------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Ι ΑΣΚΗΣΗ Ι (ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2013-2014) Διδάσκουσα: Δέσποινα Λαγογιάννη ------------------------------------------------------------------------------------- ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ ΤΗΣ 1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ "ΣΥΝΘΕΣΗ Ι" Η άσκηση στο εργαστήριο έχει ως αντικείμενο τη μελέτη της αρχιτεκτονικής της κατοικίας, και στόχο την εισαγωγή στη μεθοδολογία ανάλυσής της. Παράλληλα δίνεται η ευκαιρία στους σπουδαστές να γνωρίσουν διαφορετικές κατοικίες (λαϊκές, μεσο-αστικές, μεγαλο-αστικές, εξοχικές, μικρές, μεγάλες), καθώς και την εξέλιξη της κατοικίας. Το θέμα ξεκινά με την ανάλυση της γειτονιάς όπου βρίσκεται η κατοικία, προχωρά στο κτήριο ή το συγκρότημα που μπορεί ν ανήκει η κατοικία, και τέλος αναλύει την ίδια την μονάδα της κατοικίας. Αυτά, σε μία προσπάθεια προσδιορισμού του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα της κατοικίας και της γειτονιάς στην οποία αυτή εμπεριέχεται, και αν αυτές οι αρχιτεκτονικές μοιάζουν, διαφοροποιούνται, ή δεν υπάρχουν καν. Σχετικά με την ανάλυση της κατοικίας αν θα έπρεπε να πω κάτι έντονα στους σπουδαστές/-στριες είναι: Πηγαίνετε σε λεπτομέρειες σχετικά με την αισθητική του κτιρίου (πείτε πολλά για το πώς φαίνεται). Κοιτάξτε τη συμμετρία και την ασυμμετρία, το ρυθμό, την πλαστικότητα, τις κλίμακες, τις αντιθέσεις του κτιρίου, αν ταιριάζει στο περιβάλλον που είναι. Προσπαθήστε να βρείτε τι μπορεί να ενέπνευσε τον αρχιτέκτονα. Πόσο λειτουργικοί είναι οι χώροι; Τί τον έκανε να επιλέξει αυτά τα υλικά; Τί είναι αυτό που κάνει αυτό το κτίριο διαφορετικό από τα άλλα; 2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Ο βαθμός βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή κατά τη διάρκεια της άσκησης, την έγκαιρη προσκόμιση των ζητουμένων κάθε φορά και την επιτυχή παρουσίαση.
3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ 1 3.1. Ανάλυση ευρύτερης περιοχής 3.1.1. Θέση κτηρίου μέσα στην πόλη ή στον οικισμό. Σχέση του κτηρίου με το κέντρο της πόλης, αρχικό πυρήνα της πόλης, μεγάλες οδικές αρτηρίες, το υγρό στοιχείο (Παρουσίαση σε χάρτη της πόλης ή του οικισμού) 3.1.2. Θέση του κτηρίου στην ευρύτερη περιοχή όπου βρίσκετε. Σχέση με το οδικό κτήριο, κέντρο συνοικίας, πλατείες, σιδηροδρόμους, υγρό στοιχείο, γέφυρες. (Παρουσίαση σε χάρτη της περιοχής, εικόνες) 3.1.3. Κτήριο - γειτονιά 2 α) Θέση του κτηρίου σε σχέση με το οδικό δίκτυο, την πλατεία ή τα πλατώματα της γειτονιάς (ως γειτονιά θα μπορούσαμε να ορίσουμε το Ο.Τ. όπου το κτήριο και τις προσόψεις του/των Ο.Τ. έναντι του κτηρίου) β) Οδικό δίκτυο της γειτονιάς: χάραξη και μορφή: κεντρικοί δρόμοι ή παράδρομοι, δρόμοι ευθύγραμμοι ή τεθλασμένοι, σταθερού ή μεταβλητού πλάτους, βαθμιδωτοί, πεζόδρομοι κ.λ.π. γ) Η κυκλοφορία και η στάθμευση των οχημάτων στη γειτονιά, και οι επιπτώσεις σε σχέση με την προσπέλαση του χώρου από πεζό ή /και ποδήλατο (κάτοικοι - επισκέπτες). δ) Χρήση γης (κατοικία, εμπόριο, εκπαίδευση, βιοτεχνία, αναψυχή, ελεύθεροι χώροι, αστικό πράσινο, κοινωφελείς εξυπηρετήσεις) ε)τοπόσημα της περιοχής (μνημεία, θρησκευτικά κτήρια, κ.ά.) και η σχέση τους με το κτήριο. στ) Πλατεία ή πλατώματα της γειτονιάς. Η διάρθωσή τους, ο χαρακτήρας τους. Η σημασία τους για τη γειτονιά και το κτήριο. ζ) Πλήρη - κενά του χώρου (ομοιογενής ή μη η εικόνα της κατόψεως, κανονικοί ή μη σχηματισμοί, πυκνή ή αραιή δόμηση, συνεχής ή με κενά δόμηση, μεγάλοι κτηριακοί όγκοι ή μικροί) η) Αυλές κτηρίων. Το μέγεθός τους και ο τρόπος διάταξής τους σε σχέση προς τα κτίσματα και το δημόσιο χώρο. Η ύπαρξη πρασίνου στις αυλές και η σύνδεσή του με το ευρύτερο περιβάλλον. θ) Πράσινο δημόσιο - ιδιωτικό (συνδεδεμένο ή ασύνδετο) ι) Διαμόρφωση ζωνών για αποκλειστική χρήση από τους κατοίκους της γειτονιάς και μεικτή χρήση μαζί με τους επισκέπτες. 3 1 Όλα τα ζητούμενα θα πρέπει να παρουσιαστούν εκτός εκείνων που δεν υφίστανται για τη δική σας γειτονιά για το δικό σας κτήριο. 2 Θα αναζητηθεί η ημερομηνία πρώτης κατοίκησης της γειτονιάς και από ποιούς. Η ερμηνεία του χώρου έχει άμεση σχέση με την προέλευση των ανθρώπων και την κουλτούρα τους.
Εικόνα 1 Σχέση κενού-πλήρους 4 Εικόνα 2 Η συνεχής εναλλαγή των οπτικών φυγών των δρόμων της πόλης είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματά της. 5 3 Στο 3.1.3 και από α-ι παρουσιάζονται με χάρτες, φωτογραφίες, κείμενο, σκαριφήματα κατόψεων και τομών. 4 http://www.vernarch.ac.cy/images/media/assetfile/omodos%20a3'%20(2013).pdf 5 Το σκίτσο είναι από την πόλη της Ξάνθης http://morfologia.arch.duth.gr/main_stuff/xanthi.pdf
Εικόνα 3 Εγκάρσια τομή - τοπογραφικό Ο.Τ. με σημάνσεις στο δρόμο ανάλυσης - ανάπτυγμα δρόμου (κατά μήκος τομή) 6 Εικόνα 4 Ανάπτυγμα δρόμου σε ορεινό οικισμό (Λευκοχωρί) 7 ια) Αναπτύγματα όψεων των δύο παρειών του δρόμου όπου η κατοικία μας, από γωνία σε γωνία του Ο.Τ. (κατά μήκος τομή του δρόμου) ιβ) Κατά πλάτος τομή δρόμου. Οι δύο κατά μήκος τομές και η κατά πλάτος παρουσιάζονται μαζί με φωτογραφίες, κείμενο, σκαριφήματα. Θα πρέπει να εξεταστούν και να παρουσιαστούν τα ακόλουθα: - Ευθύγραμμοι ή τεθλασμένοι δρόμοι. Γραμμικοί ή καμπύλοι. Ανηφορικοί ή κατηφορικοί. Οι συνεχείς αλλαγές κατεύθυνσης σε ένα τεθλασμένο δρόμο λόγου χάριν δημιουργεί συνεχή αλλαγή οπτικών φυγών, όρια τεθλασμένα με τα διαφορετικά προσανατολισμένα μέτωπα των κτηρίων και συγχρόνως διαφορετικούς φωτισμούς 6 http://noidentityact.blogspot.gr/2011_12_01_archive.html 7 http://www.archstudies.gr/2013/06/blog-post_16.html
σε αυτά τα μέτωπα. Η συνεχής αλλαγή επιπέδου κατηφορίζοντας ένα δρόμο, αλλάζει συνεχώς τον ορίζοντα. Μία "αποκαλυπτική" διαδρομή. Αλλάζει και τις σχέσεις των κτηρίων εκεί στο τελείωμά τους. Ο χώρος βιώνεται πιο έντονα καθώς αυτός γίνεται αντιληπτός με πλουσιότερη εναλλαγή εντυπώσεων. - Σχέσεις πλάτους δρόμων προς τα ύψη των πλευρικών κτισμάτων και προς τον άνθρωπο (κατά πλάτος τομή). -Συνεχές ή μη σύστημα δόμησης. Ερμηνεία κενών. - Στοιχείο/-α που είναι έντονο και ενώνει τα κτήρια ( παραδοσιακό στοιχείο, νεοκλασσικό στοιχείο, κάτι άλλο). Ίσως μόνο ένα στοιχείο μορφολογικό ή κάποιο υλικό. Αν υπάρχει ομοιομορφία που χάνεται; Στα ύψη, στο τελείωμα του κτηρίου; -Συμμετρικές όψεις ή όχι; Σύνδεση της συμμετρίας - ασυμμετρίας με τη χρήση και την ηλικία του κτηρίου. -Πλάτος κτηρίων, ύψος κτηρίων. Σύνδεση κτηρίων με το έδαφος (ασυνεχής, συνεχής, σημειακή, κ.λ.π.) Τελείωμα κτηρίου (οριζόντιο, με κλίσεις) -Το όριο ταυτίζεται με το όριο του δρόμου. Η είσοδος έχει άμεση σχέση με τον δρόμο. - Το όριο δεν ταυτίζεται με το όριο του δρόμου. Η κατοικία παίρνει κάποια απόσταση και ιδιωτικότητα με την ύπαρξη αίθριου ή στοάς ή κάποια άλλο χώρο "καλωσορίσματος". -Είσοδος μία ή περισσότερες. Υπερυψωμένη ή χαμηλότερα από το δρόμο. -"Ανοιχτές " και εξωστρεφείς προσόψεις. "Κλειστές" και εσωστρεφείς προσόψεις. Σε κάποιες περιπτώσεις π.χ. οι όψεις που αντικρίζουν κύρια διακίνηση είναι πιο κλειστές και εσωστρεφείς. Υπάρχουν ελάχιστα ανοίγματα και γυρίζουν πλάτη στον δρόμο διατηρώντας το όριο τους μη διαπερατό και την ιδιωτικότητα της οικίας τους σταθερή. Σε αντίθεση οι όψεις που αντικρίζουν δευτερεύουσα διακίνηση μέσα στο χωρίο είναι πιο ανοικτές σ αυτόν. Υπάρχουν περισσότερα ανοίγματα και το όριο μεταξύ της οικίας και του στενού είναι πιο διαπερατό. -Επιμελημένες όψεις ή στοιχεία εγκατάλειψης - παραμέλησης; Επεμβάσεις των χρηστών στα κτήρια (μετατροπές στο δώμα, κλείσιμο Η.Χ.), Επεμβάσεις που μπορεί να αλλοιώσουν ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα των κτηρίων. -Πράσινο (χαμηλό - ψηλό, στις προσόψεις των κτηρίων ή πίσω από αυτά ίσως σε κάποια εσωτερική αυλή, κ.ά.) -Στοιχεία οικειοποίησης του δημόσιου χώρου; -Θεωρείται ότι οι κάτοικοι αυτού του δρόμου είναι οικονομικά άνετοι ή όχι. Από πού το συμπεραίνεται;
3.2 Ανάλυση κτηρίου 8 όπου η μονάδα κατοικίας -Ταυτότητα κτηρίου (διεύθυνση, ημερομηνία κατασκευής, μελετητής, όροφοι) - Οικόπεδο (προσανατολισμός, όρια-γειτνιάσεις, μορφολογία εδάφους, συντελεστής δόμησης, συντελεστής κάλυψης, ύψος περιοχής) - Θέση του κτηρίου (ή των κτηρίων αν είναι συγκρότημα) μέσα στο οικόπεδο, σχέση του με το έδαφος(πλήρη επαφή, pilotis, κ.λ.π.), η σχέση του με τα όρια του οικοπέδου (σε επαφή, σε απόσταση) και το δρόμο. - Προσέγγιση πεζών, οχημάτων στο οικόπεδο της πολ/κίας ή του συγκρ/οτήματος - Είσοδος/-οι πεζών, οχημάτων στο οικόπεδο της πολ/κίας ή του συγκρ/οτήματος - Οι ακάλυπτοι χώροι (σχέση με το ευρύτερο περιβάλλον, κίνηση οχημάτων, χώροι στάθμευσης, μορφή ορίων τους, φύτευση) - Προσέγγιση και είσοδος/-οι στο κτήριο της πολυκατοικίας. -Κυκλοφορία (κατακόρυφη - οριζόντια) -Μορφή του κτηρίου: γεωμετρική, πλαστική ή συνδυασμός πρισμάτων με πιο φυσικές μορφές, απλός ή σύνθετος όγκος, επιφάνειες επίπεδες ή με έντονες προεξοχέςεσοχές, διαφανείς ή στέρεες όψεις, συμμετρικές ή ασύμμετρες οργανώσεις όψεων, ισορροπία συμμετρική ή ασύμμετρη, ρυθμός με την επανάληψη στοιχείων, τονισμός της οριζοντιότητας ή της κατακορυφότητας, μορφή και οργάνωση ανοιγμάτων, διαφοροποίηση των προσόψεων από τις πλάγιες όψεις, εμφάνιση των φερόντων στοιχείων στις όψεις και οργάνωσή τους με αυτά ή ελεύθερη όψη 9, επιμέρους μορφολογικά στοιχεία και τι ρόλο παίζουν. - Εμφανείς οι εσωτερικές χρήσεις στις όψεις και με ποιο τρόπο; Εσωστρεφές ή εξωστρεφές κτήριο και για ποιους χώρους υπάρχει αυτή η διάθεση. -Η μορφολογία του κτηρίου είναι μάρτυρας της εποχής που μελετήθηκε; (π.χ. πολυκατοικία του μεσοπολέμου, κατοικία του 50) - Φάσεις κατασκευής πολ/κίας ή συγκρ/οτήματος - Χρήση χώρων (αμιγώς κατοικία, μεικτή χρήση). - Τύποι κατοικιών. 8 Το κτήριο μπορεί να είναι μία πολυκατοικία ή ένα κτήριο με δύο ή τρεις κατοικίες μαζί. Επίσης, θα μπορούσε η κατοικία να ανήκει σε ένα συγκρότημα μεμονωμένων κατοικιών, το οποίο σχεδιάστηκε ως ένα ενιαίο σύνολο εξ αρχής, ή ένας τόπος όπου συγγενικές κατοικίες (ίσως, σε κάποια αγροτική περιοχή όπου, με ένα δυναμικό τρόπο, δημιουργήθηκε ένα σύνολο συγγενικών κατοικιών). Αν το κτήριο δεν ανήκει σε κάποιες από τις πιο πάνω περιπτώσεις τότε αυτό το υποκεφάλαιο δεν θα αναπτυχθεί. 9 Η ελεύθερη όψη είναι η προβολή της ελεύθερης κάτοψης (ελεύθερη κάτοψη:οι τοίχοι ανεξαρτητοποιούνται από τα υποστυλώματα) στο επίπεδο του δρόμου. Δηλαδή, αφού οι τοίχοι απελευθερώνονται από τα υποστυλώματα, η όψη του κτιρίου μπορεί να λειτουργήσει σαν μια κουρτίνα που δείχνει ότι θέλει, χωρίς να ορίζεται από τον φέρον οργανισμό.
- Χρήση δώματος - Σε περίπτωση εσωτερικής αυλής: διάταξη, οργάνωση και η σχέση της με το εσωτερικό του κτηρίου. - Υλικά κατασκευής 3.3 Ανάλυση μονάδας κατοικίας. Ταυτότητα κατοικίας (διεύθυνση, ημερομηνία κατασκευής, μελετητής, όροφοι) - Προσέγγιση (μετωπική, παράλληλη, διαγώνια, κλ.π.) - Είσοδος (προεξέχουσα, εισέχουσα, πάνω σε επιφάνεια όψεως, μία ή περισσότερες) -Δομή της κάτοψης (παράθεση χώρων ή ενιαία ελεύθερη κάτοψη 10 ), και δυνατότητα μεταμόρφωσης της. - parti ή αλλιώς μεγάλη ιδέα - Φάσεις κατασκευής 10 Ελεύθερη κάτοψη πάει να πει ότι τα φερόμενα στοιχεία (δηλαδή οι τοίχοι) ανεξαρτητοποιούνται εντελώς από τον φέροντα (δηλαδή τα υποστυλώματα).
Εικόνα 5 11 Παράδειγμα κατοικίας που αναπτύχθηκε σε τρία στάδια - Ιδιωτικοί χώροι - Δημόσιοι χώροι. Αναλογία των χώρων Εικόνα 6 Ανάλυση ιδιωτικό-δημόσιο12 - Χώροι διημέρευσης - Χώροι διανυκτέρευσης 11 http://galaxy.hua.gr/~landscapesatlas/index.php/2010-01-21-16-47-29/landscapescat/54/216- meteora-thessaloniki.html 12 http://xiaoranding.blogspot.gr/2012/03/arch-1201project1villa-mulleranalysis.html
- Κυκλοφορία μέσα στην κατοικία (κατακόρυφη - οριζόντια) Εικόνα 7 Ανάλυση της κυκλοφορίας. 13 Ανάλυση του πώς οι άνθρωποι προσεγγίζουν το κτίριο και τη μοναδική είσοδο με έναν καναπέ (σε σύγκριση με την κανονική μη-καλωσορίζοντας είσοδο υπηρεσίας σε προφορική παρουσίαση), και πώς λειτουργεί η κύρια σκάλα. 13 "The three aspects I chosen to Analyse are 'Circulation','Public and private space' and 'Materiality' puls a abstract study of Loos' Ruamplan. I found the contrsat inside this building is quite interesting. For circulation, how Loos seperate both entrance and circulation for servants and hosts traditionaly is what I focus on, and I did a main circulation study in unfolded plan and section. For private and public spaces, how public rooms can view through each other is the thing caught my eyes on, also I studied the main hall and the only private sapce placed on public level which is boudoir in particularly. For Materiality, I studied the dramatic contrast between the pure white facades and the various coloured interior, and how the dark coloured man's library distinguished from the light coloured woman's boudoir, also how Loos change the material for furniture from outside to inside gradually. For abstract study, I picked Loos' most famous Raumplan to study by comparing it with a normal four-floors plan." http://xiaoranding.blogspot.gr/2012/04/arch1201project-2-villa-muller-analysis.html
-Όρια (οπτικά - λειτουργικά) - Σχέσεις με το εξωτερικό 14 - Κατόψεις με σταθερό και κινητό εξοπλισμό (αξονομετρικά με χρώματα). Σχολιασμός για τη διάταξη επίπλων, την κλίμακα/-ες επίπλων - Χωρικά κενά και πλήρη (κανονικά σχήματα ή τελείως ακανόνιστα, συμμετρίες ή ασυμμετρίες, ενιαία ή με τοπικές συνδέσεις) - Αναπτύγματα εσωτερικών όψεων με αντικείμενα και χρώματα - Αναπτύγματα εσωτερικών όψεων με κενά - πλήρη - Φυσικός και τεχνικός φωτισμός - Ανάλυση υλικών (εξωτερικά - εσωτερικά) 14 http://max-carr.blogspot.gr/2010/09/pass-corbusier-or-architectural.html
3.3. ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ- ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Η παρουσίαση θα γίνει με όποιο τρόπο επιθυμεί κάθε ομάδα, αρκεί να μπορούν όλοι να την παρακολουθήσουν ταυτόχρονα και συνολικά σαν εργαστήριο. Σίγουρα πέρα από την παρουσίαση θα είναι αναρτημένες και πινακίδες. Η παρουσίαση μπορεί να γίνει και μόνο με τις πινακίδες. Μέγεθος πινακίδων Α1 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΩΝ ΠΙΝΑΚΙΔΩΝ ΤΟ ΦΟΝΤΟ Το φόντο της πινακίδας πρέπει να είναι ουδέτερο δηλαδή άσπρο, μαύρο η γκρι. Η πινακίδα μπορεί να έχει παραπάνω από ένα φόντο (π.χ. μαύρο-άσπρο, γκρι-άσπρο) Σε αυτήν την περίπτωση η σύνθεση των δυο χρωμάτων είναι καλό να βοηθάει την ανάδειξη του θέματος που παρουσιάζετε. Η ΕΠΙΛΟΓΗ Πρέπει να μάθετε να επιλέγετε από τις δέκα φωτογραφίες τις π.χ. τρείς καλύτερες... Από τα τρία σχέδια το πιο εκφραστικό. Ο στόχος της επιλογής είναι πάντα να γίνετε το θέμα πιο κατανοητό από τους τρίτους. Η ΣΥΝΘΕΣΗ Να ξέρετε ότι οι πινακίδες διαβάζονται όλες μαζί. Πρέπει να ακολουθούν τους ίδιους κανόνες. Π.χ. τα ίδια μεγέθη, τους ίδιους κανάβους, τα ίδια χρώματα Οι πινακίδες μπορεί να στηθούν χειροποίητα, με χρήση photoshop η illustrator (το πιο κατάλληλο πρόγραμμα)
3.4. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΙΝΑΚΙΔΩΝ Εικόνα 8 Ανάλυση περιοχής 15 15 http://www.archisearch.gr/article/980/extensive-urban-workshop---a-changeable-urban-cellwhere-its-residents-decide-about-its-morphology-a.htm
Εικόνα 9 Παρουσίαση φάσεων κατασκευής κατοικίας 16 16 http://courses.arch.ntua.gr/el/arxitektoniki_synuesh_3 katoikia/uemata_askisevn- _ergasivn/2013-2014.html
Εικόνα 10 Τι είναι το parti 17 Εικόνα 11 Διαγράμματα parti 17 http://glennas.wordpress.com/tag/parti/