1 Τι είναι το doping; (I) Προέλευση του όρου «Doop» (Ολλανδικός όρος) (18ος αιώνας): Νοτιοαφρικάνικο ποτό «Ντόουπ» αναφέρεται για πρώτη φορά σε ένα Αγγλικό λεξικό «doping» (ντοπάρισµα) ( ιεθνής όρος) L M H
2 Τι είναι το doping; (II) Doping (ντοπάρισµα) «Ντοπάρω-ντοπάροµαι» Χρήση απαγορευµένων ουσιών ή/και µεθόδων Για την ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης L M H
3 Τί είναι το doping; (III) Ψυχαγωγικός αθλητισµός Ανταγωνιστικός αθλητισµός Κατάχρηση φαρµακευτικών ουσιών Doping (ντοπάρισµα) Ηκατάχρησηφαρµακευτικώνουσιώνδεναποτελείπρόβληµα µόνο για τον χώρο του αθλητισµού αλλά και για το κοινωνικό σύνολο! L M H
Ορισµοί του doping 4 Ευρωπαϊκή Ένωση: (www.europa.eu.int) Doping στον χώρο του αθλητισµού ορίζεται η χρήση ουσιών ή/και κάθε διαθέσιµη µέθοδος τεχνητής ενίσχυσης της αθλητικής απόδοσης κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, ή κατά την προετοιµασία για αυτόν, κατά τρόπο τέτοιο που να παραβιάζει τα αθλητικά ήθη και να βλάπτει τη σωµατική και ψυχική υγεία του αθλητή ή του παίκτη. WADA: (www.wada-ama.org) Το doping ορίζεται ως η χρήση τεχνάσµατος, είτε πρόκειται για ουσία είτε για µέθοδο, που είναι δυνατόν να βλάψει την υγεία των αθλητών ή/και µπορεί να ενισχύσει την απόδοσή τους, ή η ανίχνευση στο σώµα του αθλητή µιας ουσίας ή η διαπίστωση της χρήσης µιας µεθόδου από εκείνες που αναφέρονται στη λίστα που επισυνάπτεται στον Κώδικα κατά του Doping. Πρακτικός ορισµός: Doping θεωρείται ότι εµπεριέχεται στην Λίστα doping. L M H
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ 5 Οι φαρµακευτικές ουσίες µπορούν να σώσουν ζωές όταν χρησιµοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς Ηκατάχρησηφαρµακευτικώνουσιώνστον αθλητισµό είναι ανήθικη και ενδεχοµένως επικίνδυνη για την υγεία του αθλητή Πιθανή βλάβη Καρδιά Νεφροί Αθλητής Ηπαρ Σεξουαλική λειτουργία Μηχανισµός κίνησης L M H
6 1886: Θάνατος του βρεττανού ποδηλάτη Linton ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING I 1 1960 (Ρώµη) : Θάνατος του Knut Enemark Jensen κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών Αγώνων ιεγερτικά ραστηριότητες αντι-doping 1964: IOC ορισµός φαρµακοδιέγερσης 1967: ιεγερτικά Nαρκωτικά κ.α. IOC Ιατρική Επιτροπή: Πρώτη λίστα απαγορευµένων ουσιών Αθλητισµός: Χρήση Αναβολικών έλεγχοι doping 1972: Μόναχο 2079 έλεγχοι 0 doping L M H
7 εκαετίες του 70 και 80 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING II Γερµανική ηµοκρατία : Εθνική κατάταξη doping 1988: Ολυµπιακός χάρτης 1984: Νέα µέθοδος ανάλυσης doping για την ανίχνευση χρήσης αναβολικών στεροειδών Λόγω της χρήσης τους στον αθλητισµό : 1. Παγκόσµιο Συνέδριο κατά του doping στην Οττάβα 1985: Απαγόρευση της χρήσης β-αποκλειστών 1986: Απαγόρευση της χρήσης διουρητικών 1987: Απαγόρευση χρήσης παραγόντων κάλυψης L M H
8 1988 (Σεούλ): Ανανεωµένη λίστα doping για τους Ολυµπιακούς Αγώνες ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING III εκαετία 80: Αύξηση του doping αίµατος και της κατάχρησης Ερυθροποιητίνης (EPO) στα αγωνίσµατα αντοχής 1988:Η Πρώην υτική Γερµανία ξεκίνησε «εξω-αγωνιστικούς ελέγχους» 1993: Προσθήκη στη λίστα «και συναφείς ουσίες» εκαετία 80: Έναρξη κατάχρησης αυξητικής ορµόνης (GH) GH Επέκταση της λίστας doping της IOC για τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 1992 (Βαρκελώνη) ACTH, EPO, GH 2 L M H
9 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING IV εκαετία του 90: Αύξηση της κατάχρησης φαρµακευτικών ουσιών στα γυµναστήρια 1998:Ένα µεγάλο σκάνδαλο doping ξέσπασε κατά τη διάρκεια του Γύρου της Γαλλίας ραστηριότητες αντι-doping 3 L M H
ΛΙΣΤΑ ΑΝΤΙ-DOPING (Ιατρική Επιτροπή των IOC και WADA; 01.09.2001) 10 ΟΥΣΙΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ Απαγορευµένες κατηγορίες ουσιών Κατηγορίες ουσιών που είναι απαγορευµένες υπό ορισµένες συνθήκες Απαγορευµένες µέθοδοι Ιδιαιτερότητες Λίγες ουσίες έχουν όρια συγκεντρώσεως Λίγες ουσίες επιτρέπονται µε ιατρική συνταγή και επισήµανση L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ (Ιατρική Επιτροπή των IOC και WADA; 01.09.2001) 11 Α. ιεγερτικά (π.χ.): Αµφεταµίνη Εφεδρίνη Καφεϊνη Κοκαϊνη και συναφείς ουσίες B. Ναρκωτικά (π.χ.): Ηρωίνη Μορφίνη και συναφείς ουσίες Γ. Αναβολικοί Παράγοντες: 1. Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή (π.χ. νανδρολόνη, στανοζολόλη) 2. β 2 διεγέρτες (π.χ.κλεµπουτερόλη) και συναφείς ουσίες. ιουρητικά (π.χ.): Φουροσεµίδη και συναφείς ουσίες Ε. Πεπτιδικές Ορµόνες, µιµητικές και ανάλογα: Ινσουλίνη, hcg, LH, ACTH, hgh, IGF-I, EPO και συναφείς ουσίες L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 12 Συχνά χρησιµοποιούνται παράνοµα από αυτούς που κάνουν κατάχρηση φαρµακευτικών ουσιών σε πολλές Ευρωπαικές χώρες Ιστορία ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ Αµφεταµίνες Εφεδρίνη Κοκαίνη εύτερος Παγκόσµιος Πόλεµος Κατάχρηση της κόκας από τους αρχαίους Ινκας για τη µείωση της κόπωσης Καφείνη και συναφείς ουσίες Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 60: Ποδηλάτες πέθαναν µετά από κατάχρηση διεγερτικών Συχνά χρησιµοποιούµενη: Γκουαράνα(καφείνη) Οριο στη συγκέντρωση στα ούρα για τους αθλητές (12µg/ml) L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 13 ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ Κεντρικό νευρικό σύστηµα Σκοπός της κατάχρησης: Ευφορία Ρύθµιση συναισθηµάτων και συµπεριφοράς Καταστολή: Άγχους Πανικού Ορέξεως Καθυστέρηση κοπώσεως ιέγερση δραστηριότητας ορισµένων περιοχών του κεντρικού νευρικού συστήµατος Λόγω της πρόκλησης αισθήµατος ευεξίας, τα διεγερτικά χρησιµοποιούνται συχνά τόσο στο χώρο του αθλητισµού, όσο και έξω από αυτόν. L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 14 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗΣ Ή ΚΟΚΑΙΝΗΣ Συχνότερα Οξείες παρενέργειες Σπανιότερα Ταχυκαρδία Καρδιακές διαταραχές Υψηλή αρτηριακή πίεση Εφίδρωση ή αίσθηµα ψύχους ιαστολή της κόρης των οφθαλµών M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 15 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗΣ Η ΚΟΚΑΙΝΗΣ Συχνότερα Χρόνιες παρενέργειες Σπανιότερα Ταχυκαρδία Καρδιακές διαταραχές Υψηλή αρτηριακή πίεση Εφίδρωση ή αίσθηµα ψύχους Καταστολή όρεξης Απώλεια βάρους ιαστολή της κόρης των οφθαλµών Αντιδράσεις του κεντρικού νευρικού συτήµατος M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 16 Καρδιαγγειακές παρενέργειες Γαστρεντερικές παρενέργειες 50 kg Αναπνευστικές παρενέργειες ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗΣ Η ΚΟΚΑΙΝΗΣ Παρενέργειες του κεντρικού νευρικού συτήµατος Φαρµακευτική δηλητηρίαση Γενικευµένες, µυοσκελετικές και δερµατικές παρενέργειες L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 17 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗΣ Ή ΚΟΚΑΙΝΗΣ Καρδιαγγειακές παρενέργειες Ταχυκαρδία Καρδιακές αρρυθµίες Υπέρταση Οξείες Χρόνιες υσρυθµίες Μυοκαρδιακή ισχαιµία και έµφραγµα Αναπτυξη και ρήξη αορτικών ανευρυσµάτων ιατατική µυοκαρδιοπάθεια Αγγειακή θρόµβωση H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 18 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΙΕΓΕΡΤΙΚΩΝ Απλή κατάχρηση/ υπερβολική δόση Μακροχρόνια κατάχρηση Πιθανή αίσθηση ενισχυµένης ενέργειας και ζωτικότητας Οξείες παρενέργειες: Ευερεθιστότητα Επιθετικότητα Αυτοκτονία; Χρόνιες παρενέργειες στην υγεία: Ευερεθιστότητα Επιθετικότητα σε συνδυασµό µε βία ιαταραχές του ύπνου Σοβαρή κατάθλιψη που µπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονία Αγχωτικές διαταραχές Παρανοϊκές ιδέες Παρανοϊκή ψύχωση που περιλαµβάνει καταναγκαστική συµπεριφορά και ψευδαισθήσεις Ανορεξία Εθισµός M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: 19 ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση πόνου Μορφίνη Ναλµπουφίνη Πενταζοκίνη µ κ µ δ σ σ κ δ κ ιάφοροι υποδοχείς (µ, µ, δ, κ, σ) Μπουπρενορφίνη µ κ δ Κυκλαζοκίνη Συνεργική δράση Ανταγωνιστική δράση H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ 20 ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗΣ Κυστίδια σεροτονίνης Κρανίο Εγκέφαλος Η σεροτονίνη ως διαβιβαστής Μετασυναπτική διάσπαση Μηχανισµός διακοπής της πρόσληψης H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ 21 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Ναρκωτικά ιαφορετικοί υποδοχείς Αλλαγή διάθεσης Ναυτία µ µ δ σ σ κ δ κ ιαφορετικές παρενέργειες µ δ κ Συστολή της κόρης των οφθαλµών Αναπνευστική καταστολή υσκοιλιότητα Εθισµός Αλλαγή διάθεσης Ζάλη υσφορία Ναυτία Ίλιγγος H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: 22 ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 1. Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή (AAΣ) (π.χ.νανδρολόνη, τεστοστερόνη) 2. β 2 - διεγέρτες (π.χ.κλενµπουτερόλη, φενοτερόλη) Αναβολικά Πυρήνας µυϊκού κυττάρου Αύξηση πρωτεινοσύνθεσης Αύξηση µυικής µάζας ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ L M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 23 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ: ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΑΠΟ ΑΘΛΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ Στατιστικές της IOC: 7.233 απαγορευµένες ουσίες βρέθηκαν σε δείγµατα σε όλο τον κόσµο (1997 1999) Ναδρονολόνη OH Από αυτές τις ουσίες: O 38 % ήταν αναβολικοί παράγοντες 19-Νορτεστοστερόνη M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 24 Σκοπός της κατάχρησης: Αύξηση της µυικής µάζας Αύξηση της µυικής δύναµης Βελτίωση της απόδοσης Αύξηση του κίνητρου για προπόνηση Κίνδυνος σοβαρών βιοιατρικών παρενεργειών µε τη χρήση υψηλών δόσεων M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 25 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γυναικοµαστία Άρρεν: Συρρίκνωση των όρχεων Βλάβη του καρδιαγγειακού συτήµατος Βλάβη του ήπατος Θήλυ: Βράγχος φωνής Αρκετές ορµονικές µεταβολές Αυξηµένη ακµή Βλάβη σκελετικού συστήµατος Υπερτρίχωση Αναστολή σπερµατογένεσης Πιθανή µεγέθυνση του προστάτη Αύξηση σωµατικού βάρους Αλλαγές της ψυχολογικής συµπεριφοράς Αρρενοποίηση Ανώµαλοι καταµήνιοι κύκλοι που οδηγούν στην στειρότητα L M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 26 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΡ ΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Καρδιακή δυσλειτουργία Μυοκαρδιοπάθεια Μυοκαρδίτις Αρτηριακή υπέρταση Στεφανιαία αθηροσκλήρωση Καρδιακές αρρυθµίες Έµφραγµα τουµυοκαρδίου Αφνίδιος Καρδιακός Θάνατος M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 27 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΚΛΗΘΕΝΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ AAΣ ΚΑΡ ΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Αθηρογενετική δράση Αύξηση της χοληστερόλης LDL και των τριγλυκεριδίων Μείωση της χοληστερόλης HDL Θροµβογενετική δράση Μειωµένη ινωδολυτική δραστηριότητα Αυξηµένη συσσώρευση αιµοπεταλίων Αγγειοσυσπαστική δράση Αυξηµένη αγγειακή ανταπόκριση στη νορεπινεφρίνη Ενίσχυση του σπασµού των στεφανιαίων αρτηριών Άµεση µυοκαρδιακή επίδραση Μυοκαρδιακή υπερτροφια, ίνωση και νέκρωση ιαταραχές συσταλτικότητας Εκφύλιση των συµπαθητικών νευραξόνων Μειωµένη πυκνότητα τριχοειδών, κλπ. H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΙΦΝΙ ΙΟΣ ΚΑΡ ΙΑΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ AAΣ 28 L M H Κ ατ άχρηση Αναβολικών Στεροειδών και Αφνίδιος Καρδιακός Θάνατος: Παθολογική Μελέτη Αιφνίδιος Καρδιακός Θάνατος σε έναν 20-χρονο Body Builder που έκανε χρήση Αναβολικών Στεροειδών Dickerman et al. Fineschi et al. Cardiology 1995;86:172 Αφνίδιος Καρδιακός Θάνατος Κατά τη ιάρκεια Άσκησης ενός Αρσιβαρίστα που Έκανε Χρήση Ανδρογόνων Στεροειδών Luke et al. Arch Pathol Lab Med 2001;125:253 Κατάχρηση Αναβολικών Στεροειδών και Καρδιακός Θάνατος orensic Sci 1991;35:1441 Kennedy et al. J F Med J Aust 1993;158:3 46
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 29 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ/ ΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΗΠΑΤΙΤΙ Α ΛΙΠΩ ΕΣ ΗΠΑΡ ΚΥΣΤΕΣ ΗΠΑΤΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 30 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΑΑΣ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Κύστες του ήπατος σε έναν body-builder που λάµβανε ΑΑΣ και 40 άλλες χηµικές ενώσεις. 4 Ρήξη της δοµής του τένοντα µετά από λήψη ΑΑΣ. H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 31 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ωοθήκη/Μήτρα ιαταραχές του καταµήνιου κύκλου που οδηγεί σε στειρότητα Συρρίκνωση στήθους Αρρενοποίηση 5 ιαταραχές της libido 6 7 M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 32 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΑΝ ΡΙΚΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Υπερτροφία του προστάτη; ιαταραχές της libido Συρρίκνωση όρχεων 8 Χαµηλήπαραγωγήσπέρµατος Απουσία σπερµατοζωαρίων στο σπέρµα M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 33 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΣΤΟ BODY- BUILDING (ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ) 70 60 50 40 30 20 10 0 Αριθµός κυττάρων σπέρµατος (εκατοµµύρια) Χορήγηση ΑΑΣ Müller-Platz C. µη-δηµοσιευµένα στοιχεία 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Μήνες H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 34 ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Ακµή 10 Γυναικοµαστία 11 12 13 Αλλωπεκία 9 Βράγχος φωνής Υπερτρίχωση (Ανάπτυξη τριχοφυίας: στο πρόσωπο, χέρια και τον κορµό) M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 35 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙ ΩΝ Αίσθηση ακαταµάχητης δύναµης και ανωτερότητας Ανεξέλεγχτα ξεσπάσµατα θυµού Επιθετικότητα/ βία Κίνητρο για υπερβολική προπόνηση Καταθλιπτικές φάσεις/ψύχωση; M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 36 ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ Τόπος δράσης Νεφρά Βεβιασµένη διούρηση Απώλεια ύδατος Απώλεια ηλεκτρολυτών M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 37 ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ Σκοποί της κατάχρησης: Απώλεια σωµατικού βάρους Βελτίωση µυικής εικόνας Κάλυψητηςχρήσηςάλλων ουσιών doping Αυτές οι επιδράσεις ενέχουν κινδύνους για την υγεία L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ 38 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Αφυδάτωση ιαταραχές ηλεκτρολυτών Αδυναµία Υπνηλία Κόπωση Αυξηµένος κίνδυνος θρόµβωσης 2 Μυικές κράµπες Καρδιακές αρρυθµίες (προκληθείσες από υποκαλιαιµία) L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ 39 ΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Κνίδωση Ερύθηµα Εξάνθηµα H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 40 ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ Ορµόνες: ουσίες «αγγελιοφόροι» µε ιδιαίτερη βιολογική επιρροή στο σώµα, τη συµπεριφορά και τις αισθήσεις hcg LH ACTH hgh IGF-I EPO Ινσουλίνη Ανθρώπινη Χοριακή Γοναδοτροπίνη: ρυθµίζει την παραγωγή στεροειδών ορµονών κατά την διάρκεια της εγκυµοσύνης Ωχρινοτρόπος Ορµόνη: ρυθµίζει την παραγωγή των ορµονών του φύλου Φλοιοεπινεφριδιοτρόπος ορµόνη: διεγείρει τη σύνθεση των γλυκοκορτικοειδών από τον φλοιό των επινεφριδίων Aνθρώπινη Αυξητική Ορµόνη: διεγείρει την σύνθεση των πρωτεινών Ινσουλινόµορφος Παράγοντας -1: Μεσολαβητικός Παράγοντας της δράσης της Αυξητικής Ορµόνης: διεγείρει τη σύνθεση πρωτεινών Ερυθροποιητίνη: ιεγείρει την παραγωγή ερυθρών αισµοσφαιρίων από τον µυελό των οστών µειώνει την γλυκόζη του αίµατος M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 41 ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ Σκοποί της κατάχρησης: Αύξηση µυικής µάζας Μείωση σωµατικού λίπους Αύξηση σωµατικών διαστάσεων Βελτίωση απόδοσης Αύξηση κινήτρου προπόνησης Οξείες Λοίµωξη Παρακράτηση ύδατος Πονοκέφαλος Κόπωση/µυική αδυναµία Πόνοι των µυών και των συνδέσµων Αύξησητηςγλυκόζηςτουαίµατος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Μεγαλακρία Χρόνιες Σαγχαρώδης διαβήτης Αρρυθµίες Όγκοι L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 42 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ Σωµατική άσκηση DOPING Αεροβική προπόνηση 14 Προπόνηση σε υψόµετρο Μετάγγιση αίµατος (=doping αίµατος) Χρήση Ερυθροποιητίνης (EPO) L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 43 Η ΕΡΥΘΡΟΠΟΙΗΤΙΝΗ (EPO) ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΕΡΥΘΡΩΝ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΩΝ ΣΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΞΙΑΣ ΤΩΝ ΙΣΤΩΝ Αριθµός ερυθρών αιµοσφαιρίων Υπόξια των ιστών EPO Βιοµηχανική παραγωγή της EPO Ανασυνδυασµένη ανθρώπινη EPO (rhu-epo) M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 44 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ rhu-epo ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΗΣ EPO Αυξηµένη αιµοσφαιρίνη Απώλεια υγρών κατά τη διάρκεια της άθλησης (π.χ. εφίδρωση) Γλοιότητα αίµατος και στάση του αίµατος στα µικροαγγεία Καρδιακό µεταφορτίο Καρδιακή ανεπάρκεια Έµφραγµα µυοκαρδίου Πνευµονική εµβολή Εγκεφαλικό επεισόδιο Αρτηριακή Θροµβοεµβολικά υπέρταση επεισόδια M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 45 www.uci.ch www.fis-ski.com ιεθνής Ποδηλατική Ένωση (UCI) ιεθνής Οµοσπονδία Χιονοδροµίας (FIS) 16 Καθορισµός των ορίων του αιµατοκρίτη και της αιµοσφαιρίνης Οι αθλητές στους οποίους διαπιστώνονται τιµές ανώτερες από αυτές που επιτρέπονται κρίνονται ακατάλληλοι για συµµετοχή σε αγώνες, λόγω του 15 αυξηµένου κινδύνου για την υγεία τους. M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: 46 Doping αίµατος Φαρµακευτικός, χηµικός και φυσικός επηρρεασµός του δείγµατος Ενίσχυση της µεταφοράς οξυγόνου Χορήγηση τεχνητών φορέων οξυγόνου 17 L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ 47 DOPING ΑΙΜΑΤΟΣ Αυξηµένος αιµατοκρίτης και αιµοσφαιρίνη Αθλητής αντοχής Πιθανές βιοιατρικές παρενέργειες: Λοιµώξεις Ίκτερος Θρόµβοι Κυκλοφορική υπερφόρτωση Κνησµός Αναπνευστική παύλα Αναφυλακτική αντίδραση L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ 48 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΟΞΥΓΟΝΟΥ Πιθανές βιοιατρικές παρενέργειες: Λοιµώξεις Ίκτερος Θρόµβοι Κυκλοφορική υπερφόρτωση 18 Κνησµός Αναπνευστική παύλα Αναφυλακτική αντίδραση L M H
ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΣ ΕΠΗΡΡΕΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΙΓΜΑΤΟΣ 49 ΑΥΞΗΣΗ ΟΓΚΟΥ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ Αυξηµένος αιµατοκρίτης και αιµοσφαιρίνη Κάλυψη doping 19 Λόγω της προσωρινότητας της κάλυψης οι βιοιατρικές παρενέργειες είναι παρόµοιες µε αυτέςτουdoping αίµατος L M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: 50 ΑΛΚΟΟΛ Β-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ ΚΑΝΝΑΒΙΝΟΕΙ Η π.χ. Χασίς, Μαριχουάνα ΤΟΠΙΚΑ ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ Η υπάρχουν διαφορές για κάθε άθληµα L M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΑΛΚΟΟΛ 51 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση άγχους Μείωση τρόµου Χαλάρωση ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Οξείες Χρόνιες Έµετοι/ Ναυτία Υπεραερισµός Κατάσταση µέθης Αλκοολική δηλητηρίαση Αλκοολική ηπατίτιδα Περιορισµένη συνείδηση Αλκοολική δηλητηρίαση Ζάλη Πονοκέφαλος ιάρροια Κατάσταση υπερδιέγερσης Περιοριµένη συνείδηση Κίνδυνος έµετου και εισρόφησης Κώµα Νεφρικές παρενέργειες Κίρρωση ήπατος Κίνδυνος άπνοιας και καρδιακής ανακοπής Λιπώδες ήπαρ Νευρολογικές παρενέργειες M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΚΑΝΝΑΒΙΝΟΕΙ Η 52 Σκοπός της κατάχρησης Χαλάρωση ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Οξείες Χρόνιες Αναισθησία Κατάσταση µέθης Ταχυκαρδία Έµφραγµα Μυοκαρδίου υσρυθµίες Ψυχωτικές αντιδράσεις και άλλες διαταραχές της διάθεσης 20 M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΤΟΠΙΚΑ ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΑ 53 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση πόνου Έλλειψη πόνου ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Οξείες Έµµεσες Τρόπος δράσης: Αναστρέψιµη καιτοπική καταστολή της αγωγής του νευρικού ερεθίσµατος Αγγειοσυσπαστικοί παράγοντες µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε συνδυασµό µε τοπικά αναισθητικά Υπεραερισµός (επιτάχυνση της αναπνοής) Πυρετός Σε συνδυασµό µε άσκηση αυξηµένο κίνδυνο τραυµατισµού Μπορούν να χορηγηθούν µόνο τοπικές ή ενδοαρθρικές ενέσεις Μόνο όταν απαιτούνται για ιατρικούς λόγους M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ Η 54 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση πόνου Μείωση φλεγµονής Πρόληψη άσθµατος και άλλων αλλεργικών αντιδράσεων Αθλήµατα Μόνο όταν απαιτείται για ιατρικούς σκοπούς Οξείες ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Χρόνιες Ηστοµατική, πρωκτική, ενδοφλέφια ή ενδοµυική συστηµατική χρήση απαγορεύεται Αυξηµένη κατακράτηση ύδατος Αυξηµένος καταβολισµός πρωτεινών Μειωµένη ανοσοποιητική απάντηση Υπέρταση Μειωµένη ρύθµιση γλυκόζης Οστεοκλασία M H
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: Β-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ 55 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση καρδιακής συχνότητας Μείωση τρόµου Μείωση άγχους Βραδυκαρδία Καρδιακές διαταραχές Υπόταση Βρογχόσπασµος Μειωµένη libido Κόπωση MH
56 ΑΘΛΗΤΕΣ ΜΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Οξεία λοίµωξη Προσοχή: κάποια ευρέως χρησιµοποιούµενα φάρµακα κατά του βήχα και του κρυολογήµατος περιέχουν Εφεδρίνη Άσθµα ύσπνοια; Προσοχή: Μερικά φάρµακα για το άσθµα περιέχουν β 2 - διεγέρτες Πόνος Έκζεµα Προσοχή: Ορισµένα αναλγητικά περιέχουν εξαρτησιογόνες ουσίες Προσοχή: Ορισµένες κρέµες και αλοιφές για τη θεραπεία δερµατοπαθειών περιέχουν κορτιζόνη M H
57 ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Επαναλαµβανό µενη πρόσληψη Ενίσχυση δόσης Χρόνια κατάχρηση Ηδόσηκαιηδιάρκεια της χορήγησης, καθώς και οι τρόποι χρήσης εναι οι αποτελεσµατικοί παράγοντες για την ποσότητα και τη σοβαρότητα των παρενεργειών M H
ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 58 ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ Χώρα Κάτοικοι σε εκατοµµ. Πελάτες γυµναστηρίων Ποσοστό πληθυσµού (%) Αριθµός γυµναστηρίων Βέλγιο 10 380.000 3,6 630 ανία 5 120.000 2,4 270 Γερµανία Γαλλία 81 57 4.300.000 1.710.000 5,3 3,0 6.000 2.500 Μεγάλη Βρετανία 63 4.100.000 6,5 2.500 Κάτω Χώρες 15 1.005.000 3,5 1,500 Ιταλία 58 2.030.000 3,5 6.000 Αυστρία 8 380.000 4,7 730 Σουηδία 9 530.000 5,9 600 Ισπανία ΣΥΝΟΛΟ Η.Π.Α. 39 352 265 1.560.000 16.515.000 29.483.000 4,0 4,6 10,9 2000 23.330 15.125 Παγκόσµια 6.000 54.000.000 0,9 60.000 Από τις 11/99 Γεγονότα γυµναστηρίων ενόψει της Νέας Χιλιετηρίδας M H
ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 59 ΧΡΗΣΗ DOPING ΣΤΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΑΝΑΨΥΧΗΣ Μεγάλη Βρεττανία (1992) 21 γυµναστήρια 2 834 ερωτηµατολόγια 1677 απαντήσεις 7,7 % έκαναν κάποτε χρήση αναβολικών 5,0 % κάνουν τώρα χρήση αναβολικών Γερµανία (1998/2000) 58 γυµναστήρια 1195 ερωτηµατολόγια 454 απαντήσεις 22 % έκαναν κάποτε χρήση αναβολικών Perry et al.: Br J Sports Med 26 (1992), S 259-261 Boos et al.: Dt Ärzteblatt 95 (1998), S C-708 - C-712; 2000: µη-δηµοσιευµένα στοιχεία H
ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 60 ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ: ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ Φάλκενµπεργκ (Σουηδία/1995) 1383 µαθητές: : 5,8-10% Ηνωµένο Βασίλειο (1996) 7722 µαθητές: : 2,3 % Σουηδία (2001) 5 827 µαθητές: : 2,8 3,6 % Nilsson et al.: Eur J Clin Pharmacol 48 (1995), S 9 11 Miller et al.: B M J 313 (1996), S 394 397 Nilsson et al.: Eur J Public Health 11 (2001), S 195 197 21 H
υτική Σκωτία (1984/1985) 19,5% (8 από 41): Χρήση αναβολικών, διουρητικών, θυροξίνης,, hcg Φλάνδρα (1995) 1988-1993 1993 42 % (158 από 379) Χρήση αναβολικών, διουρητικών, διεγερτικών, β 2 -διεγέρτων ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΧΡΗΣΗΣ DOPING ΣΤΟ BODY-BUILDING: Συχνά αναβολικά και διουρητικά λαµβάνονται µαζί! McKillop: Scott Med J 32 (1987), S 39 41; Delbeke et al: Int J Sports Med 16 (1995), S 66 70; Kisling et al.: Ugeskr Laeger 151 (1989), S 2582 2584; Germany (µη-δηµοσιευµένα στοιχεία) 2 ανία 1989 62% (85 από 138) Χρήση αναβολικών Γερµανία 1995-2000 (µη δηµοσιευµένα ) 39 % (79 από 202) Χρήση αναβολικών, διουρητικών, β 2 διεγέρτων, διεγερτικών 61 H
ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 62 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΕ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ Αύξηση της κατάχρησης φαρµακευτικών ουσιών στα ψυχαγωγικά αθλήµατα Οι άνδρες που κάνουν κατάχρηση είναι περισσότεροι από τις γυναίκες Ποσοστό ατόµων που κάνει κατάχρηση φαρµάκων στα ψυχαγωγικά αθλήµατα (%) 20 10 0 1980 1990 2000 Αθλητικός χώρος µε υψηλή κατάχρηση φαρµακευτικών ουσιών Body building Έτος Οµοφωνία βιβλιογραφίας H
ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 63 ΛΟΓΟΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ Απώλεια λίπους Ταχύτερη αποκατάσταση Άλλα Μυική ενδυνάµωση Σκληρότερη προπόνηση Αυξηµένη δύναµη Οµοφωνία βιβλιογραφίας M H
ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 64 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΙΑΤΡΟΦΗΣ Είναι καλύτερο να έχουµε µια καλά ισορροπηµένη διατροφή παρά να λαµβάνουµε συµπληρώµατα διατροφής. Τα περισσότερα συµπληρώµατα διατροφής (συµπεριλαµβανοµένων υγρών υδατανθράκων, κρεατίνης, πρωτεϊνών, αµνινοξέων, βιταµινών και µεταλλικών αλάτων) δεν απαγορεύονται. Ορισµένα συµπληρώµατα περιέχουν διάφορες ποσότητες ουσιών doping (πχ προορµόνες) που δεν δηλώνονται στην ετικέτα. Αυτέςοιουσίεςπροέρχονταιείτεαπό φυσικές πηγές ή από µολυσµένα εξαρτήµατα που χρησιµοποιούνται στη βιοµηχανία. Αυτά τα παρασκευάσµατα µπορεί να ενέχουν κινδυνους για την υγεία και µπορεί, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει, να ενοχοποιήσουν έναν αθλητή. Υπερβολική πρόσληψη ορισµένων συµπληρωµάτων (ειδικά αµινοξέων, βιταµινών και µεταλλικών αλάτων) εγκυµονεί κινδύνους για την υγεία. Οι αθλητές θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και να επιλέγουν συµπληρώµατα διατροφής µε γνωστή σύνθεση, που παράγονται από γνωστούς παρασκευαστές. L M H
ΑΝΑΛΥΣΗ DOPING I: είγµα συγκέντρωσης ούρων: «εντός αγώνα» ή «εκτός αγώνα» 65 1. Αποχωρητήριο 2. 3. Κωδικοί αριθµοί είγµα ούρων υπό επίβλεψη Ακριβής ορατότητα Ειδικό µπουκάλι συγκέντρωσης A B A B ιαχωρισµός του δείγµατος ούρων Σφράγιση των µπουκαλιών 4. 5. A B Τα µπουκάλια τοποθετούνται σε ένα ειδικό κιβώτιο Σφράγιση του κιβωτίου Έλεγχος ούρων: Μέτρηση του ph και της πυκνότητας Σφραγισµένο κιβώτιο Εργαστήριο doping 22 M H
ΑΝΑΛΥΣΗ DOPING II: 66 Eργαστήριο διαπιστευµένo από την IOC Ανάλυση δείγµατος ούρων Έλεγχος σφράγισης και πρωτόκολλο σφράγισης Ανάλυση δείγµατος Α Αποθήκευση δείγµατος Β Αρνητικό αποτέλεσµα Θετικό αποτέλεσµα Ανάλυση δείγµατος Β παρουσία του αθλητή Σε περίπτωση που τα δείγµατα Α και Β είναι θετικά: Κυρώσεις στον αθλητή Θετικό αποτέλεσµα Αρνητικό αποτέλεσµα 23 M H
ΑΝΑΛΥΣΗ DOPING III: 67 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΟΥΡΩΝ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΤΑ ΙΑΠΙΣΤΕΥΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Καφείνη > 12 µg/ml Καρβοξύλιο -THC > 15 ng/ml Καθίνη > 5 µg/ml Εφεδρίνη > 10 µg/ml Επιτεστοστερόνη > 200 ng/ml Μεθυλεφεδρίνη > 10 µg/ ml Μορφίνη > 1 µg/ ml 19-Νορανδροστερόνη > 2 ng/ ml στους άνδρες 19-Νορανδροστερόνη > 5 ng/ ml στις γυναίκες Φαινυλοπροπανολαµίνη > 25 µg/ ml Ψευδοεφεδρίνη > 25 µg/ ml Σαλµπουταµόνη ως διεγερτικό > 100 ng/ ml ως αναβολικός παράγοντας > 1000 ng/ ml αναλογία T/E > 6 24 H
ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ DOPING: 68 εν υπάρχουν ενιαίοι κανόνες κοινοί για όλες τις διεθνείς οµοσπονδίες. εναπόκειται σε κάθε διεθνή οµοσπονδία αθλητισµού να συµπεριλάβει κανονισµούς αντιdoping στο καταστατικό της, οι οποίοι µπορεί να συνοδεύονται από υφιστάµενα µέτρα και νοµικές διαδικασίες. Η ελάχιστη απαιτούµενη κύρωση (σύσταση) για τη χρήση ουσιών doping ή απαγορευµένων µεθόδων είναι ο αποκλεισµός τουαθλητήαπόόλατααθλητικάγεγονόταγιαµια περίοδο δύο ετών, σε περίπτωση που κατηγορείται για πρώτη φορά. M H
ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ DOPING ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: 69 Χώρα Νοµοθεσία κατά του Doping Γενική Νοµοθεσία Καµία Νοµοθεσία Σχόλιο Αυστρία X +γενική νοµοθεσία περί φαρµακευτικών ουσιών Βέλγιο X τµήµα οµιλούντων τη γαλλική και φλαµανδική ανία X Φινλανδία X Νόµος περί Φαρµάκων και Ποινικός Κώδικας Γαλλία X Γερµανία X Νόµος περί Φαρµακευτικών Προιόντων Ελλάδα X Ιρλανδία X Ιταλία X Λουξεµβούργο X Πρόληψη Εθισµού από τα Ναρκωτικά Κάτω Χώρες X Ποινικός Κώδικας, Νόµος για Oπιούχα, Νόµος περί φαρµάκων Πορτογαλία X Ισπανία X Σουηδία X Μ. Βρεττανία X Νόµος περί Κατάχρησης Φαρµακευτικών Ουσιών, Νόµος περί Φαρµακευτικών Ουσιών M H
ΒΕΛΓΙΟ Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. 70 Οι κανόνες κατά του Doping ορίζονται από το νόµο. Ορισµένες απόψεις των οδηγιών κατά του doping, οι οποίες δίνονται από τις εθνικές και διεθνείς οµοσπονδίες µπορούν να αναγνωριστούν από την κυβέρνηση. Ειδική νοµοθεσία της Φλαµανδικής και της Γαλλικής Κοινότητας απαγορεύει τη χρήση ουσιών και µεθόδων doping πριν, και κατά τη διάρκεια των αγώνων (Φλαµανδική κοινότητα: απόφαση από 1991. Γαλλική κοινότητα, απόφαση από 2001). Η εναρµόνιση (της νοµοθεσίας) µεταξύ των κοινοτήτων διασφαλίζεται από το συντονιστικό συµβούλιο. Οι δοκιµασίες ελέγχου µπορούν να λαµβάνουν χώρα πριν, κατά τη διάρκεια και µετά απότουςαγώνεςαπότηνκυβέρνηση, ή τις αθλητικές οµοσπονδίες και θα πρέπει να αναλύονται σε αναγνωρισµένα εργαστήρια. Αθλητές, που παραβιάζουν τους παραπάνω κανόνες υπόκεινται σε πειθαρχικές κυρώσεις (αποκλεισµός από τους αγώνες). Όλοι οι υπόλοιποι (γυµναστές, προπονητές, ιατροί,...) οι οποίοι παρέχουν, ή προωθούν ουσίες doping υπόκεινται σε ποινικές κυρώσεις. M H
Το doping απαγορεύεται πριν ή κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος. ΓΑΛΛΙΑ Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. 71 Υπάρχει ο νόµος 65-412 της 1ης Ιουνίου του 1965, που µάχεται τη χρήση διεγερτικών στους αθλητικούς αγώνες και καθιερώνει διαδικασίες ελέγχου καθώς και κυρώσεις στις οποίες υπόκεινται όλοι όσοι ενέχονται στο doping. ΟΝόµος 89-432 της 28ης Ιουνίου 1989 για την πρόληψη και τιµωρία της χρήσης παραγόντων doping στους αθλητικού αγώνες και στα αθλητικά γεγονότα : Αυτός ο Νόµος καταργεί το Νόµο του 1965 και δίδει έναν νέο ορισµό του doping. Συστήνει ένα ιεθνές Συµβούλιο Αντι-doping (CNAD), δίνει οδηγίες για τη διεξαγωγή των ελέγχων αντι-doping και παρέχει µια νοµική βάση για διοικητικά µέτρα και ποινικές κυρώσεις που µπορούν να υιοθετηθούν σε περίπτωση κατάχρησης. M H
ΓΕΡΜΑΝΙΑ 72 Το doping απαγορεύεται πριν ή κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος. Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. Αν και δεν υπάρχει κάποια ειδική νοµοθεσία για θέµατα doping στη Γερµανία, µια διάταξη του Νόµου περί Φαρµάκων ( 6a Arzneimittelgesetz) ορίζει ότι "η εµπορία, η συνταγογραφία ή η παροχή φαρµακευτικών προϊόντων µε σκοπό το doping απαγορεύεται". 3 της νοµοθεσίας για την προστασία των ζώων απαγορεύει το doping. Όπως δηλώνεται από τη Γερµανική Οµοσπονδία Αθλητισµού, είναι καθήκον κάθε Εθνικής Αθλητικής Οµοσπονδίας να θέτει σε εφαρµογή κανόνες αντι-doping στα πλαίσια των κανονισµών της. M H
ΕΛΛΑ Α 73 Το doping απαγορεύεται πριν ή κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος. Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. Οι Κανονισµοί για το doping των Ελληνικών Αθλητικών Οµοσπονδιών συµφωνούν µε τους κανονισµούς της ιεθνούς Ολυµπιακής Επιτροπής, των ιεθνών Οµοσπονδιών και την "Ελληνική Νοµοθεσία περί Αθλητισµού του 2002". Το Κεντρικό Εργαστήριο Doping του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Αθλητισµού (Αθήνα) είναι το διαπιστευµένο από την IOC εργαστήριο αντι-doping στην Ελλάδα. M H
74 Το doping απαγορεύεται πριν ή κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος. ΙΤΑΛΙΑ Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. Νόµος 14/12 2000-376 Κανονισµοί που αφορούν την προστασία της υγείας κατά τις αθλητικές δραστηριότητας και τον αγώνα κατά του doping: Η κατάχρηση φαρµακευτικών ουσιών είναι ποινικό αδίκηµα και θα τιµωρείται άµεσα: από 3 µήνες έως 3 έτη και πρόστιµο σε περίπτωση που κάποιος προµηθεύσει σε άλλον ουσίες doping, τις παρασκευάζει, τις παίρνει ή/και τις προωθεί. Η ποινή αυξάνεται εφόσον από το αδίκηµα προκαλείται βλάβη για την υγεία, αν το αδίκηµα προκαλείται κατά ανηλίκου, αν το αδίκηµα προκαλείται από συνεργάτη της Εθνικής Ολυµπιακής Επιτροπής ή/και αν η πράξη διαπράττεται από κάποιον ο οποίος ασκεί ιατρικό επάγγελµα, στο πρόσωπο αυτό θα αφαιρεθεί προσωρινά η άδεια άσκησης του επαγγέλµατός του. M H
ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ 75 Το doping απαγορεύεται πριν ή κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος. Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. εν υπάρχουν ειδικοί κανονισµοί για το doping. ηµιουργία του Ολλανδικού Κέντρου για Προβλήµατα Doping (NeCeDo) το 1989 για το συντονισµό της αντι-doping πολιτικής και την παροχή πληροφοριών για το doping στον αθλητισµό. Ο Έλεγχος Doping της Ολλανδίας (DoCoNed) ιδρύθηκε το 1999 µε σκοπό τη διενέργεια αντι-doping ελέγχων εκ µέρους των Ολλανδικών αθλητικών ενώσεων. Οι αθλητικές ενώσεις παραµένουν υπεύθυνες για κυρώσεις που βασίζονται στους κανονισµούς που υιοθετούνται από τις διεθνείς οµοσπονδίες. M H
ΙΣΠΑΝΙΑ Το doping απαγορεύεται πριν ή κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος. Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. 76 Ο έλεγχος απαγορευµένων ουσιών και µεθόδων, καθώς και η ασφαλής διενέργεια των αθλητικών εκδηλώσεων θα πρέπει να βεβαιώνεται από το Ανώτατο Συµβούλιο Αθλητισµού (CSD), ένα κυβερνητικό σώµα (Τίτλος VIII του Νόµου 10/90 της 15ης Οκτωβρίου 1990, ο Νόµος περί Αθληµάτων). Η διεθνής Επιτροπή Αντι-Doping υπόκειται στο Βασιλικό ιάταγµα 1313/1997 της 1ης Αυγούστου (ΒΟΕ 3 Σεπτεµβρίου). Απόφαση 24ης Μαίου 2001 της CSD (ΒΟΕ 22η Ιουνίου 2001 και 17η Οκτωβρίου 2001): Οι απαγορευµένες ουσίες και µέθοδοι του Doping στον αθλητισµό σύµφωνα µετηνioc εγκρίνονται. Όλοι οι αθλητές και οι αθλήτριες που µετέχουν στα αθλητικά γεγονότα θα πρέπει να συµφωνούν να υπόκεινται σε ελέγχους αντι-doping κατά τη διάρκεια και µεταξύ των αθλητικών γεγονότων, τα θετικά αποτελέσµατα των οποίων υπόκεινται σε πειθαρχικά µέτρα. M H
ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: 77 ΟΜΗ Ηνωµένα Έθνη Εκπαιδευτικός, Επιστηµονικός και Πολιτιστικός Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών Παγκόσµιο Συµβούλιο της Αθλητικής Επιστήµης Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας IOC: Ιατρική επιτροπή Συµβούλιο της Ευρώπης Ευρωπαϊκή Ένωση Εθνικός Οργανισµός Αθλητισµού Παγκόσµια Αντιπροσωπεία Αντι-Doping WADA Οµάδα εργασίας "Ήθη και Παιδεία Οµάδα εργασίας "Υγεία, Ιατρική και Έρευνα Οµάδα εργασίας "Νοµοθεσία Οµάδα εργασίας "Εναρµόνιση" Κώδικας Αντι-Doping M H
ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: ΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 78 ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Οµάδες -στόχοι Έφηβοι και ενήλικοι Πρωταθλητισµός και ψυχαγωγικά αθλήµατα Μέθοδοι Ηθικά ζητήµατα του doping Βιοιατρικά ζητήµατα του doping Πολιτικά ζητήµατα του doping Εναρµόνιση της γνώσης Επιστηµονικές µελέτες Ανασκόπηση βιβλιογραφίας και εναρµόνιση Ενηµερωτικό υλικό ή ηµερίδες Εκπαιδευτικά προγράµµατα Ανάπτυξη ηλεκτρονικών εργαλείων εργασίας Αγώνας κατά του ντόπινγκ σε ανταγνωστικά καθώς και σε αθλήµατα αναψυχής Ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης µε ιδιαίτερη έµφαση στους νέους H
ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: ΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 79 "Ο ΗΓΟΣ ΓΙΑ ΚΑΘΑΡΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ" Κοινό προιόν του Συµβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εκπαίδευση κατά του doping και πρόγραµµα ενηµέρωσης Ανάπτυξη ενός εκπαιδευτικού προγράµµατος αντι-doping στον αθλητισµό Συλλογή πληροφοριών Προσδιορισµός οµάδων-στόχων Κατανόηση των οµάδων-στόχων ιαµόρφωση στόχων και σκοπών Προσδιορισµός πηγών Επιλογή και σχεδιασµός µεθόδων Σχεδιασµός ανατροφοδότησης και εκτίµησης Προώθηση Ανάπτυξη ενός γενικού πλάνου εργασίας Μέτρα για την ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού Θετικές επιδράσεις του αθλητισµού Κατάλογος κατάλληλων µεθόδων και πρακτικών προπόνησης Τί είναι το doping; Γιατί απαγορεύεται; Κατάλογος απαγορευµένων ουσιών Κατάλογος επιτρεπόµενων ουσιών ιαδικασία ελέγχου doping οµή οργάνωσης των δραστηριοτήτων αντιdoping και νοµικά ζητήµατα Μελέτες περιπτώσεων και ερωτήµατα και απαντήσεις H
ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: ΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 80 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΣΕΛΙ ΕΣ Ευρωπαική Ένωση-Μονάδα Αντι- doping : Παγκόσµια Αντιπροσωπεία Αντι- doping : http://europa.eu.int/comm/sport http://www.wada-ama.org Ευρωπαικό Κέντρο Κέντρο Ελέγχου Φαρµάκων και Φαρµακευτικού Εθισµού: http://www.emcdda.org/ Γερµανία: http://www.bisp.de; http://www.nada.info; http://www.dopinginfo.de Ελλάδα: http://www.sport.gov.gr/a/a1/a11/a114/a114b/ga114b1.html; www.nodoping.org Ιταλία: http://www.stol.it Ισπανία: http://www.csd.mec.es/csd/deporte/controldopaje/ Βέλγιο: http://www.wvc.vlaanderen.be/dopinglijn Κάτω Χώρες: http://www.necedo.nl Γαλλία: http://www.dopage.com; http://www.santesport.gouv.fr/ http://www.dopinginfo.ch; http://www.cafdis-antidoping.net http://europa.eu.int/comm/sport/doc/ecom/gee-991111-complaweu-en.pdf M H
ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: ΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 81 Μνεία M H
Θερµές ευχαριστίες-φωτογραφίες που µας πρόσφεραν: 82 1. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 2. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 3. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 4. Dr. Hans Sachs, München/Germany 5. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 6. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 7. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 8. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 9. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 10. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 11. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 12. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 13. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 14. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 15. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 16. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 17. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany 18. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 19. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 20. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 21. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 22. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany 23. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany 24. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany H