ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, xxx SEC(2009) yyy τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει την ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Αλληλεγγύη στον τοµέα της υγείας: Μείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας στην ΕΕ EL EL
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν έγγραφο συνοψίζει την εκτίµηση επιπτώσεων η οποία εξετάζει τις επιλογές πρωτοβουλίας της ΕΕ µε τίτλο «Αλληλεγγύη στον τοµέα της υγείας: µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας στην ΕΕ». Στη στρατηγική της ΕΕ για την υγεία 1 η Επιτροπή διαπιστώνει την ανάγκη λήψης µέτρων και στην ανανεωµένη κοινωνική ατζέντα 2.ανακοινώνει πρωτοβουλία της ΕΕ για το 2008 σχετικά µε τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας. Το παρόν έγγραφο περιλαµβάνει παρατηρήσεις της επιτροπής εκτίµησης επιπτώσεων σχετικά µε τους στόχους, τη χρήση των όρων «ανισότητες» (και ειδικότερα των αγγλικών όρων «inequalities» και «inequities»), «αναλογικότητα», «επικουρικότητα» και «κόστος». Η έκθεση δεσµεύει µόνο τις υπηρεσίες της Επιτροπής που εµπλέκονται στην προετοιµασία της και δεν προδικάζει την τελική απόφαση της Επιτροπής. Την κύρια ευθύνη για την καταπολέµηση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας εξακολουθούν να την έχουν τα κράτη µέλη, αλλά οι πολιτικές της ΕΕ µπορούν να έχουν έµµεσες επιπτώσεις στον τοµέα της υγείας και µπορούν να βοηθήσουν ώστε να υπερνικηθούν τα σηµερινά εµπόδια στη λήψη µέτρων. Η έκθεση αξιολογεί τη δράση της ΕΕ για την υποστήριξη και τη συµπλήρωση των προσπαθειών των κρατών µελών και των ενδιαφερόµενων µερών και για τη χρησιµοποίηση των πολιτικών της ΕΕ για τη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας, τηρουµένης απόλυτα της αρχής της επικουρικότητας. Τα µέτρα της ΕΕ πρέπει να επιδιώξουν βελτιώσεις στον τοµέα της υγείας για το σύνολο του πληθυσµού, αλλά µε έµφαση στη µείωση των διαφορών στον τοµέα της υγείας µεταξύ των κοινωνικών οµάδων και των περιφερειών της ΕΕ που µπορούν να αποφευχθούν και είναι άδικες δηλαδή την «εξίσωση προς τα πάνω». Ορισµένα σχετικά µέτρα έχουν ληφθεί ήδη σε επίπεδο ΕΕ και σε επίπεδο κρατών µελών. Ωστόσο, τα σηµερινά µέτρα περιορίζονται λόγω του χαµηλού επιπέδου ευαισθητοποίησης και προτεραιότητας που δίνεται στο θέµα αυτό, της έλλειψης συµµετοχής από τα ενδιαφερόµενα µέρη, των κενών στην πληροφόρηση και στις γνώσεις, της ανεπαρκούς ανταλλαγής καλών πρακτικών και των δυσκολιών στη δηµιουργία διατοµεακής πολιτικής προσέγγισης. Κατά συνέπεια, στο παρόν έγγραφο εξετάζονται τα µέτρα για την αντιµετώπιση αυτών των ζητηµάτων. 2. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Σήµερα υπάρχει διαφορά 8 ετών στο προσδόκιµο επιβίωσης κατά τη γέννηση µεταξύ των κρατών µελών για τις γυναίκες και 14 ετών για τους άνδρες. Υπάρχουν επίσης µεγάλες διαφορές µεταξύ των κρατών µελών και των περιφερειών της ΕΕ όσον αφορά τη θνησιµότητα, τις αναπηρίες και τη νοσηρότητα. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες σε ορισµένες χώρες οι διαφορές στον τοµέα της υγείας σε σχέση µε το µέσο όρο σε επίπεδο ΕΕ και µε τις χώρες µε τις καλύτερες επιδόσεις έχουν µεγαλώσει. 1 2 COM(2007)630. COM(2008)412. EL 2 EL
Υπάρχουν µεγάλες διαφορές στον τοµέα της υγείας µεταξύ κοινωνικών οµάδων που ορίζονται σε όλα τα κράτη µέλη µε βάση το εισόδηµα, το επάγγελµα, το µορφωτικό επίπεδο ή την εθνοτική οµάδα στην οποία ανήκουν 3. Τα άτοµα µε χαµηλό µορφωτικό επίπεδο, εισόδηµα ή θέση εργασίας ζουν λιγότερο και ζουν µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα µε κακή κατάσταση υγείας. Οι διαφορές στο προσδόκιµο επιβίωσης κατά τη γέννηση µεταξύ των κοινωνικοοικονοµικών οµάδων είναι από 4 έως 10 χρόνια για τους άνδρες και από 2 έως 6 χρόνια για τις γυναίκες. Το µοντέλο αυτό αντικατοπτρίζεται σε πολλά µέτρα για τη σωµατική και ψυχική υγεία. Τις τελευταίες δεκαετίες αυτές οι διαφορές έχουν µεγαλώσει σε ορισµένες χώρες. Οι ανισότητες στον τοµέα της υγείας συνδέονται µε τις ανισότητες στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας, στους οποίους περιλαµβάνονται οι συνθήκες διαβίωσης (συνθήκες στέγασης, περιβάλλον), οι συµπεριφορές που σχετίζονται µε την υγεία (διατροφή, κάπνισµα, σωµατική άσκηση), οι συνθήκες απασχόλησης και εργασίας, η εκπαίδευση, η πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, συµπεριλαµβανοµένης της πρόσβασης σε υγειονοµική περίθαλψη υψηλής ποιότητας. Πολλές ανισότητες στον τοµέα της υγείας µπορούν να αποφευχθούν και να εξαλειφθούν µέσω πολιτικών, τις οποίες µπορεί να επηρεάσει η πολιτική της ΕΕ. Εντοπίζονται τρεις τοµείς στους οποίους παρατηρούνται αδυναµίες που δηµιουργούν εµπόδια στη λήψη αποτελεσµατικών µέτρων για την αντιµετώπιση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας. Πρόκειται για τοµείς στους οποίους η ΕΕ µπορεί να υποστηρίξει και να συµπληρώσει τα µέτρα των κρατών µελών: έλλειψη ευαισθητοποίησης και ανεπαρκής πολιτική προτεραιότητα και δέσµευση από τα κράτη µέλη και άλλα ενδιαφερόµενα µέρη έλλειψη συγκρίσιµων και τακτικών στοιχείων, παρακολούθησης και υποβολής έκθεσης ελλιπείς γνώσεις σχετικά µε τους καθοριστικούς παράγοντες και τις αποτελεσµατικές πολιτικές που πρέπει να εφαρµοστούν ανεπαρκής συντονισµός στην ΕΕ όσον αφορά τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας (έλλειψη ενσωµάτωσης στις πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ). Τα κράτη µέλη εφαρµόζουν ορισµένες πολιτικές αλλά δεν υπάρχουν συνολικές στρατηγικές. Περισσότερα από τα µισά κράτη µέλη δεν επικεντρώνουν τις πολιτικές τους στη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας. Επιπλέον, οι πολιτικές δεν αξιολογούνται και δεν κοινοποιούνται. Παρόλο που υπάρχουν τεκµηριωµένα στοιχεία, απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την επίδραση (αιτιώδης συνάφεια) και τη σηµασία ορισµένων καθοριστικών για την υγεία παραγόντων, ώστε τα κράτη µέλη να εφαρµόσουν αποτελεσµατικά µέτρα σχετικά µε συγκεκριµένες οµάδες του πληθυσµού και καθοριστικούς παράγοντες. Απαιτούνται επίσης τακτικά και συγκρίσιµα στοιχεία σε επίπεδο ΕΕ για τα αποτελέσµατα στον τοµέα της υγείας και τους παράγοντες που επηρεάζουν καθοριστικά τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας, κατανεµηµένα ανά κοινωνικοοικονοµική οµάδα. 3 Κατάσταση της υγείας και συνθήκες διαβίωσης. Έκθεση παρακολούθησης που εκπόνησε το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο για την κοινωνική κατάσταση. Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2008. EL 3 EL
Η έλλειψη στοιχείων σε επίπεδο ΕΕ και γνώσεων βάσει έρευνας αποτελούν εµπόδιο στην ανάπτυξη πολιτικών. Η βελτίωση και η ανταλλαγή των στοιχείων και η εξήγηση του σκεπτικού των µέτρων µπορούν να εξασφαλίσουν τη δέσµευση από πολλά ενδιαφερόµενα µέρη, η οποία σήµερα δεν υπάρχει. Σε επίπεδο ΕΕ έχει δοθεί µεγάλη προτεραιότητα στις ανισότητες στον τοµέα της υγείας. Υπάρχουν πολλές πολιτικές της ΕΕ µε θετικές επτώσεις. Ωστόσο, αυτό είναι δύσκολο να εκφραστεί σε αριθµούς και δεν υπήρξε σηµαντική ενσωµάτωση του θέµατος των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας σε όλες τις σχετικές πολιτικές της ΕΕ. 3. ΣΤΟΧΟΙ Στόχος των µέτρων της ΕΕ σχετικά µε τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας είναι να υποστηρίξουν και να συµπληρώσουν τα µέτρα των κρατών µελών και άλλων ενδιαφερόµενων µερών και να εξασφαλίσουν ότι οι πολιτικές και οι δραστηριότητες της ΕΕ παρέχουν υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας, όπως αναφέρεται στη Συνθήκη. Η προστασία της υγείας, την οποία προβλέπουν οι πολιτικές της ΕΕ πρέπει να καλύπτει, στο µέτρο του δυνατού, όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από τον τόπο διαβίωσής τους ή το κοινωνικό τους υπόβαθρο. Με την εκπλήρωση αυτών των στόχων τα µέτρα της ΕΕ µπορούν να συµβάλουν στη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας στην ΕΕ. 3.1. Γενικοί στόχοι Ο γενικός στόχος της παρούσας πρωτοβουλίας είναι η υποστήριξη και η συµπλήρωση των προσπαθειών των κρατών µελών και των ενδιαφερόµενων µερών και η χρησιµοποίηση των πολιτικών της ΕΕ για τη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας. 3.2. Ειδικοί στόχοι Οι ειδικοί στόχοι είναι οι εξής: Ευαισθητοποίηση, προώθηση της πληροφόρησης, ανταλλαγή καλών πρακτικών, συντονισµός πολιτικών και προώθηση της καταπολέµησης των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας ως ζήτηµα προτεραιότητας της πολιτικής τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο κρατών µελών και άλλων ενδιαφερόµενων µερών. Βελτίωση της διαθεσιµότητας των στοιχείων και των µηχανισµών µέτρησης, παρακολούθησης και υποβολής έκθεσης σχετικά µε τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας σε ολόκληρη την ΕΕ και βελτίωση της βάσης των γνώσεων για τα αίτια των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας και της βάσης των στοιχείων για τη λήψη µέτρων. Ανάπτυξη της συµβολής των σχετικών πολιτικών της ΕΕ για τη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας, καθώς και καλύτερη υποστήριξη των προσπαθειών των κρατών µελών και των ενδιαφερόµενων µερών για την εξάλειψη των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας και επικέντρωση σε συγκεκριµένες ευάλωτες οµάδες και τρίτες χώρες. 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΙΚΑΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΕ; Παρόλο που τα κράτη µέλη εξακολουθούν να έχουν την κύρια αρµοδιότητα για την αντιµετώπιση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας, το πρόβληµα είναι σηµαντικό για την πολιτική της ΕΕ για µια σειρά λόγων. EL 4 EL
Πρώτον, η γενίκευση και η συνέχιση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας φανερώνουν ότι υπάρχει ασυµφωνία µεταξύ της υπάρχουσας κατάστασης και ορισµένων από τους γενικούς στόχους της ΕΕ, όπως η ενίσχυση της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής, η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών, η προώθηση της µείωσης των ανισοτήτων, η προαγωγή της ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών και της αλληλεγγύης µεταξύ κρατών µελών (άρθρο 2 της συνθήκης ΕΕ και άρθρο 2 της συνθήκης ΕΚ). εύτερον, η πολύ κακή κατάσταση της υγείας σε τµήµατα του πληθυσµού της ΕΕ συνεπάγεται σηµαντικό κόστος ευκαιρίας για την Ένωση και παρέχει τον οικονοµικό λόγο για την προώθηση µέτρων µε σκοπό την αντιµετώπισή της. Η καλή κατάσταση της υγείας του πληθυσµού είναι σηµαντική στο πλαίσιο της γήρανσης του πληθυσµού, έτσι ώστε να είναι δυνατή η παράταση του επαγγελµατικού βίου και η υποστήριξη υψηλότερης παραγωγικότητας, µεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας και περισσότερης απασχόλησης. Τα προβλήµατα υγείας που µπορούν να αποφευχθούν συνεπάγονται επίσης µεγάλες δαπάνες για τα συστήµατα υγείας και επιβαρύνουν χωρίς λόγο το δηµόσιο προϋπολογισµό. Η µείωση των περιττών απωλειών που οφείλονται σε προβλήµατα υγείας και πρόωρους θανάτους µπορούν να συµβάλουν στην επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας και την πλήρη αξιοποίηση του δυναµικού της Ευρώπης για ευηµερία. Πολλά άρθρα της συνθήκης ΕΚ µπορούν να αποτελέσουν τη νοµική βάση για τη δράση: τα άρθρα. 12 και 13 (απαγόρευση διακρίσεων), το άρθρο 125 (προαγωγή της δηµιουργίας εξειδικευµένου, εκπαιδευµένου και ευπροσάρµοστου εργατικού δυναµικού), τα άρθρα 136 και 137 (βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, κοινωνική προστασία και καταπολέµηση του κοινωνικού αποκλεισµού), το άρθρο 152 (όλες οι πολιτικές και δράσεις της Κοινότητας εξασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου), τα άρθρα 158 και 159 (ενίσχυση της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής). Τα άρθρα αυτά αποτελούν τη βάση για την υποστήριξη και τη συµπλήρωση της δράσης των κρατών µελών από την Κοινότητα. Η ανάγκη λήψης µέτρων από την ΕΕ προκύπτει: 1) από την ανάγκη συλλογής στοιχείων και παρακολούθησης σε ολόκληρη την ΕΕ, επειδή η ΕΕ µπορεί να εξασφαλίσει καλύτερα απ ό,τι τα µεµονωµένα κράτη µέλη αξιόπιστα και συγκρίσιµα στοιχεία και 2) από την πολιτική συνοχής µέσω της οποίας η ΕΕ παρέχει χρηµατοδοτική ενίσχυση στα κράτη µέλη, και ιδίως στις λιγότερο ευηµερούσες περιοχές, και η οποία µπορεί να επενδυθεί σε βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν καθοριστικά τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας, όπως οι συνθήκες διαβίωσης, οι υπηρεσίες κατάρτισης και απασχόλησης και η υγειονοµική περίθαλψη (προώθηση, πρόληψη και θεραπεία). Η ΕΕ µπορεί επίσης να εξασφαλίσει προστιθέµενη αξία προωθώντας την ευαισθητοποίηση και αποδίδοντας µεγαλύτερη σηµασία στις ανισότητες στον τοµέα της υγείας, βελτιώνοντας τους µηχανισµούς παρακολούθησης, ενισχύοντας την έρευνα και τη συγκέντρωση γνώσης, προβάλλοντας τα σχετικά µέτρα µε τη βελτίωση της ανταλλαγής εµπειριών και καλών πρακτικών και µε την ενίσχυση της ικανότητας, και βελτιώνοντας τους συνδέσµους µεταξύ των πολιτικών της ΕΕ. Οι προτάσεις αυτές περιλαµβάνονται στις απαντήσεις στο πλαίσιο της διαβούλευσης και σε άλλες έρευνες. 5. ΕΠΙΛΟΓΕΣ Αναλύονται τρεις επιλογές για την επίτευξη των στόχων. Η επιλογή Ι είναι η συνέχιση των τρεχουσών δραστηριοτήτων (διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης). Η επιλογή II EL 5 EL
(βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης) συνίσταται στην ενίσχυση των σηµερινών προσπαθειών οι οποίες µπορούν να συνεχιστούν βραχυπρόθεσµα χωρίς περαιτέρω ή χωρίς βασική αλλαγή των σηµερινών κοινοτικών µέσων. Η επιλογή αυτή µπορεί να υποβληθεί µε ανακοίνωση. Η επιλογή III (ριζικές αλλαγές) απαιτεί µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, περιλαµβάνει αλλαγές στα υφιστάµενα µέσα της ΕΕ και σύσταση του Συµβουλίου. Οι επιλογές έχουν σωρευτικό χαρακτήρα (η επιλογή III βασίζεται στην επιλογή II η οποία βασίζεται στην επιλογή I βλ. πίνακα). 5.1. Επιλογή I: ιατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης Στην επιλογή Ι οι προσπάθειες για τη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας συνεχίζονται στο πλαίσιο της κοινωνικής ΑΜΣ και της στρατηγικής για την υγεία. Η ισότητα στον τοµέα της υγείας αποτελεί βασική αρχή της στρατηγικής για την υγεία και η µείωση των ανισοτήτων στην πρόσβαση στην υγειονοµική περίθαλψη και στις επιπτώσεις στην υγεία αποτελεί κοινό στόχο στο πλαίσιο της κοινωνικής ΑΜΣ. Με την ανταλλαγή εµπειριών η ΕΕ βοηθά τα κράτη µέλη να µεταφέρουν αυτό το στόχο στις εθνικές στρατηγικές. Οι µηχανισµοί που χρησιµοποιούνται περιλαµβάνουν τις εκθέσεις εθνικής στρατηγικής και την κοινή έκθεση για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη, τις αξιολογήσεις από οµοτίµους και συνεδριάσεις της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας, καθώς και συνεδριάσεις της οµάδας εµπειρογνωµόνων της ΕΕ για τους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας και τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας και της οµάδας υψηλού επιπέδου του Συµβουλίου «ηµόσια υγεία». Μέσω του προγράµµατος PROGRESS και του προγράµµατος υγείας 2008-2013 παρέχεται χρηµατοδοτική υποστήριξη. Επίσης, η πολιτική συνοχής, η κοινή γεωργική πολιτική και οι χρηµατοδοτήσεις για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη υποστηρίζουν ορισµένες δραστηριότητες όσον αφορά τους καθοριστικούς παράγοντες της υγείας. Άλλα µέτρα της ΕΕ θα συνεχιστούν, ωστόσο χωρίς να είναι επικεντρωµένα στις ανισότητες στον τοµέα της υγείας. 5.2. Επιλογή IΙ: Βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης Στην επιλογή II η Επιτροπή εκδίδει ανακοίνωση για την ευαισθητοποίηση σχετικά µε τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας και τονίζει την οικονοµική, πολιτική και ηθική τους διάσταση. Με την επιλογή ΙΙ επιβεβαιώνεται ότι η µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας είναι προτεραιότητα, ενισχύεται ο διάλογος µε τα ενδιαφερόµενα µέρη και επιδιώκεται καλύτερη χρήση των υφιστάµενων µηχανισµών πληροφόρησης και ανταλλαγών καθώς και των υφιστάµενων δυνατοτήτων χρηµατοδοτικής υποστήριξης. Υποστηρίζονται µέτρα για την απόκτηση γνώσεων για αποτελεσµατική δράση και επιδιώκεται η βελτίωση του συστήµατος µέτρησης των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας µεταξύ των κρατών µελών, των περιφερειών της ΕΕ και των κοινωνικών οµάδων. Ενθαρρύνεται ο αρχικός προβληµατισµός στους σχετικούς τοµείς πολιτικής όσον αφορά τις πιθανά µέτρα σε αυτό τον τοµέα (όπως πρότειναν ορισµένες εθνικές αρχές κατά τις διαβουλεύσεις). Ανακοινώνονται ορισµένα ειδικά µέτρα µε σκοπό την ενίσχυση δραστηριοτήτων, χωρίς να απαιτείται ανάπτυξη νέας πολιτικής. Τα κράτη µέλη εξακολουθούν να έχουν την αρµοδιότητα της ανάπτυξης συγκεκριµένων πολιτικών. 5.3. Επιλογή ΙIΙ: Ριζικές αλλαγές Στην επιλογή ΙΙΙ η Επιτροπή προτείνει επιπλέον: σύσταση του Συµβουλίου για τις ανισότητες στον τοµέα της υγεία στόχους για τη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας σε EL 6 EL
ολόκληρη την ΕΕ διοργανική συµβουλευτική επιτροπή υψηλού επιπέδου επανεξέταση του αριθµού των τοµέων πολιτικής στους οποίους πρέπει να περιληφθεί η µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας ως σαφής προτεραιότητα, ενώ οι πόροι θα ανακατανεµηθούν ή θα αυξηθούν αναλόγως για την περίοδο µετά το 2013 επανεξέταση των µέτρων της ΕΕ που συµβάλλουν στην εξασφάλιση της πρόσβασης στην ικανοποίηση βασικών αναγκών (υγειονοµική περίθαλψη, στέγαση, διατροφή, ύδρευση, εκπαίδευση) και ευρύτερη διεθνής πρωτοβουλία για την αντιµετώπιση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας σε παγκόσµιο επίπεδο. 6. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Η παρούσα πρωτοβουλία είναι µη νοµοθετική πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην ενίσχυση των µέτρων για την υποστήριξη και τη συµπλήρωση των προσπαθειών των κρατών µελών και άλλων ενδιαφερόµενων µερών µε σκοπό τη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας. Τα προτεινόµενα µέτρα στις επιλογές Ι, ΙΙ και ΙΙΙ περιλαµβάνουν: 1) ένταση των προσπαθειών για τη βελτίωση του συντονισµού και της προώθησης των ζητηµάτων σε επίπεδο ΕΕ και 2) ένταση των προσπαθειών για την ευαισθητοποίηση των κρατών µελών και άλλων ενδιαφερόµενων µερών όσον αφορά τη σηµασία του συνυπολογισµού των θεµάτων της υγείας και των κοινωνικών θεµάτων κυρίως κατά τη σηµερινή οικονοµική κρίση. Το µέτρο στο οποίο οι δραστηριότητες υποστηρίζουν τα µέτρα που λαµβάνουν τα κράτη µέλη και άλλα ενδιαφερόµενα µέρη για τη µείωση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας είναι ο καθοριστικός παράγοντας των επιπτώσεων των προτάσεων. 6.1. Κοινωνικές επιπτώσεις Τα µέτρα στο πλαίσιο των τριών επιλογών αναµένεται να έχουν θετικές κοινωνικές επιπτώσεις και κανένα από αυτά δεν αναµένεται να έχει αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις. Σε σύγκριση µε την επιλογή Ι, οι επιλογές ΙΙ και ΙΙΙ ενδέχεται να έχουν πιο θετικές κοινωνικές επιπτώσεις. Ένα σηµαντικό ζήτηµα είναι ότι η παρούσα οικονοµική κρίση µπορεί να µεγαλώσει τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας µέσω της επιδείνωσης ορισµένων καθοριστικών παραγόντων της υγείας. Οι επιλογές ΙΙ και ΙΙΙ µπορούν, µέσω ενισχυµένων δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης, να βοηθήσουν να εξασφαλιστεί ότι κατά την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων τα κράτη µέλη δεν παραµελούν αυτόν τον τοµέα πολιτικής και αποφεύγουν έτσι τις αρνητικές οικονοµικές και κοινωνικές επιπτώσεις στο µέλλον. 6.2. Οικονοµικές επιπτώσεις Το έµµεσο οικονοµικό κόστος των µεγάλων ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας µπορεί να είναι σηµαντικό. Το κόστος αυτό δεν µπορεί να εκτιµηθεί µε ακρίβεια. Σύµφωνα µε µια µελέτη, η βελτίωση του επιπέδου υγείας του συνόλου του πληθυσµού και η εξίσωσή του µε το επίπεδο υγείας των ατόµων µε υψηλό µορφωτικό επίπεδο συνεπάγεται οικονοµικό κέρδος από 1,2% έως 9% του ΑΕΠ. Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το κόστος των µέτρων για τη βελτίωση της διαθεσιµότητας και της συγκρισιµότητας των στοιχείων, κυρίως όσον αφορά την κοινωνικοοικονοµική κατάσταση. EL 7 EL
Γενικά, η πρόοδος όσον αφορά τους καθοριστικούς παράγοντες για την υγεία και τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας θα έχει πιθανώς θετικές οικονοµικές επιπτώσεις. Μακροπρόθεσµα, η βελτίωση της υγείας και η µείωση των ετών ζωής µε κακή κατάσταση της υγείας µπορεί να είναι ουδέτερες όσον αφορά το κόστος ή να έχουν γενικά θετική οικονοµική επίπτωση. 7. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ Οι τρεις επιλογές συµβάλλουν στην υλοποίηση των γενικών στόχων, αλλά η επιλογή ΙΙΙ είναι µάλλον πιο αποτελεσµατική. Ωστόσο, η επιλογή ΙΙΙ συνεπάγεται πρόσθετες δαπάνες και η εφαρµογή της αντιµετωπίζει εµπόδια. Με βάση το κριτήριο της σκοπιµότητας (κυρίως την ικανότητα λήψης µέτρων στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης) και τις σχετικές δαπάνες, η επιλογή ΙΙ είναι η προτιµώµενη λύση. Η επιλογή ΙΙ µπορεί να θεωρηθεί ενδιάµεσο στάδιο για την καταπολέµηση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας σε επίπεδο ΕΕ και τηρεί πλήρως την αρχή της επικουρικότητας. 8. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Τα αξιολογούµενα µέτρα περιλαµβάνουν προτάσεις βελτίωσης των πληροφοριών, παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων όσον αφορά την πρόοδο στον τοµέα των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας και τους καθοριστικούς τους παράγοντες οι οποίοι µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση. Επίσης, η Επιτροπή θα χρησιµοποιήσει την εµπειρογνωµοσύνη του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για την κοινωνική κατάσταση και του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για τα συστήµατα και τις πολιτικές υγείας για την τακτική ανάλυση της εξέλιξης των πολιτικών της ΕΕ. Ένας επιπλέον µηχανισµός παρακολούθησης είναι µια έκθεση που θα εκπονήσει η Επιτροπή το 2012 σχετικά µε την εφαρµογή της παρούσας πρωτοβουλίας και την πρόοδο που θα σηµειωθεί όσον αφορά την αντιµετώπιση των ανισοτήτων στον τοµέα της υγείας. Προβλέπεται να ακολουθήσουν και άλλες εκθέσεις. EL 8 EL
Επιλογή I ιατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης Επιλογή II Βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης Επιλογή III Ριζικές αλλαγές EL 9 EL
EL 10 EL