ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TΟΜΕΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ Εργαστήριο Μορφολογίας-Ρυθµολογίας Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΧΕ ΙΩΝ ΚΑΙ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ Αυτό το κείµενο έχει σκοπό να δώσει οδηγίες στους φοιτητές όσον αφορά τη σύνταξη των σχεδίων και των διαγραµµατικών χαρτών που ζητούνται από τη διδακτική οµάδα στα πλαίσια της άσκησης που αφορά την ανάλυση τεκµηρίωση ιστορικών οικισµών 1.ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ Τα σχέδια της αποτύπωσης των κτιρίων ζητούνται σε κλίµακα 1/100. Στις κατόψεις και τις τοµές τα στοιχεία που τέµνονται θα είναι µαυρισµένα. Επίσης κάθε σχέδιο θα συνοδεύεται από γραφική κλίµακα. Στους πίνακες των σχεδίων αποτύπωσης του κάθε κτιρίου τοποθετούνται όλα τα σχέδια µαζί και συνοδεύονται από πινακάκι που φέρει τα στοιχεία του µαθήµατος, θέση κτιρίου (οδό και αριθµό), τους συντάκτες και ακαδηµαϊκό έτος. Αποτύπωση των κατόψεων Στην ουσία ζητείται ένα αξιόπιστο σκαρίφηµα που µπορεί να αποδοθεί σε σύντοµο χρόνο. Το περίγραµµα της κάτοψης του κάθε κηρίου σας δίδεται από την τοπογραφική αποτύπωση της Παλιάς πόλης σε ηλεκτρονική µορφή. Τυπώνετε το περίγραµµα του κτιρίου το οποίο θα αποτελέσει τη βάση της αποτύπωσης σας. Ελέγχετε επι τόπου κατά πόσο είναι σωστό, αν υπάρχει κάποια προσθήκη ή κάποια ασάφεια και τη συµπληρώνετε. Αποδίδετε µε σκαρίφηµα τη διαίρεση των χώρων στο εσωτερικό, τη θέση της εισόδου, τη θέση και τη µορφή του κλιµακοστάσιου και των ανοιγµάτων ανά δωµάτιο. Οι µετρήσεις µπορούν να είναι λίγες και αποσπασµατικές ώστε να αποδοθεί σωστά η διαίρεση και οι αναλογίες των χώρων. Επίσης µετρώνται τα πάχη των τοίχων ανά όροφο (εσωτερικοί κ εξωτερικοί τοίχοι) ώστε να γίνει κατανοητό το δοµικό σύστηµα του κτιρίου. Τέλος µετράτε το ελεύθερο ύψος του κάθε ορόφου για την απόδοση των τοµών. Παράλληλα γίνεται καταγραφή του εσωτερικού και του εξωτερικού του κτιρίου µε φωτογραφίες οι οποίες θα βοηθήσουν στη σύνταξη των σχεδίων όπου υπάρχουν κενά. Αποτύπωση όψεων αναπτύγµατα οδών Η αποτύπωση των όψεων που αναφέρονται στα µέτωπα των δρόµων θα γίνει λεπτοµερώς γιατί θα αποτελέσουν τη βάση για την ανάλυση του µορφολογικού χαρακτήρα της οικ. νησίδας. Θα διενεργηθούν χωροσταθµήσεις σε όλη την περίµετρο της οικοδοµικής νησίδας για να διαπιστωθεί η σχέση των κτιρίων µε το έδαφος, και σε κάθε κτίριο χωριστά για την απόδοση των όψεων. Θα αποτυπωθεί ο µορφολογικός διάκοσµος των κτιρίων είτε µε µετρήσεις είτε από φωτογραφίες σε περίπτωση που κάποια στοιχεία βρίσκονται σε µη προσβάσιµα σηµεία του κτιρίου. Η κύρια όψη του κάθε κτιρίου προς τον δρόµο θα αποδοθεί σε κλίµακα 1/50.
2. ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Για τη σύνταξη των διαγραµµατικών χαρτών είναι απαραίτητη η παράθεση υποµνήµατος που να επεξηγεί το συµβολισµό των χρωµάτων και των διαγραµµίσεων που χρησιµοποιούνται για να επισηµανθούν τα στοιχεία ενδιαφέροντος. Η κλίµακα του σχεδιαστικού υποβάθρου όλων αυτών των διαγραµµάτων θα είναι τέτοια ώστε να γίνονται εύκολα αντιληπτά τα καταδεικνυόµενα στοιχεία και να χωρούν σε χαρτί µεγέθους Α3, η οποία είναι και η προτεινόµενη διάσταση χαρτιού για την τελική παράδοση των εργασιών. 1 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ - ΓΕΝΙΚΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ιαγραµµατικός χάρτης της πόλης της Ξάνθης (µέγεθος Α3) Για την οριοθέτηση του ιστορικού συνόλου και του εµπορικού διοικητικού κέντρου µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε εστιγµένη ή διακεκοµµένη γραµµή. Επίσης οι εν λόγω περιοχές θα µπορούσαν να τονιστούν µε αραιές διαγραµµίσεις ώστε σε περίπτωση επικάλυψης να είναι διακριτή η κοινή περιοχή. Η επισήµανση των βασικών οδικών αξόνων µπορεί να γίνει µε γραµµή ικανού πάχους σε χρώµα της επιλογής σας. Η γραµµή αυτή καλό είναι να είναι ισοπαχής κατά την πορεία της και να µην ακολουθεί τις πιθανές αυξοµειώσεις του εύρους των δρόµων. Οι σηµαντικές συγκεντρώσεις χρήσεων γης επισηµαίνονται µε ελαφρύ χρωµατισµό µε χρώµατα της επιλογής σας χωρίς απαιτήσεις απόλυτης ακρίβειας όσον αφορά τον καθορισµό της περιοχής. 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ Για την εκπόνηση των παρακάτω διαγραµµατικών χαρτών θα χρησιµοποιηθεί η ψηφιακή αποτύπωση της Παλιάς Πολης (σε µορφή.dwg) που σας έχει δοθεί. Πρέπει να προηγηθεί επεξεργασία από τους φοιτητές ώστε να αφαιρεθεί η πληροφορία που δεν χρειάζεται. Είναι προτιµότερο η τελική επεξεργασία των χαρτών (χρωµατισµοί) να γίνει χειρονακτικά. ιαγραµµατικός χάρτης των διαδροµών (Α3) Αποµονώνονται οι γραµµές που ορίζουν τους δρόµους χωρίς να εµφανίζονται τα κτίρια, οι οικοπεδικές διαιρέσεις ή αλλά στοιχεία εντός των οικοδοµικών νησίδων στο διαγραµµατικό αυτό χάρτη. Έτσι προβάλλονται καλύτερα οι διαστάσεις και η γεωµετρία των δρόµων που βοηθά την αναγνώριση του τύπου διάταξης των διαδροµών και την ιεράρχησή τους. ιακρίνεται το βασικο δίκτυο κυκλοφορίας (συλλεκτήριες οδοί) µε κατάλληλο χρωµατισµό. Επίσης επισηµαίνονται οι θέσεις των κυριοτέρων εισόδων προς την Παλιά Πόλη.
ιαγραµµατικός χάρτης των κελυφών τοποσήµων - ελευθέρων χωρών (κλ.1/2000) Τα γραµµικά στοιχεία που πρέπει να εµφανίζονται στο χάρτη αυτό είναι τα περιγράµµατα των κτιρίων και τα όρια των ιδιοκτησιών. Τα κτίρια χρωµατίζονται µε µαύρο χρώµα και οι ελεύθεροι ιδιωτικοί χώροι µε λευκό ώστε να είναι εµφανής η συνέχεια ή η ασυνέχεια της οικοδοµικής µάζας. Επίσης προβλέπεται χρωµατική διάκριση µεταξύ ιδιωτικών και δηµόσιων ελεύθερων χώρων. Οι δηµόσιοι ελεύθεροι χώροι διακρίνονται σε περάσµατα, ανοίγµατα και πλατειές και αυτά τα στοιχεία θα διαφοροποιούνται επι του χάρτου µε συγγενικά χρώµατα (κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο). Τα τοπόσηµα σηµεία αναφοράς επισηµαίνονται στο χάρτη µε διαφορετικό χρώµα από αυτό των υπόλοιπων κελυφών (µωβ), επίσης απαριθµούνται και καταγράφονται σε υπόµνηµα. 3 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΟΙΚ. ΝΗΣΙ ΑΣ & ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ Συγκεντρωτικά διαγράµµατα καταγραφής Στα διαγράµµατα αυτά χρησιµοποιούµε ως υπόβαθρο το τοπογραφικό της οικοδοµικής νησίδας και παρουσιάζουµε σε αυτό τα αποτελέσµατα της κάθε πληροφορίας που καταγράφηκε στις καρτέλες καταγραφής για το σύνολο των κτισµάτων. Η κατηγοριοποίηση των διαφορετικών χαρακτηριστικών κάθε µελετώµενης πληροφορίας πρέπει να γίνεται κατά τρόπο που να βοηθά την εξαγωγή συµπερασµάτων. Επειδή η φύση της κάθε πληροφορίας για το κτίριο είναι διαφορετική εξετάζουµε το θέµα της κατηγοριοποίησης για κάθε περίπτωση ξεχωριστά: ιάγραµµα χρονολόγησης κτισµάτων Γίνεται οµαδοποίηση των χρονικών περιόδων ανέγερσης και οι χρονολογίες κατά τις οποίες αλλάζει η κατηγόρια πρέπει να είναι χρονικές στιγµές - ορόσηµα που επηρεάζουν τον τρόπο παραγωγής του κτισµένου χώρου (π.χ. το 1870 είναι η χρόνια της καταστροφής της Γενησέας απαρχή της δεύτερης φάσης οικοδοµικής ανάπτυξης της Ξάνθης ή το 1976 είναι η χρονιά που κηρύσσεται η Παλιά πόλη της Ξάνθης ιστορικός τόπος και επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισµοί δόµησης). Η προτεινόµενη οµαδοποίηση στις χρονικές περιόδους κτίσης είναι: προ του 1900, 1901-1940, 1941-1975, 1976 έως σήµερα., οι οποίες καταδεικνύονται µε διαφορετικά χρώµατα της αρεσκείας σας. Αν από την έρευνα δεν προκύπτει η ακριβής χρονολογία ανέγερσης ενός κτιρίου πρέπει να είναι δυνατή µε ασφάλεια η ένταξή του σε µια από τις παραπάνω κατηγορίες. ιάγραµµα αριθµού ορόφων Σε αυτό το διάγραµµα η κατηγοριοποίηση είναι απλή και σαφής. Τα κτίσµατα του Ο.Τ. χωρίζονται σε µονώροφα, διώροφα, τριώροφα και πολυώροφα. Στους ορόφους συµπεριλαµβάνονται τα επίπεδα που βρίσκονται πάνω από το έδαφος.
ιαγράµµατα χρήσεων (ισογείου ανωδοµής) Περιλαµβάνει δυο διαγράµµατα, το ένα παρουσιάζει τις χρήσεις του ισογείου ενώ το δεύτερο τις χρήσεις της ανοδωµής συνολικά χωρίς να εξετάζεται κάθε όροφος χωριστά. Οι κατηγορίες χρήσεων που περιλαµβάνονται σε αυτό το διάγραµµα είναι: κατοικία, εµπορική χρήση, ψυχαγωγία, γραφειακή χρήση ή άλλη ειδική χρήση που θα προκύψει από την επιτόπια έρευνα. ιάγραµµα κατασκευαστικής δοµής Επειδή, θεωρητικά τουλάχιστον, οι εκδοχές και οι συνδυασµοί των κατασκευαστικών µεθόδων είναι πολλοί το διάγραµµα αυτό περιορίζεται στην διάκριση των κτιρίων που είναι κατασκευασµένα από σκελετό οπλισµένου σκυροδέµατος από αυτά που είναι κατασκευασµένα µε παραδοσιακές µεθόδους κατασκευής. ιάγραµµα προσθηκών αλλοιώσεων Η κατηγοριοποίηση των κτιρίων γίνεται µεταξύ: - κτιρίων χωρίς προσθήκες ή αλλοιώσεις - κτιρίων µε παλιές προσθήκες ή αλλοιώσεις (πριν το 1960) - κτιρίων µε νέες προσθήκες ή αλλοιώσεις (µετά το 1960) - σύγχρονων κτιρίων ιάγραµµα κατάστασης διατήρησης Αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης του κάθε κτιρίου σε καλή, µέτρια και κακή στηριζόµενη στην επιτόπια παρατήρηση και την ερευνά της παθολογίας που παρουσιάζει. ιάγραµµα µορφολογικής κατάταξης Σχηµατική κατάταξη των κτιρίων σε κυρίαρχους µορφολογικούς τύπους. Παραδοσιακός τύπος. Τα κτίρια που από κατασκευαστική και µορφολογική άποψη παρουσιάζουν τα χαρακτηριστικά της κοινής βορειοελλαδίτικης αρχιτεκτονικής παράδοσης. Αστικός τύπος. Η λόγια αρχιτεκτονική παραγωγή των τελών του 19 ου αιώνα και έπειτα. Παρουσιάζει καινοτόµες λύσεις όσον αφορά την λειτουργική οργάνωση, το µορφολογικό διάκοσµο και τον τρόπο κατασκευής των κτιρίων. Επιρροές από τις αρχιτεκτονικές τάσεις που επικρατούν την εποχή εκείνη στην Ευρώπη (Ιστορισµός) και την άνθηση του Νεοκλασικισµού στην ελεύθερη Ελλάδα. Λαϊκός τύπος. Ταπεινές κατασκευές που υιοθετούν απλοποιηµένα στοιχεία τόσο του αστικού όσο και του παραδοσιακού αρχιτεκτονικού λεξιλογίου. Σύγχρονες κατασκευές. Τα νεότερα κτίρια, κατασκευασµένα από οπλισµένο σκυρόδεµα διαθέτουν µια µορφολογική ποικιλία. Κυριαρχούν οι λιτές χωρίς διάκοσµο διατυπώσεις έως 1976 και µορφές που προσπαθούν να αφοµοιώσουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα του οικισµού (νεοπαραδοσιακά) µετά τη κήρυξή του ως διατηρητέου και την επιβολή ειδικών όρων δόµησης (1976).
Οι διδάσκοντες