Ανάπτυξη ενόσ καινοτόμου και ενεργειακά αυτόνομου ςυςτήματοσ επεξεργαςίασ τησ παραγόμενησ άλμησ από μονάδεσ αφαλάτωςησ SOL-BRINE Παραδοτζο 8.6 Πρακτικά πζμπτησ ςυνάντηςησ διεφθυνςησ του ζργου Δράςθ 8 Ενζργεια 8 (β) Διεφκυνςθ του ζργου και υποβολι παραδοτζων εκκζςεων ςτθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι Διεφκυνςθ των Δράςεων και του Ζργου Εκπονικθκε από: Δήμο Σήνου Ε.Μ.Π Culligan Hellas Α.Ε. ΑΘΗΝΑ, ΜΑΙΟ 2013 LIFE+Environment project: LIFE 09 ENV/GR/000299 i P a g e
Ευχαριςτίεσ Η παροφςα ζκκεςθ εκπονικθκε ςτα πλαίςια του ζργου με τίτλο: «Ανάπτυξθ ενόσ καινοτόμου και ενεργειακά αυτόνομου ςυςτιματοσ επεξεργαςίασ τθσ παραγόμενθσ άλμθσ από μονάδεσ αφαλάτωςθσ», με ακρωνφμιο SOL-BRINE, το οποίο ςυγχρθματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Χρθματοδοτικό μζςο για το Περιβάλλον (LIFE+). Η ομάδα του SOL-BRINE εκφράηει τισ ευχαριςτίεσ τθσ ςτο Ευρωπαϊκό Χρθματοδοτικό μζςο (LIFE+) για τθν εν λόγω οικονομικι υποςτιριξθ. Για οποιεςδιποτε ερωτιςεισ, διορκϊςεισ ι άλλα ςχόλια, μπορείτε να απευκυνκείτε ςτουσ ςυντάκτεσ ςτθ διεφκυνςθ θλεκτρονικοφ ταχυδρομείου solbrine.life@gmail.com. Αποποίηςη ευθφνησ Οι ςυντάκτεσ του παρόντοσ ζχουν καταβάλλει κάκε προςπάκεια, οφτωσ ϊςτε οι πλθροφορίεσ που εμπεριζχονται να είναι αλθκείσ και νόμιμεσ, κακϋόςον πρόκειται για τθν αξιοποίθςθ και ςφνκεςθ των πθγϊν που παρατίκενται και για τισ οποίεσ οι ςυντάκτεσ ουδεμία ευκφνθ φζρουν. 1 Σ ε λ ί δ α
Περιεχόμενα 1 ΕΙΑΓΩΓΗ... 3 2 ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΠΕΜΠΣΗ ΤΝΑΝΣΗΗ ΜΕΛΩΝ ΣΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ ΔΙΕΤΘΤΝΗ ΣΟΤ ΕΡΓΟΤ.... 5 2.1 Στόχοσ... 5 2.2 Τοποκεςία και χρόνοσ... 5 2.3 Συμμετζχοντεσ... 5 2.4 Πρακτικά ςυνάντθςθσ... 6 2.4.1 Διεθνζσ Συνζδριο WIN4LIFE... 6 2.4.2... 8 Πίνακεσ Πίνακασ 2-1: Λίςτα ςυμμετεχόντων... 5 2 Σ ε λ ί δ α
1 Ειςαγωγή Η παροφςα ζκκεςθ αποτελεί το ζκτο παραδοτζο τθσ Δράςθσ 8, θ οποία ζχει τίτλο: «Διεφκυνςθ του ζργου και υποβολι παραδοτζων εκκζςεων ςτθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι». Οι ςτόχοι τθσ Δράςεωσ 8 είναι οι ακόλουκοι: Διοργάνωςθ των ςυναντιςεων των εταίρων κατά τθ διάρκεια υλοποίθςθσ του ζργου [εναρκτιρια ςυνάντθςθ (kick-off meeting & launching event) + 4 ςυναντιςεισ με ςτόχο τθν ορκι και επιτυχι διεφκυνςθ του ζργου (management meetings)] Αποτελεςματικόσ ςυντονιςμόσ των Δράςεων του ζργου, με αποτζλεςμα τθ Συνεπακόλουκθ αποτελεςματικι διεφκυνςθ του ζργου τόςο ςε τεχνικά όςο και ςε οικονομικά/ διαχειριςτικά κζματα Τακτικι αναφορά ςτθν Ευρωπαϊκι Κοινότθτα ςχετικά με τθν τεχνικι και οικονομικι εξζλιξθ του ζργου Η Δράςθ 8 ςχετίηεται με τθ ςυνολικι διεφκυνςθ του ζργου και τθν αποτελεςματικι ολοκλιρωςθ και υποβολι των παραδοτζων ςτθν Ευρωπαϊκι Κοινότθτα και περιλαμβάνει τισ ακόλουκεσ τζςςερισ (4) επιμζρουσ Ενζργειεσ: Ενζργεια 8(α): Εναρκτιρια ςυνάντθςθ ςτθν Τινο Ενζργεια 8(β): Διεφκυνςθ των Δράςεων και του Ζργου Ενζργεια 8(γ): Υποβολι παραδοτζων ςτθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι Ενζργεια 8(δ): Εξωτερικόσ ζλεγχοσ Το παραδοτζο 8.6 αποτελεί το πζμπτο παραδοτζο τθσ Ενζργειασ 8(β). Η ενζργεια αυτι αφορά ςτθν ζγκαιρθ και αποτελεςματικι διεφκυνςθ των Δράςεων, κακϊσ επίςθσ και ςτθν οικονομικι και τεχνικι διεφκυνςθ του ζργου ςτο ςφνολό του. Για το λόγο αυτό, προβλζπεται ςχθματιςμόσ μίασ Συντονιςτικήσ Ομάδασ (co-ordination group), αποτελοφμενθ από τουσ Επικεφαλήσ των Δράςεων (action leaders). Οι Επικεφαλήσ κα ςυηθτοφν ςχετικά με τθν πρόοδο των Δράςεων και του ζργου και είναι υπεφκυνοι για τθν αναγνϊριςθ και επίλυςθ των πικανϊν προβλθμάτων/ κινδφνων που ενδζχεται να προκφψουν. Οι επίςθμεσ ςυναντιςεισ τθσ ςυντονιςτικισ ομάδασ κα λαμβάνουν χϊρα κατά τθ διάρκεια των προγραμματιςμζνων ςυναντιςεων που προορίηονται για τθ διευκζτθςθ των τεχνικϊν ι άλλθσ φφςεωσ αναγκϊν του ζργου. Κατά τθ διάρκεια των ςυναντιςεων, οι ςυμμετζχοντεσ κα ςυηθτοφν επί τθσ προόδου του ζργου και των βθμάτων που κα ακολουκθκοφν για τθν υλοποίθςθ των επόμενων Δράςεων. Ακολοφκωσ παρατίκεται το Διάγραμμα Διεφκυνςθσ του ζργου: 3 Σ ε λ ί δ α
Επιτροπή Διεφθυνςησ: Δήμοσ Σήνου: Συνολικι διεφκυνςθ του ζργου (Συντονιςτισ Δικαιοφχοσ) Εκπρόςωποι από ΕΜΠ και Κάλλιγκαν Ελλάσ (Συμπράττοντεσ Δικαιοφχοι) Ομάδα υντονιςμοφ: Επικεφαλήσ Δράςεων από Διμο Τινου Επικεφαλήσ Δράςεων από ΕΜΠ και Κάλλιγκαν Ελλάσ Τπεφθυνοσ για κάθε Δράςη και Παραδοτζο Αποτελεςματική Διεφθυνςη & Τλοποίηςη κάθε Δράςησ Κατά τθ διάρκεια υλοποίθςθσ του ζργου, κα λάβουν χϊρα κατϋελάχιςτο τζςςερισ (4) ςυναντιςεισ διεφκυνςθσ του ζργου. Για τθν κάκε ςυνάντθςθ, κα προετοιμάηονται τα πρακτικά και κα υποβάλλονται ςτθν Ευρωπαϊκι Κοινότθτα (ςφνολο: τζςςερα (4) παραδοτζα). Κατά τθν υλοποίθςθ και δεδομζνθσ τθσ χρονικισ παράταςθσ των εννζα μθνϊν που δόκθκαν από τθν Κοινότθτα για τθν ολοκλιρωςθ του ζργου, πραγματοποιικθκαν επιπλζον ςυναντιςεισ διεφκυνςθσ. Ζτςι, το παρόν παραδοτζο παρουςιάηει τα πρακτικά τθσ πζμπτθσ ςυνάντθςθσ διεφκυνςθσ του ζργου. 4 Σ ε λ ί δ α
2 Πρακτικά πζμπτησ ςυνάντηςησ μελϊν τησ Επιτροπήσ Διεφθυνςησ του ζργου. 2.1 τόχοσ Βαςικόσ ςτόχοσ τθσ πζμπτθσ ςυνάντθςθσ διεφκυνςθσ του ζργου ιταν: - Η προετοιμαςία του Διεκνοφσ Συνεδρίου "Water Is Necessary For Life - WIN4LIFE", το οποίο κα πραγματοποιθκεί ςτισ 19-20 Σεπτεμβρίου 2013, - Η βελτιςτοποίθςθ του ςυςτιματοσ επεξεργαςίασ τθσ άλμθσ και - Η οργάνωςθ του τρόπου προςδιοριςμοφ του περιβαλλοντικοφ κόςτουσ που προκφπτει από τθν απόρριψθ τθσ άλμθσ 2.2 Σοποθεςία και χρόνοσ Η ςυνάντθςθ πραγματοποιικθκε ςτισ 27 Μαϊου 2013, ςτισ εγκαταςτάςεισ τθσ Μονάδασ Περιβαλλοντικισ Επιςτιμθσ και Τεχνολογίασ, ςτθ Σχολι Χθμικϊν Μθχανικϊν του Εκνικοφ Μετςόβιου Πολυτεχνείου. 2.3 υμμετζχοντεσ Η λίςτα των ςυμμετεχόντων δίνεται ςτον ακόλουκο πίνακα: Πίνακασ 2-1: Λίςτα ςυμμετεχόντων α/α Εταίροσ/ Φορζασ Όνομα 1. Μαρία Λοϊηίδου 2. Εθνικό Μετςόβιο Πολυτεχνείο Ξεφγενοσ Δθμιτρθσ 3. Κωνςταντίνοσ Μουςτάκασ 4. Culligan Hellas Α.Ε. Ναταλία Λιαροκάπθ 5. Δήμοσ Σήνου Αναςτάςιοσ Βιδάλθσ (μζςω Skype) 5 Σ ε λ ί δ α
2.4 Πρακτικά ςυνάντηςησ Αναλυτικότερα, ςτθ ςυνάντθςθ τζκθκαν και ςυηθτικθκαν τα ακόλουκα ηθτιματα: 2.4.1 Διεθνζσ υνζδριο WIN4LIFE Στα πλαίςια υλοποίθςθσ του ζργου SOL-BRINE, κα πραγματοποιθκεί διεκνζσ ςυνζδριο ςτθν Τινο, μεταξφ 19-20 Σεπτεμβρίου 2013. Στο ςυνζδριο ζχουν προςκλθκεί μζχρι ςιμερα (27.05.2013) και κα προςκλθκοφν και το προςεχζσ διάςτθμα εκλεκτοί ομιλθτζσ που ςχετίηονται με το κζμα τθσ αφαλάτωςθσ και γενικότερα με το κζμα του νεροφ. Αυτοί περιλαμβάνουν τουσ ακόλουκουσ: - Guillermo Zaragoza: Υπεφκυνοσ ςε κζματα θλιακισ αφαλάτωςθσ ςτο Εργαςτιριο Plataforma Solar Di Almeria (PSA). Ο κ. Zaragoza κα μιλιςει ςχετικά με τθν εμπειρία που ζχουν αποκτιςει από τθ λειτουργία μονάδασ θλιακισ αφαλάτωςθσ και ξιρανςθσ τθσ παραγόμενθσ άλμθσ ςτθν Ιςπανία. Το πιλοτικό ςφςτθμα αναπτφχκθκε ςτα πλαίςια του Ευρωπαϊκοφ Προγράμματοσ AQUASOL με τίτλο: "Enhanced Zero Discharge Seawater Desalination using Hybrid Solar Technology" (Contract nº: EVK1-CT2001-00102). Επίςθσ, κα αναφερκεί ςτθν ζρευνα που πραγματοποιεί το εργαςτιριο ςε ςφγχρονεσ τεχνικζσ αφαλάτωςθσ (Membrane Distillation). Με τθ βοικεια του κ. Zaragoza προγραμματίςτθκε και θ ςυμμετοχι τθσ ομάδασ εργαςίασ ςτθ Διεκνι Ζκκεςθ "CSP TODAY - Sevilla 2013". - Maria Luisa Silva Mejias: Διευκφντθρια του Μεςογειακοφ Προγράμματοσ Δράςθσ για το Περιβάλλον των Ηνωμζνων Εκνϊν (UNEP MAP). Το UNEP MAP κάνει ςθμαντικι ζρευνα ςχετικά με τθ μόλλυνςθ τθσ Μεςογείου Θάλαςςασ από τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ. Σφμφωνα με μελζτεσ του, θ άλμθ που απορρίπτεται από μονάδεσ αφαλάτωςθσ αποτελεί μία από τισ κριςιμότερεσ απειλζσ για τθ Μεςόγειο Θάλαςςα. Η κα Silva ζδειξε ιδιαίτερο ενδιαφζρον για τθν τεχνολογία επεξεργαςίασ τθσ άλμθσ και αποδζχτθκε τθν πρόςκλθςθ να ςυμμετάςχει ςτο ςυνζδριο. - Michael Papapetrou: ο κ. Papapetrou ζχει εργαςτεί ςε κζματα αφαλάτωςθσ με ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ. Ζχει ςθμαντικι εμπειρία ςτον τομζα και ζχει αναμειχκεί ςε δφο ςυναφι προγράμματα, από τα 6 P a g e
οποία θ ομάδα εργαςία κα μποροφςε να αντλιςει ςθμαντικι πλθροφόρθςθ για τα επόμενα βιματα του SOL-BRINE και για τισ προτάςεισ πλιρουσ κλίμακασ. Τα ζργα αυτά είναι τα ακόλουκα: (α) PRODES: Promotion of Renewable Energy for Water production through Desalination (Intelligent Energy: contract number IEE/07/781/SI2.499059), βλζπει επίςθσ μελζτθ του ιδίου: http://www.prodesproject.org/fileadmin/files/prodes_road_map_on_line_version.pdf και (β) "REAPower: Use of desalination brine for power production through reverse electrodialysis" - Εκπρόςωποι από το χϊρο τθσ πολιτικισ, τθσ κοινωνίασ αλλά και τθσ εκκλθςίασ. Κατά τθν εβδομάδα του ςυνεδρίου και με ςτόχο τθ μεγιςτοποίθςθ τθσ διάχυςθσ τθσ γνϊςθσ τόςο ςτθν τοπικι κοινωνία όςο και γενικότερα, ςυηθτικθκε το ενδεχόμενο να πραγματοποιθκοφν παράλλθλα επιςκζψεισ επίδειξθσ και εκπαιδευτικά ςεμινάρια. Παρά τουσ αρχικοφσ προβλθματιςμοφσ που προζκυψαν αναφορικά με το ιδθ επιβαρυμζνο πρόγραμμα τθσ βδομάδασ λόγω του ςυνεδρίου, αποφαςίςτθκε να πραγματοποιθκοφν δφο επιςκζψεισ επίδειξθσ και ζνα εκπαιδευτικό ςεμινάριο. Και οι τρεισ δραςτθριότεσ ενθμζρωςθσ, κα πραγματοποιθκοφν ακριβϊσ πριν και μετά το ςυνζδριο, ϊςτε να αυξθκεί θ ςυμμετοχι του κοινοφ και να επιτευχκεί με αςφάλεια το επιδιϊκομενο αποτζλεςμα. Πιο ςυγκεκριμζνα, θ πρϊτθ επίςκεψθ επίδειξθσ κα πραγματοποιθκεί πριν το ςυνζδριο με target group τθν τοπικι κοινωνία (πικανζσ θμερομθνίεσ: 16-18.09.2013), ενϊ θ δεφτερθ επίςκεψθ επίδειξθσ κα ςυνδυαςτεί με εκπαιδευτικό ςεμινάριο και κα πραγματοποιθκεί ακριβϊσ μετά το ςυνζδριο (πικανότερθ θμερομθνία: Σάββατο, 21.09.2013). Κοινωνικζσ Εκδθλϊςεισ: Παράλλθλα με το ςυνζδριο κα πραγματοποιθκεί ςειρά από κοινωνικζσ εκδθλϊςεισ όπωσ: (α) Θεατρικι Παράςταςθ: Η τοπικι ομάδα κεάτρου τθσ Τινου κα παρουςιάςει κεατρικι παράςταςθ με τίτλο: "Εκκλθςιάηουςεσ". Το ζργο κα προςαρμοςτεί ζτςι ϊςτε να μπορεί να παρακολουκθκεί και από το ξζνο κοινό που κα ςυμμετάςχει εκείνεσ τισ θμζρεσ ςτο ςυνζδριο, (β) Δείπνο ςτθ Χϊρα τθσ Τινου και (γ) Ξενάγθςθ ςτο νθςί: θ ξενάγθςθ κα περιλαμβάνει το Κάςτρο του Εξωμβοφργου, το Μουςείο του Χαλεπά και τθν 7 Σ ε λ ί δ α
επίςκεψθ ςε δφο από τα πιο γραφικά χωριά τθσ Τινου, τον Βόλακα και τον Πάνορμο. 2.4.2 Βελτιςτοποίηςη του ςυςτήματοσ επεξεργαςίασ τησ άλμησ Η εκκίνθςθ του πιλοτικοφ ςυςτιματοσ ζχει πραγματοποιθκεί με επιτυχία από τισ αρχζσ του 2013 (Ιανουάριοσ). Ζκτοτε το ςφςτθμα λειτουργείται τακτικά και λαμβάνονται ςτοιχεία τόςο για τθν ποιότθτα των παραγόμενων προϊόντων όςο και για τθ δυνατότθτα βελτιςτοποίθςθσ των επιμζρουσ ςταδίων επεξεργαςίασ. Οι παρατθριςεισ των τελευταίων μθνϊν, υποδεικνφουν τθν ενδεχόμενθ ανάγκθ τροποποίθςθσ του ςυςτιματοσ ωσ εξισ: - Προςκικθ κλάδου προκζρμανςθσ τθσ άλμθσ, με χριςθ θλιακισ ενζργειασ (πζρα από τθν ανάκτθςθ ενζργειασ ςφμφωνα με τον αρχικό ςχεδιαςμό) - Λιψθ απόφαςθσ ςχετικά με τθν προμικεια, εγκατάςταςθ και ςφνδεςθ του φωτοβολταϊκοφ ςυςτιματοσ. - Προςκικθ κλάδου ανακυκλοφορίασ τθσ άλμθσ ςτον εξατμιςτιρα: Η ζξοδοσ τθσ άλμθσ από τον εξατμιςτιρα δεν βρίςκεται ςτα επικυμθτά επίπεδα (ςθμείο κορεςμοφ του χλωριοφχου νατρίου). Για το λόγο αυτό κεωρείται ςκόπιμο να τοποκετθκεί κλάδοσ ανακυκλοφορίασ τθσ άλμθσ, ζτςι ϊςτε να ςυμπυκνϊνεται θ άλμθ μζχρι τα 260.000 ppm και ςυνεπϊσ ο κρυςταλλωτιρασ να αναλαμβάνει μόνο το φορτίο τθσ κρυςτάλλωςθσ. Μζχρι ςιμερα, ο κρυςταλλωτιρασ επιβαρυνόταν μεγαλφτερο φορτίο, δεδομζνου ότι ζπρεπε να απομακρφνει μεγαλφτερθ ποςότθτα νεροφ. - Αλλαγι κυκλοφορθτι ςτο θλιακό και διόρκωςθ τθσ κλίςθσ τθσ βάςθσ. Παρατθρικθκε λάκοσ εγκατάςταςθσ τθσ βάςθσ ςκυροδζματοσ, με αποτζλεςμα τθν ενδεχόμενθ πλθμμελι ι επιβαρυμζνθ λειτουργία του θλιακοφ ςυςτιματοσ Οι τροποποιιςεισ του ςυςτιματοσ πρζπει να δρομολογθκοφν πριν τθν υλοποίθςθ του ςυνεδρίου, ζτςι ϊςτε οι ςυμμετζχοντεσ να ζχουν τθν ευκαιρία να δουν το τελικό, βελτιςτοποιθμζνο ςφςτθμα επεξεργαςίασ τθσ άλμθσ. 8 Σ ε λ ί δ α
2.4.3 Προςδιοριςμόσ περιβαλλοντικοφ κόςτουσ απόρριψησ τησ άλμησ Στα πλαίςια τθσ Δράςθσ 5, το ςφςτθμα επεξεργαςίασ τθσ άλμθσ κα αξιολογθκεί ςε τεχνικοφσ, οικονομικοφσ, κοινωνικοφσ και περιβαλλοντικοφσ όρουσ. Προκειμζνου να επιτευχκεί αυτό, ςτθν όλθ μεκοδολογία αξιολόγθςθσ, είναι απαραίτθτο να λθφκεί υπόψθ και το περιβαλλοντικό κόςτοσ από τθν απόρριψθ τθσ άλμθσ. Το περιβαλλοντικό κόςτοσ μπορεί να κεωρθκεί ωσ μία νζα περιβαλλοντικι υπθρεςία, θ οποία κα μποροφςε να παρουςιαςτεί ςτθν τοπικι κοινωνία προκειμζνου να διερευνθκεί αν επικυμεί ι όχι να τθν αποκτιςει. Μζχρι ςιμερα, οι μονάδεσ αφαλάτωςθσ απορρίπτουν ςτθ μεγαλφτερθ πλειοψθφία τουσ τα υγρά απόβλθτά τουσ ςτθ καλαςςα προκαλοφντεσ (ανάλογα με τθν περίπτωςθ) περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ. Δεν ζχει εφαρμοςτεί κάποια τεχνολογία για τθν επεξεργαςία τουσ, ζτςι ϊςτε να δοκεί μία μόνιμθ και αςφαλι λφςθ. Το SOL-BRINE αποτελεί μία καινοτόμο τεχνολογία που αποςκοπεί ςτθν αςφαλι επεξεργαςία του υγροφ αποβλιτου και ωσ εκ τοφτου ςυνιςτά μία νζα τεχνολογία παραγωγισ νεροφ με βιϊςιμο τρόπο. Μία νζα τεχνολογία που μπορεί να προςφζρει μία νζα υπθρεςία νεροφ δίχωσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ ςτο περιβάλλον. Στα πλαίςια αυτά, θ ομάδα εργαςίασ του ζργου αποφάςιςε να μοιράςει ερωτθματολόγια ςτθν τοπικι κοινωνία ςτα πλαίςια διοργανωμζνων δραςτθριότθτων. Η τοπικι κοινωνία κα ςυμμετάςχει πολφ ενεργά ςτον προςδιοριςμό του περιβαλλοντικοφ κόςτουσ και κα ερωτθκεί άμεςα κατά πόςο ενδιαφζρεται να λάβει αυτι τθν υπθρεςία και αν ναι κα κλθκεί να προςδιορίςει το φψοσ που κα δεχόταν να πλθρϊςει αυτι τθ νζα, περιβαλλοντικά φιλικι υπθρεςία νεροφ. 9 Σ ε λ ί δ α