Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΙΑΣ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ»

Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΙΑΣ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ» Μελέτη περίπτωσης: επιχείρηση παραγωγής βαμβακερού νήματος Υπό: ΙΩΑΝΝΗ ΒΕΡΟΥΛΗ ΑΝΝΑ ΠΑΥΛΑΚΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ: κα Εμμανουέλα Σφυρόερα ΠΕΙΡΑΙΑΣ 2014

Copyright Ιωάννης Βερούλης Τμήμα Κλωστοϋφαντουργών Μηχανικών Τ.Ε. Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Θηβών 250, Αιγάλεω 122 41 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην πτυχιακή αυτή επιχειρείται η παρουσίαση των σταδίων παραγωγής μιας κλωστοϋφαντουργικής επιχείρησης. Ξεκινώντας από μία γενική περιγραφή στην ιστορία της κλωστοϋφαντουργίας στη χώρα μας,φτάνουμε σε στοιχεία των τελευταίων χρόνων. Στη συνέχεια, μελετώντας κάποιες επιχειρήσεις του συγκεκριμένου κλάδου, γίνεται μία προσπάθεια να αποτυπωθεί τι περιλαμβάνει η τεχνολογία νηματοποίησης του βαμβακιού. Συγκεκριμένα, περιγράφονται όλα τα στάδια μέχρι το βαμβάκι να φτάσει στην επιθυμητή μορφή νήματος.τα στάδια που περιγράφονται είναι: η ανάμειξη, το λανάρισμα, το χτένισμα, η προπαρασκευή, η κλωστοποίηση, το ατμιστήριο, το στρίψιμο, το αδέλφωμα.σε όλα τα παραπάνω στάδια το κάθε προϊόν περνά από έλεγχο ποιότητας. Στον έλεγχο ποιότητας βασίστηκε και το πειραματικό κομμάτι της εργασίας. Αρχικά,περιγράφονται οι μετρήσεις δύο προϊόντων, του βαμβακιού και του tencel. Αφού έγινε καταγραφή των αποτελεσμάτων του ελέγχου ποιότητας, ακολούθησε η σύγκριση τους και η εξαγωγή των συμπερασμάτων του πειράματος. Η πτυχιακή τελειώνει με κάποια γενικά συμπεράσματα. Ακολουθούν, λοιπόν, σύγχρονες και μελλοντικές τάσεις αλλά και προτάσεις που θα βοηθήσουν τον κλάδο να ακολουθήσει τις τάσεις αυτές. 3

Πρακτικό της Εξεταστικής Επιτροπής για την κρίση της πτυχιακής εργασίας (χορηγείται από τη Γραμματεία του Προγράμματος) 4

Έκφραση Ευχαριστιών Αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε ιδιαιτέρως την κα Εμμανουέλα Σφυρόερα για την αμέριστη στήριξή της όλα αυτά τα χρόνια της φοίτησής μας, αλλά και συγκεκριμένα για την εγκάρδια βοήθειά της στην διεκπεραίωση της πτυχιακής εργασίας μας όπως επίσης και όλους τους καθηγητές του τμήματος μας για τις γνώσεις που απλόχερα μας χάρισαν. Δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε φυσικά τις θερμές μας ευχαριστίες στην επιχείρηση VARVARESSOS S.A. για την δυνατότητα που μας έδωσε να χρησιμοποιήσουμε τον εξοπλισμό της προκειμένου να φέρουμε εις πέρας το πειραματικό μέρος της εργασίας μας, αλλά και για τις πληροφορίες και τα στοιχεία που μοιράστηκαν μαζί μας για την πληρέστερη σύνταξη των συμπερασμάτων μας. Τέλος θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την Δήμητρα Σαζακλή και τον Παναγιώτη Δόριζα για την ουσιαστική βοήθειά τους στο δύσκολο αυτό έργο μας. 5

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη.σελ.3 Πρακτικό της Εξεταστικής Επιτροπής για την κρίση της πτυχιακής...σελ.4 Έκφραση Ευχαριστιών...σελ.5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1.1 Η ιστορία της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας.........σελ.7 1.2 Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία τα τελευταία χρόνια...σελ.11 1.3 Οι εξελίξεις στην κλωστοϋφαντουργία το 2011...σελ.14 ΚΕΦΑΛΑΟ 2 ο 2.1 Το βαμβάκι ως πρώτη ύλη.....σελ.15 2.2 Προέλευση Βαμβακιού....σελ.17 2.2.1 Η ποιότητα του βαμβακιού....σελ.18 2.2.2 Η επίδραση της ποικιλίας.......σελ18 2.2.3 Η επίδραση του περιβάλλοντος.... σελ.18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο 3.1 Τα στάδια παραγωγής βαμβακερού νήματος στην επιχείρηση Βαρβαρέσος.σελ.19 3.1.1 Άνοιγμα- Καθάρισμα...σελ.19 3.1.2 Ανάμειξη.σελ.20 3.1.3.Λανάρισμα.σελ.21 3.1.4 Χτένισμα(combing)..σελ22 3.1.5 Τράβηγμα.σελ 23 3.1.6 Κλωστοποίηση...σελ.27 3.1.7 Στρίψεις σελ.32 3.1.8 Αδέλφωμα.σελ.34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο 4.1Ποιοτικός Έλεγχος...σελ.38 4.2Πείραμα στον Ποιοτικό Έλεγχο...σελ.40 4.3Συμπεράσματα του Πειράματος...σελ.42 4.4 Γενικά Συμπεράσματα...σελ.43 Βιβλιογραφία...σελ.48 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1.1 Η ιστορία της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας Η ιστορία της κλωστοϋφαντουργίας στην Ελλάδα συνδέεται με τις πρώτες προσπάθειες για την εκβιομηχάνιση της χώρας, καθώς από το 1830 και μετά από τη σύσταση του ελληνικού κράτους, η χώρα αναπτύσσονταν, κυρίως, ως αγροτική και εμπορική, με ανύπαρκτη βιομηχανία ως το 1870. Μεταξύ του 1880 και του 1922 οι προστατευτικοί φόροι που επιβλήθηκαν σε πολλά εισαγόμενα είδη, η εισροή κεφαλαίων και ο ερχομός των προσφύγων από την Μικρά Ασία - που αποτέλεσαν ένα φθηνό μεν αλλά όχι εντελώς ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό, που εν πολλοίς εγκαταστάθηκε στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα, Πειραιάς, Πάτρα, Θεσσαλονίκη)- έδωσαν ιδιαίτερη ώθηση στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το 1875 η πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού της χώρας απασχολείται σε δύο κλάδους, τον κλάδο των τροφίμων και τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας. Ειδικότερα, από τα 151 καταστήματα της εποχής στα οποία περιλαμβάνονται κλωστήρια, υφαντήρια βαμβακιού, μεταξιού, μαλλιού, ταπητουργεία, φέσια και ενδυμασίες, τα 33 είναι ατμοκίνητα (21,8%). Από τον συνολικό δε αριθμό, το 58,3% απασχολεί 26-100 εργάτες και το 35,3% πάνω από εργάτες. Οι δυσκολίες που υπάρχουν είναι στην ποιότητα των πρώτων υλών, στην εξεύρεση καταναλωτών και στο περιορισμένο - τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά - εργατικό δυναμικό. Οι περισσότερες, εξ άλλου, βιομηχανίες είναι μικρού ή μεσαίου μεγέθους και η τύχη τους θα εξαρτηθεί από τη διαδικασία της γενικότερης εκβιομηχάνισης της χώρας. Η μεγάλη ώθηση στην κλωστοϋφαντουργία δίνεται από το 1920 και μετά. Δύο παράγοντες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, η εισροή χιλιάδων προσφύγων μετά την καταστροφή της Μικράς Ασίας, ένας αριθμός των οποίων κι εκεί ασχολούνταν σ' αυτό τον κλάδο (ειδικότερα στην ταπητουργία) και το δασμολόγιο που επιβλήθηκε στα εισαγόμενα προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας από το 1926 και μετά. Παράλληλα, από τις αρχές του 1920 και μετά τα εργοστάσια που χρησιμοποιούσαν ατμομηχανές τις αντικαθιστούν με ντηζελομηχανές. Εν τούτοις, πολλά παραμένουν με απαρχαιωμένο μηχανολογικό εξοπλισμό και κακή οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι παρά τον νόμο του 1920 περί ανωνύμων εταιρειών, το 1924 μόνο δύο από τις 54 βιομηχανίες βάμβακος έχουν τη μορφή της ανώνυμης εταιρείας. Οι περισσότερες είναι οικογενειακές επιχειρήσεις με αποτέλεσμα τον οξύ εσωτερικό ανταγωνισμό. Όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας είναι άθλιες. Το 80% των απασχολούμενων είναι γυναίκες και παιδιά (1928) που δουλεύουν τουλάχιστον 10 ώρες την ημέρα και πληρώνονται με το κομμάτι. Αντιμετωπίζουν δε διάφορα προβλήματα υγείας από τον θόρυβο των μηχανών (προβλήματα ακοής), τον ελλειπή φωτισμό (προβλήματα όρασης), τη σκόνη από τις πρώτες ύλες (αναπνευστικά προβλήματα), τις υψηλές 7

θερμοκρασίες και τα υψηλά επίπεδα υγρασίας. Κι όμως παρά τις δύσκολες και ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας τα μεροκάματα είναι πολύ χαμηλά. Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τα κυριότερα κέντρα του κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας είναι η Αθήνα, ο Πειραιάς, το Λαύριο, η Έδεσσα, η Νάουσα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα και η Ερμούπολη της Σύρου. Στην Έδεσσα και τη Νάουσα υπήρχαν κλωστοϋφαντουργεία ήδη από τον 18ο αιώνα, χάρη στους καταρράκτες, ενώ ο Πειραιάς και η Θεσσαλονίκη αναπτύχθηκαν και χάρη στη γεωγραφική τους θέση, ως λιμάνια και κέντρα διαμετακομιστικού εμπορίου, μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τις επιπτώσεις του εμφυλίου περιορίζεται ο κλάδος στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Στα προϊόντα που παράγουν συμπεριλαμβάνονται τα νήματα, τα υφάσματα, οι δαντέλες, οι ταινίες, τα σκοινιά, οι σπάγκοι, τα δίχτυα. Η ύφανση αφορά κυρίως το βαμβάκι, το μαλλί και μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνθετικές ίνες. Οι μονάδες επεξεργασίας βαμβακιού είναι οι κυρίαρχες, καθώς παράγουν το 50% της παραγωγής του τομέα, είναι πιο ανταγωνιστικές στη διεθνή αγορά και μετά τον Πόλεμο επικρατούν αυτές της μεσαίας και μεγάλης κλίμακας, με εκσυγχρονισμένο μηχανολογικό εξοπλισμό. Την πρώτη ύλη, το βαμβάκι, το παίρνουν από την εγχώρια αγορά και το 34% είναι συγκεντρωμένες στην Αθήνα. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους, Το 1938 η αξία της κλωστοϋφαντουργικής παραγωγής ανήλθε σε 4.100.000 χρυσές λίρες και αντιστοιχούσε στο 27% της συνολικής βιομηχανικής παραγωγής. Η παραγωγή κάλυπτε το 71,6% της εγχώριας αγοράς, καθώς ο αγροτικός πληθυσμός στήριζε την εγχώρια παραγωγή. Στην απογραφή του 1939 καταγράφονται 631 κλωστοϋφαντουργικές βιομηχανίες. Αυτές υπολειτουργούν κατά τη διάρκεια της κατοχής, μετά όμως τον πόλεμο, αυτές της Αθήνας και του Πειραιά, επεκτείνουν τη δραστηριότητα τους, με τη δημιουργία φινιστηρίων και αργότερα και βαφείων. Προστατεύονται από τα «τείχη» υψηλών δασμών στην εσωτερική αγορά και τις επιδοτήσεις στις εξαγωγές. Οι δασμοί εισαγωγής για τα υφάσματα ανέρχονται στο 125%, οι δε εξαγωγές έχουν προορισμό την Αλεξάνδρεια, την Κωνσταντινούπολη, την Γιουγκοσλαβία, τη Ρουμανία, την Ιταλία και αργότερα τις ΗΠΑ και την Αγγλία. Τις δεκαετίες του 1970 και 1980 σημειώνονται τα πρώτα προβλήματα στον κλάδο αναφορικά με την εσωτερική ζήτηση, λόγω αλλαγής των καταναλωτικών συνηθειών, καθώς τα υφάσματα παύουν να είναι η πρώτη ύλη που αγοράζουν οι καταναλωτές για να ράψουν κουστούμια και ο κόσμος προτιμά να αγοράσει τα έτοιμα από τα «ετοιματζίδικα». Εμφανίζεται παράλληλα και κατακλύζει την αγορά - ειδικά όσον αφορά τους νέους - το τζην. Το βαρύ πάντως χτύπημα δίνεται το 1995, όταν υιοθετήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου μία νέα «Συμφωνία για την Κλωστοϋφαντουργία και την Ένδυση», που απελευθερώνει πλήρως τις εισαγωγές και απαγορεύει τους φραγμούς. 8

Σύμφωνα με την Βασιλική Πλουμίδου (διδακτορική διατριβή 2010 Πανεπιστήμιο «Μακεδονία») «ο κλάδος οδηγήθηκε στην ύφεση εξαιτίας της έλλειψης στρατηγικού σχεδιασμού, της έλλειψης πολιτικής για το ελληνικό βαμβάκι και τα τελευταία χρόνια εξαιτίας του παρεμπορίου». Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2001 η παραγωγή ήταν 6,7%, το 2002 ήταν 7,4%, το 2003, 2,5% και το 2004 ήταν 5%. Οι κλωστοϋφαντουργίες «Μουζάκη» και «Λαναρά - Κύρτσου»,που βρίσκονται στην περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος, μίας εκ των οποίων («Μουζάκη») το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε την άδεια και ξεκίνησε στις αρχές Απριλίου η κατεδάφιση, χτίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1930, την περίοδο που ξεκινά η ανοδική πορεία της κλωστοϋφαντουργίας στην Ελλάδα. Εικόνα 1 Άποψη κλωστοϋφαντουργίας Μουζάκη κατά την κατεδάφισή της. Ειδικότερα η κλωστοϋφαντουργία «Μουζάκη», που έμεινε γνωστή στο ευρύ κοινό με τις «κλωστές Πεταλούδα», συνδέθηκε με το όνομα του Ελευθέριου Μουζάκη, που ξεκίνησε την σταδιοδρομία του το 1933 ως υπάλληλος μίας εμπορικής εταιρείας κλωστών. Το 1944 ίδρυσε την «ΚΛΩΣΤΑΙ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ-ΜΟΥΖΑΚΗΣ», το 1952 εισήγαγε τις κλωστές DMC, από τη Γαλλία και το 1957 μαζί με την «ΚΛΩΣΤΑΙ ΚΙΘΑΡΑΣ» συγκρότησε την «ΚΛΩΣΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΙ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε», ενώ το 1995 ίδρυσε και τα εκκοκκιστήρια Σερρών, σε ηλικία 83 ετών. Από την άλλη πλευρά η κλωστοϋφαντουργία «Λαναρά-Κύρτση», ανήκε στις βλάχικες οικογένειες, των Λαναρά και Κύρτση, από τη Νάουσα της Μακεδονίας, μία πόλη που ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα είχε σημαντικές κλωστοϋφαντουργικές μονάδες, με διασυνδέσεις στην Ευρώπη. Μάλιστα η κλωστοϋφαντουργία «Λαναρά- Κύρτση», στη Νάουσα, εθεωρείτο η αξιολογότερη της Μακεδονίας (1922) και τα υφάσματα της εφάμιλλα των αγγλικών. Τροφοδοτούσε με στολές - πριν την απελευθέρωση της Μακεδονίας - τον τουρκικό στρατό και στη συνέχεια με τις χακί στολές τον ελληνικό. (Πηγή: http://textile.chem-net.gr/) Το 1932, μετά από μία απεργία ενάντια στο δήμο Νάουσας, που θέλησε να φορολογήσει τις κλωστοϋφαντουργίες, μετέφερε το δυναμικό της και άνοιξε εργοστάσιο στην Αθήνα, δίπλα στην κλωστοϋφαντουργία «Μουζάκη». Χαρακτηριστικό είναι ότι στο προσωπικό δόθηκαν ως κατοικίες παράγκες στην περιοχή, όπου ακόμα πριν λίγα χρόνια κατοικούσαν Ναουσαίοι. 9

Με τις σημερινές συνθήκες της αποβιομηχάνισης ειδικά του Λεκανοπεδίου, τα παλιά βιομηχανικά κελύφη, όπως αυτά των κλωστοϋφαντουργείων «Μουζάκη» και «Λαναρά-Κύρτση», έχουν εγκλωβιστεί μέσα στην αναπτυσσόμενη πόλη και το ζητούμενο είναι να αποκτήσουν ένα νέο λειτουργικό ρόλο, αλλιώς υποβαθμίζονται και καταστρέφονται. Όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με ειδικότητα στην βιομηχανική ιστορία, Λήδα Παπαστεφανάκη, «τα κτίρια μαρτυρούν το ιστορικό παρελθόν της βιομηχανίας στην Ελλάδα, γιατί πράγματι αναπτύχθηκε από το 19ο αιώνα ως τα τελευταία χρόνια κάποια βιομηχανία στην Ελλάδα. Από την άποψη αυτή τα κτίρια μαρτυρούν μία διαδρομή ενδιαφέρουσα, αν και συχνά αντιφατική». Προσθέτει δε ότι «θα μπορούσαν να σωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν γι άλλους σκοπούς, πρακτική πολύ διαδεδομένη στην Ευρώπη. Είναι κρίμα να χάνουμε την ευκαιρία να διατηρήσουμε ένα κομμάτι της πρόσφατης ιστορίας μας γκρεμίζοντας τα». Όπως λέει η κ. Παπαστεφανάκη: «Για μία ακόμη φορά οι νεοέλληνες αποδεικνύουν ότι δεν τους αφορά η πρόσφατη ιστορία αυτού του τόπου, η οποία ιστορία δεν είναι μόνο αυτή των πολιτικών γεγονότων ή των πολεμικών συγκρούσεων. Αρνούνται να αποδεχτούν αυτό το παρελθόν, όπου υπήρχαν εργοστάσια, βιομηχανική εργασία, κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Ίσως αισθάνονται ντροπή γι αυτό το κομμάτι της ιστορίας μας, ίσως δεν μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία του». Σημειώνει ακόμη πως «από την άλλη πλευρά υπάρχουν και τα οικονομικά συμφέροντα για την οικοδόμηση μεγάλου εμπορικού κέντρου. Θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει επανάχρηση και με το εμπορικό κέντρο. Είναι ευθύνη της πολιτείας που δεν προστατεύει τα βιομηχανικά κτίρια ως κατάλοιπα ενός ιστορικού παρελθόντος. Μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς μίας χώρας δεν είναι μόνο μία κολώνα ή ένα βυζαντινό εκκλησάκι, αλλά και τα υλικά κατάλοιπα του βιομηχανικού πολιτισμού». (Πηγή: www.imerisia.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ) 10

1.2 Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία τα τελευταία χρόνια Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία εκτιμάται ότι απασχολεί σήμερα γύρω στους δεκαεπτά χιλιάδες (17.000) εργαζόμενους, ενώ στον κλάδο δραστηριοποιούνται περισσότερες από τριακόσιες (300) επιχειρήσεις. Η ακαθάριστη αξία της παραγωγής υπερβαίνει τα 1,4 δις, αντιπροσωπεύοντας το 4,5% της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής. Τα αντίστοιχα μεγέθη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περισσότεροι από δυο εκατομμύρια (2.000.000) εργαζόμενοι σε περίπου εκατό χιλιάδες (100.000) επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο, με την ακαθάριστη αξία της παραγωγής να κυμαίνεται γύρω στο 3,5% της συνολικής βιομηχανικής παραγωγής της Ε.Ε. και τις εξαγωγές να αγγίζουν τα 35 δις. Τα παραπάνω μεγέθη τοποθετούν την κλωστοϋφαντουργία μεταξύ των σημαντικότερων βιομηχανικών κλάδων τόσο της Ελλάδας, όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο τα μεγέθη αυτά είναι (εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία) υπό συνεχή συρρίκνωση, δημιουργώντας εύλογες ανησυχίες για το μέλλον του κλάδου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως περισσότερες των 850 χιλιάδων θέσεων εργασίας έχουν χαθεί στην Ε.Ε. στο διάστημα 1990 2001, καθώς χιλιάδες επιχειρήσεις έκλεισαν. Ανάλογη είναι η κατάσταση στην Ελλάδα, όπως φανερώνουν ο πίνακας (Π1.1) και το σχήμα (Σ1.1) που ακολουθούν. Όπως φαίνεται, πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν την περίοδο 1995 2000 και περισσότερες από έξι χιλιάδες (6.000) θέσεις εργασίας χάθηκαν, ενώ το μερίδιο την κλωστοϋφαντουργίας επί της συνολικής βιομηχανικής παραγωγής μειώθηκε. Έτος Αριθμός επιχειρήσεων Σύνολο απασχολούμενων % επί της συνολικής βιομηχανικής παραγωγής 1995 480 23.967 6,52% 1996 455 21.603 6,16% 1997 430 20.775 5,90% 1998 423 20.322 5,98% 1999 375 17.756 5,35% 2000 368 17.503 4,67% Πίνακας1:Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία την περίοδο 1995 2000 11

Σχήμα 1:Σχηματική απεικόνιση των δεδομένων του παραπάνω πίνακα Η κυριότερη αιτία της κρίσης που διέρχεται ο κλάδος αποτελεί αναμφίβολα ο συνεχώς διογκούμενος διεθνής ανταγωνισμός. Παρατηρείται μείωση των εξαγωγών (οι οποίες απορροφούσαν σημαντικό κομμάτι της εγχώριας παραγωγής) και παράλληλα αύξηση των εισαγωγών, κυρίως από αναπτυσσόμενες χώρες, όπου το κόστος παραγωγής είναι χαμηλότερο. Την κατάσταση αναμένεται να επιδεινώσουν τόσο η είσοδος στη Ευρωπαϊκή Ένωση των δέκα (10) νέων κρατών-μελών, για τα οποία η ένδυση και η κλωστοϋφαντουργία αποτελούν σημαντικότατους βιομηχανικούς κλάδους και τα οποία έχουν το συγκριτικό πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους παραγωγής, όσο και η πλήρης φιλελευθεροποίηση του εμπορίου ειδών ένδυσης και κλωστοϋφαντουργίας, η οποία θα λάβει χώρα από 1ης Ιανουαρίου 2005. Η ελληνική υφαντουργία θα βρεθεί εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό χωρών με το τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα των χαμηλού εργατικού κόστους. Τέτοιες είναι, εκτός απ τα νέα κράτη-μέλη, χώρες όπως η Kένυα, η Σενεγάλη, η Nότια Aφρική, ο Mαυρίκιος, η Mαδαγασκάρη και η Bενεζουέλα, των οποίων η ανάπτυξη εξαρτάται άμεσα από την πορεία των εξαγωγών τους στον τομέα αυτόν της ένδυσης και της κλωστοϋφαντουργίας, καθώς βεβαίως και η Κίνα, η οποία αναμένεται με το άνοιγμα των αγορών να κυριαρχήσει σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, ανασταλτικό παράγοντα στην ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας αποτελεί και η παρούσα διάρθρωση του κλάδου στη χώρα μας. Συγκεκριμένα η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο στην Ελλάδα είναι μικρού ή μεσαίου μεγέθους, με το 80% των επιχειρήσεων να απασχολεί έως είκοσι (20) εργαζομένους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλές απ τις επιχειρήσεις αυτές να λειτουργούν με ξεπερασμένο εξοπλισμό και να μην είναι σε θέση να ακολουθήσουν τις σύγχρονες μεθόδους επεξεργασίας και παραγωγής νήματος και 12

υφάσματος. Όλα αυτά συνεπάγονται μειωμένη παραγωγικότητα, αύξηση του κόστους παραγωγής, περιβαλλοντική επιβάρυνση και χαμηλότερη ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Θεωρώντας, λοιπόν, δεδομένα τα υψηλά ημερομίσθια των εργατών στην Ελλάδα, η ελληνική κλωστοϋφαντουργία καλείται να αναζητήσει άλλους τρόπους για να καταστεί βιώσιμη και ανταγωνιστική έναντι του εξωτερικού ανταγωνισμού. Στόχο πρέπει ν αποτελέσουν η απόκτηση ευελιξίας από πλευράς των επιχειρήσεων, η αύξηση της παραγωγικότητάς τους και η βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής τους. Για την επίτευξή τους απαιτείται αναδιάρθρωση της δομής του κλάδου και, πιο συγκεκριμένα, αντιμετώπιση της πολυ-διάσπασης των επιχειρήσεων, άρση της απομόνωσής τους και υιοθέτηση σύγχρονων προτύπων λειτουργίας και μεθόδων παραγωγής. Η κρίση των κλάδων Ένδυσης Υπόδησης - Κλωστοϋφαντουργίας (ΚΕΥΔ) επιμένει παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί κατά καιρούς τόσο στην Ελλάδα. Μάλιστα, η πρόσφατη οικονομική κρίση στη χώρα μας έχει φέρει τον κλάδο σε ακόμα δυσχερέστερη θέση. Η συμμετοχή των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στη συνολική μεταποιητική παραγωγή συνεχώς περιορίζεται και το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο του κλάδου διευρύνεται σταθερά. Η συνολική παραγωγή του κλάδου κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων αντιστοιχούσε κατά την ΕΛΣΤΑΤ, στο 3,1% της συνολικής παραγωγής της ελληνικής μεταποιητικής βιομηχανίας, σύμφωνα με έρευνα που είχε διεξαχθεί το 2005. Στο μεσοδιάστημα η παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στη χώρα μας μειώθηκε κατά περίπου 60%. Η απελευθέρωση,μάλιστα,της παγκόσμιας αγοράς, επισημαίνει το ΙΟΒΕ, βρήκε απροετοίμαστες τις περισσότερες εγχώριες κλωστοϋφαντουργικές εταιρίες με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αντιδράσουν αποτελεσματικά στο νέο περιβάλλον. Κατά την κρίσιμη περίοδο 1994-2004 που προηγήθηκε της μετάβασης από το καθεστώς της πλήρους προστασίας σε εκείνο της ελεύθερης αγοράς (το 2005), οι περισσότερες εγχώριες κλωστοϋφαντουργικές επιχειρήσεις αδράνησαν. Δεν προχώρησαν στον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού τους και των δομών λειτουργίας τους, δεν δημιούργησαν νέες κατάλληλες υποδομές και δεν φρόντισαν την προσαρμογή τους στο νέο παγκόσμιο περιβάλλον. Έτσι η απελευθέρωση της αγοράς τις βρήκε απροετοίμαστες και αδύναμες να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων του κλάδου να βρεθεί γρήγορα αντιμέτωπος με το φάσμα της επιβίωσης. Tην τελευταία δεκαετία, λοιπόν, η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού, από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, για τη στήριξη της ελληνικής βιομηχανίας αλλά και του εξαγωγικού κλάδου της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας, σε συνδυασμό με την αθρόα εισαγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων από χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, οδήγησε στην πλήρη απαξίωση ενός ολόκληρου κλάδου και παράλληλα στο κλείσιμο μεγάλων παραδοσιακών εργοστασίων, στέλνοντας το εργατικό δυναμικό στην ανεργία. Εδώ, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες προστάτευσαν και την κλωστοϋφαντουργία τους (Γερμανία, Ολλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία), 13

αλλά και άλλους βιομηχανικούς, στρατηγικής σημασίας, κλάδους των χωρών τους. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, παρά τις τόσες αντιξοότητες, ο κλάδος παραμένει ακόμα ζωντανός και τεράστιες κλωστοϋφαντουργικές μονάδες λειτουργούν με μειωμένη παραγωγή, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να κρατήσουν ανοικτά τα εργοστάσια, ελπίζοντας σε μια αλλαγή της κατάστασης αν και οι εξελίξεις του 2011 αλλά και εώς σήμερα είναι ακόμα αποθαρρυντικές. 1.3 Οι εξελίξεις το 2011 στην κλωστοϋφαντουργία Οι εξαγωγές ειδών ενδυμασίας και αξεσουάρ ένδυσης μειώθηκαν, κατά 2,6%, και περιορίσθηκαν στα 776,9 εκατ. ευρώ (έναντι 797 εκατ. ευρώ του 2010), ενώ οι εξαγωγές υφαντικών νημάτων, έτοιμων υφασμάτων και συναφών, μειώθηκαν, κατά 5% και έπεσαν στα 406,7 εκατ. ευρώ (έναντι, 428,3 εκατ. ευρώ, του 2010). Την ίδια περίοδο : Η παραγωγή της μεταποίησης μειώθηκε κατά 9,6% (έναντι μείωσης κατά 5,1%, το 2010), με τις κλωστοϋφαντουργικές ύλες να παρουσιάζουν κάμψη της παραγωγής τους, κατά 21,8% (έναντι 20,6%, το 2010), ενώ στα είδη ένδυσης, η κάμψη της παραγωγής έφθασε στο 25,4% (έναντι 23,1%, το 2010). Πίσω από τις εξελίξεις αυτές, σημείωσε ο κ. Κούρταλης, κρύβονται, μικρότερα ή μεγαλύτερα επιχειρηματικά δράματα και, πάντως, λιγότερες εργασίες, λιγότερες επιχειρήσεις, λιγότεροι εργαζόμενοι, λιγότερα κρατικά έσοδα. Το σημαντικότερο όπλο στην προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό του κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας μπορεί και πρέπει ν αποτελέσει η εισαγωγή και η χρήση μοντέρνων τεχνολογιών πληροφορικής στην παραγωγική διαδικασία. Το κόστος της επένδυσης στον τομέα των τεχνολογιών αυτών, ενώ είναι συγκριτικά χαμηλό, έχει σημαντικές απολαβές. Οι νέες τεχνολογίες θα παρέχουν αφενός ενημέρωση στις επιχειρήσεις γύρω απ τις τεχνολογικές εξελίξεις στον κλάδο τους, αίροντας έτσι την απομόνωσή τους και αφετέρου, συμμετέχοντας στον έλεγχο της παραγωγής, θα παρέχουν τη δυνατότητα ορθολογικής χρήσης των πόρων, την επιλογή βέλτιστων διεργασιών, συνεισφέροντας έτσι στην αύξηση της παραγωγικότητας, στην ελάττωση του κόστους παραγωγής και του περιβαλλοντικού κόστους και στην βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής. Επιτυγχάνεται μ αυτόν τον τρόπο η αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων σε μοντέρνες, ευέλικτες και αποδοτικές κλωστοϋφαντουργικές μονάδες, ικανές να ανταποκριθούν με επιτυχία στις προκλήσεις που θέτει το νέο περιβάλλον της παγκόσμιας αγοράς. 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο 2.1 Το βαμβάκι ως πρώτη ύλη Το βαμβάκι είναι υφαντική ίνα φυτικής προέλευσης. Προέρχεται από την κάψα των φυτών του γένους γοσύπιο και φυσιολογικά βοηθάει την διασπορά των σπόρων, τους οποίους περιβάλλει. Η ίνα αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από κυτταρίνη. Το φυτό είναι ιθαγενές των τροπικών περιοχών της Αμερικής, της Αφρικής, της Αυστραλίας και της Ασίας είναι γνωστό από τα πανάρχαια χρόνια και καλλιεργείται για τις ίνες του. Εικόνα 2: Ίνες βαμβακιού όπως φαίνονται στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο Η ίνα έχει μήκος από 10 μέχρι 65 χιλιοστά και διάμετρο 11 με 22 μm. Ως είναι έχει μεγάλη απορροφητική ικανότητα, καθώς μπορεί να απορροφήσει μέχρι 27 φορές του βάρους του σε νερό. Αυτή η ιδιότητα κάνει τα βαμβακερά υφάσματα να απορροφούν την υγρασία και τον ιδρώτα και γι' αυτό το λόγο είναι άνετα σε ζεστό καιρό. Γίνεται ισχυρότερο αν βραχεί και έχει μεγάλη εφελκυστική δύναμη σε διαλύματα με σαπούνι και έτσι είναι εύκολο να πλυθεί. Το βαμβάκι φτιάχνεται σε κλωστές και κουβάρια και χρησιμοποιείται για να φτιάξει απαλά υφάσματα. Περίπου το 60% της παγκόσμιας παραγωγής βαμβακιού χρησιμοποιείται για την κατασκευή ρούχων, κυρίως για μπλουζάκια, τζιν και μπλούζες και λιγότερο για εσώρουχα και ζακέτες. Σήμερα, το βαμβάκι είναι η ίνα που χρησιμοποιείται περισσότερο στο κόσμο. Η καλλιέργεια βαμβακιού χρησιμοποιεί το 2,5% της διαθέσιμης καλλιεργήσιμης γης, παράγοντας περίπου 25 εκατομμύρια τόνους το χρόνο. Μεγαλύτερος παραγωγός είναι η Κίνα και μεγαλύτερος εξαγωγέας είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες. 15

Οι 10 Μεγαλύτεροι Παραγωγοί Βαμβακιού (σε εκατομμύρια μετρικούς τόνους) Κατάταξη Χώρα 2009 2010 2011 10 Αργεντινή 135,000 230,000 295,000 9 Τουρκμενιστάν 220,100 330,000 330,000 8 Αυστραλία 329,000 386,800 843,572 7 Τουρκία 638,250 816,705 954,600 6 Ουζμπεκιστάν 1,128,200 1,136,120 983,400 5 Βραζιλία 956,189 973,449 1,673,337 4 Πακιστάν 2,111,400 1,869,000 2,312,000 3 ΗΠΑ 2,653,520 3,941,700 3,412,550 2 Ινδία 4,083,400 5,683,000 5,984,000 1 Κίνα 6,377,000 5,970,000 6,588,959 Κόσμος 19,848,921 22,714,154 24,941,73 Πίνακας 2 Πηγή: Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας 16

2.2 Προέλευση βαμβακιού Υπάρχουν τέσσερα είδη φυτών τα οποία καλλιεργούνται για την παραγωγή βαμβακιού: Χνουδωτό βαμβάκι (Γοσσύπιον το αδρότριχον- Gossypium hirsutum) - Το πιο κοινά καλλιεργούμενο δίνει πάνω από το 90% της παγκόσμιας παραγωγής και είναι το μοναδικό είδος που καλλιεργείται στην Ελλάδα. Δίνει βαμβάκι υψηλής ποιότητας με μεγάλη αντοχή, ελαστικότητα, πολύ καλή στιλπνότητα και ομοιομορφία. Ποώδες βαμβάκι (Γοσσύπιον το ποώδες - Gossypium herbaceum) Βρίσκεται αυτοφυές στο Πακιστάν στην Ινδία και σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής. Παλαιότερα η καλλιέργεια του ήταν πολύ διαδεδομένη αλλά σήμερα οι καλλιέργειες του αντικαταστάθηκαν από το χνουδωτό βαμβάκι. Βαρβαδεινό βαμβάκι (Γοσσύπιον το βαρβαδινόν- Gossypium barbadense) Καλλιεργείται στην Αίγυπτο, το Σουδάν, σε πρώην Σοβιετικές χώρες, στις Η.Π.Α. στη Βραζιλία και το Περού. Οι ίνες του είναι οι μακρύτερες από όλα τα είδη και φτάνουν και τα 50 χιλιοστόμετρα είναι καλής ποιότητας, λεπτές και μαλακές. Δενδρώδες βαμβάκι (Γοσσύπιον το δενδρώδες - Gossypium arboreum). Βρίσκεται αυτοφυές στο Πακιστάν, τη Σρι Λάνκα και την Ινδία. Οι ίνες του είναι πολύ κοντές και όχι τόσο καλής ποιότητας γι αυτό η καλλιέργεια του είναι πολύ περιορισμένη. Εικόνα 3: Bαμβάκι 17

2.2.1 Η ποιότητα του βαμβακιού Η ποιότητα του βαμβακιού είναι έννοια που καθορίζεται διαφορετικά για τον κάθε ενδιαφερόμενο και εκτιμάται με διαφορετικούς τρόπους. Άλλα είναι τα χαρακτηριστικά που ενδιαφέρουν τον εκκοκκιστή (κυτίο, μήκος ίνας, micronaire) και άλλα αυτά που ενδιαφέρουν τα κλωστήρια (αντοχή, λεπτότητα, ομοιομορφία, χρώμα, neps). Η τελική διαμόρφωση της ποιότητας του βαμβακιού είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης διαφόρων παραγόντων όπως της ποικιλίας που καθορίζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ίνας, του περιβάλλοντος, των καλλιεργητικών τεχνικών και των μεταχειρίσεων που υφίσταται από τη συγκομιδή έως και την νηματοποίηση. Έτσι η αντικειμενική εκτίμηση της ποιότητας του βαμβακιού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα διακρίνονται σε εσωγενείς με κυριότερο εκφραστή την καλλιεργούμενη ποικιλία και εξωγενείς οπού ανήκει το περιβάλλον και οι μεταχειρίσεις τόσο στον αγρό όσο και στα διάφορα στάδια κατεργασίας του σύσπορου ή της ίνας. 2.2.2 Η επίδραση της ποικιλίας Η ποικιλία είναι πιο σημαντικός παράγοντας που ξεχωρίζει ένα προϊόν υψηλής ποιότητας και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την παραγωγή ποιοτικού βαμβακιού. Η γενετική σύνθεση της ποικιλίας και η φυσιολογική λειτουργία της ανάπτυξης των ινών στο φυτό καθορίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους πριν καν ανοίξει το καρύδι. Χαρακτηριστικά όπως η λεπτότητα των ινών καθώς το μήκος της ίνας και η ε- πιμήκυνση ελέγχονται σχεδόν αποκλειστικά από το γονιδίωμα της κάθε ποικιλίας. Η ωριμότητα και η αντοχή της ίνας είναι χαρακτηριστικά που ως ένα βαθμό ελέγχονται από την ποικιλία και διαμορφώνονται από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Άλλα χαρακτηριστικά που ελέγχονται από την ποικιλία και είναι καθοριστικά για την ποιότητα του βαμβακιού είναι τα ποσοστά των neps και των μη κυτταρινούχων συστατικών (κυρίως των κηρών). 2.2.3 Η επίδραση του περιβάλλοντος Εξίσου σημαντικός με το ρόλο του γενετικού υλικού είναι και η επιρροή του περιβάλλοντος στην τελική διαμόρφωση της ποιότητας του βαμβακιού. Μπορεί μια ποικιλία να έχει το γενετικό υλικό για να δημιουργήσει ποιοτικό βαμβάκι αλλά το περιβάλλον να μην του επιτρέπει να εκφράσει τις ιδιότητες του αυτές. 18

Συνθήκες στρες είτε από υπερβολικά ψηλές θερμοκρασίες είτε από έλλειψη νερού ή απαραίτητων θρεπτικών συστατικών ιδιαίτερα στο στάδιο που αναπτύσσεται το μήκος της ίνας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά σε αυτό. Βροχερός καιρός κατά την άνθηση μπορεί να προκαλέσει ατελή γονιμοποίηση με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τα λεγόμενα ψοφάκια (motes). Αν οι αρδεύσεις σταματήσουν νωρίς ή λόγω μυκητολογικών ή εντομολογικών προσβολών προκληθεί πρόωρη αποφύλωση στο φυτό, αυτό δεν θα μπορέσει να συνθέσει κυτταρίνη με αποτέλεσμα την συγκομιδή ανώριμης ίνας με χαμηλό micronaire. Τα κύρια χαρακτηριστικά του βαμβακιού που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της ποιότητας του είναι: (1) κυτίο ή βαθμός εκκοκκισμένου, (2) μήκος και ομοιομορφία ινών, (3) λεπτότητα και ωριμότητα ινών (4) αντοχή και επιμήκυνση των ινών κατά τη θραύση (5) η περιεκτικότητα σε neps. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο 3.1 Τα στάδια παραγωγής βαμβακερού νήματος στην επιχείρηση Βαρβαρέσος.(Στάδια νηματοποίησης) Με τον όρο νηματοποίηση καθορίζεται το σύνολο των διαδικασιών και επεξεργασιών που είναι απαραίτητες για τη μετατροπή της άμορφης μάζας ινών σε φυτίλι και στη συνέχεια σε νήμα. Στις διαδικασίες αυτές περιλαμβάνονται το άνοιγμα, ο καθαρισμός, η ανάμειξη, το λανάρισμα, το τράβηγμα, το χτένισμα και το στρίψιμο. 3.1.1 Άνοιγμα- Καθάρισμα Οι ίνες του βαμβακιού, όπως και άλλων ποικίλων πρώτων υλών, προωθούνται στα κλωστήρια υπό μορφή συμπιεσμένων δεμάτων ή μπαλών(bales). Για τη μετατροπή των ινών σε φυτίλι θα πρέπει κατ αρχήν να αποσυμπιεστούν αυτές οι μάζες των ινών. Η ενέργεια αυτή γίνεται με την επεξεργασία του ανοίγματος(opening) όπου αποσπώνται μικρές τούφες ινών από την επιφάνεια δεμάτων που είναι τοποθετημένα σε μία σειρά. Με αυτή τη μέθοδο πραγματοποιείται και μία άμεση καλή ανάμειξη τόσο των διαφόρων πρώτων υλών όσο και της ίδιας της πρώτης ύλης. Παράλληλα με το άνοιγμα και τη μερική ανάμειξη πραγματοποιείται και καθαρισμός των πρώτων υλών από διάφορες ξένες ύλες. Αυτός επιτυγχάνεται σταδιακά καθώς μειώνεται το μέγεθος ή η μάζα των τουφών των ινών όπως μεταφέρονται από μηχάνημα σε μηχάνημα της γραμμής προπαρασκευής του κλωστηρίου. Η τελική εξατομίκευση των ινών πραγματοποιείται στο λανάρι όπου και ολοκληρώνεται το μεγαλύτερο μέρος του καθαρισμού τους από τις ξένες ύλες. Μαζί με την 19

απομάκρυνση των ξένων υλών επιτυγχάνεται και σημαντική μείωση του αριθμού των κοντών και μπερδεμένων ινών και των νεπς. Τα μηχανήματα στα οποία πραγματοποιούνται αυτές οι διαδικασίες είναι το ανοικτικό και το καθαριστικό. Το συγκρότημα αυτό βρίσκεται συνήθως στην αρχή της σειράς των μηχανημάτων ενός κλωστηρίου βαμβακερού συστήματος. Σ αυτό πραγματοποιούνται όπως προαναφέραμε οι επεξεργασίες του ανοίγματος των πρώτων υλών και της απομάκρυνσης των περισσοτέρων ξένων υλών και σκόνης. Εικόνα 4α Εικόνα 4β: Ανοικτικό μηχάνημα Μηχανή απόσπασης μικρών μαζών πρώτης ύλης από μπάλες βαμβακιού. 20

3.1.2 Ανάμειξη Οι ίνες που χρησιμοποιούνται για νηματοποίηση είναι τις περισσότερες φορές μείγμα από περισσότερα είδη ινών, που το καθένα έχει τα δικά του τεχνολογικά χαρακτηριστικά. Η ανάμειξη βασίζεται στο ποσοτικά αναλογικό και συνδυαστικό αποτέλεσμα των φυσικομηχανικών ιδιοτήτων(μήκος, λεπτότητα, αντοχή στον εφελκυσμό)των ποικίλων ινών που θα αποτελέσουν το χαρμάνι, ώστε το τελικό προϊόν(νήμα)να έχει προβλέψιμες φυσικομηχανικές ιδιότητες, επιθυμητή εμφάνιση, μειωμένο κοστολόγιο παραγωγής κ.α. Αντικειμενικός λόγος της ανάμειξης είναι η επίτευξη βελτιώσεων της ποιότητας των πρώτων υλών και της συμπεριφοράς τους κατά τα διάφορα στάδια επεξεργασίας τους και η μείωση του κόστους του τελικού προϊόντος που σχετίζεται: a. Με τον έλεγχο κόστους των πρώτων υλών, b. Τη σύνθεση του χαρμανιού(αναλογία πρώτων υλών) και c. Το κόστος των απαιτούμενων σταδίων επεξεργασίας τόσο κατά τη νηματοποίηση όσο και κατά τη βαφή και τις μετέπειτα επεξεργασίες του υφάσματος για τη παραγωγή του τελικού ενδύματος. Η ανάμειξη των πρώτων υλών γίνεται σε αρκετά στάδια και αντίστοιχα μηχανήματα σε όλη τη διάρκεια της νηματοποίησης. Συγκεκριμένα, ανάμειξη γίνεται στα ανοικτικά, στα λανάρια, στο βατοποιητικό-αναδιπλωτικό και στους σύρτες. Εικόνα 5:Αναμεικτική μηχανή Έχει 6 διαμερίσματα, στα οποία αποθηκεύεται η πρώτη ύλη καθώς έρχεται από το πάνω μέρος της μηχανής. Η ανάμειξη της πρώτης ύλης από τα διαμερίσματα αυτά γίνεται στο κάτω μέρος. 21

3.1.3Λανάρισμα Το επόμενο στάδιο επεξεργασίας στο οποίο υπόκεινται οι πρώτες ύλες είναι το λανάρισμα που γίνεται στο λανάρι ή χάρτζι. Θεωρείται η σπουδαιότερη προκαταρτική επεξεργασία των υλών που προσαρμόζονται για νηματοποίηση. Με το λανάρισμα επιτυγχάνεται το τελευταίο στάδιο του ανοίγματος των τουφών των ινών που καταλήγει στην πλήρη εξατομίκευση των ινών. Επίσης απομακρύνονται οι ξένες ύλες, αρκετές ίνες πολύ μικρού μήκους, η σκόνη στο μέγιστο βαθμό και ξεδιαλύνεται μεγάλος αριθμός νεπς. Οι προσανατολισμένες ίνες που έχουν λαναριστεί σχηματίζουν το πέπλο και στη συνέχεια καθώς αυτό συμπυκνώνεται σχηματίζεται το φυτίλι στο οποίο ήδη έχει επιτευχθεί και μία έμμεση ανάμειξη των ινών. Το μηχάνημα που πραγματοποιούνται οι παραπάνω διαδικασίες όπως προαναφέραμε ονομάζεται λανάρι ή χάρτζι.το λανάρι χρησιμοποιείται για την επεξεργασία του λαναρίσματος, το τελευταίο στάδιο της εξατομίκευσης των ινών και αναδιάταξής τους στη μορφή φυτιλιού. Το λανάρι ή χάρτζι είναι μία διάταξη τριών κυρίως κυλίνδρων, του κόφτη, του τυμπάνου και του ντόφερ που φέρουν στην κυλινδρική τους επιφάνεια επένδυση από μεταλλικά δόντια(γαρνιτούρα).πάνω από το τύμπανο είναι τοποθετημένη η ψάθα που έχει κι αυτή επένδυση από μεταλλικά δόντια. Εικόνα 6: Άποψη παλαιού λαναριού Διακρίνονται το Τύμπανο (μεγάλης διαμέτρου κύλινδρος), η Ψάθα (ξύλινοι πήχεις) πάνω από το Τύμπανο και το Ντόφφερ. 22

3.1.4 Χτένισμα(combing) Το χτένισμα αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας του βαμβακιού και περιλαμβάνεται στη διαδικασία νηματοποίησης πενιέ. Κατά την επεξεργασία του χτενίσματος το υλικό περνάει από ένα σύστημα βελονών(χτένια),όπου ευθυγραμμίζονται οι ίνες και καθίστανται ευκολότερη η απομάκρυνση των ξένων υλών που έχουν απομείνει σ αυτό αλλά και των ινών που είναι μικρότερες από κάποιο ορισμένο επιθυμητό ελάχιστο μήκος (νοιλς), βελτιώνοντας κατ αυτό τον τρόπο τη μορφή του ινοδιαγράμματος και συνεπώς του αποτελεσματικού μήκους του υλικού. Με αυξανόμενο τον αριθμό των κοντών ινών που απομακρύνονται κατά το χτένισμα, αυξάνεται η εφελκυστική αντοχή των νημάτων με ταυτόχρονη αύξηση του κόστους του τελικού προϊόντος. Με το χτένισμα επηρεάζονται θετικά τα παρακάτω χαρακτηριστικά των νημάτων: ομοιομορφία, αντοχή, καθαρότητα, απαλότητα και εμφάνιση. Η τροφοδοσία της χτενίστριας προϋποθέτει κατάλληλη προετοιμασία του υλικού που πραγματοποιείται με την παρεμβολή του βατοποιητικού μηχανήματος, στο οποίο ένας αριθμός φιτιλιών από τα λανάρια ή από το πρώτο πέρασμα του σύρτη διαμορφώνουν τη βάτα τυλιγμένη σε κυλινδρική μορφή. Η χτενίστρια είναι εφοδιασμένη με ένα σύστημα που περιλαμβάνει το κυκλικό χτένι και ζεύγος μεταλλικών σιαγώνων που συγκρατούν τμήμα της τροφοδοτούμενης βάτας. Μετά το χτένισμα το παραγόμενο πέπλο συμπυκνώνεται στη μορφή φιτιλιού. Τα φιτίλια που παράγονται απ όλες τις κεφαλές της χτενίστριας υποβάλλονται σε τράβηγμα που πραγματοποιείται στο τραβηκτικό σύστημά της, παρόμοιο μ εκείνο του σύρτη. Εικόνα 7: Χτενίστριες 23

3.1.5 Τράβηγμα Η διαδικασία λέπτυνσης των βατών, φιτιλιών και των προνημάτων που δηλώνεται άμεσα με την αύξηση του μήκους του υλικού στη μονάδα μάζας ονομάζεται τράβηγμα(draft). Με το τράβηγμα επιτελούνται οι παρακάτω ενέργειες: Ελάττωση του αριθμού των ινών ανά μονάδα μήκους του παραγόμενου υλικού, Μείωση της ανομοιομορφίας του τροφοδοτούμενου φιτιλιού, παραλληλισμός και ανάμειξη των ινών και Απομάκρυνση της σκόνης. Ενώ λέπτυνση πραγματοποιείται και στο λανάρι, όπου η τροφοδοτούμενη βάτα μετατρέπεται σε φιτίλι, ο όρος τράβηγμα που χρησιμοποιείται κατά κόρο στη κλωστοϋφαντουργική βιομηχανία αναφέρεται κυρίως στη λέπτυνση φιτιλιών και προνημάτων που γίνεται με τη βοήθεια αριθμού παράλληλα τοποθετημένων ζευγών κυλίνδρων που έχουν διαφορετικές γραμμικές ταχύτητες (roller drafting). Δύο τέτοια ζεύγη κυλίνδρων δημιουργούν μία ζώνη τραβήγματος. Συνήθως τα τραβηκτικά συστήματα των μηχανημάτων (σύρτη, χτενίστριας, προγνέστριας, κλώστριας) που υποβάλλουν το τροφοδοτούμενο υλικό σε τράβηγμα αποτελούνται από δύο ζώνες τραβήγματος σε σειρά. Στο συμβατικό σύστημα νηματοποίησης το φιτίλι που παράγεται από το σύρτη οδηγείται στην προγνέστρια όπου υπόκειται σε τράβηγμα για να παραχθεί το πρόνημα. Το τραβηκτικό σύστημα της προγνέστριας είναι παρόμοιο με εκείνο του σύρτη με τη διαφορά ότι στο ενδιάμεσο ζεύγος κυλίνδρων υπάρχουν δύο ποδιές, μία για κάθε κύλινδρο, που εξυπηρετούν μεγαλύτερα τραβήγματα. Ατέλειες στο τραβηκτικό σύστημα ή ανομοιογένεια του υλικού μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση χοντρών ή λεπτών περιοχών στο πρόνημα. Εικόνα 9:Σύρτες Μηχανήματα στα οποία πραγματοποιείται το τράβηγμα. 24

Συγκεκριμένα στους σύρτες Οι σύρτες έχουν σκοπό την επίτευξη της ομοιομορφίας του φυτιλιού, τον παραλληλισμό και την ανάμειξη των ινών, αλλά η σημαντικότερη λειτουργία που επιτελούν είναι η ελάττωση της μάζας ινών ανά μονάδα μήκους του υλικού, το λεγόμενο τράβηγμα ή εκλέπτυνση. Αν και οι σύρτες επιβαρύνουν μόνο κατά πέντε τις εκατό (5%) το τελικό κόστος του νήματος, η επίδραση τους στην ποιότητα και ειδικότερα- στην ομοιομορφία του νήματος είναι καθοριστική. Λανθασμένες ρυθμίσεις στους σύρτες έχουν επίσης επίπτωση στην αντοχή και στην επιμήκυνση του νήματος. Το τράβηγμα ρυθμίζεται ανάλογα με το υλικό του οποίου η επεξεργασία πραγματοποιείται, και ειδικότερα τα χαρακτηριστικά των ινών του (το μήκος κυρίως), αλλά και από τα παρακάτω: - Το νούμερο του φυτιλιού (μάζα ινών ανά μήκος) - Τον όγκο του φυτιλιού - Το βαθμό παραλληλισμού των ινών Οι σύρτες επιτελούν επίσης την απομάκρυνση της σκόνης, επειδή σε αυτού του είδους τα μηχανήματα αναπτύσσονται μεγάλες τριβές, οι οποίες είναι απαραίτητες για την απομάκρυνσή της. Τα νέας τεχνολογίας μηχανήματα που είναι εφοδιασμένα με κατάλληλα συστήματα αναρρόφησης μπορούν να απομακρύνουν περισσότερο από το 80% της σκόνης! Οι ίνες στη διάρκεια του τραβήγματος κινούνται μεταξύ τους όσο το δυνατόν πιο ομοιόμορφα, ξεπερνώντας τις δυνάμεις συνοχής και τριβής που αναπτύσσονται. Λέγοντας ομοιομορφία για αυτό το στάδιο, εννοούμε οι ίνες να κινούνται ελεγχόμενα και η σχετική μετακίνηση μεταξύ τους είναι ίση με το τράβηγμα ή τη εκλέπτυνση. Στην πράξη είναι αδύνατο να επιτευχθεί απόλυτη ομοιομορφία, τόσο λόγω της ίδιας της φύσεως των ινών, όσο και λόγω των δυνάμεων που τους ασκούνται. Για αυτούς του λόγους αποτελεί κανόνα ότι το τράβηγμα αυξάνει την ανομοιομορφία. Το σύστημα που προκαλεί το τράβηγμα είναι η «καρδιά» του σύρτη και ασκεί την μεγαλύτερη επίδραση στην ποιότητα του προϊόντος. Οι παράγοντες που επηρεάζουν το τράβηγμα σ ένα τέτοιο σύστημα χωρίζονται σ αυτούς που προέρχονται από το ίδιο το σύστημα και σ αυτούς που εξαρτώνται από την πρώτη ύλη. Οι κύριοι παράγοντες που εξαρτώνται από τη χρησιμοποιούμενη πρώτη ύλη είναι: - Το νούμερο του φυτιλιού - Ο βαθμός τακτοποίησης ή παραλληλισμού των ινών στο φυτίλι - Το σχήμα της τομής του φυτιλιού - Ο όγκος του φυτιλιού - Η συνοχή μεταξύ των ινών Οι ενδογενείς παράγοντες που επηρεάζουν το τράβηγμα είναι: - Η διάμετρος των κυλίνδρων - Η σκληρότητα των πιεστικών 25

- Η πίεση που ασκείται από τα πιεστικά - Τα χαρακτηριστικά επιφάνειας των πιεστικών - Τα χαρακτηριστικά επιφάνειας των ραβδωτών - Οι μηχανισμοί οδήγησης των ινών (ποδιές, συμπυκνωτές, κλπ.) - Οι αποστάσεις μεταξύ των κυλίνδρων - Οι ρυθμίσεις της μηχανής - Η κατανομή του τραβήγματος στα επιμέρους πόδια Οι σύρτες βέβαια μπορεί να ανήκουν σε διαφορετικό είδος ο καθένας (σύρτες 1ου, 2ου και 3ου περάσματος). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του καθενός παρατίθενται στο παράρτημα. Προπαρασκευή Μετατροπή Φυτιλιού σε Πρόνημα ΣΤΑΔΙΟ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 2 ΠΛΗΘΟΣ ΜΗΧΑΝΩΝ 8 ΣΥΡΤΕΣ 1 ΟΥ ΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ, ΣΥΡΤΕΣ 2 ΟΥ ΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ, ΕΙΔΟΣ ΜΗΧΑΝΩΝ ΣΥΡΤΕΣ 3 ΟΥ ΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ, FINISHER ΦΥΤΙΛΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΣ ΑΝΑΜΕΙΞΗΣ Ή ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ Α ΥΛΗ ΕΞΟΔΟΣ ΠΡΟΝΗΜΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΥΤΙΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΝΑΜΕΙΞΗΣ Ή ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΤΗΣ Α ΥΛΗΣ Τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται ως σύρτες στο στάδιο της προπαρασκευής είναι σύγχρονα και ελέγχονται ηλεκτρονικά, επιτρέποντας τη διαρκή παρακολούθηση της διαδικασίας και την επιβολή των επιθυμητών προδιαγραφών στο νήμα που παρασκευάζεται. Οι σύρτες που χρησιμοποιούνται είναι τρεις: σύρτες πρώτου, δευτέρου και τρίτου περάσματος. Η λειτουργία που επιτελούν είναι ακριβώς αυτή που περιγράφηκε αναλυτικά προηγουμένως, δηλαδή η κατάλληλη μορφοποίηση του προνήματος μέσα από τη διαρκή επεξεργασία λέπτυνσης και βελτίωσης της ποιότητας, ώσπου να έρθει στην κατάλληλη μορφή για να περάσει στο στάδιο κλωστοποίησης Τα μηχανήματα αυτά διακρίνονται για τη λειτουργικότητα και την άριστη συμπεριφορά τους. Προσφέρουν υψηλή παραγωγικότητα (έως και εννιακόσια κιλά την ώρα (900kg/h)) και παρουσιάζουν βλάβες σπάνια έως πολύ σπάνια. Επίσης, διαθέτουν ηλεκτρονικό «εγκέφαλο», ο οποίος ρυθμίζει την έξοδο σε κάθε στάδιο (πρώτο, δεύτερο και τρίτο πέρασμα) και αναλαμβάνει να εξασφαλίσει ότι το πρόνημα πληρεί τις προδιαγραφές. Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος διενεργεί αυτόματο ποιοτικό έλεγχο και, εφόσον διαπιστώσει απόκλιση στην ποιότητα μεγαλύτερη του δέκα τις εκατό (10%), επαναφέρει τη διαδικασία στο αρχικό της στάδιο και την 26

επαναλαμβάνει. Είσοδο στο στάδιο της προπαρασκευής αποτελεί είτε απευθείας η πρώτη ύλη που εισάγει μία επιχείρηση είτε η έξοδος του σταδίου της ανάμειξης, όταν το προϊόν που παράγεται προέρχεται από περισσότερα του ενός υλικά. Σε κάθε περίπτωση το νήμα φτάνει στους σύρτες με τη μορφή φυτιλιών. 3.1.6 Κλωστοποιήση Eικόνα 10 Η κλωστοποίηση είναι το στάδιο αυτό της επεξεργασίας του μαλλιού το οποίο επιτελεί την μετατροπεί του προνήματος σε νήμα, καταλλήλου για τις επόμενες φάσεις επεξεργασίας, όπως αυτές του τυλίγματος (warping), της στημονοποίησης (winding), της ύφανσης, της πλεκτικής, κτλ.. Οι ιδιότητες του νήματος (αντοχή, ελαστικότητα, ομοιομορφία, στρίψιμο, εμφάνιση) κατά την έξοδο του από τις κλώστριες εξαρτώνται από τις συνθήκες παραγωγής του νήματος και από τις απαιτήσεις ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος. Η μετατροπή του προνήματος σε νήμα επιτυγχάνεται με το τράβηγμα (drafting) και το στρίψιμο. Η έννοια του τραβήγματος αναλύθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, της προπαρασκευής. Υπενθυμίζεται μονάχα πως με το τράβηγμα επιτελείται η εκλέπτυνση του προνήματος με την παράλληλη μετατόπιση των ινών, της μιας πάνω στην άλλη. Αντίθετα, με το στρίψιμο επιτελείται κρατώντας την μια τους άκρη σταθερή- η περιστροφή των ινών περί τον άξονά τους. Σκοπός της διαδικασίας αυτής 27

είναι το «δέσιμο» των ινών (αποτροπή της ολίσθησης των ινών) και η απόδοση ανθεκτικότητας στο νήμα. Η ένταση του τραβήγματος και του στριψίματος που αποδίδονται στο νήμα εξαρτώνται από τα χαρακτηριστικά του και από τη χρήση για την οποία προορίζεται. Ειδικότερα, ιδιαίτερο ρόλο στην επιλογή της έντασης του τραβήγματος που εφαρμόζεται στο νήμα παίζει η ποιότητα, το μήκος και η ομοιομορφία των ινών του νήματος. Επίσης, το τράβηγμα είναι συνάρτηση και του στριψίματος και απαιτείται να υπάρχει κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των δύο διεργασιών. Η ένταση του στριψίματος από την πλευρά της εξαρτάται κύρια από την ανάγκη για διατήρηση του κόστους παραγωγής του προϊόντος σε προκαθορισμένο επίπεδο και κυριότερα- από τη χρήση για την οποία το προϊόν προορίζεται. Για παράδειγμα, το νήμα που προορίζεται για χρήση στην πλεκτική χρειάζεται να είναι απαλό και μαλακό, οπότε το στρίψιμο που δίδεται στο νήμα δεν μπορεί να είναι έντονο. Σε κάθε περίπτωση, ο τύπος του υφάσματος που τελικά θα παραχθεί και το είδος του φινιρίσματος που θα δοθεί είναι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Τέλος, άλλη μια σημαντική λειτουργία που επιτελείται κατά την κλωστοποιήση είναι η κατάλληλη περιτύλιξη του νήματος με την λήξη της επεξεργασίας του, ώστε αυτό να είναι σε θέση να αποθηκευτεί, να μεταφερθεί ή να υποστεί περαιτέρω επεξεργασία. Για τα νήματα πενιέ χρησιμοποιούνται δύο μέθοδοι κλωστοποίησης, οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή τόσο στη βιομηχανία μαλλιού, όσο και στη βιομηχανία βάμβακος. Είναι: - Η μέθοδος Mule (self-act) - Η δακτυλιοφόρος (ring) Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου Mule ως προς τη δακτυλιοφόρο συνοψίζονται στα παρακάτω: - Χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως για έναν αριθμό εκατόν είκοσι (120) αδραχτιών η ισχύς που καταναλώνεται από μια μηχανή Mule είναι της τάξεως των δύο ίππων, την ώρα που, για τον ίδιο αριθμό αδραχτιών, μια δακτυλιοφόρος καταναλώνει ισχύ είκοσι πέντε (25) ίππων. - Μεγαλύτερη ζώνη τραβήγματος. Αυτή η ιδιότητα της μεθόδου Mule έχει σαν αποτέλεσμα τα ελαττώματα του υλικού να διασκορπίζονται σε μεγαλύτερη επιφάνεια. Εγκυμονεί, ωστόσο, ο κίνδυνος κάποια σημεία να τραβηχτούν δύο φορές και να παρουσιαστούν ανομοιομορφίες (στα σημεία εκείνα το νήμα θα είναι λεπτότερο). Αντίστοιχα, η μέθοδος της δακτυλιοφόρου πλεονεκτεί έναντι της Mule στα εξής: - Μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Το κύριο πλεονέκτημα της δακτυλιοφόρου είναι η αυξημένη της, σε σχέση με τη Mule, παραγωγικότητα. Συγκεκριμένα η παραγωγικότητα της δακτυλιοφόρου είναι περίπου τρεις με τέσσερις φορές μεγαλύτερη, αν και η διαφορά αυτή μικραίνει όταν πρόκειται για λεπτότερα νήματα. Για να επιτευχθεί η εξίσωση των παραγωγικοτήτων των δύο μεθόδων θα απαιτούνταν από τη μέθοδο Mule ο τριπλάσιος, σε σχέση με τη δακτυλιοφόρο, εργοστασιακός χώρος για την πραγματοποίηση της επεξεργασίας του νήματος. 28

- Το μέγιστο μέγεθος του μασουριού. Μια δακτυλιοφόρος διαμέτρου επτά ιντσών μπορεί να δεχτεί μασούρι 1500 GR, τη στιγμή που σε μια Mule δεν μπορεί να τοποθετηθεί μασούρι μεγαλύτερο των 100 GR. Ιστορικά, η δακτυλιοφόρος κλώστρια εφευρέθηκε και κατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1828 από τον Αμερικανό Thorp, ενώ το 1830 ο Jenk, ένας άλλος Αμερικανός, ενσωμάτωσε στη λειτουργία της την περιστροφή της κόπιτσας πάνω στο δαχτυλίδι. Από τότε μέχρι σήμερα η δακτυλιοφόρος κλώστρια έχει υποστεί πολλές αλλαγές και βελτιώσεις, οι οποίες όμως δεν έχουν αλλοοιώσει τη βασική ιδέα της λειτουργίας της. Ο κύριος παράγοντας που καθορίζει το επίπεδο της παραγωγικότητας της δακτυλιοφόρου κλώστριας είναι η συχνότητα περιστροφής της κοπίτσας. Αιτία αποτελούν οι υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην κοπίτσα σε υψηλές συχνότητες λόγω των τριβών, και οι οποίες δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη υψηλότερων συχνοτήτων. Κλώστρια Παρά αυτόν τον περιορισμό που τις χαρακτηρίζει, οι δακτυλιοφόροι κλώστριες συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται ευρέως, καθώς πλεονεκτούν σε πολλά σημεία συγκριτικά με τις παλαιότερες, αλλά και με πολλές νέες μη συμβατικές τεχνολογίες κλωστοποίησης. Τα κύρια πλεονεκτήματα τους έναντι των υπολόιπων μεθόδων είναι: - Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κάθε τύπο νήματος. - Παράγουν εξαιρετικής ποιότητας νήματα. - Η χρήση της είναι σχετικά απλή. - Παρέχουν ευελιξία ως προς τις ποσότητες χαρμανιού. 29

Για τους παραπάνω λόγους, οι νεώτερες τεχνολογίες νηματοποίησης, με εξαίρεση ίσως αυτή του ρότορα, εξακολουθούν να παρουσιάζουν μειονεκτήματα που καθιστούν δυσχερή την ευρεία αποδοχή τους από τις κλωστοϋφαντουργικές επιχειρήσεις. Ως και σήμερα, στην αγορά εξακολουθούν να κυριαρχούν οι καθιερομένες παραδοσιακές τεχνολογίες, με κύριο εκπρόσωπό τους βέβαια την δακτυλιοφόρο κλώστρια, την οποία εμπιστεύται η μεγάλη πλειοψηφία των κλωστοϋφαντουργικών επιχειρήσεων. Κατά την Κλωστοποίηση: ΣΤΑΔΙΟ ΚΛΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 3 ΠΛΗΘΟΣ ΜΗΧΑΝΩΝ 18 ΕΙΔΟΣ ΜΗΧΑΝΩΝ ΚΛΩΣΤΡΙΕΣ, ΜΠΟΜΠΙΝΟΥΑΡ ΕΙΣΟΔΟΣ ΠΡΟΝΗΜΑ ΕΤΟΙΜΟ ΝΗΜΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ ΕΞΟΔΟΣ ΚΩΝΟΥ, ΚΑΡΟΥΛΙΟΥ Ή ΜΠΟΜΠΙΝΑΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΡΟΝΗΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΕ ΕΤΟΙΜΟ ΝΗΜΑ Η κλωστοποίηση μπορεί να πραγματοποιείται από εννέα δακτυλιοφόρους κλώστριες, τριων διαφορετικών τύπων. Οι τρεις αυτοί τύποι κλωστριών έχουν βέβαια όμοια λειτουργία,, διαφέρουν μονάχα στον αριθμό των αδραχτιών που έχει η καθεμία. Όπως προαναφέρθηκε, οι κλώστριες δέχονται ως είσοδο το πρόνημα που προέρχεται από το στάδιο της προπαρασκευής. Η επιλογή της κλώστριας στην οποία θα μεταβεί το πρόνημα για την περαιτέρω επεξεργασία του γίνεται με βάση την επιθυμητή λεπτότητα του παραχθέντος νήματος. Η λεπτότητα που πρόκειται να αποδοθεί στο νήμα καθορίζει επίσης την παραγωγικότητα των κλωστριών, η οποία κυμαίνεται μεταξύ εκατό και τετρακοσίων κιλών ανά οκτάωρο λειτουργίας (100-400kg/8h). Στο στάδιο της κλωστοποίησης, εκτός από τις κλώστριες, υπάγεται και ένας άλλος τύπος μηχανών, οι μηχανές μπομπινουάρ. Οι μπομπινουάρ είναι μηχανές των οποίων κύρια εργασία αποτελεί το τύλιγμα του νήματος σε κατάλληλη μορφή. Η μορφή αυτή ποικίλει και μπορεί να είναι κώνος, καρούλι ή μπομπίνα, ανάλογα με τις ανάγκες τις επόμενης επεξεργασίας που πρόκειται να υποστεί το νήμα στο κλωστήριο ή στο βαφείο. 30

Εκτός της τύλιξης που είναι το κύριο καθήκον τους, στις μηχανές μπομπινουάρ επιτελούνται και κάποιες άλλες διαδικασίες, καθοριστικές για την τελική ποιότητα του νήματος. Αυτές είναι: - Η επικάλυψη του νήματος με αντιτριβικό υλικό (παραφίνη) - Απομάκρυνση του αιωρούμενου χνουδιού με απορροφητήρες πάνω από του νηματοδηγούς - Ομαλοποίηση της στρίψης του νήματος Η βασική ιδέα της λετουργίας της μπομπινουάρ είναι βασισμένη σε έναν συνδυασμό κεφαλών τύλιξης και οδηγών νημάτων, καθώς και σε αυτόματες ασφάλειες, οι οποίες πραγματοποιούν τη διακοπή και την επανέναρξη της λειτουργίας της σε περίπτωση που το νήμα σπάσει ή, αντίστοιχα, επανασυνδεθεί. Σε καθεμία κλώστρια αντιστοιχεί μια ακριβώς μηχανή μπομπινουάρ, άμεσα συνδεδεμένη με αυτήν. Το νήμα, εξερχόμενο από την κλώστρια, εισέρχεται κατευθείαν και αυτόματα στην μπομπινουάρ. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η κλώστρια παλαιού τύπου, όπου κλώστρια και αντίστοιχη μπομπινουάρ είναι απομονωμένες και το πέρασμα του νήματος γίνεται αναγκαστικά χειροκίνητα. Ωστόσο, τονίζεται για άλλη μια φορά πως η χρήση της κλώστριας παλαιού τύπου κατά την παραγωγική διαδικασία είναι σπανιότατη. Η παραγωγικότητα των μπομπινουάρ είναι όμοια με αυτήν των κλωστριών και, έτσι, είναι δυνατό κάθε ζευγάρι αυτών των δύο μηχανών να θεωρηθεί ως ένα ενιαίο μηχάνημα. Ατμιστήριο ΣΤΑΔΙΟ ΑΤΜΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 6 ΠΛΗΘΟΣ ΜΗΧΑΝΩΝ 1 ΕΙΔΟΣ ΜΗΧΑΝΩΝ ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΞΟΔΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΤΜΙΣΤΗΡΙ ΝΗΜΑ ΑΠΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΚΛΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΤΟΙΜΟ ΝΗΜΑ ΓINETAI ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΡΙΨΙΜΟ ΤΩΝ ΠΟΛΥΣΤΡΟΦΩΝ ΝΗΜΑΤΩΝ (ΝΗΜΑΤΩΝ RELAX) Στην διαδικασία κλωστοποίησης του νήματος υπάγεται και άλλο ένα είδος επεξεργασίας την οποία υφίσταται μόνο ένας ειδικός τύπος νημάτος, γνωστός ως νήμα Relax. Τα νήματα Relax χαρακτηρίζονται ως πολύστροφα, δίνονται δηλαδή στις ίνες τους περισσότερες στροφές από ότι στα συνηθισμένα νήματα. Για να προετοιμαστεί το νήμα για τη διαδικασία της στρίψης του στο στριπτήριο, βγαίνοντας από τη δακτυλιοφόρο κλώστρια, περνάει από τη μηχανή η οποία είναι γνωστή ως 31