KΕΝΣΡΟ ΡΩΙΑ, ΕΤΡΑΙΑ και ΝΟΣΙΟ-ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΕΤΡΩΠΗ ΜΗΝΙΑΙΟ ΓΔΛΣΙΟ Ιανοσαρίοσ 2010 Οκάδα Ννηην-αλαηνιηθήο Δπξώπεο 1
ΜΗΝΙΑΙΟ ΓΔΛΣΙΟ ΟΜΑΓΑ ΔΡΔΤΝΑ ΝΟΣΙΟΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΔΤΡΩΠΗ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Η επξσπατθή πξννπηηθή ηεο εξβίαο (Παναγιωηίδοσ Ράνια) 3 Η ηνπξθηθή κεηνλόηεηα ηεο Βνπιγαξίαο (Γιόθηζιος Κσριάκος) 7 Πνιηηηθό black-out ζηελ Αιβαλία (Μποσηέλης Κωνζηανηίνος)..12 Η ζπκθσλία Διιάδαο-Αιβαλίαο γηα ηελ πθαινθξεπίδα θαη ε ζεκαζία ηεο ζηηο ειιελνηνπξθηθέο δηαθνξέο ζην Αηγαίν (Καλδή Καηερίνα)..16 Μαηηέο ζηελ Δπηθαηξόηεηα (Επιμέλεια: Μούζζη Έλλη κούρηη Ελιάνα)..20 Επιζηημονική εποπηεία και επιμέλεια: Dr Κωνζηανηίνος Φίλης Copyright Κέληξν Έξεπλαο Ρσζίαο, Δπξαζίαο θαη Ννηηναλαηνιηθήο Δπξώπεο 2010 2
Η επξσπατθή πξννπηηθή ηεο εξβίαο ηηο 22 Γεθεκβξίνπ ηνπ απεξρφκελνπ έηνπο, ν πξφεδξνο ηεο εξβίαο, Boris Tadic, παξέδσζε ζηνλ πξνεδξεχνληα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2009 θαη πξσζππνπξγφ ηεο νπεδίαο, Fredrik Reinfeldt, ηελ επίζεκε αίηεζε έληαμεο ηεο ρψξαο ηνπ ζηελ Δ.Δ. Μεηά ηελ ηειεηή παξάδνζεο ηεο αίηεζεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηε ηνθρφικε, ν Tadic δήισζε πσο πξφθεηηαη γηα ηζηνξηθή εκέξα γηα ηε εξβία ελψ εμέθξαζε ηελ πεπνίζεζε φηη ηα επφκελα ρξφληα ην Βειηγξάδη ζα έρεη εθπιεξψζεη φιεο ηηο απαηηνχκελεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ έληαμε ζηελ Έλσζε. Πξηλ απφ κεξηθά ρξφληα, ην ελδερφκελν έληαμεο ηεο εξβίαο ζηελ ΔΔ θάληαδε απίζαλν. Σν παξειζφλ ηεο εξβίαο ζεκαδεχηεθε έληνλα απφ ην θαζεζηψο ηνπ Slobodan Milosevic, ηνπο βνκβαξδηζκνχο ηεο ρψξαο απφ ην ΝΑΣΟ θαη ηνπο αηκαηεξνχο πνιέκνπο πνπ δηεμήρζεζαλ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γηνπγθνζιαβηθήο θξίζεο. ηνπο γηνπγθνζιαβηθνχο πνιέκνπο, πνιιά κέιε ηεο ΔΔ έιαβαλ μεθάζαξα αληη-ζεξβηθή ζηάζε ελψ ζπκκεηείραλ θαη ζηηο λαηντθέο επηρεηξήζεηο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απηφ ηεο Γεξκαλίαο πνπ πξσηνζηάηεζε αξρηθά ζηελ αλαγλψξηζε ηεο ινβελίαο θαη ηεο Κξναηίαο, φηαλ απηέο πξψηεο απνζρίζζεθαλ απφ ηε Γηνπγθνζιαβηθή Οκνζπνλδία 1. Όια απηά είραλ ζέζεη ηε ρψξα ζε κηα θαηάζηαζε απνκφλσζεο απφ ηελ επξσπατθή θαη δηεζλή θνηλφηεηα. Ο ζηφρνο ηεο έληαμεο ηέζεθε πξψηα απφ ην δηάδνρν ηνπ Milosevic ζηελ πξνεδξία, Vojslav Kostunica, ην 2000, φκσο, νπζηαζηηθά βήκαηα έγηλαλ ηέζζεξα ρξφληα κεηά, φηαλ πξφεδξνο ηεο εξβίαο αλέιαβε ν Boris Tadic. Ο έξβνο πξφεδξνο έζεζε εμαξρήο βαζηθή πξνηεξαηφηεηα ηεο πνιηηηθήο ηνπ ηελ έληαμε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Πξνέηξεςε ηνπο έξβνπο λα μεράζνπλ ηηο εζληθηζηηθέο πνιηηηθέο ηεο πεξηφδνπ Milosevic θαη πξναζπίζηεθε ηε ζπλεξγαζία κε ηε Γχζε θαη ην άλνηγκα πξνο κηα πην ειεχζεξε αγνξά. Σν 2008, φηαλ νη Αιβαλνί εγέηεο ηνπ Κνζζφβνπ αλαθνίλσζαλ φηη πξφθεηηαη λα θεξχμνπλ ηελ αλεμαξηεηνπνίεζε ηεο ζεξβηθήο επαξρίαο, ππνζηεξηδφκελνη απφ δπλάκεηο ηεο Γχζεο, ν Tadic πξνθήξπμε πξφσξεο εθινγέο θαη δήηεζε ηελ αλαλέσζε ηεο εκπηζηνζχλεο ησλ έξβσλ ζην πξφζσπφ ηνπ κε θεληξηθή γξακκή ηελ πνξεία έληαμεο ζηελ Δ.Δ. αλεμάξηεηα απφ ηηο εμειίμεηο ζην 1 Παπαζσηεξίνπ, Υ. «Σα Βαιθάληα κεηά ην ηέινο ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ». Δθδ. Παπαδήζε ΑΘΖΝΑ 1994 ζει. 130-131. 3
Κφζζνβν. Σν γεγνλφο φηη θέξδηζε ηε λίθε ζε εθείλεο ηηο εθινγέο θαηαδεηθλχεη πσο ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζεξβηθήο θνηλήο γλψκεο ππνζηήξηδε ηελ επξσπατθή πνξεία ηεο ρψξαο. Γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο ηεο, πνπ απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθά θξηηήξηα ζηηο επαθέο ππνςήθησλ κειψλ κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, αξρηθά ε εξβία, ζηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο, θαηαηάζζεηαη ζηηο ρψξεο κε θαηά θεθαιή πςειφ κεζαίν εηζφδεκα (3.705 $ - 11.455 $). Σν εμσηεξηθφ ηεο ρξένο αλέξρεηαη ζηα 26,2 δηο $, αληηζηνηρία 26,9% ηνπ ΑΔΠ, σζηφζν πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη έρεη κεησζεί ζε ζρέζε κε παιαηφηεξα έηε θπξίσο ιφγσ δηαγξαθήο ρξεψλ 2. Ζ νηθνλνκία ηεο είλαη ππφ κεηάβαζε ελψ ν Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Δκπνξίνπ ηελ εληάζζεη ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Δπηπιένλ, ε ζεξβηθή νηθνλνκία αληηκεησπίδεη ην γεληθφηεξν πξφβιεκα αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ Γπηηθψλ Βαιθαλίσλ. Ζ εμεηδίθεπζε ζε ζπγθεθξηκέλα πξντφληα (θισζηνυθαληνπξγηθά θαη ππνδήκαηα) θαζηζηά ηα θξάηε ησλ Γπηηθψλ Βαιθαλίσλ κε δπλάκελα λα αληηκεησπίζνπλ ηνλ δηεζλή αληαγσληζκφ απφ ηηο αζηαηηθέο ρψξεο πνπ δηαζέηνπλ ζπγθξηηηθά ρακειφηεξν ζπληειεζηή εξγαζίαο ζην θφζηνο παξαγσγήο. πλνιηθά, ε νηθνλνκία ηεο εξβίαο ζε ζρέζε κε απηέο ησλ άιισλ ρσξψλ ησλ Γπηηθψλ Βαιθαλίσλ βξίζθεηαη ζε πιενλεθηηθφηεξε ζέζε (κε εμαίξεζε ηελ Κξναηία) αιιά ππνθέξεη απφ ηηο ίδηεο παζνγέλεηεο. Παζνγέλεηεο πνπ κεηαθξάδνληαη ζε απμεκέλεο νηθνλνκηθέο αληζφηεηεο κεηαμχ ηεο εξβίαο θαη ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ θαη πνπ ρξήδνπλ άκεζσλ κεηαξξπζκίζεσλ, ηηο νπνίεο ε εξβία, φπσο έρνπλ ζεκεηψζεη θαη επξσπατθέο εθζέζεηο, έρεη ηε δηνηθεηηθή ηθαλφηεηα λα ηηο εθαξκφζεη. Χζηφζν, ε πξννπηηθή ηεο ζεξβηθήο έληαμεο ζπλαληά θπξίσο πνιηηηθά εκπφδηα πνπ παξακεξίδνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ νηθνλνκηθνχο δείθηεο, θαζψο πξνθαιεί πνηθίιεο αληηδξάζεηο ζηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Απφ ηε κηα πιεπξά, ε Διιάδα (πνπ δηαηεξεί παξαδνζηαθά πνιχ θαιέο ζρέζεηο κε ηε εξβία), ε Ηηαιία, ε Βνπιγαξία θαη ε ινβελία ηάζζνληαη ππέξ ηεο ζεξβηθήο έληαμεο, θαζψο ζεσξνχλ πσο ζα ζπκβάιιεη ζηελ εηξήλε θαη ζηε ζηαζεξφηεηα ηεο πεξηνρήο. Γελ πξέπεη λα ιεζκνλείηαη φηη ε εξβία θαηέρεη ζεκαληηθή ζηξαηεγηθή ζέζε θαη απνηειεί ην θπξηφηεξν θξάηνο ζηελ πεξηνρή ησλ Γπηηθψλ Βαιθαλίσλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, 2 Ππξίδε, Π. Θ. «Σα Γπηηθά Βαιθάληα ζηηο ζχγρξνλεο δηεζλείο νηθνλνκηθέο ζρέζεηο» ζην Πεξξάθε,. (επηκέιεηα) «Μαηηέο ζην ζχγρξνλν ηνπίν ησλ Γπηηθψλ Βαιθαλίσλ». Δθδ. Η. ηδέξεο ΑΘΖΝΑ 2009 ζει. 416. 4
φκσο, ρψξεο κε «εηδηθφ βάξνο» κέζα ζηε Έλσζε φπσο ε Βξεηαλία, ε Γεξκαλία θαη ε Οιιαλδία πηζηεχνπλ πσο ε αίηεζε ηεο εξβίαο ήηαλ πξφσξε θαη δηαηεξνχλ ηηο επηθπιάμεηο ηνπο γηα ην εάλ ζα κπνξέζεη ην Βειηγξάδη λα γίλεη πιήξεο κέινο ηεο Δ.Δ. Γπν είλαη ηα αγθάζηα γηα ηνλ ζθεπηηθηζκφ ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ. Σν έλα είλαη ε θαηάζηαζε ζην Κφζζνβν. Δλψ ε εξβία έρεη πξνζθχγεη ζην Γηεζλέο Γηθαζηήξην ηεο Υάγεο θαηά ηεο κνλνκεξνχο αλεμαξηεζίαο ηνπ Κνζζφβνπ, 22 απφ ηα 27 θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ. ην έρνπλ αλαγλσξίζεη. Όζν, ινηπφλ, ην δήηεκα ηνπ Κνζζφβνπ εθθξεκεί, ε εξβία δελ κπνξεί λα γίλεη δεθηή ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Δμάιινπ, νη Δπξσπαίνη έρνπλ αξλεηηθφ παξάδεηγκα κε ηελ έληαμε ηεο Κχπξνπ. Γχζθνια ζα επηηξέςνπλ λα εηζέιζεη ζηνπο θφιπνπο ηεο Έλσζεο αθφκα έλα θξάηνο κε αλνηρηά εδαθηθά δεηήκαηα. Σν άιιν αγθάζη αθνξά ζηελ αδπλακία ηεο θπβέξλεζεο ηνπ Βειηγξαδίνπ λα ζπιιάβεη ηνπο θαηεγνξνχκελνπο γηα εγθιήκαηα πνιέκνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γηνπγθνζιαβηθήο ζχξξαμεο. Παξά ηε ζχιιεςε ηνπ Radovan Karadzic (πξφεδξνο ηεο εξβηθήο Γεκνθξαηίαο ηεο Βνζλίαο Δξδεγνβίλεο ζηε δηάξθεηα ηνπ Βνζληαθνχ Πνιέκνπ θαη θαηεγνξνχκελνο γηα ηε ζθαγή ηεο ξεκπξέληηζα ην 1995), ηνλ Ηνχιην ηνπ 2008 θαη ηελ παξαπνκπή ηνπ ζε δίθε απφ ην Γηεζλέο Πνηληθφ Γηθαζηήξην γηα ηελ πξψελ Γηνπγθνζιαβία, πνπ πξνθάιεζε ηθαλνπνίεζε ζηελ θνηλή γλψκε, ε εξβία αδπλαηεί λα ζπιιάβεη ηνπο Ratko Mladic θαη Goran Hadzic. Ο πξψηνο ήηαλ πξψελ εξβν-βφζληνο δηνηθεηήο πνπ κεηαμχ άιισλ είρε ζπκκεηάζρεη θαη ζηε ζθαγή ηεο ξεκπξέληηζα θαη ν δεχηεξνο ήηαλ εγέηεο ησλ Κξναηψλ ηεο εξβίαο. Χζηφζν, φζνλ αθνξά ζην ηειεπηαίν, ζηελ έθζεζε ηνπ γεληθνχ εηζαγγειέα ηνπ Γηεζλνχο Πνηληθνχ Γηθαζηεξίνπ, ε ζπλεξγαζία ηεο εξβίαο κε ην Γηθαζηήξην ραξαθηεξίδεηαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθή. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο, εθηφο απφ ηελ έθζεζε ηνπ εηζαγγειέα, άιινη δπν παξάγνληεο ζπλέβαιαλ ζηελ ελίζρπζε ηεο αίηεζεο ηνπ Βειηγξαδίνπ. Ο πξψηνο είλαη ε απειεπζέξσζε ηνπ θαζεζηψηνο βίδα γηα ηηο ρψξεο ηεο πλζήθεο ηνπ έλγθελ. Οη έξβνη ππήθννη ζα κπνξνχλ λα ηαμηδεχνπλ θαη λα εγθαζίζηαληαη ζην ρψξν ηνπ έλγθελ, ρσξίο, φκσο, λα εξγαζηνχλ. Ο δεχηεξνο είλαη ην «μεπάγσκα» ηεο «Δλδηάκεζεο πκθσλίαο» ηεο εξβίαο κε ηελ Δ.Δ. Ακθφηεξα απνηεινχλ βήκαηα απεκπινθήο ηεο επηθχξσζεο ηεο πκθσλίαο ηαζεξνπνίεζεο θαη χλδεζεο πνπ, κάιηζηα, αλακέλεηαη λα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο ζεξβηθήο νηθνλνκίαο. Αλ θαη ν δξφκνο ηεο επξσπατθήο πξννπηηθήο ηεο εξβίαο θαίλεηαη καθξχο θαη κε εκπφδηα, ε εκεξνκελία έληαμεο αλακέλεηαη κεηαμχ 2014-2018. Μηα πξφβιεςε, 5
σζηφζν, πνπ αθφκα παξακέλεη ακθηζβεηήζηκε, θαζψο πνιινί ζεσξνχλ φηη ε νηθνλνκηθή θξίζε ζα απνηξέςεη γηα αξθεηφ ρξνληθφ δηάζηεκα πεξαηηέξσ θχκαηα δηεχξπλζεο ηεο Έλσζεο. Γηα ηε εξβία ν αληίθηππνο ηεο θξίζεο ήηαλ ηδηαίηεξα ζνβαξφο ζηελ νηθνλνκία ηεο κε απνηέιεζκα ε ρψξα λα θαηαθχγεη ζε δαλεηνδφηεζε απφ ην ΓΝΣ. Χζηφζν, ηα κέηξα πνπ πξνσζεί ην ΓΝΣ (κείσζε δεκνζίσλ εμφδσλ θαη αξηζκνχ δεκνζίσλ ππαιιήισλ) είλαη πνιχ πηζαλφ λα απμήζνπλ ηα θξνχζκαηα δηαθζνξάο, γεγνλφο πνπ ζα δπζρεξάλεη ηελ ζεξβηθή επξσπατθή πξννπηηθή, ηε ζηηγκή πνπ ε Έλσζε δίλεη ηδηαίηεξν βάξνο ζηα θξηηήξηα ηεο «θαιήο δηαθπβέξλεζεο» 3. Παξά ηηο δχζθνιεο αληηθεηκεληθέο ζπλζήθεο, ην κεγαιχηεξν «φπιν» πνπ δηαζέηεη ε εξβία είλαη ε ηζρπξή πνιηηηθή βνχιεζε θαη ε έλζεξκε ππνζηήξημε ησλ πνιηηψλ ηεο ζηελ πξννπηηθή απηή. Ζ ρψξα πξέπεη λα ιχζεη άκεζα ηα δεηήκαηα πνπ ηελ αθνξνχλ θαη επηπιένλ λα πξνβεί ζηηο αλαγθαίεο πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο κεηαξξπζκίζεηο ψζηε λα πιεξνί ηα θξηηήξηα ηεο Κνπεγράγεο. ε θάζε πεξίπησζε, ε εξβία δειψλεη απνθαζηζκέλε λα θεξδίζεη ην επξσπατθφ «ζηνίρεκα». ------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------- Η ηνπξθηθή κεηνλόηεηα ηεο Βνπιγαξίαο Έλα ζέκα πνπ άπηεηαη αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ θαη έρεη πξνθαιέζεη πνιιέο ζπδεηήζεηο ζηε Βνπιγαξία είλαη ε κεηάδνζε ελφο δειηίνπ εηδήζεσλ ζηα ηνχξθηθα απφ ηελ θξαηηθή ηειεφξαζε. Σν ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα πξνβάιιεηαη ήδε απφ ην 2000 θαη δηαξθεί δέθα ιεπηά. Σν αθξαίν ππεξεζληθηζηηθφ θφκκα ΑΣΑΚΑ χζηεξα απφ ηελ ζπγθέληξσζε 48 βνπιεπηηθψλ ππνγξαθψλ -πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ δηελέξγεηα δεκνςεθίζκαηνο- θαη πεληαεηή πίεζε δεηά ηελ θαηάξγεζε ηνπ δεθάιεπηνπ απηνχ δειηίνπ. Ζ πξσηνβνπιία απηή έρεη ππξνδνηήζεη επξχηαηεο ζπδεηήζεηο θαη έρεη πξνζειθχζεη ηε δηεζλή πξνζνρή, θπξίσο γηαηί εκπιέθεη ηα κεηνλνηηθά δηθαηψκαηα. ηε Βνπιγαξία ηνπ ζήκεξα ε ηνπξθηθή κεηνλφηεηα απνιακβάλεη πνιιά δηθαηψκαηα ελψ ε ειεχζεξε αλάπηπμε ηνπ πνιηηηζκνχ ηεο είλαη ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλε. Απηή ε θαηάζηαζε, φκσο, δελ ήηαλ δεδνκέλε ηα πξνεγνχκελα ρξφληα, θαζψο ην θνκκνπληζηηθφ θαζεζηψο είρε ζηεξήζεη πνιιά απφ ηα δηθαηψκαηα ηεο κεηνλφηεηαο. 3 Derens, J. «Αηειείσηνη αξξαβψλεο αλάκεζα ζηηο Βξπμέιιεο θαη ηα Βαιθάληα». Le courrier de Balkans. Γεκνζηεχηεθε ζηηο 07-12-2009. [Αλαθηήζεθε ζηηο 15-01-2010]. 6
ην παξφλ άξζξν ζα γίλεη κηα παξνπζίαζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ζηαζκψλ ηεο πνξείαο ηεο ηνπξθηθήο κεηνλφηεηαο ηεο Βνπιγαξίαο θαηά ηελ θνκκνπληζηηθή πεξίνδν. Οη πξψηνη Σνχξθνη άξρηζαλ λα θαηνηθνχλ ζηε Βνπιγαξία κεηά ηελ θαηάθηεζε ηεο απφ ηνπο Οζσκαλνχο ηνλ 14 ν αηψλα. Μεηά ηελ θαηάξξεπζε ηεο Οζσκαληθήο Απηνθξαηνξίαο θαη ηε δεκηνπξγία ηνπ ζχγρξνλνπ βνπιγαξηθνχ θξάηνπο ππήξμαλ καδηθά θαη δηαδνρηθά θχκαηα Σνχξθσλ κεηαλαζηψλ πνπ εγθαηέιεηςαλ ηε Βνπιγαξία, θπξίσο πξνο ηελ Σνπξθία, αθήλνληαο, σζηφζν, ζπκπαγείο θνηλφηεηεο ηνπξθηθνχ πιεζπζκνχ θπξίσο λφηηα ηεο ρψξαο ζηνλ πνηακφ Αξδά, βφξεην-αλαηνιηθά ζηελ πεξηνρή ηεο Γνβξνπηζάο αιιά θαη θεληξηθά θαη αλαηνιηθά ηνπ φξνπο Stara Planina θαη ζηα βνπλά ηεο Ρνδφπεο. Μέρξη ηελ πξφζθαηε εθζηξαηεία αθνκνίσζεο ζηα ηέιε ηνπ 1984 θαη ζηηο αξρέο ηνπ 1985, νη Σνχξθνη (σο εζλνηηθή νκάδα) είραλ αλαγλσξηζηεί σο εζληθή κεηνλφηεηα καδί κε άιιεο εζλνηηθέο νκάδεο. Αθφκα, φκσο, θαη ε αλαγλψξηζε απηή πεξηνξηδφηαλ ζηε γεληθή αληίιεςε πεξί κεηνλνηήησλ ζηε Βνπιγαξία θαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ πληάγκαηνο ηνπ 1971. ην χληαγκα ηνπ 1947 δελ ππήξρε θακηά αλαθνξά ζε εζληθέο κεηνλφηεηεο παξά κφλν «ζε πνιίηεο κε-βνπιγαξηθήο θαηαγσγήο» (άξζξν 45). Χο ην 1985 νη κφλεο αλαγλσξηζκέλεο κεηνλφηεηεο ήηαλ νη -κηθξνί ζε πιεζπζκφ- Αξκέληνη θαη Δβξαίνη. ε απνγξαθή ηνπ 1965 θαηαγξάθνληαη 746.755 Σνχξθνη, ζεκεηψλνληαο αχμεζε πεξίπνπ 90.000 απφ ηελ απνγξαθή ηνπ 1956. Έθηνηε δελ ππάξρνπλ επίζεκα ζηνηρεία γηα ηνλ πιεζπζκφ ησλ κεηνλνηήησλ ζηε Βνπιγαξία θαη ην 1975 έπαςε λα αλαγξάθεηαη ε εζληθφηεηα ζηηο ηαπηφηεηεο. Χζηφζν, είλαη θνηλψο απνδεθηφ φηη 900.000 ή ην 10% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Βνπιγαξίαο είλαη Σνχξθνη ελψ θάπνηνη παξαηεξεηέο πηζηεχνπλ φηη κπνξεί λα θηάλνπλ ην 1,5 εθαηνκκχξην. Αξθεηέο θνξέο κεηά ην ηέινο ηνπ Γεπηέξνπ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ ε Βνπιγαξία θαη ε Σνπξθία ήξζαλ θνληά ζε ζπκθσλία γηα ηε κεηαλάζηεπζε Σνχξθσλ απφ ηε Βνπιγαξία πξνο ηελ Σνπξθία. Μεγάινο αξηζκφο άθεζε ηελ Βνπιγαξία ηελ πεξίνδν 1949-1951. Σνλ Αχγνπζην ηνπ 1950 ε βνπιγάξηθε θπβέξλεζε αλαθνίλσζε φηη 250.000 Σνχξθνη πήξαλ ζρεηηθή άδεηα λα αλαρσξήζνπλ. Ζ ηνπξθηθή θπβέξλεζε δήισζε αδπλακία ζηελ ππνδνρή ηφζν κεγάινπ αξηζκνχ αηφκσλ ζε ηφζν ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ηνλ Ννέκβξην ηνπ 1950 έθιεηζε ηα ζχλνξα. Γχν κήλεο αξγφηεξα νη εκπιεθφκελεο πιεπξέο έθηαζαλ ζε ζπκθσλία θαη δεθηνί γίλνληαλ νη Σνχξθνη πνπ είραλ πάξεη άδεηα εηζφδνπ απφ ην ηνπξθηθφ θξάηνο. Παξά ηε ζπκθσλία, ε Βνπιγαξία ζπλέρηζε λα πηέδεη ηνπο Σνχξθνπο λα θχγνπλ, γη' απηφ θαη ε Σνπξθία 7
έθιεηζε γηα αθφκα κηα θνξά ηα ζχλνξα. χκθσλα κε ηηο ηνπξθηθέο αξρέο, ε Βνπιγαξία πιαζηνγξάθεζε ηελ ηνπξθηθή άδεηα εηζφδνπ γηα λα κπνξεί λα δηψμεη φζνπο Σνχξθνπο κπνξνχζε. Τπνινγίδεηαη φηη ηελ πεξίνδν απηή ηε Βνπιγαξία άθεζαλ 155.000 άηνκα. Σν 1968 κηα αθφκα ζπκθσλία επηηεχρζεθε γηα ηελ αλαρψξεζε θαη ησλ άκεζσλ ζπγγελψλ φζσλ είραλ θχγεη ηελ πεξίνδν 1944-1951, ε νπνία έιεγε ζε δέθα ρξφληα. Σα ηειεπηαία επίζεκα έγγξαθα γη' απηνχο πνπ κεηαλάζηεπζαλ αλαθέξνπλ φηη κε απηήλ ηε ζπκθσλία αλαρψξεζαλ 52.392 άηνκα κέρξη ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1977 ηνπξθηθή δήισζε, φκσο. αλαθέξεη φηη ζπλνιηθά 130.000 έθπγαλ ζε απηή ηελ πεξίνδν. Μεηά απφ ηελ ιήμε απηήο ηεο ζπκθσλίαο φιεο νη κεηαλαζηεχζεηο, εθηφο απφ θάπνηεο κεκνλσκέλεο πεξηπηψζεηο, ζηακάηεζαλ. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο αθνκνησηηθήο πνιηηηθήο ηνπ 1984-1985, νη αξρέο αξλήζεθαλ ηελ χπαξμε Σνχξθσλ ζηε Βνπιγαξία θαη ηζρπξίζηεθαλ φηη νη Σνχξθνη ήηαλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα απφγνλνη ιάβσλ πνπ εμηζιακίζζεθαλ βίαηα θαηά ηελ πεξίνδν ηεο νζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο θαη γη' απηφ δελ ππήξρε αλάγθε γηα ππνγξαθή πεξαηηέξσ ζπκθσληψλ. πλερίδνληαο απηή ηελ πνιηηηθή θαηά ηνπ ηνπξθηθνχ ζηνηρείνπ θαη ζέηνληαο απζηεξνχο πεξηνξηζκνχο ζηελ ειεπζεξία κεηαθίλεζεο ησλ Βνπιγάξσλ ππεθφσλ πξνο ηηο άιιεο ρψξεο, ήξζε ζαλ απνηέιεζκα ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1989 ε κεηαλάζηεπζε 300.000 Σνχξθσλ πξνο ηελ Σνπξθία νηθεηνζειψο. Μεηά ην ηέινο ηνπ Γεπηέξνπ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, ην Βνπιγαξηθφ Κνκκνπληζηηθφ Κφκκα (Β.Κ.Κ.) αλήιζε ζηελ εμνπζία. Σν πξψην χληαγκα ηεο Λατθήο Γεκνθξαηίαο ηεο Βνπιγαξίαο πηνζεηήζεθε ζηηο 4 Γεθεκβξίνπ ηνπ 1947 θαη πεξηείρε πξφβιεςε γηα κεηνλνηηθέο νκάδεο. Γηα παξάδεηγκα, ζην άξζξν 71 αλαθέξεηαη φηη παξ φιν πνπ ε βνπιγαξηθή γιψζζα ήηαλ ππνρξεσηηθή ζηα ζρνιεία, νη εζληθέο κεηνλφηεηεο είραλ ην δηθαίσκα λα κάζνπλ ηε δηθή ηνπο γιψζζα θαη λα αλαπηχμνπλ ηνλ δηθφ ηνπο ηδηαίηεξν πνιηηηζκφ. Γεκηνπξγήζεθε θαη ηκήκα ηνπξθηθήο γιψζζαο ζην παλεπηζηήκην ηεο φθηαο θαη άξρηζαλ λα εθδίδνληαη θαη βηβιία ζηελ ηνπξθηθή γιψζζα. Αξγφηεξα, φκσο, ηα ζρνιεία ηνπξθηθήο γιψζζαο ζπγρσλεχηεθαλ κε ηα βνπιγαξηθά ζρνιεία θαη ζηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 ε δηδαζθαιία ηεο ηνπξθηθήο ζηακάηεζε. Σν ηκήκα ηνπξθηθήο γιψζζαο ζην παλεπηζηήκην ηεο φθηαο, ην νπνίν ήιθπε έλα κεγάιν αξηζκφ θνηηεηψλ, απφ ηνπο νπνίνο ην 70% ππνινγίδεηαη φηη ήηαλ Σνχξθνη, έπαςε λα δέρεηαη θνηηεηέο. Σν 1974 νιφθιεξν ην ηκήκα έθιεηζε θαη αληηθαηαζηάζεθε κε έλα ηκήκα αξαβηθψλ ζπνπδψλ κε λέν πξνζσπηθφ θαη κε ιίγνπο θνηηεηέο θπξίσο παηδηά δηπισκαηηθνχ πξνζσπηθνχ πνπ βξηζθφηαλ ζε 8
αξαβηθέο ρψξεο. Καη αλ κε απηή ηελ ηαθηηθή ε Βνπιγαξία ήζειε λα απνηξέςεη ηε ζπγθξφηεζε νκάδαο δηαλννχκελσλ, πνπ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε θίλεκα ζην κέιινλ γηα ηα κεηνλνηηθά δηθαηψκαηα, απηφ θξίζεθε αληηπαξαγσγηθφ,θαζψο εμαλάγθαζε ηνπο Σνχξθνπο λα νδεγεζνχλ ζε ηνκείο κε θαιχηεξεο πξννπηηθέο. Μεηά ην 1951 ε βνπιγαξηθή θπβέξλεζε θαη ην Κνκκνπληζηηθφ Κφκκα έθαλαλ πξνζπάζεηεο γηα λα ελζσκαηψζνπλ ηνπο Σνχξθνπο ζην θξάηνο θαη ζηελ θνκκαηηθή κεραλή, δερφκελνη κεγάιν αξηζκφ ζην Β.Κ.Κ.. Παξ φιε, φκσο, ηελ πξνζπάζεηα ππήξμε ζπλερήο θξηηηθή ζηηο επίζεκεο αλαθνηλψζεηο γηα ηελ έιιεηςε θνκκαηηθήο πεηζαξρίαο θαη ζνζηαιηζηηθήο ζπλείδεζεο. Σν 1971 ην πξφγξακκα ηνπ Β.Κ.Κ. αλέθεξε φηη νη πνιίηεο ηεο ρψξαο πνπ είλαη δηαθνξεηηθήο εζληθήο θαηαγσγήο «ζα έξζνπλ πην θνληά». ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 ε ρξήζε ηνπ φξνπ «ελνπνηεκέλν βνπιγαξηθφ ζνζηαιηζηηθφ έζλνο» έγηλε θαζεκεξηλή θξάζε ζηηο επίζεκεο αλαθνηλψζεηο θαη ζηηο νκηιίεο. ε κηα νκηιία ην Μάξηην ηνπ 1985 ν ηάλθν Σνληφξνθ, ν επφκελνο πξφεδξνο ηεο Δζλνζπλέιεπζεο, δήισζε θαηεγνξεκαηηθά φηη ε Βνπιγαξία απνηειεί θξάηνο κηα εζληθήο νκάδαο θαη φηη ην βνπιγαξηθφ έζλνο δελ απνηειείηαη απφ αιιά έζλε. Οη Σνχξθνη θξίζεθαλ αθαηάιιεινη λα ζηειερψζνπλ ηα ζψκαηα αζθαιείαο. Οη Σνχξθνη θαληάξνη ππεξεηνχζαλ ζε άνπιεο κνλάδεο θαη κηζζψλνληαλ ζε θαηαζθεπέο θηηξίσλ θνηλήο σθέιεηαο. Σν ζπκπέξαζκα είλαη φηη νη βνπιγαξηθέο αξρέο δελ εκπηζηεχνληαλ ηνπο Σνχξθνπο ψζηε λα εθπαηδεπηνχλ ζην ζηξαηφ. Οη Πνκάθνη (Μνπζνπικάλνη- γεγελέο ζξαθηθφ θχιν) θαη νη Σνχξθνη ( κε εμαίξεζε ηνπο Γθαγθανχδνπο, πνπ είλαη ειάρηζηνη θαη είλαη ρξηζηηαλνί νξζφδνμνη θαη δνπλ ζηε πεξηνρή ηεο Βάξλαο) είλαη Μνπζνπικάλνη. Καζψο ε ζξεζθεία κέρξη απηφ ηνλ αηψλα ήηαλ θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο, πνιχ πεξηζζφηεξν απφ ηε γιψζζα, ζηελ δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ δηάθνξσλ νκάδσλ, φπσο νη Πνκάθνη, έλησζαλ κεγαιχηεξε ζπγγέλεηα κε ηνπο Σνχξθνπο παξά κε ηνπο Υξηζηηαλνχο Βνχιγαξνπο. Ζ ζξεζθεπηηθή ππαθνή είλαη κεγαιχηεξε αλάκεζα ζηηο νκάδεο ησλ Σνχξθσλ παξά ζηνπο ιάβνπο Βνχιγαξνπο. Ζ θιεξνλνκηά ηεο ηζιακηθήο πίζηεο ζεσξήζεθε απφ ηηο αξρέο παξάγνληαο αλππαθνήο πξνο ην θνκκνπληζηηθφ θαζεζηψο. Πνιιέο πξνζβνιέο παξαηεξήζεθαλ ελάληηα ζηε δηείζδπζε ηνπ Ηζιάκ ζηε ρψξα θαη ζηα ηζιακηθά ήζε, φπσο ε λεζηεία ηνλ κήλα Ρακαδάλ θαη ε πεξηηνκή ησλ λεαξψλ αληξψλ. Πνιιέο θφξεο γίλεηαη ζθφπηκα ζπγθερπκέλε ε δηαθνξά κεηαμχ Πνκάθσλ θαη Σνχξθσλ θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο νη Σνχξθνη δέρνληαη ηελ ίδηα πίεζε κε ηνπο Πνκάθνπο (νη νπνίνη αθνκνηψζεθαλ βηαίσο ην 1970), εηδηθά κε ηηο κεηεγθαηαζηάζεηο 9
νιφθιεξσλ θνηλνηήησλ σο κέζν πίεζεο, θαη κε ηελ παξαθίλεζε λα αιιάμνπλ ηα νλφκαηα ηνπο απφ κνπζνπικαληθά ζε βνπιγαξηθά κε ζθνπφ λα απαξλεζνχλ ηελ ζξεζθεία θαη ηελ ηαπηφηεηα ηνπο. Απηή ε ζπγθερπκέλε θαηάζηαζε κεηαμχ Σνχξθσλ θαη Πνκάθσλ ζθνπίκσο ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηηο βνπιγάξηθεο αξρέο κέρξη ηελ εθζηξαηεία «αιιαγήο νλνκάησλ» ην 1984-5. ηα ηέιε ηνπ 1984 θαη ζηηο αξρέο ηνπ 1985 νη βνπιγαξηθέο αξρέο, ζχκθσλα κε ηελ πνιηηηθή λα θάλνπλ ηελ Βνπιγαξία έλα «ελνπνηεκέλν ζνζηαιηζηηθφ έζλνο», δηεμήγαγαλ ζε φιε ηε ρψξα κηα εθζηξαηεία γηα ηε βίαηε αθνκνίσζε νιφθιεξεο ηεο ηνπξθηθήο κεηνλφηεηαο 4. Σαλθο θαη ζηξαηηψηεο πεξηθχθισζαλ ηα ηνπξθηθά ρσξηά θαη νη θάηνηθνη παξαθηλήζεθαλ, θάησ απφ ηελ απεηιή ησλ φπισλ, λα αιιάμνπλ ηα νλφκαηα ηνπο απφ ηνπξθηθά-κνπζνπικαληθά ζε βνπιγαξηθά. Ζ νκηιία ηεο ηνπξθηθήο γιψζζαο απαγνξεχηεθε κε απεηιή πξνζηίκνπ ή άιιε ηηκσξία, πνιιά ηεκέλε έθιεηζαλ θαη δηάθνξα ηζιακηθά έζηκα, φπσο ε πεξηηνκή ησλ λεαξψλ αληξψλ, απαγνξεχηεθαλ θαη ηηκσξία ήηαλ ε θπιάθηζε ησλ γνληψλ ή απηνχ πνπ ηεινχζε ηελ πξάμε. ηηο κεγάινπ εχξνπο δηαδειψζεηο ελάληηα ζε απηή ηελ πνιηηηθή απφ Σνχξθνπο, εηδηθφηεξα ζηα λφηηα ηεο ρψξαο φπνπ άξρηζε ε εθαξκνγή ηεο πνιηηηθήο απηήο, νη αξρέο αληαπνθξίζεθαλ κε βία. Μέρξη ηφηε νη αξρέο αξλνχληαλ ηελ χπαξμε κεηνλφηεηαο κε ηνλ ηζρπξηζκφ φηη απνηεινχζαλ απφγνλνπο Βνπιγάξσλ πνπ εμηζιακίζζεθαλ θαηά ηελ πεξίνδν ησλ Οζσκαλψλ θαη πνπ δεηνχζαλ λέα νλφκαηα σο κέξνο εζεινληηθήο θαη απζφξκεηεο δηεξγαζίαο «αλαγέλλεζεο». Ζ ζχληνκε πεξίνδνο εξεκίαο πνπ αθνινχζεζε ηα γεγνλφηα θαη θαηά ηελ νπνία ε ηνπξθηθή κεηνλφηεηα απνδέρηεθε ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε ηεξκαηίζηεθε ηνλ Μάην ηνπ 1989. Οη δηακαξηπξίεο ηνπ 1989 μεθίλεζαλ κε απεξγνχο πείλαο ζηηο πφιεηο Silistra, Sumen θαη Razgrad. Αξγφηεξα νη θηλεηνπνηήζεηο θιηκαθψζεθαλ κε εηξεληθέο καδηθέο δηαδειψζεηο αιιά ζπλάληεζαλ ηε βίαηε θαηαζηνιή απφ ηηο αξρέο. Οη πεξηνρέο ππφ αλαηαξαρή ηέζεθαλ θάησ απφ ζηξαηησηηθφ λφκν ελψ νη θάηνηθνη βίσζαλ εθηεηακέλεο επηζέζεηο θαη απζαίξεηε θξαηηθή βία. ηηο 15 Ηνπλίνπ ζε κία αλαθνίλσζε ζηνπο πξέζβεηο ησλ ρσξψλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ εθδήισζε ηνπ ΟΑΔ πνπ έιαβε κέξνο ζην Παξίζη ν ππνπξγφο Δμσηεξηθψλ, I.Ganev, έδσζε κηα ιεπηνκεξή ιίζηα ησλ δηαδειψζεσλ θαη ησλ ηαξαρψλ πνπ είραλ ζπκβεί ζηελ Βνπιγαξία κεηαμχ 20-27 4 Karpat, Can. «Bulgarian Turks: from assimilation to power». AXIS information & analysis. Γεκνζηεχηεθε ζηηο 20-11-2005. [Αλαθηήζεθε 14-01-2010]. http://www.axisglobe.com/article.asp?article=485 10
Ματνπ 5. Παξάιιεια, επέξξηςε επζχλεο ζηηο ελέξγεηεο ησλ ηνπξθηθψλ κπζηηθψλ ππεξεζηψλ ζρεηηθά κε ην ππάξρνλ πξφβιεκα κεηαμχ Βνχιγαξσλ κνπζνπικάλσλ θαη Σνχξθσλ. Μεηαςπρξνπνιεκηθά, ην βνπιγαξηθφ θξάηνο επαλέθεξε πνιιά απφ ηα δηθαηψκαηα πνπ είρε ζηεξεζεί ε κεηνλφηεηα ηα πξνεγνχκελα ρξφληα. Κχξην ξφιν ζε απηή ηελ εμέιημε δηαδξακάηηζαλ αθελφο ε έληαμε ηεο Βνπιγαξίαο ζηελ ΔΔ, αθεηέξνπ ε ζπκκεηνρή ηεο κεηνλφηεηαο ζην πνιηηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο κέζα απφ ηελ «Κίλεζε Γηθαησκάησλ θαη Διεπζεξηψλ» ηνπ Ahmet Dogan. Παξ φιν πνπ δελ απνπζηάδνπλ, αθφκα θαη ζήκεξα, θαηλφκελα πξνζβνιήο ησλ δηθαησκάησλ ηεο, φπσο ε πξνζπάζεηα γηα δηαθνπή ηεο πξνβνιήο ηνπ ηνπξθφθσλνπ δειηίνπ, ε ηνπξθηθή κεηνλφηεηα πιένλ είλαη ζε ζέζε λα ηα ππεξαζπηζηεί πην απνηειεζκαηηθά. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------- Πνιηηηθό black out ζηελ Αιβαλία Οη βνπιεπηηθέο εθινγέο ηνπ 2009 ήηαλ έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ζηαζκνχο ζηε κεηαθνκκνπληζηηθή πνιηηηθή ηζηνξία ηεο Αιβαλίαο. Δλ φςεη ηεο επξσπατθήο πξννπηηθήο θαη ζηε βάζε νηθνδφκεζεο ελφο ζνβαξνχ δηεζλνχο πξνθίι, ε αλάγθε γηα δηελέξγεηα ειεχζεξσλ, δίθαησλ θαη δηαθαλψλ εθινγψλ ήηαλ παξαπάλσ απφ επηηαθηηθή. Ζ Αιβαλία έπξεπε λα απνδείμεη φρη κφλν ζηα φξγαλα ηεο ΔΔ αιιά ζε πνιινχο δηεζλείο νξγαληζκνχο φηη έρεη ζεκεηψζεη ηθαλνπνηεηηθή πξφνδν ζηελ εκπέδσζε ησλ δεκνθξαηηθψλ ζεζκψλ. Αληίζεηα, φκσο, ζηηο απμεκέλεο πξνζδνθίεο, ε εθινγηθή δηαδηθαζία ζηηγκαηίζηεθε απφ ηηο θαηαγγειίεο ησλ εηηεκέλσλ νζηαιηζηψλ γηα παξαηππίεο θαη θαηαγγειίεο λνζείαο. ηηο εθινγέο ηεο 28 εο Ηνπλίνπ 1,54 εθ. ςεθνθφξνη, δειαδή ην 49% ηνπ εθινγηθνχ ζψκαηνο, πξνζήιζαλ ζηηο θάιπεο γηα λα ςεθίζνπλ κηα απφ ηηο 35 ππνςήθηεο πνιηηηθέο παξαηάμεηο, νη νπνίεο είραλ ζπλαζπηζηεί ζε 4 βαζηθέο ζπκκαρίεο 6. Κχξηνη 5 Γηα ηε πνξεία ηεο κεηνλφηεηαο ζηε κεηά-θνκκνπληζηηθή Βνπιγαξία βι. Κνππά, Μαξηιέλα. «Οη κεηνλφηεηεο ζηα κεηά-θνκκνπληζηηθά Βαιθάληα πολιτικές τοσ κέντροσ και μειονοτικές απαντήσεις» Δθδ. ΝΔΑ ΤΝΟΡΑ ΑΘΖΝΑ 1997. 6 Ζ εθινγηθή λνκνζεζία ηεο Αιβαλίαο επηηξέπεη, πξνεθινγηθά, ηελ έληαμε ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ ζε ζπκκαρίεο γηα ηελ απφ θνηλνχ δηεθδίθεζε ηεο πιεηνςεθίαο ζην θνηλνβνχιην. ηηο εθινγέο ηνπ 2009 νη ζπκκαρίεο ήηαλ 4 : α)πκκαρία ησλ Αιιαγψλ θπξηφηεξν θφκκα ην Γεκνθξαηηθφ ηνπ S.Berisa, β) Δλνπνίεζε γηα Αιιαγέο- θπξηφηεξν θφκκα ην νζηαιηζηηθφ ηνπ E. Rama, γ) Πφινο ειεπζεξίαο 11
δηεθδηθεηέο ηεο πιεηνςεθίαο ζην θνηλνβνχιην εκθαλίδνληαλ ην Γεκνθξαηηθφ Κφκκα Αιβαλίαο ηνπ Sali Berisa θαη ην νζηαιηζηηθφ Κφκκα Αιβαλίαο ηνπ Edi Rama. Οη δεκνζθνπήζεηο πνπ δεκνζηεχηεθαλ θαηά ηνπο πξνεγνχκελνπο κήλεο δελ απνθξπζηάιισλαλ έλα θαζαξφ πξνβάδηζκα ζε θάπνηα παξάηαμε, πξνκελχνληαο κηα ακθίξξνπε αλακέηξεζε, ζηελ νπνία θάζε πιεπξά είρε ηελ πεπνίζεζε φηη ζα αλαθεξπρζεί ληθήηξηα. Οη κελ Γεκνθξάηεο ζεσξνχζαλ ηε λίθε σο ην ινγηθφ επηζηέγαζκα κηαο επηηπρεκέλεο ηεηξαεηίαο ζηελ θπβέξλεζε κε θπξηφηεξν επίηεπγκα ηελ έληαμε ηεο ρψξαο ζην ΝΑΣΟ, νη δε νζηαιηζηέο επέλδπαλ ζηελ θαηλνχξηα ζθέςε θαη αληίιεςε πξαγκάησλ πνπ έθεξλαλ ζηελ πνιηηηθή δσή ηεο Αιβαλίαο θαη ε νπνία ζα ήηαλ απαιιαγκέλε απφ ηηο δηεθζαξκέλεο αγθπιψζεηο ηνπ παξειζφληνο 7. Σα απνηειέζκαηα ησλ εθινγψλ απιά επηβεβαίσζαλ ηηο εθηηκήζεηο ησλ δεκνζθνπήζεσλ. Σν νζηαιηζηηθφ Κφκκα έιαβε νξηαθά πεξηζζφηεξεο ςήθνπο απφ ην Γεκνθξαηηθφ Κφκκα (40,85% έλαληη 40,18%), σζηφζν ε «πκκαρία γηα Αιιαγέο», ηεο νπνίαο εγνχηαλ νη Γεκνθξαηηθνί αλαδείρζεθε ληθήηξηα απνζπψληαο 70 έδξεο ζην Κνηλνβνχιην. Ζ «πκκαρία γηα Αιιαγέο» θαηέιαβε 66 έδξεο θαη ε νζηαιηζηηθή πκκαρία 4 έδξεο. Δθφζνλ ε ληθήηξηα παξάηαμε δελ εμαζθάιηζε ηηο 71 έδξεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ απηνδπλακία, απεχζπλε πξφζθιεζε ζηε νζηαιηζηηθή πκκαρία γηα ζπκκεηνρή ζηελ θπβέξλεζε. ην λέν θπβεξλεηηθφ ζρήκα, ε νζηαιηζηηθή πκκαρία αλέιαβε 2 ππνπξγεία, ν αξρεγφο ηνπ νζηαιηζηηθνχ Κηλήκαηνο γηα ηελ Δλζσκάησζε, Ilir Meta, ρξίζηεθε ππνπξγφο Δμσηεξηθψλ θαη αληηπξφεδξνο ηεο θπβέξλεζεο ελψ ζην επίθεληξν ησλ θπβεξλεηηθψλ πξνζπαζεηψλ ηέζεθε ε έληαμε ζηνπο επξσ-αηιαληηθνχο ζεζκνχο. Οη νζηαιηζηέο θαηήγγεηιαλ παξαηππίεο θαη αηαζζαιίεο ζηελ εθινγηθή δηαδηθαζία πξηλ νινθιεξσζεί ε θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ. Να ζεκεησζεί φηη ε θαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ ζηηο αιβαληθέο εθινγέο είλαη κηα ρξνλνβφξα δηαδηθαζία θαζψο νη θάιπεο κεηαθέξνληαη ζε εηδηθά «θέληξα θαηακέηξεζεο» θαη ηα ςεθνδέιηηα πξνβάιινληαη έλα-έλα ελψπηνλ πιήζνπο παξαηεξεηψλ. Μέζσ ηνπ επηθεθαιήο ηνπ εθινγηθνχ ηνπο αγψλα, Kastriot Islami, δήισζαλ φηη ζα πξνζθχγνπλ λνκηθά γηα παξεκπφδηζε ηεο θπξηφηεξν θφκκα ην Υξηζηηαλνδεκνθξαηηθφ ηνπ N.Ndoka, θαη δ) νζηαιηζηηθή πκκαρία θπξηφηεξν θφκκα ην νζηαιηζηηθφ Κίλεκα ηνπ I. Meta. 7 Petrillo, Enza Roberta. «Albania s parliamentary election 2009: is the European dream at risk?» The Balkan analysis. Γεκνζηεχηεθε ζηηο 04-12-2009. [Αλαθηήζεθε ζηηο 11-01-2010] http://www.balkanalysis.com/2009/04/12/albania%e2%80%99s-parliamentary-election-2009-is-theeuropean-dream-at-risk/ 12
δηαδηθαζίαο ζε ζεκαληηθέο πεξηθέξεηεο ζηε βφξεηα Αιβαλία. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη θαηεγνξίεο εζηηάδνληαη γηα αηαζζαιίεο ζηηο πεξηνρέο ησλ πφιεσλ Shkoder θαη Fier. Σν Γεκνθξαηηθφ Κφκκα απφ ηελ άιιε, θαη ν Sali Berisa ππεξακχλζεθαλ ηεο λνκηκφηεηαο ησλ εθινγψλ, θάλνληαο ιφγν γηα «ηηο πην δηαθαλείο εθινγέο πνπ έρεη γλσξίζεη ν ηφπνο». Οη παξαηεξεηέο ηνπ ΟΑΔ, πάλησο, δηαπίζησζαλ φηη ε ρψξα έρεη θαηαγξάςεη πξφνδν ζε ζρέζε κε πξνεγνχκελεο δηαδηθαζίεο θαη φηη νη εθινγέο ηνπ 2009 πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζε ήξεκν θιίκα θαη εηξεληθή αηκφζθαηξα. Γελ παξέιεηςαλ, σζηφζν, λα ζεκεηψζνπλ αξθεηέο παξαβηάζεηο ηεο εθινγηθήο λνκνζεζίαο αιιά θαη εθηεηακέλεο πεξηπηψζεηο «νηθνγελεηαθήο ςήθνπ» 8. Μεηά ηε ζπκθσλία ηεο πκκαρίαο ησλ Αιιαγψλ θαη ηεο νζηαιηζηηθήο πκκαρίαο γηα θπβέξλεζε ζπλεξγαζίαο, ην νζηαιηζηηθφ Κφκκα αξλήζεθε λα απνδερζεί ηα ηεηειεζκέλα θαη λα αζθήζεη ην ξφιν ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο αληηπνιίηεπζεο. Ο εγέηεο ησλ ζνζηαιηζηψλ Edi Rama θήξπμε αλέλδνην αγψλα θαηά ηεο θπβέξλεζεο κε θεληξηθφ αίηεκα ην άλνηγκα ησλ θαιπψλ θαη ηε δεκνζίεπζε ησλ ςεθνδειηίσλ, εθινγηθψλ θαηαιφγσλ θαη εγγξάθσλ ζηα εθινγηθά ηκήκαηα πνπ έγηλαλ νη θεξφκελεο παξαηππίεο. Κάιεζε φινπο ηνπ βνπιεπηέο ηνπ θφκκαηνο λα απέρνπλ απφ ηηο θνηλνβνπιεπηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ηνπο ςεθνθφξνπο ζε καδηθέο θηλεηνπνηήζεηο. ηελ θνξχθσζε ησλ θηλεηνπνηήζεσλ, νη νζηαιηζηέο νξγάλσζαλ ηξηήκεξν ζπιιαιεηήξην ζηηο 20-21-22 Ννεκβξίνπ, ζην ηέινο ηνπ νπνίνπ απεχζπλαλ ηειεζίγξαθν ζηε θπβέξλεζε λα μεθηλήζεη έξεπλα γηα ηηο εθινγέο, εληφο δέθα εκεξψλ, δηαθνξεηηθά ζα πξνρσξήζνπλ ζε λέεο δπλακηθφηεξεο θηλεηνπνηήζεηο. Ζ απνρή ησλ ζνζηαιηζηψλ απφ ηε Βνπιή έρεη ζεκαληηθφ αληίθηππν ζην λνκνζεηηθφ έξγν ηεο θπβέξλεζεο. Όπσο παξαδέρηεθε θαη ν ππνπξγφο Γηθαηνζχλεο, B.Nisani, ζηελ επηηξνπή πνπ επνπηεχεη ην ππνπξγείν ηνπ, νη λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ ζπζηάζεηο ηεο ΔΔ δελ κπνξνχλ λα πξνρσξήζνπλ εμαηηίαο ηεο απνρήο ηεο αληηπνιίηεπζεο. Παξφκνηα θαηάζηαζε πεξηγξάθεηαη θαη ζε άιινπο θπβεξλεηηθνχο ηνκείο. Μηα παξάκεηξνο ηεο εζσηεξηθήο θξίζεο πνπ παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηελ Διιάδα είλαη θαη ε δηακάρε γηα ηε ζπκθσλία Διιάδαο-Αιβαλίαο γηα ηελ πθαινθξεπίδα. Οη νζηαιηζηέο, ζηα πιαίζηα ηεο νινκέησπεο επίζεζεο πνπ έρνπλ εμαπνιχζεη ελαληίνλ ηνπ S.Berisa, θξίλνπλ ηε ζπκθσλία πνπ ζχλαςε ε θπβέξλεζε σο «αλαμηνπξεπή θαη κεηνδνηηθή 8 Έθζεζε ηεο Γηεζλνχο Απνζηνιήο Δθινγηθψλ Παξαηεξεηψλ ηνπ ΟΑΔ ζηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο ηεο Αιβαλίαο. http://www.osce.org/documents/odihr/2009/06/38556_en.pdf 13
πξνο ηα εζληθά ζπκθέξνληα», ελψ ζρεδηάδνπλ κέζσ ηνπ πληαγκαηηθνχ Γηθαζηεξίνπ ηελ αθχξσζή ηεο 9. Ζ «παξάιπζε» ησλ δηαδηθαζηψλ ζην αιβαληθφ θνηλνβνχιην έρεη πξνθαιέζεη ην ελδηαθέξνλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ πνπ θαινχλ ηηο αληηκαρφκελεο πιεπξέο λα δείμνπλ ζχλεζε θαη ζπκβηβαζηηθφ πλεχκα γηα ηελ εμεχξεζε ιχζεο. Ο ππνπξγφο Δμσηεξηθψλ ηεο νπεδίαο, πνπ πξνήδξεπε ηεο ΔΔ ην πξνεγνχκελν εμάκελν, C.Blint, θάιεζε ηα πνιηηηθά θφκκαηα λα επηιχζνπλ ην ζπληνκφηεξν ηελ θξίζε, ψζηε λα ζπλερίζεη ε ρψξα ηηο πξννδεπηηθέο κεηαξξπζκίζεηο. Σν Δπξσπατθφ νζηαιηζηηθφ Κφκκα πξνρψξεζε έλα βήκα παξαπέξα θαη χζηεξα απφ ηε ζπλεδξίαζε ηνπ ζηελ Πξάγα ζηηο αξρέο Γεθεκβξίνπ, πξνέηξεςε ηελ θπβέξλεζε ηεο Αιβαλίαο λα δηεξεπλήζεη ηηο εθινγέο ηηο 28 εο Ηνπλίνπ, φπσο έρεη απαηηήζεη ην νζηαιηζηηθφ Κφκκα. Με ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα ε επίηεπμε ζπκβηβαζκνχ δε θαληάδεη κηα πηζαλή πξννπηηθή, θπξίσο ιφγσ ηεο ακεηαθίλεηεο ζηάζεο ησλ πξσηαγσληζηψλ ηεο θξίζεο. Ζ ηθαλνπνίεζε ηνπ βαζηθνχ αηηήκαηνο ηεο αληηπνιίηεπζεο γηα άλνηγκα ησλ θαιπψλ θαη επαλαθαηακέηξεζε ησλ ςήθσλ ζηα ακθηιεγφκελα εθινγηθά ηκήκαηα κνηάδεη κάιινλ αδχλαηε. Δπηπιένλ, ην αίηεκα απηφ ζα είλαη ζε ιίγν θαηξφ κε εθηθηφ, θαζψο κεηά απφ απφθαζε ηεο Κεληξηθήο Δθνξεπηηθήο Δπηηξνπήο, ηα ςεθνδέιηηα ζα θαηαζηξαθνχλ γηα λα εηνηκαζηνχλ νη θάιπεο γηα ηηο δεκνηηθέο εθινγέο. Ο S. Berisa εμαξρήο έρεη εκκείλεη ζηελ αδηαπξαγκάηεπηε ζηάζε φηη νη εθινγέο ήηαλ δίθαηεο θαη αδηάθζνξεο θαη φηη ην απνηέιεζκα έρεη επηθπξσζεί θαη απφ ηνπο δηεζλείο παξαηεξεηέο. Έρεη δειψζεη φηη ππνζηεξίδεη ην δηάινγν αιιά κφλν εληφο ηνπ θνηλνβνπιίνπ, θάηη πνπ απνξξίπηνπλ νη νζηαιηζηέο, θαζψο ζα ζήκαηλε θαη απνδνρή ηνπ απνηειέζκαηνο. Δλ ηέιεη, νη βνπιεπηηθέο εθινγέο ηνπ Ηνπλίνπ, αληί λα απνηειέζνπλ ηελ απφδεημε φηη ε ρψξα είλαη ην δεκνθξαηηθφ θξάηνο πνπ κπνξεί λα δηεθδηθήζεη ηελ ππνςεθηφηεηα έληαμεο ζηελ ΔΔ, πξνθάιεζαλ κηα πνιχκελε πνιηηηθή θξίζε, ζηε δίλε ηεο νπνίαο ράλεηαη πνιχηηκνο ρξφλνο γηα πξφνδν ησλ κεηαξξπζκίζεσλ. Χζηφζν, αθφκα θαη αλ νη αληηκαρφκελεο πιεπξέο ππνθχςνπλ ζην άκεζν κέιινλ ζηηο δηεζλείο πηέζεηο θαη δερηνχλ έλα ζπκβηβαζκφ, ψζηε λα επηζηξέςεη ε ρψξα ζηελ θπβεξλεηηθή ζηαζεξφηεηα, ηα βαζηθά αίηηα ηεο θξίζεο δε ζα έρνπλ ζεξαπεπηεί. Ζ παξνχζα θξίζε δελ είλαη ην απνηέιεζκα ζπγθπξηψλ θαη πεξηζηάζεσλ αιιά ην παξάγσγν βαζχηεξσλ αδπλακηψλ ηνπ αιβαληθνχ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν πξφβιεκα είλαη δνκηθφ, θαη 9 Σδίκαο,. «Παηρλίδηα ησλ Αιβαλψλ νζηαιηζηψλ» ΚΑΘΖΜΔΡΗΝΖ. Γεκνζηεχηεθε ζηηο 22-10-2009. [Αλαθηήζεθε ζηηο 12-01-2010] 14
ζπλίζηαηαη ζηελ εγγελή δπζπηζηία ησλ Αιβαλψλ πνιηηψλ πξνο ην Κξάηνο αιιά θαη ησλ θνκκάησλ κεηαμχ ηνπο. Ζ πνιχ ρακειή πξνζέιεπζε ησλ ςεθνθφξσλ (πάλσ απφ ην κηζφ εθινγηθφ ζψκα απείρε απφ ηε δηαδηθαζία) θαη ην ζχζηεκα θαηακέηξεζεο ησλ ςήθσλ είλαη ελδεηθηηθά ηεο θαηάζηαζεο. πκπεξαζκαηηθά, νη πξνζπάζεηεο γηα εμαζθάιηζε νκαιφηεηαο θαη ζηαζεξφηεηαο ζηελ πνιηηηθή δσή ηεο Αιβαλίαο ζα πξέπεη πξσηίζησο λα επηθεληξσζνχλ ζηελ νηθνδφκεζε ζρέζεσλ εκπηζηνζχλεο ησλ πνιηηψλ θαη πξνο ηνπο δεκνθξαηηθνχο ζεζκνχο θαη πξνο ην ίδην ην Κξάηνο. ------------------------------------------------------------------------------------------------ ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Η ζπκθσλία Διιάδαο- Αιβαλίαο γα ηελ πθαινθξεπίδα θαη ε ζεκαζία ηεο γηα ηηο ειιελνηνπξθηθέο δηαθνξέο ζην Αηγαίν Tελ Πέκπηε 19 Μαξηίνπ 2009 κνλνγξάθζεθε ζηα Σίξαλα ζπκθσλία κεηαμχ Διιάδαο θαη Αιβαλίαο γηα ηελ νξηνζέηεζε ηεο επεηξσηηθήο πθαινθξεπίδαο θαζψο θαη άιισλ ζαιαζζίσλ δσλψλ πνπ δηθαηνχληαη νη δχν ρψξεο βάζεη ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ. Ζ κνλνγξαθή έιαβε ρψξα ζε επίπεδν Γεληθψλ Γξακκαηέσλ ησλ δχν Τπνπξγείσλ Δμσηεξηθψλ 10. ηηο 27 Απξηιίνπ 2009, παξνπζία ησλ δχν πξσζππνπξγψλ, Κψζηα Καξακαλιή θαη Sali Berisa, νη Τπνπξγνί Δμσηεξηθψλ ησλ δχν ρσξψλ, Νηφξα Μπαθνγηάλλε θαη Lulzim Basha, ππέγξαςαλ ηελ επίζεκε ζπκθσλία. Ζ ππνγξαθή θαη ε επηθχξσζή ηεο απφ ηα δχν Κνηλνβνχιηα αλακελφηαλ λα γίλεη πξνηνχ δηεμαρζνχλ νη αιβαληθέο βνπιεπηηθέο εθινγέο ζηα ηέιε Ηνπλίνπ. Βάζεη ηνπ αξρηθνχ ζρεδηαζκνχ, ε Διιάδα, ε Αιβαλία θαη ε Ηηαιία ζα ζπλππνγξάςνπλ λέα (ηξηκεξή) ζπκθσλία γηα ηελ νξηνζέηεζε ηεο πθαινθξεπίδαο θαη ηεο ΑΟΕ ζηελ πεξηνρή. Οη δηαπξαγκαηεχζεηο δηήξθεζαλ πεξίπνπ έλα ρξφλν θαη έγηλαλ ππφ ζπλζήθεο κπζηηθφηεηαο. Γηπισκαηηθνί θχθινη αλαθέξνπλ πσο ε Διιάδα ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη μεθηλήζεη κηα ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα λα θιείζεη ηα κέησπα νξηνζέηεζεο ησλ ζαιάζζησλ δσλψλ ηεο κε φκνξα θξάηε, πξνθεηκέλνπ ζηε ζπλέρεηα λα επηθεληξσζεί 10 Δπηθεθαιήο ηεο ειιεληθήο αληηπξνζσπείαο ήηαλ ν πξέζβεο θ. Γ. αββαΐδεο, ζχκβνπινο πνιηηηθφζηξαηησηηθψλ θαη επηρεηξεζηαθψλ ππνζέζεσλ. Απφ ην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ ζπκκεηείραλ νη λνκηθνί θ. Β. Παηξψλαο, πξντζηάκελνο ηεο Δηδηθήο Ννκηθήο Τπεξεζίαο, θαη θα Α. ηξαηή, εκπεηξνγλψκνλαο γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο ελψ απφ ηελ Τδξνγξαθηθή Τπεξεζία ηνπ Πνιεκηθνχ Ναπηηθνχ ν θ. Γ. Γαγξέο, δηεπζπληήο Υαξηνγξαθίαο. 15
ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο κε ηελ Σνπξθία. Γηα ηελ ειιεληθή εμσηεξηθή πνιηηηθή, ε επεηξσηηθή πθαινθξεπίδα απέθηεζε ηδηαίηεξε ζεκαζία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 κε ηελ αλαθάιπςε πεηξειαίνπ έμσ απφ ηελ πεξηνρή ηεο Καβάιαο. Ζ πεηξειατθή θξίζε ηνπ 1973, ε νπνία ηεηξαπιαζίαζε ηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ ζε ιίγνπο κήλεο, θαη ε πξνζκνλή γηα πινχζηα θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ πξνθάιεζαλ ην ηνπξθηθφ ελδηαθέξνλ, ην νπνίν παξέκεηλε παξφηη δηαπηζηψζεθε ζηελ πνξεία φηη θάησ απφ ην βπζφ ηνπ Αηγαίνπ Πειάγνπο δελ ππήξραλ ιίκλεο πεηξειαίνπ. Ζ κνλνκεξήο ειιεληθή πξνζθπγή ζην Γηεζλέο Γηθαζηήξην ην 1976 απέηπρε, θαζψο ην Γηθαζηήξην απέθπγε λα εθθξάζεη ηε γλψκε ηνπ επηθαινχκελν ηππηθά πξνβιήκαηα, ελψ ε δηεθδίθεζε ζην Αηγαίν Πέιαγνο απφ ηελ πιεπξά ηεο Σνπξθίαο απέθηεζε θαη άιιεο παξακέηξνπο κε πην πξφζθαηε ηε ζεσξία ησλ γθξίδσλ δσλψλ. Ζ ζπδήηεζε γηα ηελ νξηνζέηεζε πθαινθξεπίδαο αλαδσππξψζεθε ιφγσ ηνπ ελδηαθέξνληνο εμεξεχλεζεο θαη εθκεηάιιεπζεο θνηηαζκάησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηηο ζαιάζζηεο πεξηνρέο θαη ηεο ζπλαθφινπζεο αλάγθεο θαζνξηζκνχ Απνθιεηζηηθψλ Οηθνλνκηθψλ Εσλψλ. Σε δεθαεηία ηνπ 1970 ππεγξάθε θαη ε πξψηε ζπκθσλία πνπ είρε ζπλάςεη ε Διιάδα κε γεηηνληθή ηεο ρψξα γηα ηελ νξηνζέηεζε ηεο κεηαμχ ηνπο πθαινθξεπίδαο. Πξφθεηηαη γηα ηε ζπκθσλία κε ηελ Ηηαιία πνπ ππεγξάθε ην 1977. Με ηελ ειιελναιβαληθή ζπκθσλία νπζηαζηηθά θιείλεη ην θεθάιαην ηεο νξηνζεηήζεσο ζαιαζζίσλ δσλψλ ζηα δπηηθά ηεο ρψξαο καο. Απνκέλεη έλα κηθξφ ηκήκα ιίγσλ εθαηνληάδσλ κέηξσλ πξηλ ην ηξηεζλέο ζεκείν ζπλαληήζεσο ησλ νξίσλ Διιάδνο- Ηηαιίαο-Αιβαλίαο πνπ αθέζεθε νχησο ψζηε λα ζπκθσλεζεί θαη κε ηελ Ηηαιία. Ζ ακέζσο πξνεγνχκελε ζπκθσλία, φπσο πξναλαθέξζεθε, είρε ππνγξαθεί ην 1977 κε ηελ Ηηαιία θαη αθνξνχζε ζηελ νξηνζέηεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ζην Ηφλην Πέιαγνο. Ζ ηφηε ζπκθσλία δελ ήηαλ δχζθνιν λα ζπλαθζεί δηφηη ηα κεγάια βάζε ησλ ζαιαζζψλ απνκάθξπλαλ ην νηθνλνκηθφ ελδηαθέξνλ απφ ηπρφλ αλεχξεζε πεηξειαίνπ. Σν 1992 ε Αιβαλία είρε ππνγξάςεη ζπκθσλία κε ηελ Ηηαιία γηα ηελ νξηνζέηεζε ηεο κεηαμχ ηνπο πθαινθξεπίδαο. πλεπψο, ε κνλαδηθή νξηνζέηεζε πνπ είρε απνκείλεη γηα ηελ πεξηνρή απηή ήηαλ κεηαμχ ηεο Αιβαλίαο θαη ηεο ρψξαο καο αλάκεζα ζηηο αθηέο ησλ Αγίσλ αξάληα θαη ηεο Υηκάξαο αθ ελφο θαη ηεο Κέξθπξαο θαη ησλ δηαπνληίσλ λήζσλ (Οζσλνί, Δξεηθνχζα, Μαζξάθη) αθ εηέξνπ. Οη δηαπξαγκαηεχζεηο μεθίλεζαλ ζηηο 7 Απξηιίνπ 2007 θαη νινθιεξψζεθαλ κεηά απφ 4 ζπλαληήζεηο ησλ δχν πιεπξψλ. 16
Ζ ζπκθσλία αθνινπζεί θαηά γξάκκα ηηο ζρεηηθέο δηαηάμεηο ηεο Γηεζλνχο πκβάζεσο ηνπ Montego Bay 11 (1982) γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο, ηελ νπνία νη δχν ρψξεο έρνπλ επηθπξψζεη θαη δεζκεχνληαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηεο. Δπίζεο, είλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζεί φηη ην φξην πνπ ραξάρζεθε νλνκάζζεθε «ζαιάζζην φξην πνιιαπιψλ ρξήζεσλ 12» θαζψο δελ πεξηνξίδεηαη κφλνλ ζηελ νξηνζέηεζε ηεο πθαινθξεπίδαο αιιά νξηνζεηεί παξάιιεια ηα ρσξηθά χδαηα (αηγηαιίηηδα δψλε) θαη ηελ Απνθιεηζηηθή Οηθνλνκηθή Εψλε (ΑΟΕ), ε νπνία δηαδέρεηαη ηελ αηγηαιίηηδα θαη εθηείλεηαη κέρξη ην φξην ησλ 200 λ. κ. θαη ζε απηή ην παξάθηην θξάηνο έρεη θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα θαη δηθαηψκαηα δηθαηνδνζίαο, ελψ ζα απνηειέζεη κειινληηθά ην φξην ησλ δχν ρσξψλ γηα θάζε άιιε ζαιάζζηα δψλε φπνηε θη αλ απηή ζεζπηζζεί. Δίλαη ε πξψηε θνξά πνπ ε ειιεληθή δηπισκαηία πηνζεηεί ηελ ηάζε ηνπ ζχγρξνλνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ, βάζεη ηεο νπνίαο ε ΑΟΕ ππεξθαιχπηεη ηελ έλλνηα ηεο πθαινθξεπίδαο. Ζ νξηνζέηεζε πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε κέζνδν ηεο κέζεο γξακκήο/γξακκήο ίζεο απνζηάζεσο, φπνπ θάζε ηεο ζεκείν απέρεη εμίζνπ απφ ηα πιεζηέζηεξα ζηηο γξακκέο βάζεηο ζεκεία, αλάκεζα ζηηο αθηέο Διιάδνο-Αιβαλίαο ελψ αθνινπζήζεθε ε θπζηθή αθηνγξακκή ησλ δχν ρσξψλ, αθνχ πξψηα έθιεηζαλ κε επζείεο γξακκέο φινη νη θφιπνη ηεο πεξηνρήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ θφιπνπ ηεο Κέξθπξαο. Να ζεκεησζεί ε ηδηαίηεξε ζεκαζία ηεο επηινγήο ηεο κεζφδνπ κέζεο γξακκήο/γξακκήο ίζεο απνζηάζεσο, θαζψο απνηειεί πάγηα ειιεληθή ζέζε φηη ε ελ ιφγσ κέζνδνο πξέπεη λα αθνινπζείηαη ζηηο ζαιάζζηεο νξηνζεηήζεηο. Ζ γξακκή νξηνζέηεζεο δηέξρεηαη βνξείσο ησλ λεζηψλ Δξεηθνχζα θαη Οζσλνί θαη θαηαιήγεη ζην ιεγφκελν Σξηεζλέο ζεκείν. Σα λεζηά ηεο πεξηνρήο έρνπλ πιήξε επήξεηα επί ηεο νξηνζεηήζεσο ελψ ζπκπεξηιήθζεθε θαη έλαο βξάρνο έμσ απφ ηελ Κέξθπξα καδί κε ηνλ χθαιν πνπ ηνλ πεξηβάιιεη. Καηά ηελ νξηνζέηεζε έγηλε απνδεθηφ φηη φια ηα λεζηά ηεο πεξηνρήο έρνπλ ζαιάζζηεο δψλεο. Λφγσ ηεο δηακάρεο κε ηελ Σνπξθία ζην Αηγαίν Πέιαγνο 13, ε χπαξμε ειιεληθψλ λεζηψλ ζηελ πεξηνρή θαζηζηνχζε ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο ηελ 11 Σξίηε Γηεζλή χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ Θαιάζζεο, ππφ ηνλ ηίηιν «United Nations Convention on the Law of the Sea ΗΗΗ» (UNCLOS ΗΗΗ, 1982). 12 Σν «ζαιάζζην φξην πνιιαπιψλ ρξήζεσλ» πξνζδηνξίδεηαη απφ 150 ζεκεία. Δλδεηθηηθά, αλαθέξεηαη φηη ε ζπκθσλία ηεο Διιάδνο κε ηελ Ηηαιία ην 1977 είρε ρξεζηκνπνηήζεη κφιηο 6 ζεκεία. Αληηζηνίρσο ε ηηαιναιβαληθή ζπκθσλία γηα ηελ πθαινθξεπίδα ην 1992 ρξεζηκνπνίεζε 17 ζεκεία. 13 Ζ ηειεπηαία θνξά πνπ θηλήζεθε ην ζέκα ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ Αηγαίνπ Πειάγνπο ήηαλ ην έηνο 2003. Οη δχν ρψξεο θαίλεηαη λα είραλ θαηαιήμεη ζε ζπκθσλία γηα επηιεθηηθή επέθηαζε ησλ ειιεληθψλ ρσξηθψλ πδάησλ ζε θάπνηεο πεξηνρέο ή, εηδάιισο, γηα παξαπνκπή ηεο νξηνζεηήζεσο ζηε Υάγε. Ζ θπβέξλεζε εκίηε, φκσο, δίζηαζε λα πξνρσξήζεη παξακνλέο ησλ εθινγψλ ζε κηα ηέηνηα ζπκθσλία. 17
αληηκεηψπηζή ηνπο θαηά ηελ νξηνζέηεζε. ε παξφκνηα δηαδηθαζία νξηνζέηεζεο ησλ ζαιαζζίσλ δσλψλ κε ηελ Ηηαιία, ε Διιάδα είρε δερηεί ηελ απαίηεζε ηεο ρψξαο απηήο λα κελ αλαγλσξηζηνχλ ηα δηθαηψκαηα πνπ ζπλεπάγεηαη ε αηγηαιίηηδα δψλε θαη ε πθαινθξεπίδα γηα ην λεζί Οζσλνί. ηε ζπκθσλία επίζεο, ιακβάλεηαη ππ φςηλ κειινληηθή επέθηαζε ησλ ειιεληθψλ ρσξηθψλ πδάησλ ζηα 12 λ.κ.. Ζ ειιεληθή αηγηαιίηηδα δψλε ζηελ πεξηνρή είλαη 6 λ. κ., φπσο θαη ζην Αηγαίν, φπνπ ην δηθαίσκα ηεο επέθηαζεο, αλ θαη ππνζηεξίδεηαη απφ ην Γηεζλέο Γίθαην, δελ αλαγλσξίδεηαη απφ ηελ Σνπξθία, ε νπνία γηα απηφ ην ιφγν δηαηεξεί casus belli ελαληίνλ ηεο Διιάδαο. Ζ ελ ιφγσ ζπκθσλία απνηειεί νπζηαζηηθή ζπκβνιή ζηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ θηιηθψλ ζρέζεσλ Διιάδνο-Αιβαλίαο θαη κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί πξφηππν ζαιάζζηαο νξηνζεηήζεσο δεδνκέλνπ φηη θαη νη δχν ρψξεο κπνξνχλ λα είλαη απνιχησο ηθαλνπνηεκέλεο απφ ην ηειηθφ θαη ηζνβαξέο απνηέιεζκα. Χζηφζν, ε ζπκθσλία είρε δηαθνξεηηθή αληηκεηψπηζε ζην εζσηεξηθφ ησλ δχν ρσξψλ. ηελ Διιάδα έγηλε δεθηή κε ηθαλνπνίεζε θαζψο θαίλεηαη φηη δηαζθαιίδεη ηα εζληθά ζπκθέξνληα ελψ παξάιιεια εληζρχεη ηε ρψξα ελάληηα ζηνπο ηνπξθηθνχο ηζρπξηζκνχο γηα ην Αηγαίν. ην άιιν ζπκβαιιφκελν κέξνο, φκσο, κεγάιε κεξίδα ηνπ ηχπνπ έθαλε ιφγν γηα εζληθή κεηνδνζία. Ζ αξραηφηεξε εθεκεξίδα ηεο ρψξαο Gazeta Shqiptare θπθινθφξεζε κε ηίηινπο γηα ην κεγαιχηεξν «ζθάλδαιν ηνπ αηψλα» θαη θαηεγφξεζε ηε θπβέξλεζε φηη «δψξηζε» 225 m 2. Όπσο ήηαλ επφκελν, ε θαηάζηαζε απηή επεξέαζε θαη ηελ επηθχξσζε ηεο ζπκθσλίαο ζην Αιβαληθφ θνηλνβνχιην. Σνλ Οθηψβξην ηνπ 2009, ππήξμαλ αληηδξάζεηο απφ ηελ αιβαληθή αμησκαηηθή αληηπνιίηεπζε, ην νζηαιηζηηθφ Κφκκα ηεο ρψξαο, θαζψο θαη απφ δηάθνξεο εζληθηζηηθέο νξγαλψζεηο. Χο απνηέιεζκα ν Edi Rama, πξφεδξνο ηνπ νζηαιηζηηθνχ Κφκκαηνο, πξνζέθπγε ζην πληαγκαηηθφ Γηθαζηήξην ηεο Αιβαλίαο γηα λα εμεηαζηεί ε λνκηκφηεηα ηεο. Ζ θίλεζε απηή κπνξεί λα εξκελεπηεί ζηα πιαίζηα ηεο πνιηηηθήο θξίζεο πνπ ζνβεί ζηελ Αιβαλία απφ ηνλ πεξαζκέλν Ηνχλην, θαζψο ν Edi Rama επηρεηξεί λα πιήμεη κε θάζε δπλαηφ ηξφπν ηνλ πνιηηηθφ ηνπ αληίπαιν Sali Berisa 14. Ζ ζπκθσλία απηή ήηαλ αλαγθαία γηα ηελ Διιάδα αθελφο ιφγσ ηεο έμαξζεο ηεο ηνπξθηθήο πξνθιεηηθφηεηαο ζην Αηγαίν Πέιαγνο, αθεηέξνπ πξνο ελίζρπζε ησλ ειιεληθψλ ζέζεσλ ζηνλ ειιελνηνπξθηθφ δηάινγν. Ήδε πξαγκαηνπνηνχληαη δηαβνπιεχζεηο κε ηελ Αίγππην θαη ηε Ληβχε γηα ηηο αληίζηνηρεο νξηνζεηήζεηο. Οη 14 Σδίκαο,. «Παηρλίδηα ησλ αιβαλψλ νζηαιηζηψλ» ΚΑΘΖΜΔΡΗΝΖ. Γεκνζηεχηεθε ζηηο 21-10- 2009. [Αλαθηήζεθε ζηηο 13-01-2010] 18
ζπλνκηιίεο κε ηελ Αίγππην ζπλάληεζαλ θαη ηελ ελφριεζε ηεο Σνπξθίαο, ε νπνία ήζειε λα έρεη ιφγν ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ΑΟΕ ζηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην θαη απαηηνχζε ην Καζηειφξηδν λα εμαηξεζεί απφ ηηο δηαπξαγκαηεχζεηο. Ζ ηνπξθηθή ζέζε γηα ην Αηγαίν ππνζηεξίδεη φηη ηα λεζηά δελ έρνπλ πθαινθξεπίδα θαη αξλείηαη λα εθαξκφζεη ζην Αηγαίν Πέιαγνο ηα φζα πξνβιέπεη ην Γηεζλέο Γίθαην. Άιισζηε ε ίδηα δελ έρεη επηθπξψζεη ηε χκβαζε ηνπ Montego Bay, επνκέλσο δε δεζκεχεηαη απφ απηή. Ζ Διιάδα, θαζψο ζα έρεη έξζεη ζε ζπκθσλία κε φια ηα φκνξα παξάθηηα θξάηε βάζεη ησλ αξρψλ θαη δηαηάμεσλ ηεο χκβαζεο γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο, δεκηνπξγεί πξνεγνχκελν ζηηο δηκεξείο ζπκθσλίεο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζαιάζζησλ δσλψλ. Σν γεγνλφο απηφ δελ επεξεάδεη ηελ ηνπξθηθή πξνθιεηηθφηεηα αιιά απνκνλψλεη ηηο αμηψζεηο ηνπ Σνχξθσλ ελ φςεη κάιηζηα θαη ησλ εληαμηαθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ ηεο Σνπξθίαο κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------- - ΜΑΣΙΔ ΣΗΝ ΔΠΙΚΑΙΡΟΣΗΣΑ Δλέξγεηα & Πεξηβάιινλ Οη εηδηθνί ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο ζηε Βνπιγαξία πξνβιέπνπλ ζηαζηκόηεηα ζηε θαηαλάισζε θπζηθνύ αεξίνπ ζηελ επξσπατθή θαη βαιθαληθή αγνξά. Σν 2009 ε θαηαλάισζε είρε γλσξίζεη αηζζεηή κείσζε ιφγσ ηεο έιιεηςεο ξεπζηφηεηαο ζηηο νηθνλνκίεο. Χζηφζν, νη αξρέο ηεο Βνπιγαξίαο ιακβάλνπλ πξφζζεηα κέηξα γηα ηε δεκηνπξγία απνζεκάησλ ζε πεξίπησζε πνπ κεησζνχλ νη εηζαγσγέο απφ ηε Ρσζία. Σε ρνξήγεζε δαλείνπ 150 εθ. ζηελ εηαηξεία δηαθίλεζεο θπζηθνύ αεξίνπ ηεο εξβίαο (Srbijagas) εμεηάδεη ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Αλαζπγθξόηεζεο θαη Αλάπηπμεο. Σα δάλεην ζρεδηάδεηαη λα αμηνπνηεζεί ζηελ αγνξά πνζνηήησλ θπζηθνχ αεξίνπ, ζηελ θαηαζθεπή λέσλ απνζεθεπηηθψλ ππνδνκψλ θαη ζηελ αλαβάζκηζε θαη ελαξκφληζε ηνπ εζσηεξηθνχ δηθηχνπ κε πεξηβαιινληηθά πξφηππα. 19
Οινθιεξώζεθε αλαιπηηθή κειέηε ησλ θαηαζθεπαζηώλ ηνπ South Stream γηα ηελ πνξεία ηνπ αγσγνύ ζην έδαθνο ηεο εξβίαο. Βάζεη ηεο κειέηεο θαηαιιειφηεξεο απφ φιεο ηηο πηζαλέο δηαδξνκέο είλαη απηέο πνπ ζα έρνπλ ζεκείν εζφδνπ ζηε ρψξα ή ηελ πεξηνρή πιεζίνλ ηεο Νηο ή ηνπ Εαγηεηζάξ. Δπηπιένλ επηζεκάλζεθε ε πξνηεξαηφηεηα πνπ δίλεη ε Gazprom ζηελ θαηαζθεπή ππφγεησλ απνζεθεπηηθψλ δεμακελψλ ζηε εξβία ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ελεξγεηαθή αζθάιεηα ηεο ρψξαο. Σηο πξνβιέςεηο ηεο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο ζηε Βνπιγαξία κέρξη ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο αλαθνίλσζε ε θπβέξλεζε κε δεκνζίεπζε ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο. Οη πξνβιέςεηο γίλνληαη ζηα πιαίζηα ηεο θνηλνηηθήο Οδεγίαο 2009/28/ΔC θαη ηδηαίηεξν βάξνο δίλεηαη ζηα πδξνειεθηξηθά έξγα. Σα ζρέδηα ηεο θπβέξλεζεο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ δίλνπλ έκθαζε πεξηζζφηεξν ζηελ πεξηνρή ηνπ Γνχλαβε θαη εθθξάδνληαη κέζα απφ ηα θνηλά project κε ηε Ρνπκαλία. ηελ πξάζηλε ελέξγεηα ζηνρεύεη ηηο πξνζπάζεηέο ηεο ε Αιβαλία, ζχκθσλα κε ηηο δειψζεηο ηνπ πξσζππνπξγνχ ηεο Sali Berisa, ν νπνίνο, ζην πλέδξην γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή ζηελ Κνπεγράγε ζηηο 17 Γεθεκβξίνπ, δήισζε πσο ηα Σίξαλα έρνπλ δεζκεπηεί λα ηεξήζνπλ ηα επξσπατθά θαη δηεζλή πξφηππα γηα ην θιίκα θαη ηελ παξαγσγή πξάζηλεο ελέξγεηαο. Δπηπιένλ θάιεζε ηηο επηρεηξήζεηο λα ζηξέςνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο θαη λα επελδχζνπλ πεξηζζφηεξν ζηε ρψξα. Αλζξώπηλα Γηθαηώκαηα ε απνγξαθή αλακέλεηαη λα πξνβεί ην 2011 ε Αιβαλία ζχκθσλα κε δειψζεηο ηνπ πξσζππνπξγνχ, Sali Berisa. ηελ απνγξαθή ν πιεζπζκφο ζα πξέπεη λα δειψζεη κεηαμχ άιισλ θαη ηελ κεηξηθή γιψζζα, ην ζξήζθεπκα θαζψο θαη ηελ εζληθφηεηα, θαζφηη ε ηειεπηαία απνγξαθή έιαβε ρψξα ην 1989. Σν γεγνλφο πξνθάιεζε αξθεηέο αληηδξάζεηο, θαζψο ππάξρνπλ επηθξηηέο πνπ θνβνχληαη πσο νη αξηζκνί ζρεηηθά κε ην κεηνλνηηθφ ζηνηρείν ζα κπνξνχζαλ λα δηνγθσζνχλ, απεηιψληαο έηζη ηελ αθεξαηφηεηα ηεο ρψξαο. 20
Πέληε άηνκα ζπλειήθζεζαλ ζηελ Κξναηία ζηα πιαίζηα έξεπλαο γηα εγθιήκαηα πνιέκνπ ελαληίνλ έξβσλ πνιηηψλ. πγθεθξηκέλα ζε δήισζε ηεο αζηπλνκίαο ζηηο 19 Γεθεκβξίνπ αλαθνηλψζεθε ε θξάηεζε πέληε ππφπησλ, εθ ησλ νπνίσλ ηξεηο θαηεγνξνχληαη γηα δνινθνλία νκάδαο ειηθησκέλσλ ελψ νη άιινη δχν γηα ζπγθάιπςε ηεο ππφζεζεο. Σελ ζχιιεςε δηαδέρηεθε δηαδήισζε κε ηε ζπκκεηνρή πεξίπνπ 4.000 άλζξσπνη πνπ ζπγθεληξψζεθαλ ζην Εάγθξεκπ ζηηο 26 Γεθεκβξίνπ θαη απνηεινχληαλ θπξίσο απφ πξψελ αζηπλνκηθνχο θαη βεηεξάλνπο πνιέκνπ γηα ηελ πεξίνδν 1991-1995. Κχξην αίηεκα ησλ ζπγθεληξσζέλησλ ήηαλ λα ηεξκαηίζεη ν ζηηγκαηηζκφο φισλ ησλ βεηεξάλσλ ηνπ πνιέκνπ σο εγθιεκαηίεο πνιέκνπ. Απόξξηςεο έηπρε ην αίηεκα ηνπ Karadzic ζηηο 24 Γεθεκβξίνπ, φηαλ θαηεγνξνχκελνο δήηεζε λα αληηθαηαζηαζεί ν Βξεηαλφο δηθεγφξνο ηνπ πνπ έρεη δηνξηζζεί απφ ην δηθαζηήξην, Richard Harvey. Ο Karadzic είρε δεηήζεη δηθεγφξν, ν νπνίνο ζα είρε ίδην πνιηηηζηηθφ θαη εζληθφ ππφβαζξν κε ηνλ ίδην, αίηεκα πνπ αληηθξνχζηεθε απφ ην Γηθαζηήξην κε ην επηρείξεκα πσο αθφκε θαη ν θχξηνο λνκηθφο ζχκβνπινο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, Peter Robinson, θαηάγεηαη απφ ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο. ε εληνλόηαηε ζύγθξνπζε βξέζεθαλ άιιε κηα θνξά ε εξβηθή Γεκνθξαηία θαη ην γξαθείν ηνπ Ύπαηνπ Αξκνζηή ζηε Βνζλία- Δξδεγνβίλε, Valentin Inzko, θαζψο ην θνηλνβνχιην ηεο ρψξαο θαηέιεμε πσο δελ ππάξρεη θακία λνκηθή ππνρξέσζε λα γίλνπλ απνδεθηέο θαη λα επηβιεζνχλ νη απνθάζεηο ηνπ Ύπαηνπ Αξκνζηή ζρεηηθά κε ηε δηεζλή παξνπζία ζην δηθαζηηθφ ζψκα ηεο Βνζλίαο-Δξδεγνβίλεο μέλσλ εηζαγγειέσλ θαη δηθαζηψλ αλαθνξηθά κε εγθιήκαηα πνιέκνπ. Κάηη ηέηνην πξνθάιεζε ηελ ελφριεζε ηνπ Inzko, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν «απηφ ζα κπνξνχζε λα δηαθηλδπλέςεη ηε ζηξαηεγηθή πεξάησζεο ηνπ Γηεζλνχο Γηθαζηεξίνπ Δγθιεκάησλ γηα ηελ πξψελ Γηνπγθνζιαβία (ICTY)» θαη «ην πην ζνβαξφ απφ φια ζα ζήκαηλε φηη νη κάξηπξεο ζα έπξεπε λα επαλαιάβνπλ ηελ επίπνλε θαηάζεζή ηνπο άιιε κηα θνξά κπξνζηά απφ ηνλ θαηεγνξνχκελν». Απφ ηελ άιιε, ν πξσζππνπξγφο ηεο ρψξαο, Milorad Dodik, δήισζε πσο ζα ήηαλ ζθφπηκν λα ηεζεί ην ζέκα ησλ 21
δηεζλψλ δηθεγφξσλ πνπ εξγάδνληαη ζηα δηθαζηήξηα ηεο Βνζλίαο Δξδεγνβίλεο ζε δεκνςήθηζκα. Η εξβία ελδέρεηαη λα απνζύξεη ηελ αγσγή ηεο θαηά Κξναηίαο γηα εγθιήκαηα πνιέκνπ εάλ θαη ε ίδηα πξνβεί ζε αλάινγε θίλεζε. ηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο πξνρψξεζε ν πξφεδξνο ηεο εξβίαο ζηηο 6 Ηαλνπαξίνπ, ππνζηεξίδνληαο πσο «πνιηηηθά θαη λνκηθά, ππάξρεη πεξηζψξην γηα απφζπξζε ακθφηεξσλ ησλ αγσγψλ απφ ην ICJ θαη εθινγίθεπζε ηεο δηαθσλίαο απηήο». Ζ αγσγή ππνβιήζεθε απφ ηνπο έξβνπο ζηηο 4 Ηαλνπαξίνπ σο αληαπάληεζε ζρεηηθήο αγσγήο πνπ είρε ππνβιεζεί απφ ηελ Κξναηία ην 1999. Με ηε ζεηξά ηνπο νη έξβνη απαηηνχλ γηα ην δηθφ ηνπο πιεζπζκφ πνπ εθηνπίζηεθε θαηά ηελ δηάξθεηα ζπγθξνχζεσλ 1991-1995 ηελ δηεπζέηεζε ηνπ επαλαπαηξηζκνχ, ηα δεηήκαηα αθίλεηεο πεξηνπζίαο θαη ηα δηθαηψκαηα ζε ζπληάμεηο θαη ζηέγαζε. ε εηήζηα έξεπλα ηεο ακεξηθαληθήο νξγάλσζεο επηζεώξεζεο ηεο Γεκνθξαηίαο, Freedom House, νξηζκέλα θξάηε ηεο ΝΑ Δπξώπεο ζεκείσζαλ ηθαλνπνηεηηθέο επηδόζεηο. Ζ έξεπλα θαηαηάζζεη ηηο ρψξεο σο Διεχζεξεο, ελ κέξεη Διεχζεξεο θαη κε Διεχζεξεο, εμεηάδνληαο ηηο εθινγηθέο ηνπο δηαδηθαζίεο, ηνλ πνιηηηθφ πινπξαιηζκφ θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο θπβέξλεζεο, ηελ ειεπζεξία έθθξαζεο θαη ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη θαζψο θαη ην θξάηνο δηθαίνπ. Διιάδα, Βνπιγαξία, Ρνπκαλία, εξβία, Μαπξνβνχλην θαη Κξναηία ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηελ θαηεγνξία ησλ Διεχζεξσλ ρσξψλ ελψ Αιβαλία, πγγμ, Βνζλία Δξδεγνβίλε θαη Κφζζνβν θαηαηάρζεθαλ ζηηο ελ κέξεη Διεχζεξεο ρψξεο. Έηνηκε λα δερηεί θξαηνύκελνπο από ην Γθνπαληάλακν εκθαλίδεηαη ε Αιβαλία, ζχκθσλα κε δειψζεηο ηνπ πξεζβεπηή ηεο ρψξαο ζηηο ΖΠΑ. Ο ίδηνο δηαβεβαίσζε πσο ε ρψξα ηνπ είλαη πξφζπκε λα δερηεί θαηεγνξνχκελνπο γηα ηξνκνθξαηηθέο επηζέζεηο ρσξίο, σζηφζν, λα πξνζδηνξίδεη ηνλ αθξηβή αξηζκφ απηψλ. 22
Ο έξβνο εηζαγγειέαο Vuksevic αλαθέξεη όηη έρεη ζεκεησζεί πξόνδνο ζηελ έξεπλα γηα ην εκπόξην νξγάλσλ ζε δήισζε ηνπ απφ ην γξαθείν γηα εγθιήκαηα πνιέκνπ ηελ Κπξηαθή 27 Γεθεκβξίνπ. Ζ εξβία εξεπλά ηζρπξηζκνχο, ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο, Αιβαλνί ηνπ Κνζζφβνπ απήγαγαλ εθαηνληάδεο έξβνπο αηρκαιψηνπο πνιέκνπ θαη ηνπο κεηέθεξαλ απφ ην Κφζζνβν ζηελ Αιβαλία, ζπγθεληξψλνληαο ηα φξγαλα ηνπο γηα πψιεζε ζην εμσηεξηθφ πξνο ην ηέινο ηεο ζχγθξνπζεο ην 1999. Ο εηζαγγειέαο αλέθεξε, επίζεο, φηη ππάξρνπλ δπλεηηθνί κάξηπξεο, νη νπνίνη είλαη, φκσο, απξφζπκνη λα θαηαζέζνπλ ππφ ην θφβν γηα αληίπνηλα. Οηθνλνκία Σελ πξνεδξία ηνπ πκθώλνπ Διεύζεξνπ Δκπνξίνπ ησλ ρσξώλ ηεο Κεληξηθήο Δπξώπεο αλέιαβε ηελ 1 ε Ιαλνπαξίνπ ε εξβία γηα ην 2010. Σν ζπγθεθξηκέλν ζχκθσλν πνπ ππεγξάθε ζηηο 19 Γεθεκβξίνπ 2006 ελψλεη ηε εξβία, Βνπιγαξία, Ρνπκαλία, Μαπξνβνχλην, Κξναηία, Μνιδαβία, θφπηα θαη Αιβαλία. Σηο πξνηεξαηόηεηεο γηα ηελ νηθνλνκία αλαθνίλσζε ν πξσζππνπξγόο ηεο Βνπιγαξίαο B. Borisov. Βαζηθνί ζηφρνη ε θαηάξηηζε ελφο ηζνξξνπεκέλνπ πξνυπνινγηζκνχ θαη ε έλαξμε δηαπξαγκαηεχζεσλ γηα ηε ζπκκεηνρή ηεο ρψξαο ζηελ Δπξσδψλε. Δπηπιένλ, εθηίκεζε φηη ε αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο απφ ηελ θξίζε ζα αξρίζεη απφ ηνλ Ηνχλην. Απαηζηόδνμε εκθαλίδεηαη ε απζηξηαθή ηξάπεδα Raiffeisen Centrobank ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ηεο βνπιγαξηθήο νηθνλνκίαο γηα ην 2010. Πξνβιέπεη φηη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο θαη ηα ειιείκκαηα ζα επεξεάζνπλ αξλεηηθά θαη άκεζα ηελ αγνξαζηηθή δχλακε ησλ θαηαλαισηψλ θαη δε ζπκκεξίδεηαη ηελ εθηίκεζε ηεο θπβέξλεζεο φηη ε ρψξα ζα αλαθάκςεη απφ ηνλ Ηνχλην ηνπ 2010. Με πξνβιήκαηα ζπλερίδεηαη ην πξόγξακκα ηδησηηθνπνηήζεσλ ηεο ζεξβηθήο θπβέξλεζεο. Ζ αξκφδηα ππεξεζία καηαίσζε ηελ εμαγνξά ηεο ζεξβηθήο βηνκεραλίαο θαηαζθεπήο ζηδεξνδξνκηθψλ ακαμψλ Kraljevo, θαζψο 23
έθξηλε φηη ε νπθξαληθή Azovimpex, πνπ ζα πξαγκαηνπνηνχζε ηελ εμαγνξά, δελ ζα ήηαλ ζε ζέζε λα εθαξκφζεη ην επελδπηηθφ πξφγξακκα πνπ έρεη εμαγγείιεη. πκθσλία ζύλαςεο δαλείνπ κε ηελ Παγθόζκηα Σξάπεδα, ύςνπο 200 εθ., ζύλαςε ε Κξναηία. Ο ππνπξγφο Οηθνλνκηθψλ ηεο ρψξαο ηφληζε ηε ζεκαζία ηνπ δαλείνπ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο θπβέξλεζεο θαη γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο καθξννηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο ζηελ πεξίνδν ηεο παγθφζκηα νηθνλνκηθήο θξίζεο. ηα πιαίζηα ησλ πξνζπαζεηώλ λα κελ ππνηηκεζεί ην δελάξην ζε ζρέζε κε ην δνιάξην, ε εξβηθή Κεληξηθή Σξάπεδα πξνέβε ζε παξέκβαζε ζπλαιιαγκαηηθήο ζηήξημεο κέζα από ηε δηνρέηεπζε 23 εθ. ζηηο δηεζλείο αγνξέο ζπλαιιάγκαηνο. Ζ ζηήξημε ηνπ εζληθνχ λνκίζκαηνο θξίλεηαη αλαγθαία γηα λα κελ απμεζεί ν ππνινγηζκφο ηνπ εμσηεξηθνχ ρξένπο. Μείσζε ησλ άκεζσλ μέλσλ επελδύζεσλ θαηά 25% θαηέγξαςε ην ππνπξγείν Δκπνξίνπ θαη Βηνκεραλίαο ηνπ Κνζζόβνπ γηα ην πεξαζκέλν έηνο. Αηζηφδνμνο, σζηφζν, εκθαλίδεηαη ν ππεχζπλνο γηα ηηο μέλεο επελδχζεηο, M. Hasani, γηα ην 2010, ηνλίδνληαο ην ελδηαθέξνλ πνπ έρνπλ δείμεη πνιινί μέλνη επελδπηέο. Γπζνίσλεο νη πξνβιέςεηο γηα ηελ πνξεία ηεο νηθνλνκίαο ηεο Βνζλίαο- Δξδεγνβίλεο, ζύκθσλα κε δειώζεηο ηνπ ππνπξγνύ Οηθνλνκηθώλ, D. Vrankic. εκείσζε φηη ζα ρξεηαζηνχλ πνιιέο πξνζπάζεηεο γηα ηε δηαηήξεζε ηνπ ξπζκνχ αλάπηπμεο ελψ εμήγγεηιε θαη πεξηζηνιή ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ. Παξά ηηο αξλεηηθέο εθηηκήζεηο ηνπ ππνπξγνχ, ν δηεζλήο νίθνο αμηνιφγεζεο Moody s δηαηήξεζε ηε αμηνιφγεζε ηεο πηζηνιεπηηθήο ηθαλφηεηαο ηεο ρψξαο ζηαζεξή (Β2) θαη εμέθξαζε ηελ πεπνίζεζε φηη ε πξννπηηθή ηεο ρψξαο παξακέλεη ζηαζεξή. 24