ιερατείου. Και προχωρώ στην ανάγνωση και μετάφραση του σχεδίου: Τα κλαδιά στην κορφή που έχουν τρία φύλλα, είναι το ιερογλυφικό re, με το όνομα της Ρέας. Οι σταυροί είναι το ιερογλυφικό ro, Ρέα θεομήτωρ. Ο αριστερός σταυρός δείχνει και λατρεία 2 ειδών ποιότητας. Ο δεξιός, ένα είδος ποιότητας. Η πλάκα της Οξφόρδης, αναφέρει, τέσσερα ειδή ποιότητας. Αριστερά πάνω η ημισέληνος είναι το ιερογλυφικό me, για την Μεγάλη μητέρα στον κάτω κόσμο με μυστηριακές τελετές λατρείας. Αυτό που κοιτάζει το πουλί, είναι η ιερή ζώνη, που πρέπει να φορούν οι ιέρειες όταν ικετεύουν τις Μεγάλες μητέρες. Τα κέρατα είναι το λατρευτικό σύμβολο του Διόνυσου-Ζαγρέα, τον οποίο σκοτώνει η ιέρεια της Ρέας, στο ετήσιο τελετουργικό αναγέννησης της φύσης. Στον κάτω αριστερά άνθρωπο, αυτό που είναι μπροστά του, είναι το ιερογλυφικό ma, για την Μεγάλη μητέρα. Το ψάρι δείχνει οτι η Ρέα λατρεύεται στο Δικταιον και ως πότνια θηρών, όπως πράγματι. Επίσης το μεσαίο κάτω δενδράκι, έχει αναρτημένα πολλά ιερογλυφικά me, για την λατρεία της Μεγάλης μητέρας στον πάνω κόσμο με μυστηριακές φανερές 32 «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

τελετές. Το πάνω δεξιά, που μοιάζει με Ήλιο, είναι το ίδιο το προηγούμενο, αλλά για κρυφά τελετουργικά. Ιμημκι <ιιπ>λίθινη Τμ ά ιηέα ttfxmmptqkuv (Moixicto AouOpou) 9. ΛΟΒΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ, ΑΠΟ ΤΟ ΔΙ- ΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ. (Το σχέδιο της εδώ. Τα κομμάτια της, Το αριστερό στο Μουσείο Ασμόλεαν της Οξφόρδης και το δεξιό στο Λούβρο). Α, αριστερό κομμάτι, Οξφόρδη: άφεση αμαρτιών και πέταγμα αυτών στο χάσμα (στο ρήγμα). Β, δεξιό κομμάτι, Λούβρο: ΣΤΟΝ ΔΙΑ ΤΟΝ ΔΗ ΜΙΟΥΡΓΟ (με κρητική διάλεκτο). Η Τρίλοβη αυτή Τράπεζα προσφορών προέρχεται από το Δικταίον Άντρο. Στο σχεδιάγραμμα φαίνονται τα δυο κομμάτια αυτής τα οποία βρέθηκαν και όλο δείχνει πως θα πρέπει να ήταν ολόκληρη. Το αριστερό κομμάτι βρίσκεται στην Οξφόρδη, στο Μουσείο Ασμόλεαν και είναι ελάχιστα συμπληρωμένο. Το δεξιό κομμάτι βρίσκεται στη Γαλλία, στο Λούβρο. Το κομμάτι της Οξφόρδης, γράφει, με Γραμμική Α: ΣΤΟΝ ΔΙΑ ΤΟΝ ΔΗ ΜΙΟΥΡΓΟ (με κρητική διάλεκτο). Το περίεργο είναι ότι πίσω από το Δικταιο Άντρο, σήμερο και πάνω από το χωριό Παναγιά, βρίσκεται η κορυφή ΠΑΝΤΟΥΡΟΣ,που θα πει, Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ.. Το δεξιό κομμάτι του Λούβρου γράφει : άφεση αμαρτιών και πέταγμα αυτών στο χάσμα (στο ρήγμα). Το κομμάτι του Ασμόλεαν, βρέθηκε από τον Εβανς και το κομμάτι που είναι στο Λούβρο από τον Demargne. 10. Ο σφραγιδόλιθος προέρχεται από το Δικταίον lmi Αντρο. Η μορφή φαίνεται I σαν να ακροβατεί με την πλάτη προς τα κάτοι Εχομε, λατρεία της Ρέαι l 03ς Μεγάλης μητέρας του πανο3 β? ' jifl ' και κάτω κόσμου, με απλά τελετουργικά, πότνιας θηρών. Βλέπουμε κάτω από τη μέση του ζώου, μια οκτώσχημη ασπίδα, δηλαδή το κρητικό ιερογλυφικό ma, για την Μεγάλη μητέρα στον πάνω και κάτω κόσμο, με απλές τελετές λατρείας. Μπροστά από την κεφαλή του ζώου εχομε το ιερογλυφικό re, για την λατρεία της Ρέας, πότνιας θηρών. Η ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΗ ΜΕ ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α, ΤΡΙ 11. Ενεπίγραφος σφραγιδόλιθος, από αιματίτη, στο Μουσείο Ασμόλεαν της Οξφόρδης, από το Δικταίον Άντρο, παρουσιάζει με κρητικά ιερογλυφικά, τις τρείς Μεγάλες μητέρες, την Ρέα και την Αρτέμιδα «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 33

στον πάνω κόσμο και την Δήμητρα στον κάτω κόσμο, παρουσία του χθόνιου Δια. Και οι τρεις όμως, Μεγάλες μητέρες, παρουσιάζονται εδώ, ως πότνιες θηρών. Στην εικόνα διακρίνουμε το όνομα της Δήμητρας, δυο φορές μπροστά από τα κεφάλια των δυο ζαρκαδιών. Κάτω από κάθε κέρατο του κάτω ζώου, εχομε το όνομα της Ρέας και της Άρτεμης. Οι καμπύλες των κεράτων μας δίνουν τα συλλαβογράμματα της Μεγάλης μητέρας στον πάνω και στον κάτω κόσμο. Όλο αυτό το σκηνικό έχει την παρουσία του χθόνιου Δια και ενός τάφου με κυρίαρχο Μεγάλη μητέρα στον κάτω κόσμο τη Δήμητρα. ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ Και άλλος σφραγιδόλιθος από το Δικταίον Άντρο, στο Μουσείο Ηρακλείου, αναφέρει τις θεότητες που λατρεύονται στο σπήλαιο. Ενεπίγραφος σφραγιδόλιθος, από λάπις Λακεδαιμόνιος, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, με προέλευση το Δικταιον Άντρο, αναφέρει την Θεομήτορα Ρέα, την Αρτέμιδα και την Δήμητρα, ως πότνιες θηρών. Η Δήμητρα λατρευόταν, έξω από το σπήλαιο, από το ιερατείο. Στην κάτω μεριά του σχεδίου, βλέπουμε το ιερογλυφικό re, με προεξοχή στη μέση, για την Ρέα Θεομήτωρ. Αριστερά στη μέση το ιερογλυφικό te, για την Άρτεμη και δεξιά πάνω, το ιερογλυφικό da, για την Δήμητρα. 12. ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΟΣ ΣΦΡΑΓΙΔΟΛΙΘΟΣ, ΑΠΟ ΣΑΡΔΕΙΟ, ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΣΜΟΛΕΑΝ ΤΗΣ ΟΞΦΟΡΔΗΣ, ΜΕ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟ ΚΟΙΛΩ Μ Α ΣΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ (και να μην τόγραφε η εικόνα εκεί μας στέλνει), ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΘΕΟΜΗΤΟΡΑ ΡΕΑ ΚΑΙ ΠΟΤΝΙΑ ΘΗ ΡΩΝ, ΝΑ ΣΗΚΩΝΕΙ ΤΑ ΤΡΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΣ ΣΕΡΑ ΕΙΔΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΛΑΤΡΕΥΟ ΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ. 13. 14. ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΗ ΜΙΚΡΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΡΟΣΦΟ ΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΨΥΧΡΟ Η μικρή αυτή τράπεζα προσφορών από το Δικταίον Άντρο, στο Ψυχρό οροπεδίου Λασυθίου, έχει ένα συλλαβόγραμμα Γραμμικής Α, σε κάθε μια από τις τρείς πλευρές της. Τα τρία συλλαβογράμματα, όπως φαίνονται στη φωτογραφία δίνουν 34 «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

την λέξη: te-ne-si = Θένεσι = εις τας Θεάς. Δηλαδή στη Ρέα Θεομήτορα και στην Άρτεμη. κλεμμένος από την, πάντα υπό λεηλασίαν από τους Άγγλους Κρήτη. 1901 - Βρετανικό Μουσείο. Ο σφραγιδόλιθος, από αριστερά προς τα δεξιά γραμμένος από χέρι έμπειρο, το οποίο διαθέτουν μόνο τα εργαστήρια του Δικταίου Άντρου, σε παγκόσμιο επίπεδο, από δεξιά προς αριστερά, με κρητικά ιερογλυφικά Δικταίου Άντρου, με την λέξη RE-I-JA = ΡΕΙΑ > Ρέα θεομήτωρ. Επειδή προσθέτουν στο ιερογλυφικό της πλάγιες γραμμές που βλέπουμε, ταυτόχρονα έχουμε και το ιερογλυφικό ro, Ρέα θεομήτωρ. 15. Μια πολύ ωραία σφραγίδα Κρήτης, με πιθανή προέλευση το Δικταίον Άντρο, από πράσινο ίασπη, κλεμμένη από του αιώνιους κλέφτες αρχαιοτήτων, εγγλέζους, το 1883 - Βρετανικό Μουσείο. Η σφραγίδα πάνω στο χερούλι έχει τρεις γραμμές, δηλαδή για την λατρεία της Μεγάλης μητέρας Ρέας. Στη σφραγιστική επιφάνεια έχει στο κέντρο το ιερογλυφικό ro, για την Ρέα θεομήτορα και πότνια θηρών. Γύρω από το κεντρικό ιερογλυφικό, είναι 8 ιερογλυφικά me, για την Μεγάλη μητέρα στον πάνω και κάτω κόσμο, με μυστηριακές τελετές λατρείας. Τέσσερεις φορές δε, ένα ιδιότυπο ιερογλυφικό a, το οποίο αποκαλεί την θεά, Μητέρα. Είναι ένα επίθετο, «αμμάς», με το οποίο αποκαλούν την Ρέα και την Δήμητρα, μητέρα. Το πλέγμα πάνω στην επιφάνεια, είναι για την πότνια θηρών. 16. Σφραγιδόλιθος από πράσινο ίασπη, με πιθανή προέλευση το Δικταίον Άντρο, 17. Δικταίον Άντρο - Μουσείο Ασμόλεαν Οξφόρδης Λατρεία του διδύμου των θεαινών Μεγάλων μητέρων του Δικταίου Άντρου, Ρέας και Άρτεμης, ως πότνιες θηρών. Στην εικόνα τα δύο ζώα βλέπουν σε λατρευτική στάση, τα ονόματα των προστάτιδων θεαινών τους. Το ζώο δεξιά κοιτάζει το κλαδί με το ιερογλυφικό te, που λέει το όνομα της Αρτέμιδος και το ζώο αριστερά το σχήμα (κλαδί;) που φέρει το όνομα re, της Ρέας. Αντώνης Βασιλάκης του Θωμά Αναγνώστης, μεταφραστής, Πελασγικών και μινωικών γραφών. Βλυχιά Κνωσού Ό χι αρχαιολόγος «TO ΛΑΣΙΘΙ» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 35