ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα Πρόλογος της τρίτης έκδοσης... 7 Πρόλογος της δεύτερης έκδοσης... 8 Πρόλογος της πρώτης έκδοσης... 8 Βραχυγραφίες... 18 Βιβλιογραφία... 19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ- ΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ... 35 Ι. Η Πολιτειολογία ως κλάδος των πολιτειακών επιστημών... 35 ΙΙ. Η Πολιτειολογία ως θεωρητική πολιτειακή επιστήμη 36 2. Η ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΗ... 39 Ι. Η κλασική διαίρεση της Πολιτειολογίας γενικά... 39 ΙΙ. Το αντικείμενο της Ειδικής Πολιτειολογίας... 42 3. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑΣ 44 Ι. Η θεματική της Γενικής Πολιτειολογίας... 45 1. Το κλασικό αντικείμενο της Γενικής Πολιτειολογίας... 45 2. Το αντικείμενο της Γενικής Πολιτειολογίας στη νεότερη γερμανόγλωσση επιστήμη... 48 3. Το αντικείμενο της Γενικής Πολιτειολογίας στην ελληνική επιστήμη... 51 ΙΙ. Η έκταση της εξέτασης του κράτους από τη Γενική Πολιτειολογία... 52 1. Η κλασική θεωρία των δύο πλευρών του κράτους.. 52 9
Πίνακας Περιεχομένων 11 α) Η κλασική διάκριση μεταξύ της Γενικής Πολιτειολογίας και της Πολιτικής Επιστήμης στην παλαιότερη επιστήμη... 103 β) Η διάκριση μεταξύ της Γενικής Πολιτειολογίας και της Πολιτικής Επιστήμης στη νεότερη επιστήμη... 106 2. Η σχέση της Γενικής Πολιτειολογίας με την Πολιτική Επιστήμη στην ελληνική επιστήμη... 112 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 7. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΓΕΝΙΚΑ... 117 8. Η ΚΡΑΤΟΥΣΑ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ... 119 Ι. Η έννοια του κράτους... 119 1. Η θεωρία των τριών στοιχείων του κράτους... 119 2. Η θεωρία της νομικής προσωπικότητας του κράτους 120 ΙΙ. Τα στοιχεία του κράτους... 122 1. Ο λαός... 122 α) Η έννοια του λαού... 122 β) Η διάκριση του λαού από το έθνος... 122 γ) Η ιθαγένεια... 124 αα) Η έννοια και η ρύθμιση της ιθαγένειας... 124 ββ) Η συνταγματική και η διεθνής προστασία της ιθαγένειας... 125 γγ) Η απόκτηση της ιθαγένειας... 126 δδ) Η απώλεια της ιθαγένειας... 128 2. Το έδαφος (χώρα)... 129 α) Η έννοια του εδάφους... 129 β) Η έκταση του εδάφους... 130 γ) Το έδαφος ως στοιχείο του κράτους... 132 δ) Η νομική σημασία του εδάφους... 134 ε) Η νομική φύση του εδάφους... 134 3. Η πρωτογενής εξουσία... 135 α) Η έννοια της πρωτογενούς εξουσίας... 135 β) Η κυριαρχία ως εννοιολογικό στοιχείο του κράτους 135 4. Η νομική προσωπικότητα... 140
Πίνακας Περιεχομένων 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΡΑΤΩΝ 18. Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ... 193 1. Το ενιαίο κράτος... 193 2. Το ομοσπονδιακό κράτος... 195 α) Η έννοια του ομοσπονδιακού κράτους... 195 β) Η θεωρία περί της διαίρεσης της κυριαρχίας στο ο- μοσπονδιακό κράτος... 196 γ) Η κατανομή της κρατικής εξουσίας στο ομοσπονδιακό κράτος... 204 19. ΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΡΑΤΩΝ... 206 Ι. Οι σύνδεσμοι κρατών γενικά... 206 ΙΙ. Οι επιμέρους σύνδεσμοι κρατών... 206 1. Η προσωπική ένωση... 207 2. Η πραγματική ένωση... 208 3. Η ομοσπονδία κρατών... 208 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 20. H ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ... 220 21. ΟΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ... 221 1. Άμεσα και έμμεσα όργανα... 221 2. Αυτοτελή και μη αυτοτελή όργανα... 222 3. Αναδεικνύοντα και αναδεικνυόμενα όργανα... 222 4. Μονοπρόσωπα και συλλογικά όργανα... 223 5. Νομοθετικά, εκτελεστικά ή διοικητικά και δικαστικά όργανα... 223 22. Η ΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ... 224 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 23. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ... 228
Πίνακας Περιεχομένων 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ 26. ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟ- ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΓΕ- ΝΙΚΑ... 263 1. Το σύστημα της συγκέντρωσης... 263 2. Το σύστημα της αποσυγκέντρωσης... 264 27. Η ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ... 270 1. Η ύπαρξη ενός νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου 270 2. Η σύμπραξη των μελών... 272 3. Η αυτοτέλεια... 275 4. Η εποπτεία του κράτους... 275 5. Η άσκηση δημόσιας διοίκησης... 278 α) Το περιεχόμενο της αυτοδιοίκησης γενικά... 278 β) Το κριτήριο διάκρισης μεταξύ των γενικών και των τοπικών υποθέσεων... 279 γ) Η διάκριση των υποθέσεων των οργανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης σε ίδιες και δοτές... 284 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ 28. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΥΤΟΥ ΑΠO ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΦΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ... 287 Ι. Η έννοια του δικαίου... 287 1. Σύνολο κανόνων... 288 2. Η ρύθμιση της κοινωνικής συμβίωσης των ανθρώπων από τους κανόνες του δικαίου... 289 3. Η υποχρεωτικότητα των κανόνων του δικαίου... 289 ΙΙ. Η διάκριση του δικαίου από άλλα συναφή φαινόμενα... 291 1. Η διάκριση του δικαίου από την ηθική... 291 2. Η διάκριση του δικαίου από τα κοινωνικά ήθη ή έ- θιμα... 292